دسته: шайх мужохид Абу Хамза хўромийни ўзбек тилидаги асарлари

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

 
Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(34- қисм)

Уларни кофир калимаси билан аташда уламолари билан уларга эргашганларни ўртасида фарқ қўйилмайди. Уларни хаммаси кофирларни мажмуъаси хисобланиб уларни ўзлари хам шу орқали ўзларини танишади, истелох бўйича куфр жамияти ё кофирлар жамияти,деймиз. Масалан улардан  бири мен насронийман,дейди ёки бошқа бири мен яхудийман,дейди ё бошқа бири мен секуляристман дейди; мана бу холатда биз уларни олимини хам, ёки уларга эргашганларни хам, худди ўзлари ўзларини таништирганларидек кофирлар дастаси деб хисоблаймиз,

«شَهِدُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ»

Бизлар хам уларни ўзларини гувохликларига биноан, уларни хеч қайси бирига узр келтирмаймиз. Чунки биз аслида уларни қайси бири аслий кофир ва қайси бири эргашган кимса ё уларни тўдасидан эканини ёки уларни қайси бири аслан иймон келтирмаган ёки уларни қайси бири иймон келтириши мумкин эканини билмаймиз. Демак, уларни гувохликларига биноан

«شَهِدُوا عَلَیأَنْفُسِهِمْأَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ»

биз хам уларни хеч қайси бирига узр келтирмаймиз.

Энди,нима учун кофирларга узр келтирилмайди ва ахли фитратни дунё ва қиёматдаги жойгохи қандай бўлиши хақида “узр ба жахл”да батафсил сухбатлашганмиз, буни мутолаа қилишни хохлаган дўстларимиз мана бу китобга мурожаъат қилишлари мумкин.

Аммо “мужмал” ва “умумий” суратда исломни қабул қилган  ва ислом доирасига кирган,лекин исломга алоқадор бўлган хар қандай ишларда баъзи далилларга кўра хатоларга дучор бўлаётган киши, ўзига хос имтиёзларга эга бўлади, уни жиноятини исбот қилгандан сўнг ,учинчи ва тўртинчи мархалада такфирни шартларини ва такфирни монеъликларини мана бу шахсни устида риоя қилиниши керак, росулуллох салллалоху алайхи васалламни равишлари бўйича уни устида иқомайи хужжат қилиниши лозим, яъни сахих далиллар унга очиқ- ойдин,мубхам бўлмаган холда унга етказилиши керак. Бу ердаги мухим нарса, мана бу далил ва хужжатлар шахс тушунадиган тилда етказилиши лозим, шахс сизни нима деяётганингизни фахмлаши керак. Энди мана бу далил ва хужжатларни қачон етказилиши хам мухим, бир шахс хато қилгандан сўнг, уни хатосини росулуллох саллаллоху алайхи васаллам тарафидан ёки исломий хукуматга тегишли ташкилотлар томонидан тўғриланиши мумкин, ёки исломий хукуматни ва унга тегишли ташкилотларни ва раббоний уламоларни  мавжуд бўлмаганлиги боис, мана бу далил унга кеч етиб бориши хам мумкин ёки хатто мана бу мусулмонлар шундай хатолар билан бирга ўлиб кетишлари хам мумкин. Уни қилган хатолари нима бўлишидан қатъий назар, мана бу шахс барибир мусулмон хисобланади.

Диққат қилинг дўстлар, росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асридаги мусулмонлар хам диндаги умумий нарсаларни  олишлари  ва умумий диндаги нарсаларни баробарида таслим бўлишларига қарамасдан, мана бу борада очиқ хатоларга дучор бўлишарди, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам томонидан ё исломий хукумат ва унга хоким шўро тарафидан ислох бўлишарди. Демак, шахсга ошкор,маълум,комилан равшан бўлмаган холатда ақидадаги хатоларга дучор  бўлиши ,  қочиб қутулиб бўлмайдиган ишдир. Яъни хар қандай масалада мусулмонлар хатога,инхирофларга дучор бўлишлари мумкин, махсусан ақида масаласида шахс тақлид қила  олмайди ва шахсни ўзи тахқиқ қилиб изланиши ва тахқиқ қилган суратда қўлга киритиши лозим.

Агар сиз росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хар бир мусулмон бўлган кишини ўтиргизиб олиб ақидани ипидан игнасигача  таълим берардилар,деб тасаввур қилган бўлсангиз хато қиласиз. Балки сахобалар аста-секинлик билан огох бўлиб боришарди, хатто бу нарсалар қайси заминада бўлишини хам фарқи йўқ эди.(давоми бор………

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

 
Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(33- қисм)

Иккинчи даста ўзлари билмаган холатда мана бу мавжуд вазиятни химоя қиладиган мусулмонлардир. Мана бу дастадаги мусулмонлар мавжуд вазиятни ўзгартириш ва мусулмонларни уйғотиш учун харакат қилаётган кишилар бўлиб, аммо улар уйғотишни шаръий йўлларини,равишини билмаганликлари боис, жохил ахли қиблага нисбатан ноўрин қўполликларни кўрсатишади ва мусулмонларни устида  қўрқув хоким бўладиган фазонинг хукмрон бўлишига  сабаб бўлишади, хеч ким мана буларни ўткир тиллари сабабли олдинга қадам ташлай олмайди. Чунки мана бу дўстларимиз ўша лахзада такфир қилиб юборишади ва мана бу жохил мусулмонларни хатто уларни ўлиб кетган аждодларини устида хам ўлим хукмини содир қилишади.

Хақиқатда эса хар иккала гурухни берган самараси,натижаси яъни тоғутлар тўдаси билан аслида тоғутларга қарши бўлган жохилларни самараси мана бу борада мусумонлар учун бир хил. Қўрқув,вахшат ижод қилиш ва мусулмонларни илгари харакат қилишлари сари уйғонишларини олдини олиш, шундай бир содда равиш билан ўзлари билмаган холда, аммо тоғутлар билан бир хил кўринишда, хар икки томон ўзини равиши билан мусулмонларни жохилликдан илм сари харакатланишларига тўсиқ бўлишади ва мусулмонлар ўзларини ақидаларини ишонч билан қўлга киритишларига рухсат беришмайди ва ақида бўйича уларни шак,гумон,тақлид томонга тортиб кетишади.

Шубхасиз баъзи мусулмонлар мунофиқларни касалликларига мубтало бўлишади ва ислом мана шу булғанган мусулмонлар сабабли мунофиқларни мусулмонларни жумласидан деб хисоблайди, шу равиш сабабли баъзи мусулмонлар баъзи далилларга кўра кофирларга хос бўлган сўзларни айтишлари ёки амалларни қилишлари мумкин, бу кўринишда нима қилиши керак?

Хар бир мусулмон агар таклиф ёшига етган бўлса, унга таклиф вожиб бўлади,у  даражама-даража суратда тахқиқ қилиб изланган холда ақидасини таълим олиши ва олдинга харакат қилиши  вожиб бўлади, жохилликдан илм сари ёки жахолатдан ислом сари  қилинган мана бу харакат тақлидий,меърос олиш кўринишида бўла олмайди. Чунки, агар меърос бўлиб қолганда эди уни харакат қилишига хам хожат бўлмаган бўлар эди, шахс қадди,терисини ранги ва бошқа нажодга оид белгиларга ўхшаб уни онасини қорнидан ўзи билан бирга бу дунёга олиб келарди. Аммо хаммамиз бундай бўлмаслигини яхши биламиз. Демак, жуда кўп уламоларни наздида қайтиш ва иртидод масаласи олдинга харакат қилган ва изланган холда ислом қабул қилган, меърос қилиб олмаган  кишиларга кўндаланг қилинади. Бу ерда хукм чиқариш ўзига хос мураккабликларга эга бўлиб, хеч қайси иш мана бу даражада мураккаб ва тақдирни хал қилувчи бўла олмайди.

Чунки шуни яхши биламизки, жуда кўп мусулмонлар исломларини меърос олган,тақлидий кўринишда қўлга киритишган, жуда кўп вақтларда шахс аслида исломда бўлмаган нарсаларни ислом номи билан қабул қилган ёки исломни юзлаб хурофотларга қўшиб қабул қилган, энди мана бу касалларни,фақир кишиларга ўлим хукмини содир қилиб ўлдириб юбориш керакми? Уларни такфир қилиб ташлаш керакми? Ёки бўлмасам уларни дармон қилиш учун касалхоналар ва фақирликларини, бечораликларини  йўқотиш учун  йўллар мавжудми?

Бирга илгари харакат қилишимизга ва биргалашиб жавобни қўлга киритишимизга рухсат берасизлар:

Буни биламизки, охирги элчи юборилгандан ва қуръон нозил бўлгандан буён, бизлар мусулмон бўлмаган кишиларни кофирларни жамиятидан деб хисоблаймиз, энди улар ахли китобни кофири ёки шибхи ахли китобни кофири ёки кофир мушрик бўлиши мумкин.  Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни келишлари ва қуръонни нозил бўлиши улар учун хужжат қоим бўлганини ифодалайди  ва такфир қилиш шартларини,такфирни монеъликларини, бошқа мархалаларни  риоя қилмасдан туриб уларни кофирларни ўша дастасидан деб хисоблай оламиз, уларни кофир деб биламиз ва кофирлар жамияти деймиз. Қуръонни айтишича, кофирлар жохилликка эга бўлган жохилдирлар, аммо уларни жохилликлари уларга кофир дея олмаслигимизга боис бўлмайди.

(давоми бор…….)

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(32- қисм)

Ғайри мукаллаф бўлган бир инсонни нима яхши ва нима ёмон эканини тушунадиган даражага етказади, яна қайтадан ғайри мукаллаф янги насл вужудга келади ва улар хам даражама-даража кўринишда мустақил равишда ўзлари ақидаларини қўлга киритишлари лозим ва аста- секинлик билан жохилликдан илм сари харакат қилишлари керак, энг камида улар исломи хукмий ва исломи мужмални, исломи умумийни ўрганишади, лекин исломи  хукмийни тахким қилиш йўлида хам турли- хил хатоларга дучор бўлишади, имтихондан ўтишади, шу холатда янада кўпроқ илмни қўлга киритишади ва аллох таоло мусулмонлардан талаб қилган ишончга етиб боришади. Мана бу айланма харакат хамиша бир хилда давом этади ва тугамайди. Чунки инсонларни хаммаси бир хил ёшда эмас, хар дақиқада хар сонияда бир киши мукаллаф бўлади ва бир инсон туғилади. Сизлар таклиф ёшига етгунингизча, жохилликдан илм томонга харакатланадиган бу лойихани  босиб ўтасизлар, буни кетидан  фарзандларингиз сўнгра фарзандингизни болалари ва шу тарзда бу йўналиш қиёмат кунигача давом этади, шу сабабли  даъват хам  қиёмат кунигача давом этади.

Мана бу мусулмон жамиятининг тирик эканлигини белгисидир. Мана бу харакат ва кураш мусулмонларнинг  ижтимоъий тартибини ўрни эмас,балки хаётбахш бўлган ва агарда тўхтаб қоладиган бўлса ижтимоъий айнишга,тартибсизликларга боис бўладиган сув хисобланади. Тирик жамият ўзини ақидаларини қўрқмасдан такомуллашиш сари олиб боради , агар шахс мана бу йўлда хатоларга дучор бўлса жамият уни химоя қилади,яъни уни химоя қилиб йўл кўрсатади ва хатоларини йўқотилади; бу ақида масалаларида ва бошқа ахкомлар бўйича  таълим олиш,ўрганиш, ишончни касб қилиш лойихасидаги хавфсизликни таъмин қилинишидир.

Агар мана бундай хавфсизликни таъминлайдиган исломий хукумат мавжуд бўладиган бўлса, шахс хеч нарсадан қўрқмасдан йўлида давом этади ва агарда хатоларга дучор бўладиган бўлса дилсўзлик билан унга ёрдам берадиганлар,уни хақорат қилмайдиганлар,йўлни кейинги қисмида унга ёрдам берадиганлар, уни хатоларини кўрсатиш билан бирга уни рухлантирадиганлар мавжудлиги учун хотиржам бўлади, шу тарзда жамият кундан- кунга ривожланади ва кундан- кунга собит қадам мўъмин инсонлар жамиятда вужудга келишади.

Аммо агар мана бундай фазо мухайё бўлмаса ва мусулмонлар қилган хатолари сабабли такфир қилинишса (яъни ўлдириб юборилса) бу пайтда шахс қўрқувга тушади ва илгари харакат қилишга журъат хам қилмайди, чунки яна хатога дучор бўлишдан сўнгра эса уни ўлдиришларидан қўрқади. Шунинг учун хам ислом ва ақида, тахқиқ қилиш,изланиш,илм холатидан меърос бўлиб  қоладиган,тақлидий кўринишга ўтади ва жохиллик хам харгиз йўқолмайди,нима учун? Чунки орада ишонч эмас, гумон,шак хоким бўлиб олган:

«إَنَّ الظَّنَّ لاَ یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً».

мана бу нарса асрлардан буён мусулмонларни диёрларига хоким бўлиб олганига гувох бўлиб турибмиз. Қани сизлар мархамат қилиб айтингларчи, мана бу вазиятдан ким рози бўлади ва бу вазиятни ким химоя қилади? Мана бу вазиятни давом этиши кимларга фойда келтиради?

Хозирда мана бу вазиятни сақлаб қолиш учун икки тоифа қўлдан келганча харакат қилади,улар мана бу холатни ўзлари истаган ё истамаган тарзда  шу шаклда ушлаб туришни хохлашади. Биринчи даста тоғутлар,тоғутларни хукуматлари, фосид уламолар, мунофиқлар ва секулярзадалар тўдаси бўлиб, мана бундай системаларда хатарли микробларга ўхшаб ўзларини хаётларини давом эттиришади, хар қандай курашни ва тавхид илмини,уйғонишни ўзларини зарарига деб билишади ва турли-хил рухий ,таблиғий жангларни йўлга қўйиш ва хилма-хил шубхаларни вужудга келтириш, турли-туман тахдидларни йўлга қўйиш орқали мана бу вазиятни, мана бу жахолатни  сақлаб қолишга харакат қилишади, бўлиб хам қандай тахдидлар қилишади: зиндонга ташлаш, қийноқлар, сургунга жўнатиш ва хатто ўлдириб юбориш.

(давоми бор……)

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(31- қисм)

Ақидалари хам шак ва гумонга асосланган ва шакга,гумонга эргашаётган секуляристларни ва мушрикларни аллох таоло масхара қилганини кўрганмиз; лекин аллох таоло инсонни ихтиёрига берган абзорни воситасида унга хар қандай бекорчи нарсаларни қабул қилишига рухсат бермайди,

«وَلَا تَقفُ مَا لَیسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ إنَّ الْسَّمْعَ وَالبْصَرَ وَالفْؤادَ کل اولئک عنه مسئولا»،

Шу сабабли хам ўзи берган уч нарсани зиммасига масъулиятларни таъйин қилиб қўйган ва ислом ақида масаласида шак,гумон ва тақлидни қабул қилмайди. Сенда илми мавжуд бўлмаган нарсани қабул қилишингни хам қабул қилмайди. Ақидада тақлид жоиз эмас.

Фалончи айтганлиги учун бир нарсани қилишингга тақлид дейилади.Хақни ўзига ишонганинг учун эмас,балки  ўша фалончига бўлган эътимодинг сабабли мана бу ишни қиласан, чунки сен қилаётган иш хақ бўлиши хам мумкин бўлмаслиги хам мумкин. Асли хақиқат хам шудир. шунча йиллар ва шунча асрлар давомида мана шунча турли-хил махабларга тақлид қилишга ва тақлид қилинадиган маржаъларга  эга бўлганмиз, бизлар 150 дан ортиқ имомга эга эдик, ахли суннатга мансуб фирқада мана бу имомларни нечтасини мазхаби сақланиб қолди. Демак, тақлид қилиш маржаълари ёки мазхабларга тақлид қилишни маъноси,уларнинг барчаси фалон фиқхий масала бўйича хақни устида дегани эмас, турли-хил хақлар бўлиши мумкин, аслида эса мана буларни хаммаси ягона хақдан ва ягона манбаъдан мана шунча турли-хил тафсирларни вужудга келтиришган, ва мана шунча мазхаблар, тақлид қилиш маржаълари вужудга келган.

Демак, тақлидий ишларда ишонч мавжуд эмас, кўпроқ гумон хоким бўлади, агар сизлар мана бу тақлидий ишларни хақ билан солиштирсангиз ва уни хақиқатда хақ экани ва асли хақдан фарқи йўқ экани  хақида ишонч хосил қилсангиз, мана шундан сўнг сиз мана бу хақга эргаша оласизлар.

 Аллох таоло кофирларни ақидалардаги гумон ва шакка эргашишади,деб мазаммат қилади, мана бу гумонлар,шаклар хеч қачон инсонни хақиқатга олиб бормайди. Шу сабабли хам ахли қиблани барчаси мана бу масала бўйича иттифоқли назар қилишганки, ақидани тақлид орқали қўлга киритиб бўлмайди ва ақида гумон ва шакка асосланмаслиги керак, балки ишончга ва шахсий харакатга, шахсий изланишларга асосланиши керак. Мана булар тақлидий эмас,балки ишонч билан бўлиши лозим.

Ақида инсонни хаётидаги асосий масалалардан бири  бўлиб, инсон уни даражама-даража ва тўсиқларни енгиб ўтиш орқали ва турли-хил хатоларга дучор бўлиш билан жохиллик холатидан илм томонга кўтарилиб бориши лозим. Аллох таоло қуйидагича амр қилганда:

«فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» (قتال/۱۹)،

Шубхасиз мана бу бизларга жохиллик мавжуд эканини ва уни илм билан олиб ташлаш кераклигини  кўрсатиб турибди, бўлиб хам бу қайси нарсада?

«لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ»، «فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ»

тавхидда, дин асосларида,  даражама-даража жахлдан илм томонга қараб болаликдан бошланадиган ва унда тақлид жоиз бўлмайдиган мана бу йўлда шахс хилма-хил хатоларга хатто қасддан қилинмаган гунохларга дучор бўлиши мумкин.

Жохиллик, хар қандай “фақирликда” холатида инсонни такомуллаши ва ўсиши йўлида монеъ бўлган ва жинояткорона рафторларни,ихтилофларни манбаъси бўлиб,инсонларни ижтимоъий хаётини булғанишига,ички хаётни захарланишига боис бўлади. Мана бундай фақирликка эга бўлган инсонни хаёти ичкаридан захарланиши хам табиийдир,   уни ижтимоъий хаёти,ижтимоъий алоқаларини бошига хам шу бало келади. Инсонлар қандай рафтор қилишса худди шундай фикрлашади, уларни ботинлари хам шу холатда бўлади. Уларни амаллари ботинларидаги нарсани кўрсатиб туради.

Мана бу борада исломни бефарқ бўлмаслиги хам табиий, шунинг учун мана бу муаммога нисбатан қандай муносабатда бўлиш учун чоралар,дастурлар ироя берган. Шу сабабли хам, шахсларга илм,огохликлар берилган ва мана бу яхши ва мана бу ёмон,дейилган холатдагина солих амални талаб қилади. Мана буни сизларга яхши эканини айтдим, уни амалда бажаринглар ва мана буни ёмон эканлигини  айтдим, уни қилманглар.

(давоми бор……)

 
Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

 
Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(30- қисм)

Бу ердаги “ла таъламуна шайъан” ни маъноси хеч нарсани билмаган холингиз,деганидир. Хеч нарсани билмайсизлар,бу худди бир кишининг  фаришталар нар ё модда эканини биламан деган иддаосига ўхшайди; хўп, мана бу борада хеч ким хеч нарса билмайди ва хатто мана бундай иддаоларни  қилаётган  кофирларни жамияти хам билишмасди, улар фақат гумон ва шубхаларга эргашар эдилар:

«وَمَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِن یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً» ‏(نجم/28)،

Холбуки, улар учун бу хақда ( яъни фаришталарнинг қайси жинсдан эканлиги хақида) бирон билим- хужжат йўқдир. Улар,фақат гумон- тахминга эргашурлар, холос. Аниқки, гумон хақиқатан бирон нарсанинг ўрнига ўтмас!

Аллох таоло секуляристларни ва мушрикларни ақидалари хақида сухбат қилган пайтида хам мархамат қиладики, уларни аксарияти ақидаларида шак ва гумондан фойдаланишади ва уларнинг ақидадаги шак ва гумонлари хеч қачон ишончни ўрнини боса олмайди ва хеч қандай фойдаси хам йўқ:

«وَمَا یَتَّبِعُ أَکْثَرُهُمْ إِلاَّ ظَنّاً إَنَّ الظَّنَّ لاَ یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً إِنَّ اللّهَ عَلَیمٌ بِمَا یَفْعَلُونَ» ‏(یونس/36)،

Уларнинг кўплари жонли-жонсиз бутларга сиғинишларида фақат гумонга эргашадилар,холос. Гумон эса бирон нарсада хақиқатнинг ўрнини босолмайди. Албатта,аллох уларнинг қилаётган ишларини билгувчидир.

Ха,шак ва гумон инсонни хақ ва хақиқатдан бениёз қилиб қўймайди

«إَنَّ الظَّنَّ لاَ یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً».

Хозирда хам улар шу ахволда. Секуляристларга бир қаранглар, улар хилқат хақида сухбат қилишган пайтида шак ва гумонга асосланишади, осмон ва ер хақида хам шак ва гумонга асосланишади, такомуллашиш хақида сухбат қилишса хам ёлғон айтишади у хам шак ва гумонга асосланган, улардаги хамма нарса шак ва гумонга асосланган,хатто уларни ўртасидаги шаккокларни ишончлари хам шак ва гумонга асослангандир, улар мусулмонларга қарши жангга хам шак ва гумон билан келадилар ва мана шу шаккокиятни мусулмонларни ўртасида бир арзиш сифатида ироя беришни ва мусулмонлар ўзларини иймонларига нисбатан ишончни қўлдан бой беришларини  яхши кўришади.

Хўп, энди аллох таоло мана бу жахлни,нодонликни орадан кўтариш учун учта мушаххас абзорни бериб қўйган: эшитадиган қулоқни, кўрадиган кўзни, ақл юргизиб фахмлайдиган қалбни, мана бу уч абзорни инсонни ихтиёрига бергандан сўнг,

 «وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ»،

ислом шариати аввалдаёқ ақида масаласида шак ва гумонни,тақлидни жоиз деб билмайди.

(давоми бор…….)

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(29- қисм)

Энди,агар мусулмон шахс куфрли,булғанган сўзни айтган ё амални қилган бўлса ва мана бундай жиноятни қилганлиги исбот қилинган бўлса ва такфирни шартлари хам мавжуд бўлса хам, шунга қарамасдан мана бу булғанган  сўз ё амал билан уни иймонини  ўртасига монеълик қиладиган тўсиқ мавжуд бўлиши мумкин, мана шу монеъликлар шахсни иймонига кириб боришига хамда унга зарба уришига  йўл қўймайди, мана бу монеъликлар шахснинг иймони билан  куфрли,булғанган амали ё сўзини ўртасига туриб олади ва шахсни иймонига зарба урилишига йўл қўймайди ва шахсни иймонини мухофизат қилади.

Иймон ва куфрни орасидаги ва шахсни мусулмонлар жамиятидан кофирларни жамиятига қайтишига йўл қўймайдиган ва тўсиқ ижод қиладиган ва шахсни исломи нобуд бўлишига йўл қўймайдиган шаръий монеъликларни энг мухими қуйидагилардан иборатдир: жохиллик,таъвил, хато,унутиш, икрох,мажбурлик, иродасини қўлдан бой бериш ( шахсни иродаси қулфланиб қолади,бу уни қаттиқ хурсандчилиги ёки қаттиқ асабийлашиши,қўрқуви,ғам – ғуссаси,хавотири натижасида бўлиши мумкин, шахс нима қилаётганини ва нима деяётганини билмайди). Баъзилар тақлидни хам такфирни монеъликларидан деб баён қилган бўлса, тақлид қилмасликни эса шартлардан бири деб хисоблаган. Ибни Таймия рохимахуллох айтадики: ахли қибладан бўлган тақлид қилувчи шахсни аслан мазхаби йўқдир, шу сабабли хам узрли бўлади,деб хисоблашади.

Умумий қилиб айтганда, такфирни шартлари бу такфирни монеъликларига мухолиф бўлган хар қандай нарса,масалан: илм,огох бўлиш,қасд қилиш, ихтиёр, таъвил қилмаслик, буларни бир қисмига олдин хам ишора қилиб ўтганмиз, агар такфирни монеъликлари хақида изох берилса, шартлар хам ўз-ўзидан равшан бўлади ,деб фикрлайман.

Аввало у хақида жуда кўп гапирилган такфирни монеъликларини бири  бўлмиш узр ба жахлга тўхталамиз:

Инсон онасини қорнидан илм ва огохликлар билан бирга туғилмаслигини  яхши биламиз, балки инсон оппоқ варақга ўхшайди, унда аста- секинлик билан нарсалар ёзиб борилиши керак,шунда инсон ўзини ички,моддий хаётини идора қилиш қудратига етадиган  ўсиш ва тахассус даражасига чиқади. Демак, инсон илм билан дунёга келмайди,буни хаммамиз яхши биламиз. Хозирги кунда хам сизларни кўпингиз талабасизлар ,олий ўқув юртларида  таълим олаяпгансизлар  ёки турли-хил сохадаги ишларда анча муддатдан буён шогирд бўлиб иш ўрганиб устоз даражасига етгансизлар, сўзлашув одобини ,ўтириш одобини, оилавий алоқалар одобини, сиёсий ва ижтимоъий, маданий одобларини ўрганишда хам аста-секинлик билан уларни турли-хил манбаълардан олиб таълим олгансизлар,қабул қилгансизлар.

Мана бу холатда, қоида бўйича инсон меърос бўлиб қолган ё онасидан унга ўтган нарсалардан бошқасини, мана бу дунёда ўзи қўлга киритиши лозим, аслида уни ўзи жохил,илмсиздур:

«وَاللّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (نحل/۷۸)،

Аллох сизларни оналарингиз қорнидан бирон нарса билмаган холингизда чиқарди ва шукр қилиш учун сизларга қулоқ,кўзлар ва дилларни берди.

(давоми бор…….)

 
Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

 
Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(28- қисм)

Одатда “ижмоъ”ни рўёбга чиқиши нихоятда қийин,тўғрими? Аммо кўриб турганимиздек ибни Мунзир сахобаларни ва барча мусулмонларнинг  “дафъул худуд бишшубхат”ни қоидаси хақидаги “ижмоъ” сини келтирган ва айтишича, барча мусулмонлар ва сахобалар мана бу заминада ижмоъга эгадирлар. Термизийга,Байхақийга, Хайсамийга, ибни Можжага, ибни Аби Шайба ва бошқа жуда кўп  мухаддислар мана бу заминада бир бобни ижод қилишган ва салафлар хамда  умматни ўтган солих кишиларини орасида мана бу “ижмоъ” ни хилофига бир нарса дейилмаган. 

Абу Ханифа рохимахуллох ва у кишини асхоблари мана бу қоида бўйича энг қаттиққўл кишилардан хисобланишади ва хаммадан кўра кўпроқ мана бу қоидадан фойдаланишган. Абу Ханифа ва у кишини тарафдорларидан сўнг моликийлар уларни кетидан шофеъийлар мана бу қоидани тарафдорлари хисобланишади, бундан бошқалар хам бор,аммо ахли суннат деб маъруф бўлган фирқаларни орасида мана бу кишилар кўпроқ тарафдорлик қилишган,албатта зохирийлар ва бошқалар хам мана бу қоидага қаршилик қилишмаган.

Рошид Ризо рохимахуллох айтадики: ” муайян шахс устида вужудга келган шубха ва таъвил сабабли,ундаги куфр хадди ва ахкомлари олиб ташланади”. У даръ хадисларини мазмунига ишора қилиб айтадики: ” бизлар худудларни шубха билан олиб ташлашга буюрилганмиз; олиб ташлашга энг муносиб бўлган хад,иртидод ва ислом динидан чиқиш хаддидир.”

Кўрдингизми? Қуйидаги асосий қоидага яна етиб келдик,

«من دخل الإسلام بيقين لم يُـخرج منه إلا بيقين»،

Мусулмон бўлиши ишонч билан собит бўлган киши,шубха ва шак,эхтимол билан ундан чиқарилмайди, балки мавжуд бўлган хар қандай шубхага чанг соламиз ва биродаримизни ё опа-синглимизни иймонини мухофизат қиламиз ва уни ўзимиздан узоқлаштирмаймиз ва қўлимизни биродаримизни қони билан булғамаймиз.

Мана булар ахли қибла иттифоқли назарга эга бўлган шартлар эди,аммо шиъа мазхабида мана бу шартлардан ташқари ,куфр келтириш  учун қилинган қасд,ният хам асосий шартлардан хисобланади. Аммо айтишларича: шахсларнинг сўзлари ва рафтори уни химоячиси бўлган эътиқодларга махсусан уларни қасдларини билиб олиш учун,бу ишни албатта  ахли фанга,мутахассисларга топширилиши керак. Шундай мутахассислар борки, шахсларни сўзлари ё амалларини ортидаги ва бу шахслар мана бу рафтор ё амални воситасида иртидод бўйича муттахам бўлган қасдни,ниятни билишга қодирдирлар,улар фақат ташхис беришади холос,бунга Хотиб ибни Аби Балтаъани намунаси мисол бўла олади.

Энди, агар айтиб ўтилган мана бу шартлардан бирортаси мавжуд бўлмаса,шахсдан муртад истелохи нафий қилинади ва уни устида хад хам ижро қилинмайди. Аммо, агар шахсда мана бу шартларни барчаси жамланадиган бўлса,бу вақт охирги мархалага тўртинчисига ўтамиз, у хам бўлса такфирни монеъликларидир.

Такфир монеъликлари, иртидод жинояти бўйича муттахам қилинган шахсга нисбатан  муносабат билдиришни тўртинчи мархаласи сифатида, иртидод хукмини содир қилиш учун ишлатилади. Тўртинчи мархала бўлмиш такфирни монеъликларини кўриб чиқишлик, шахс учта мархалани “ишонч” билан босиб ўтса ва “ишонч” билан уни жиноятчи экани собит бўлган ва барча такфирни шартларига эга бўлган пайтидагина амалга оширилади.

Монеъ иккита нарсани ўртасини тўсиб қўядиган нарса эканини ва мана бу икки нарсани бир-бирига етишига йўл қўймаслигини ёки бир нарсани чиқишини ё киришини олдини олишини  хаммамиз хам яхши биламиз. Либослар сизни баданингизга совуқ етишига тўсқинлик қилади, соябонлар сизни бошингизга ёмғир тушишига монеълик қилади, тўғонлар сувни оқиб кетишига йўл қўймайди, электр симларини устидаги қобиқ сизни ток уришидан сақлайди, мана шунга ўхшаш жуда кўп хилма-хил тўсиқларни биламиз.

(давоми бор…….)

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

.Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(27- қисм)

Шахс қилган жиноят борасида аниқ ишончга эга бўлиши  лозим, шахс ишонч билан исломга кирган ва энг ёлғон сўз бўлмиш  шак,шубха,гумон билан эмас танхо ишонч билан исломдан чиқади, чунки мана булар энг ёлғон сўзлар хисобланади:

«إِيَّاكُمْ وَالظَّنَّ فَإِنَّ الظَّنَّ أَكْذَبُ الْحَدِيثِ».

Шубха калимаси умумий маънода ишлатилган бўлиб у хар қандай шубхани ўз ичига олади. Шу сабабли хам, бу ерда муттахамга кўндаланг бўлган шубхани хам назарда тутилади ва хам қозига кўндаланг келган шубхани назарга олинади, яъни шубха жазолашни дафъ қиладиган бўлса муттахам ва қозини ўртасини фарқлаб ўтирмайди; хар қандай холатда агар муттахамга ё қозига шубха кўндаланг келадиган бўлса шахсни устидаги жазо  соқит бўлади.

Мана бу ерда қуйидаги қоидага етиб келамиз

«ال‍ح‍ُدُود ت‍درأ ب‍ِال‍ش‍ب‍ه‍ات‌«

Яъни барча худудлар шахсдан шубха билан дафъ бўлади ва узоқлаштирилади. Мана бу заминада жуда кўп ривоятлар,хабарлар мавжуд бўлиб, уларни  очиқ-ойдин кўрсатишича, агар кичкина шубха топиб олсак хам у билан хукмни мусулмондан узоқлаштирамиз ва ўртада шахс хақида  монеъ бўлишга сабаб бўлган мана бу шубха борасида  ишонч хосил қилиниша керак, мана бу биргина шубхага қаноат қилинади ва хукм чиқарамиз, чунки фалончи шубха,шак сабабли ишонч хосил бўлмади,демак шахсдан иртидод хукми олиб ташланади. Шахсни устидаги қотиллик хукми олинади ва шахс қатлдан,ўлимдан оқланади.

-Абдуллох ибни Масъуд розиаллоху анху айтадики:

 «‏‏ادرؤوا الحدود بالشبهات ادفعوا القتل عن المسلمين ما استطعتم‏‏».

Худудларни шубха билан дафъ қилинглар ва қатл хукмини мусулмонлардан дафъ қилинглар.

-Ибни Аббос розиаллоху анху хам росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан нақл қилиб мархамат қиладики:

«ادْرَءُوا الْحُدُودَبالشبهات‏‏».

Худудларни шубха билан олиб ташланглар.

Шавконийни найлул автор китобини “хад тухмат билан вожиб бўлмайди ва шубха билан дафъ бўлади” унвони остидаги бобида келтирилишича:

 آمده است:الزهری عن عروة عن عائشة، قالت: قال رسول الله صلی الله علیه وسلم: «ادْرَءُوا الْحُدُودَ عَنْ الْمُسْلِمِينَ مَا اسْتَطَعْتُمْ فَإِنْ كَانَ لَهُ مَخْرَجٌ فَخَلُّوا سَبِيلَهُ فَإِنَّ الْإِمَامَ أَنْ يُخْطِئَ فِي الْعَفْوِ خَيْرٌ مِنْ أَنْ يُخْطِئَ فِي الْعُقُوبَة».

Хадни имкон борича мусулмонлардан олиб ташланглар; агар муттахам учун дафъ қилишга йўл топилса,мана бу йўлни унга очиб беринглар; зеро агар имомнинг  авфда,кечиримда хато қилиши жазолаш ва уқубатда хато қилишидан кўра яхшироқдир.

«يدرأ بالشبهة»

Яъни буни маъноси шуки, агар хар қанча заиф бўлса хам хоким ё қозига шубха топилиб қолса, мана шу шубха асосида шахсни устидаги хад борасидаги хукм ишонч даражасига етиб бормайди; мана бу холатда шубха борлиги сабабли, мана бу шахс борасида  ишончли даражага етиб бормадик деб хукм чиқарилади,ишонч хосил бўлмагандан сўнг шахсга қарши хукм содир қилинмайди, агарчи мана бу шубха хар қанча заиф бўлса хам мусулмон шахсга қарши хукм содир қилинишига монеъ бўлади. Нима учун? Чунки исломга ишонч билан кирган ва фақат ишонч билан исломдан чиқади, мана шу арзимас шубха бизни  ишонч даражасига етишимизга йўл қўймади. Энди шундай бўлгач, хоким ва қозини  кечирим ва авфда хато қилиши жарима қилишда,хадларни ижро қилишда хато қилишидан кўра яхшироқ бўлади, шунингдек Термизини хадисида келганки:

«فَإِنَّ الْإِمَامَ أَنْ يُخْطِئَ فِي الْعَفْوِ خَيْرٌ مِنْ أَنْ يُخْطِئَ فِي الْعُقُوبَةِ».

(давоми бор…….)

 
Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(26- қисм)

Такфир шартларини учинчи шарти, мана бу шахс айтган сўзга ё қилган ишига бориб тақалади. Яъни: уни айтган сўзи ва қилган куфри ошкор,равшан,қатъий ва аниқ кўриниб туриши  ва у хақида  хеч қандай гумон,шак-шубха бўлмаслиги керак, хеч қандай шубхасиз аниқ ишонч билан мана бу жиноят шахсни исломдан чиқарганлиги собит бўлиши лозим. Мана бу хам мухим нуқталардандир.

Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам қуйидагича мархамат қилганликларини хам яхши биламиз:

«إقَامَةُ حَدٍّ فِي الْأَرْضِ خَيْرٌ لِأَهْلِهَا مِنْ مَطَرِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً»

Яъни ер ахли учун бир хадни ижро қилишлик, қирқ кун ёмғир ёғишидан кўра яхшироқдир.

Мана бу холатда, ўлат ва вабо,сил,спидга ўхшаган бошқа  касаллликларга мубтало бўлган ва агар уларга хукм чиқармасангиз уларнинг касалликлари жамиятни саломатлигига зарба урадиган,хатто ўзларини,одамларни саломатлигини тахдид қиладиган мана бу беморларни хукмини уларни ўзларига айтмасанг ,бу хам уларнинг саломатликларини хам тахдид қилади ва хам жамиятни саломатлигини хам тахдид қилади. Мана бундай хукмни ижро қилиш ва шахсга мана бу хукмни чиқариш билан,аслида уни хаётига хам ёрдам берган бўласан ва хам жамиятни хаёти йўлида хизмат хам қиласан.

Тўғри, мана бундай хукмни содир қилишлик ва жиноятчиларни жазолаш хам, агар адолат бўйича ва ишонч билан бўладиган бўлса,жамиятни тирилтириш бўйича 40 кунлик рахмат ёмғирига ўхшаб,жамиятни тароватига,гуллаб яшнашига, унумли бўлишига боис бўлади, балки мана бу худудларни ижро қилиш ер ахли учун бу ёмғирлардан кўра хам яхшироқдир. Аммо худудларни ижро қилишдаги мана шунча яхшиликларга қарамасдан, агар у ўзини тўғри йўлига амалга оширилмаса, хадни ижро қилишлик ва мана бу хадни шак,гумон,шубхани устида зулм ва исён билан қилиниши,хамда ғайри шаръий далилларга кўра асосланиши керак эмас. Жуда кўпчиликни кўрдик ва хозирда хам кўриб турганимиздек, улар ўзларини сўзлари бўйича худудларни ижро қилишяпти,аслида эса бу худудлар аллохники эмас, балки уларни нафсларига тегишли, фақат аллохни хукмига ўхшаш бўлиб уни гумон,шак,зулм,исёнга кўра ғайри шаръий далиллар ва комилан нафсоний холатда асослаб амалга оширишади.

Исломий адолатни пиёда қилиниши ва исломий адолатни картаси жиноятчиларни устида  хукмларни татбиқ қилинишини самараси эмас,балки иш юритишга  ва жамиятдаги одамларни хуқуқлари бўйича адолат билан хукм қилишга боғлиқдир.Шахсий хуқуқларни химоя қилиш ва жиноят бўйича муттахам бўлган шахсни хаққини дифоъ қилиш, хамма нарсадан кўра мухимроқ,мушкилроқ ва зарурийроқ бўлган.

Бир ривоятда келишича:

«ادْرَءُوا الْحُدُودَ عَنْ الْمُسْلِمِينَ مَا اسْتَطَعْتُمْ فَإِنْ كَانَ لَهُ مَخْرَجٌ فَخَلُّوا سَبِيلَهُ فَإِنَّ الْإِمَامَ أَنْ يُخْطِئَ فِي الْعَفْوِ خَيْرٌ مِنْ أَنْ يُخْطِئَ فِي الْعُقُوبَةِ»

Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мана бу ривоят билан имкон борича мусулмонлардан худудларни олиб ташлашга ва жазолашни тўхтатишга  чақиряптилар, агар уларни халос қилишга йўл топилса ундан фойдаланинглар,деяптилар; чунки  мусулмонлар борасидаги  имомнинг  кечирим бўйича хато йўлдан юришлиги,жазолаш ва уқубат беришдаги хатосидан кўра яхшироқ хисобланади. Мана бундай холатда, аллохни шариатидаги қонунларида нафсни жазолаш матлуб нарса эмаслигини тушуниб етамиз, балки бу ерда муттахамни хуқуқларини риоя қилиш,қазоватда осонлаштириш  ва ишонч билан  жиноят исбот қилингунгача бўлган замонда мусулмонни хуқуқларини сақлаш мухим хисобланади; хукмни содир қилиш ва уни жазолаш хақида бир зарурат сифатида охирги мархалада сухбат қилинади.

(давоми бор…….)

Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш

.Шайх Абу Хамза хўромий хафизахуллохни аудио тасмасидан ёзиб олинган.

(25- қисм)

Энди, агар хеч қандай шак ва гумонсиз, аниқ ишонч билан қуръон ва сахих суннат йўли орқали мана бу амалнинг шахсни иртидодига боис бўладиган  очиқ куфр эканини исбот қиладиган бўлсак, бу холатда учинчи мархалага етиб келамиз, бу мусулмон шахсни такфир қилишни шартларини назарга олиш ва текширишдир:

Такфир қилишни аввалги шартлари сўзни айтган ё амални қилган кишига бориб тақалади, мана бу шахс қуйидагича бўлиши лозим:

-Мукаллаф бўлиши керак: яъни куфрни қилган киши болиғ,оқил, озод бўлиши, бола ё ақли кам,маст бўлмаслиги керак. Чунки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:

“رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلَاثَةٍ: عَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ، وَعَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَحْتَلِمَ، وَعَنِ الْمَجْنُونِ حَتَّى يَعْقِلَ”.

Мана бу биринчи шарт, мукаллаф бўлиши яъни таклиф унга вожиб бўлган бўлиши керак. Масалан худди ўқувчиларга таклиф берилганга ўхшайди.

-Иккинчи шарт, аслида мухим шарт бўлиб шахсни устида набавий хужжатни иқома қилиниши ва шахсни огохликлари,билимига боғлиқ бўлади. Яъни мана бу заминадаги муттахам бўлган шахсга “набавий хужжат”ни иқома қилиниши борасидаги етарли, зарурий, эхтиёж бўлган огохликлар етган бўлиши, у учун аниқ, ошкор бўлиши керак. Яъни қуръонни сўзи бўйича унга шу даражада ошкор бўлган бўлиши лозимки, у фарзандларини қандай таниб олса хақни хам худди шундай ташхис бера олиши лозим:

«يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ»،

Қайси равиш билан фарзандларини таниб олса,ана ўша равиш билан хукм хам унга равшан бўлиши ва уни таниб олиши лозим, ўзини фарзандлари билан бошқа болаларни ўртасини қандай фарқлай олса, аллохни шариатидаги мана бу хукм билан бошқа куфр ахкомларини ўртасини фарқлай олиши керак, мана бундай куфр гунохи билан муттахам бўлган шахс уни устида собит бўлган мана бу куфрни аллохни хукмларини орасидан осонлик билан ташхис бера олиши керак,худди ўзини отасини бошқа оталардан ташхис берганига ўхшаш.

Энди, агар мана бу хақ ва аллохни хукми намозга,рўзага,хажга ва бошқа нарсаларга ўхшаш умум учун ошкор ва равшан,ўзига хос умумий бўлган бўлса, аммо мана бу шахс иддао қилиб мен билмас эдим,деса уни сўзини қабул қилинмайди. Бу ердаги мухим бўлган нарса, мана бу хақ жамиятдаги шахсларга равшан бўлган ва мана бу хукмдан бехабар бўлган хеч ким қолмаганлигида хам шак-шубха қолмаган.

Аммо бу ерда бошқа ишлар хам бор бўлиб,бу ишлар баъзи бир одамлар учун очиқ-равшан бўлган,лекин баъзи кишилар учун эса равшан бўлмаган бўлиши хам мумкин,  бу шахс мана бу ўринларни бирида уни иртидод жиноятини хатарига солиб қўйган ишларга дучор бўлган бўлса, мана бу ўринда бу шахс учун хақ ошкор ва аниқ бўлган эмас, хукм унга ошкор,очиқ бўлмаган, шу сабабли мана бу жиноятдан,иртидод хукмни содир бўлишидан оқланади. У айтган сўзлар олдин куфр экани  ва мана бундай жиноят экани  ошкор бўлмаган, шунинг учун хам жиноятдан,иртидод хукмини содир қилинишидан оқланади.

Демак, бу ердаги меъёр бўйича  шахс учун мана бу хақ  олдин ошкор ва аниқ бўлган бўлиши лозим, яъни шариатда очиқ-ойдин,ошкор баён қилингани эмас, ёки бошқалар учун аниқ,ошкор бўлган бўлиши мухим эмас. Энди динни қайси бўлимида бўлиши хам мухим эмас, балки энг мухими бу танишлик, мана бу шахс қилган жиноят бўйича бўлиши лозим, у ақида хақида бўладими ё бошқа ахкомлар хақида бўладими фарқи йўқ.

 Бу ерда ишора қилиниши лозим бўлган нуқта шуки, бизларни асримизда баъзиларга хукм хато кўринишда етгани ва хукмни ғалат,хато холатда тушуниб олишганини кўп кўрилган, бошқа хато нарсаларни уларга дин ва исломни хақиқати сифатида кўрсатишган, агар мана бу шахсларга буни қарама-қаршисини  айтсангиз, улар сиз айтган қарши нарсани гумрохлик,куфр деб билишади; чунки унга таълим берган кишилар мана буни қаршисидаги нарсани гумрохлик ва куфр деб ўргатишган. Биз жуда кўп рўбарў бўладиган  мана бундай ўринларда хам, шахс хақиқат унга етиб бормаган кишига ўхшайди. Диққат қилдингларми, мана бундай ўринларда шахс хақ етиб бормаган ва набавий хужжатни ошкор,аниқ танимайдиган,ноогох  кишига ўхшайди. Мана бундай ошкор суратда хақ етиб келмаган ва хукм у учун очиқ- ошкор  бўлмаган киши, иртидод хукмини содир қилинишидан оқланади.

(давоми бор……)