Муқаддамот дарслари / олтинчи дарс: нима қилиш керак? Онгли,мақсадли ва харакатланувчи вахдат.
Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохнинг аудио тасмасидан ёзиб олинган.
(11-қисм)
Мана бу ерда хамма нарса бўйича муовиядан устун бўлган халифа, фақат хукмронлик масаласида мушаххас далилга кўра ночорлик ва изтирор сабабли ўзини жойини мана бу шохга беради. Мана бу сахобаларнинг хаммаси жумладан Хасан ва Хусайн ва бошқалар бундай хукуматга байъат беришларига сабаб бўлган эди.
Бу ерда инқилоб содир қилинган ва хукумат илдизигача ўзгарган деб тасаввур қилинмаслиги керак, йўқ бундай бўлган эмас, чунки агар шундай бўлганида на Хасан ва на Хусайн ва на бошқа сахобалар агарчи жонлари қурбон бўлган тақдирда хам бу ишларга рухсат беришмасди, қарама- қарши томондагилар хам шундай буюк кишилар мавжудлиги сабабли бу даражада ўзгаришларни содир қилишга журъат қилишмасди. Бунга Хусайн розиаллоху анхунинг язидни хокимиятига қарши чиқиши далил бўлади, чунки язидни замонидан сўнг бизлар хукуматга ва халққа оид ташкилотлардаги ўзгаришларга, хамда ана ўшанча тафарруққа,тартибсизликка, турғунликка гувох бўламиз.
Ха, замон ўтгач ва шундай буюк кишиларнинг вафоти ё қурбон бўлишидан сўнг, бизлар ўзгаришларга ва асосий нуқсонларга гувох бўламиз, Абдулмалик ибни Марвонни даврига келиб аксар тобеъинлар хам дунёдан ўтиб кетгач, бундай нуқсон ясашлар янада кенг – кўламли миқёсда вужудга келди, албатта бу ишлар бир шохда бошқачароқ бўлса, бошқасида унисидан фарқ қиларди. Умар ибни Абдулазиз бошқа бир нарса бўлган бўлса, Марвон ибни Мухаммад хам бошқа бир нарса бўлган эди.
Жамиятга ва тарихга нисбатан илмий кўз- қараш бўйича Абу Бакр Тартуший андалусийга ўхшаган кишиларни йўлини давом эттирувчиларидан бўлмиш ибни Холдун- бу кишини жамиятшуносликни отаси деб хам номланади- у киши мана бу қудратни хилофатдан подшохликка кўчиб ўтиши борасида айтадики: агарчи хилофат тузуми подшохлик тузумига ўзгарган бўлса хам, аммо мана бу ўзгариш нихоятда чегараланган эди, исломий хилофатдаги жуда кўп меъёрлар, инфратузилмалар подшохлик тузумида хам ижро қилинган. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мана бу борада мархамат қилган эдиларки:
«ابْنِي هَذَا سَيِّدٌ، وَلَعَلَّ اللَّهَ أَنْ يُصْلِحَ بِهِ بَيْنَ فِئَتَيْنِ مِنَ المُسْلِمِينَ».
“Мана бу фарзандим, сарвардур, балки худованд уни воситасида мусулмонларнинг икки катта гурухини ўртасини ислох қилади.” Хасан ибни Али розиаллоху анху юзага чиққан мушкилотни шу тарзда ислох қилади, аммо у киши мархамат қиладики: “ албатта мен хар қандай бошқа кишидан кўра хилофатга савозорроқ бўлсам хам, ( ундан ўзимни четга олдим) ва муовияга байъат бердим ва билмадим бу байъатни оқибати сизларни ўртангизда фитнани вужудга келишига сабаб бўлармикин ё маълум муддатгача сизларга манфаъатли бўлармикин.”
Хасан ибни Али розиаллоху анхума отасига ўхшаб мусулмонларнинг қонуний хукмдори эди ва отасидан сўнг Хижозни,Ироқни, Яманни хукмронлиги уни ихтиёрида бўлган, у киши отасидек қудратли ўринга эга бўлган. Лекин мусулмонларнинг икки гурухини ўртасини ислох қилиш учун ёмон билан ёмонроқни ўртасидан ёмонни танлашга мажбур бўлади; аммо шу ёмон кейинчалик ёмонроққа айланди ва ёмонроқ хам ундан бадтарроқ нарсага айланиб кетди ва бу жараён хозирги давргача давом этиб келяпти.
Хасан ибни Али розиаллоху анхума хукуматни муовияга топширган пайтида айтадики: “ Эй муовия! Худованд Мухаммадни умматини тизгинини сенга топширди, билмасам, сенинг мана бу мақомни қўлга киритишинг сендаги яхши сифат сабаблимикин ёки буни тескариси бўйича сендаги ёмонлик сабаблимикин.” Шу пайтда қуйидаги оятни тиловат қилади:
«وَإِنْ أَدْرِي لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَكُمْ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ» (انبياء/111)
Билмайман,эхтимол бу (яъни азоб соатининг кечиктирилиши) сизлар учун бир алдов- синов ва бир оз вақтгача ( ажалларингиз етиб ўлгунингизгача) фойдаланишдир.
Дархақиқат муовияни хукумати хилофатни подшохликка ўзгариши учун бошланғич нуқта ва ўтиш мархаласи бўлган эди, хокимиятнинг хилофатдан шохигарликка ўзгариши ўзини замонидан бошланади ва хокимиятнинг меъросий бўлиши билан мустахкамланади, Абулаъла Мавдудийни кўз- қараши бўйича язидни сайланиши муовиянинг очиқ хатоси ва хилофатдан мулукиятга,шохигарликка қадам ташлаш бўлган эди. Бугунги кундаги ахли суннат деб маъруф бўлган фирқанинг кўз- қараши бўйича эса, хулафойи рошидиннинг қонунийлигини асоси бўлган нарса, ахли хал ва ақд ижмоъси ва мусулмонларнинг вохид улил амр шўросидур. Худди шу шўро Абу Бакрдан тортиб Хасан ибни Али розиаллоху анхумагача бўлганларни сайлаган, буни Алу розиаллоху анху муовияга ёзган номаларида эслатади, бу ерда улил амр шўроси муовия томонидан заифлаштирилади ва сўнгра нобуд бўлади.
Аммо мана булар хилофатни мафхумидан,хадафларидан ва мақсадларидан узоқлашиб кетилди дегани эмасди, балки бу нарсалар бани Умайя ва бани Аббос ва Усмонийларнинг шохигарлигида хам заифроқ шаклда кўринган, улар шариат қонунларини пиёда қилиш йўлида бор харакатларини қилишган, аммо хос тафсир ва мазхабни асосида амалга оширишган, яъни вохид ижмоъни ироя берадиган вохид умматни ва вохид жамоатни раъйи асосида бўлган эмас, чунки вохид уммат ва вохид жамоатни ўзи бўлмаган, сахоба ва тобеъинлар вафот қилиб ўтиб кетгач уларни ўрнига бир қанча умматлар ва бир қанча жамоатлар вужудга келди, ўртада уларни хаммасини бир жойга жамлайдиган улил амр шўроси хам мавжуд эмасди. Мана бу суратда умавийлар,аббосийлар, усмонийларга ўхшаган шохигарлик тузумларини хилофат тузумини таркибидаги нарса деса бўларди, фақат улар ўзларини равишларига кўра турли-хил нисбатлар билан исломий хадафларни ва мақсадларни амалга оширишган.
Мана бу яхлит ва таркибий хукуматларни равишидан ташқари бизлар майда шохларга хам гувох бўламиз, хозирги пайтда уларни шох, жумхурият раиси ва бошқалар қолибида кўрамиз, уларнинг танхо мақсади хам исломий хадафлар ва мақсадлар эмас, балки шохигарлик ва ўзларини хукмронлиги бўлган холос, аксар холларда улар исломни хам шохигарликни ва хукмронликни ва ўзларининг дунёвий мақсадларини йўлида қурбон қилиб юборишган, исломдан бир абзор сифатида фойдаланишади ва хилофат тузумини қолдиқларини, мафхумларини ва шариатни хадафлари ва мақсадларини бутунлай бир четга суриб қўйилган ва бу нарсаларни хаммаси хукмдорларнинг хокимиятга интилиши ва шухратпарастлигини қурбонига айланди.
Хасан ибни Али розиаллоху анхумонинг хилофати хам худди росулуллох саллаллоху алайхи васалламни исломий хукуматларига ўхшаб, аллох мусулмонларга берган энг катта неъматлардан бири бўлган эди, Хасан ибни Али розиаллоху анхуни ночорлик сабабли қудратни муовияга топширишига, бу неъматни ўзгаришига ва бу неъматни мусулмонлар қўлдан бой беришига мажбур қилган нарсанинг асосий иллати, мусулмонларнинг ўзларида вужудга келган ўзгаришлар эди, чунки:
ذَلِکَ بِأَنَّ اللّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِّعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ وَأَنَّ اللّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (انفال/53)
Бунга ( яъни, уларнинг азобга гирифтор бўлишларига) сабаб – аллох бир қавмга инъом қилган неъматини то улар ўзларини ўзгартирмагунларича ўзгартирувчи эмаслиги ва аллох эшитгувчи, билгувчи эканлигидир.
(давоми бор…….)