دسته: مطالب به انگلیسی، روسی، هنذی و …

2.ибни Таймия рохимахуллох айтадики:

وَأَمَّا قِتَالُ الدَّفْعِ فَهُوَ أَشَدُّ أَنْوَاعِ دَفْعِ الصَّائِلِ عَنْ الْحُرْمَةِ وَالدِّينِ فَوَاجِبٌ إجْمَاعًا، فَالْعَدُوُّ الصَّائِلُ الَّذِي يُفْسِدُ الدِّينَ وَالدُّنْيَا لَا شَيْءَ أَوْجَبَ بَعْدَ الْإِيمَانِ مِنْ دَفْعِهِ فَلَا يُشْتَرَطُ لَهُ شَرْطٌ بَلْ يُدْفَعُ بِحَسَبِ الْإِمْكَانِ. وَقَدْ نَصَّ عَلَى ذَلِكَ الْعُلَمَاءُ أَصْحَابُنَا وَغَيْرُهُمْ فَيَجِبُ التَّفْرِيقُ بَيْنَ دَفْعِ الصَّائِلِ الظَّالِمِ الْكَافِرِ وَبَيْنَ طَلَبِهِ فِي بِلَادِهِ («الفتاوى الكبرى» لابن تيمية 5/ 538)

Бу ерда аниқ айтилгандек мудофаъа  жиходи учун хеч қандай шарт йўқ. Сиз химояланиш учун келтирган шартлар билан уламоларга қарши холда иш тутмадингизми?

Ж:  Биз олиб келган мана бу шартларни хойрул қурундаги фуқахо рохимахуллохлар ва улардан кейингилар жумладан ибни Таймия ва бошқалар шаръий манбаъларда  баён қилиб келтиришган, бу мени ижодим ё 4-5 аср олдинги нарса хам эмас.

Мана бундан сўнг сиз ибни Таймия рохимахуллохнинг бу сўзларини яхшилаб мутолаъа қилиб чиқинг, шунда у кишининг келтирган “шарти”дан манзури нима?Химояланиш учун келтирилган шартларми ё манзури бошқа шартларми ?-эканини билиб оласиз.

У киши мана бу жумлада ва ундан олдин хам жиходнинг фарзи кифоя холати ё талаб жиходи хақида сухбат қилади ва бундан кейин фарзи айн холатидаги жиходга эътиборини қаратади. У киши мана бу матнда айтадики:

  فَيَجِبُ التَّفْرِيقُ بَيْنَ دَفْعِ الصَّائِلِ الظَّالِمِ الْكَافِرِ وَبَيْنَ طَلَبِهِ فِي بِلَادِهِ.

Фарзи кифояни шартларида ота-онани изни , қарз эгасини рухсати,аёл кишининг хўжайинини рухсатисиз  жиход қилмаслиги ва мана бунга ўхшаш масалалар келтирилган бўлиб ,булар муғниюл мухтожда келган: хажни вожиб бўлишига монеъ бўладиган урзларни барчаси жиходни хам вожиб бўлишига монеъ бўла олади; йўлни хавфсизлигида кофирлар ва йўлтўсарлардан қўрқиш жиходга бормасликка урз бўла олмайди,чунки шахс жиходга хатарга тушиш ,уруш ва жангдан қўрқмаслик, хавфсизлик ва адолатни қарор топиши учун жиходга боради.  .^[1]

Ибни Таймия розиаллоху анху яна изох бериб айтадики: агар душман ислом диёрларига хамла қиладиган бўлса, душманни муқобилига чиқиш энг яқин бўлганларга вожиб бўлади. Чунки исломий диёрларини барчаси битта хисобланади, мана бу шароитда тезлик билан иқдом қилиб душман томонга харакат қилиш вожибдир. Фарзанд отасини рухсатисиз, қарздор киши хам қарз эгасини рухсатисиз кета олади,имом Ахмад рохимахуллох келтирган хужжат мана бу мавзуга аниқлик киритади. .^[2]

Мана булардан келиб чиқадиган бўлса, ибни Таймиянинг фарзи айнда риоя қилиниши  лозим бўлмайдиган шартлардан бўлган  манзури,мудофаъа жангига эмас балки жиходи кифоя учун келтирилган шартлардир. 

---

[1] محمد بن أحمد الشربيني، مغني المحتاج، ج ٤ ص ٢١٧ / (وكل عذر منع وجوب الحج) كفقد زاد وراحلة (منع الجهاد) أي وجوبه (إلا خوف طريق من كفار) فلا يمنع وجوبه جزما لبناء الجهاد على مصادمة المخاوف (وكذا) خوف (من لصوص المسلمين) لا يمنع وجوبه (على الصحيح) لأن الخوف يحتمل في هذا السفر وقتال اللصوص أهم وأولى، والثاني يمنع كالحج فإنه قد يأنف من قتال المسلمين

[2] فتاوی الکبری4/608 / اذا دخل العدو بلاد الاسلام فلا ریب أنه یجب دفعه علی الاقرب فالاقرب اذبلاد الاسلام کلها بمنزلة البلدة الواحدة وانه یجب النفیر الیه بلا اذن والده ولاغریم ونصوص احمد صریحة بهذا

Бугунги кундаги мусулмонларни орасида  ўзини секуляр мусулмон деб номлайдиган кимсалар бор ва улар секуляр ва демократ ва либирал жомеъани фойдасига ишлашади. Мана булар шаръий жихатдан кимлар хисобланади?

Жавоб: дорул ислом билан дорул куфрни склети ва асосини ташкил қиладиган нарса қонун ва итоат қилишдир, бу иккови ўзини кетидан хокимият ва жазолаш, мукофотни эргаштириб келади. Мана буларни барчаси жамланган холатда динни “тўртлиги ” маъносини билдиради. Яъни шахс мана бу хукм ва итоат қилиш ва жазолаш , мукофот ва хокимиятни ё аллохни динига беради ё бўлмасам секуляристларни ( мушрик ва партиялар) дини бўлган секуляризмга беради. Аллох таоло хукм ва итоат қилиш борасида мархамат қиладики:

أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالأَمْرُ تَبَارَكَ اللّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ (الاعراف/54)

Огох бўлингизким, яратиш ва буюриш  фақат уникидир. Барча оламлар парвардигори – Аллох буюкдир.

إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ  (یوسف/40)

Хукм-хокимлик фақат Аллохникидир. У зот сизларни фақат ўзигагина ибодат қилишга буюргандир.

إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ (الانعام/57)

Хукм қилиш фақат аллохнинг ўзига хосдир. У фақат хақни сўйлар. У ажратувчиларнинг энг яхшисидир.

وَلَا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَداً  (الکهف/26)

У ўз хукмида хеч кимни шерик қилмас.

وَأَنِ احْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ (المائده/49)

( эй Мухаммад) улар ўртасида аллох нозил қилган нарса билан хукм қилинг, уларнинг хавойи –нафсларига эргашманг ва Аллох сизга нозил қилган хукмларнинг айримларидан сизни буриб фитнага солиб қўйишларидан эхтиёт бўлинг!

فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءكَ مِنَ الْحَقِّ (المائده/48)

Бас, одамлар ўртасида аллох нозил қилган нарса билан хукм қилинг ва сизга келган хақдан юз ўгириб , уларнинг хавойи нафсларига  эргашманг!

وَاللّهُ يَحْكُمُ لاَ مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ (الرعد/41)

Аллох хукм қилур – у зотни хукмини текширгувчи бўлмас. У тез хисоб-китоб қилгувчидир.

إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللّهُ وَلاَ تَكُن لِّلْخَآئِنِينَ خَصِيماً (نساء/105)

Албатта, биз сизга ушбу хақ китобни одамлар орасида аллох кўрсатган йўл билан хукм этишингиз учун нозил қилдик. Сиз хоинларни химоя қилгувчи бўлманг.

وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِن شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ  (الشوری/10)

Сизлар ихтилоф қилган хар бир нарсанинг хукми аллохга қайтарилур,мана шу аллох парвардигоримдир. Ўзига суяндим ва ўзига илтижо қилурман.

ادامه خواندن Бугунги кундаги мусулмонларни орасида ўзини секуляр мусулмон …

Cекулярист ва мунофиқ сифат гурухларнинг мўъминлар ва мўъминларнинг дорул исломини хуник кўрсатиш учун қора чаплаётгани ва дорул исломнинг ички мушкилотларини катта қилиб кўрсатишларини  – албатта мана бу мушкилотлар дунёдаги барча давлатларни мушкилоти хам бўлиши мумкин- далили нимада? Спутник каналларига эга бўлган ва ахли суннат номи билан фаолият қилаётган мунофиқ сифат гурухлар ўзлари яшаб турган дорул куфрларнинг катта мушкилотлари хақида эса оғиз хам очишмайди. Англия, германия ва америка ва бошқаларда содир бўлаётган катта жиноятларни кўзлари кўрмайди-да, бир кишининг шахсий  кичкина мушкилоти ё мусулмон жамоатини ёки дорул исломни муаммосини нихоятда катта қилиб кўрсатишади. Гўёки мана бу шахс ёки гурух ё дорул исломни турган битгани фақат ёмонлик , яхшиликдан асар хам йўқдек қилиб катта кўрсатиб ташлашади

.

Ж: Абу Жахл ё Абу Лахаб ёки бошқа қурайшни катта бошлиқлари келиб қизларни тириклайин кўмилишини химоя қилиб чиқишганлигини кўрганмисиз? Ёки қурайшни секуляр кофирларидан бири келиб аёлларни алмаштириш суннатини химоя қилганини кўрганмисиз? ( зохирда хозир Ироқни куфристонида урф  бўлибди) Ёки қурайшнинг секуляр кофирларидан бири келиб ўлган хайвонларни гўштини ейиш, эркак ва аёлларнинг хаж мавсумида яланғоч холда тавоф қилишларини, қиморбозлик, рибохўрлик, ибодат сифатида хуштак чалиш  ва ер тепинишни ва соғлом фитратни тамоман акси бўлган бошқа хуник рафторларни химоя қилиб чиққанлигини бирор жойда ўқиганмисиз? Бу нарсаларни сиз умуман кўрмайсиз.

Бугунги кунда хам сиз турли хил партияларни бошлиқлари ва социалистлардан ташқари бошқа кимсаларнинг расмий равишда қиз ва ўғилларни тириклай гўрга кўмишни бугунги кундаги янги кўриниши бўлган болани олдириб ташлаш, эркак ва аёлларни ўзларини жинслари билан хамжинсбозлик қилишлари, хатто хайвонлар билан турмуш қуришлик,фохишахоналарни очишдан химоя қилганликларини кўрмайсиз. Улар исломий суйишга қаршилик билдириб ўлик хайвонларни гўштини ейишдан хам химоят қилишмайди. Аммо улар ахлоқ ва рафторни офатларини, махсусан аллох таолонинг  шариатини қонунларига қарши жанг қилишни химоя  қилишади. Лекин уларнинг алданган тарафдорлари  мана бу офатларни  химоят қилишганини кўрмайсиз, хатто мана бу ёлғончи, риёкор кимсалар исломга қарши бўлган, хатто инсониятга хам тўғри келмайдиган ақида ва рафторларга нисбатан ўзларини мухолиф қилиб кўрсатишади. Чунки ботилни, ахлоқий ва рафторий офатларни чиройли қилиб кўрсатиш ,бўлиб хам мусулмонларнинг орасида осон иш эмас. Агарчи улар секуляристларнинг қонунлари, секуляристларни демократиясини химоя қилиш  орқали  мана бу ахлоқий ва рафторий офатларни барчасини химоя  қилиб бўлишган бўлса хам.

Шу сабабли хам cекуляр партияларининг  барчаси росулуллох саллаллоху алайхи васаллам давридаги ўзларини аждодларига ё ундан хам олдинги даврдагиларга ўхшаш бутун куч-қудратларини сарфлаб , сўзлари, таблиғотлари орқали хақиқатни хуник кўрсатиш ва хақ  тарафдорларининг  шахсиятларини терор қилишга машғул бўлишади. Бу иш уларга  ўзлари эргашиб юрган ботилни чиройли кўрсатишдан кўра осонроқдир. Албатта мана бу секуляр кофирлар аввалги қадамда ,кўпроқ қудратга эришишдан олдин  ўзларини ақидалари, рафторларини таништиришни ўрнига ўша халқни олдида кўпроқ қабул бўладиган ва баробарлик, озодлик,турмуш фаровонликлари, ўзларини келажакларини қуришга ўхшаш чиройли ишларга эътиборларини қаратишади……..улар тўла-тўкис хукуматга ўрнашиб қудратга эришгач ,ўзларидаги бор бўлган  бошқа ақидаларни кўрсатади ва  хукумат қудратига суянган холда халқни устига юклашади.

Шу сабабли хам исломга, мўъминларга, дорул исломга қарши рухий жангларда бутун куч-қудратларини сарфлаб хақни хуник кўрсатиб ва хақни тарафдорларини эса қўпол, халқга қарши қилиб  кўрсатишади. Натижада эса одамлар хақталаб қилувчилардан қўрққанидан , хақиқат ва хақталаб қилувчилардан қочиш учун секуляр партияларнинг  ботили ва исломга қарши қонунларига эргашиб, улар учун   тарафдорлик қилишади.

Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва у кишини асхоблари ва дорул ислом хақидаги бугунги кунгача тарқатилган барча  миш-мишлар, тўқиб чиқарилган ёлғонлар тасодифан эмас балки режалар асосида тузиб ишлаб чиқилган. Ана ўшанча ёлғон клипларни ишлаб чиқиш  ва хилма-хил спутник каналларини ,бутун дунё секуляр кофирлари ва  сотқин махаллий тоғутларнинг хазинаси билан секуляр партиялар ва мунофиқларнинг  тўда-гурухлари учун йўлга қўйилиши хам тасодифан эмаслигини билишингиз керак. Балки бу ишларни хаммаси одамларни алдаш йўлида харакат қилинаётган  лойиха ва режа бўйича юришдан бошқа нарса эмас. Буни натижасида эса улар хақдан қўрқишлари ва хақиқат тарафдорларига нисбатан бўлган нафрат ва киналари сабабли , одамларни бутун жахон секуляр кофирлари ва махаллий секуляр партиялар томонга тортишмоқчи бўлишяпти.

Мушрикларни ажратиш.

Мушриклар ва секуляристлар аввалги пайғамбарни давридан буён аллохни шариатини биринчи сонли душмани бўлишган,қурайшни замонидан то хозирги кунгача балким қиёмат кунигача хам шундай бўлиб қолишади. Улар фақатгина  ахли қибланинг  ғалабаси сабабли хавотирланиб ғамгин бўлиб қолмасдан,балки  мехр жихатидан ахли қиблага яқинроқ бўлганларнинг ғалабаси билан хам ғамгин бўлишади. Мана бу икки тоифани мағлубиятга учратган кимсаларни ғалабасини ўзларининг  ғалабаси деб хисоблашиб хурсанд бўлишади. Агар бир  яхудий тоифа  мусулмонларни устидан ғалаба қозонса секулярист хурсанд бўлади, хатто керак бўлса уларга ўзи ёрдам хам беради. Нимага? Чунки яхудни ўзига яқинроқ деб хисоблайди.  Агар мажусий тоифа  насорони мағлубиятга учратса хам хурсанд бўлади ва мана бу мажусга керак бўлса ёрдам хам беради. Нимага? Чунки мажуслар хам уларга яқинроқдир. Энди агар насоро бирорта ахли бидъат бўлган исломий фирқа билан жанг қиладиган бўлса, насороларни химоя қилади. Агар ахли бидъат бўлган исломий фирқа бошқа тозароқ бўлган исломий фирқа билан жанг қиладиган бўлса , ана ўша ахли бидъат бўлган исломий фирқани тарафдори бўлиб химоя қилади. Мана бу ерда нима бўлаётганига диққат билан  эътибор бердингизми? Агар ахли тавхидга яқинроқ бўлган фирқа билан тавхиддан узоқроқ бўлган фирқани орасида жанг ё ихтилоф келиб чиқадиган  бўлса, секуляристлар тавхиддан узоқроқ бўлган фирқани ғалабасига  тарафдорлик қилишади ва хурсанд бўлишади.

Мусулмонлар эса мана бу жараённи аксини хохлашади, мусулмонлар ўзларига яқинроқ бўлган кофир узоқроқ бўлганини мағлубиятга учратишини истаб, ўзига яқинроқ бўлган кофирни ғалабаси сабабли хурсанд бўлади. Узоқроқ кофирни устидаги ғалабани ўзининг  ғалабаси деб хисоблайди, шу тартибда аслий душман хисобланган секуляристлар , муртадлар, яхудларгача  етиб боради.

Тўғри тарафдорлик қилиш

Хўп, энди мусулмонларнинг орасидаги шахс ё гурухлар муртад бўлишган пайтда, масалан кумалалар  ё демократлар ё хозирги курдларни мусайламайи каззоби бўлган ужалонни муридлари ёки бошқа хар қандай нарсаларга айланиб олишса, улар бу ишлари билан ўзларини мусулмонларнинг биринчи ўриндаги душманини қаторига қўшиб олишган бўлади. Энди агар муртад секуляристлар ёки бошқа муртадлар  билан насоролар ё мажуслар ё собеинларни орасида жанг вужудга келадиган бўлса, биз уларни қайси бирига тарафдорлик қилишимиз лозим?

 Мана бу ерда сизнинг аллох учун яхши кўриш ё ёмон кўришингиз қайси асосга кўра қурилганлиги  кўзга  кўринади? Аллохни шариатини қонунларига асосланганми ё тоғутларни асосигами ё бўлмасам бошқа меъёрларга асосланганми ?,аниқ бўлади. Кумала ё демократлардан иборат муртадлар билан насроний ё мажусни ўртасида жанг бўлган пайтида, биз уларни қайси бирини ғалабасига хурсанд бўла оламиз?  Агар мана бу муртадлар биз билан тили  ё миллати, қавми битта бўлган тақдирда хам  ва насронийлар бошқа нажод ё бошқа қитъадан бўлганда хам , биз насронийларнинг   кумала ё демократ ё порти ва екити ё сотқин  ужалонни  партиясинг  муртадлари  устида қозонган ғалабасига хурсанд бўлишимиз аниқ. Агар қўлимиздан келса мана бу насронийларга ёрдам хам берамиз, чунки бизни қалб билан ё тил ё амал  билан муртадларни қаршисидаги  насронийлардан  химоя қилишимиз , ризоятимиз  бизларни динга бўлган амалимизни кўрсатади. Динга амал қилишлик эса ибодатдир.  Мана бу тоғутга куфр келтириш хисобланади, мана бу валоъ ва бароъни бошқа илохалар ё тоғут дарсида  биз  ишора қилган тоғутларни асосига эмас, балки  аллох хохлаган нарсани асосида, хамда аллохнинг  шариатини асосида танзим қилишликдир.

Мусулмонни вазифаси.

Биз биринчи сонли душманимиз хисобланган яхуд , секуляристлар, муртадларни  қаршисидаги  бир насроний ё мажус ё собеийни химоя қиламиз ва бу бизни вазифамиз деб биламиз, бу бизнинг  ақидамизни бир бўлаги бўлади. Биз фақатгина мана булардан эмас , балки исломий фирқалар ё хатто хавориж, жухайма, равофиз ва бошқаларга ўхшаш  ахли бидъат фирқаларини хам ,барча ошкор кофирлардан химоя қилиб дифоъ қиламиз. Барча ошкор кофирлар, олдинги ахли бидъат мазхабларининг қаршисидаги ханафий, моликий, шиъа , шофеъий, ханбалий, салафий, зохирий ва бошқаларга ўхшаш исломий мазхабларни  химоя қилишни хам ўзимизга   вожиб ва шаръий таклиф деб биламиз. Мухлисина  лахуд дин дегани мана шу бўлади, яъни динингизни аллох учун холис қилинг; “ инна солати ва нусуки ва махя ва мамати лиллахи роббил аъламин” деган сўзингизни тўғрилиги мана бу ўринларда ўзини кўрсатади, бу сиз имтихон қилинадиган ўринларни бири хисобланади.

Душманларнинг навлари.

Инсонларни орасидаги мўъминларни душманлари уч дастага бўлинади:

1-Ошкор кофирларни ўзи муртадлардан ташқари 5 та аслий дастага тақсим бўлади,

 الَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَىٰ وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا(حج/17)

Яхудийлар, собеинлар, насоро, мажус ва мушриклар.

2-Ички яширин кофирлар ё мунофиқлар эса, мусулмонларни ичидан ўзларига даста тузиб олишган ва ўзларини яширишган, уларни бу дунёда  алданган мусулмонлардан ажратиб олишга бизларни  имконимиз  йўқ.

3-Бошқа мўъминлар билан баъзи далилларга кўра душманчилик қиладиган жиноятчи мўъминлар.

  وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا ۖ (حجرات/9)

Энди мана бу душманчилик фақатгина рухий ё совуқ жанг кўринишида  бўлиши ёки совуқ ва иссиқ жангни таркибидан ташкил топган бўлиши хам мумкин. Мисол тариқасида келтирилса, аллох таоло мархамат қилади:

 يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ ۚ (توبه/73)

Агар мана бу ерга диққат қилсангиз, ошкор кофирларга қарши жиход  қилиш ички мунофиқларни муқобилидаги жиходдан муқаддам қўйилган, чунки кўпинча мунофиқларни тўдасини гўёки улар аслан йўқдек  кўрмаганликга олинади. Мунофиқларга қарши жиход хам таблиғот, юмшоқ жанглар, уларни ушлаб турадиган омиллар ва ички томондан уларни мудирият қилиш орқали бажарилади, қуролли ва иссиқ жанг ишга солинмайди. Агар улар шаръий хадлар ижро қилинадиган  ёки дорул исломдан чиқариб юбориладиган жиноятлар қиладиган бўлишса, бу вақтда уларни хукми секуляристларни хукмига ўхшаш бўлади.

Мушриклар.

Башар томонидан ясаб олинган динни қуръон  адабиётида “мушриклар” номи билан келтирилган, яъни “ мушрикин” ёки “аллазини ашроку”  калималари якка холатда  ишлатилган хамма жойларда, бу калималардан ахли китобни кофирлари ёки шибхи ахли китобни кофирлари назарда тутилмаган , балки фуқахоларни орасида “мушриклар”  номи билан танилгандир.

“Мушриклар” воқеиятда шундай кишилар бўлишганки, башарият ва атрофларидаги  жахон хақидаги ўзларининг  андишалари, тасаввуротларини  қонун чиқаришни меъёри ,ўзларининг атрофларидаги мухит , мовароут табиийя ва  бошқалар билан алоқаларини тартибга келтириш деб билишарди. Илохий ахком ва қонунларни хеч қайсинисига эргашиб итоат қилишмасди; ўзларининг манфаъатлари, моддий ва маънавий табақаларини сақлаб қолиш учун, жуда кўп башарий андишалар киргизилган ва тақрибан ўзгартирилган қолибга кириб қолган ва каломи илохийдан  кўра кўпроқ башарий андишаларга ўхшайдиган осмоний шариатларнинг хукмлари, кўрсатмаларини қабул қилишдан хам бош тортишади.  

Инсонларни орасидаги мўъминларни душманлари уч дастага бўлинади

1-Ошкор кофирларни ўзи муртадлардан ташқари 5 та аслий дастага тақсим бўлади,

 الَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَىٰ وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا(حج/17)

Яхудийлар, собеинлар, насоро, мажус ва мушриклар.

2-Ички яширин кофирлар ё мунофиқлар эса, мусулмонларни ичидан ўзларига даста тузиб олишган ва ўзларини яширишган, уларни бу дунёда  алданган мусулмонлардан ажратиб олишга бизларни  имконимиз  йўқ.

3-Бошқа мўъминлар билан баъзи далилларга кўра душманчилик қиладиган жиноятчи мўъминлар.

  وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا ۖ (حجرات/9)

Энди мана бу душманчилик фақатгина рухий ё совуқ жанг кўринишида  бўлиши ёки совуқ ва иссиқ жангни таркибидан ташкил топган бўлиши хам мумкин. Мисол тариқасида келтирилса, аллох таоло мархамат қилади:

 يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ ۚ (توبه/73)

Агар мана бу ерга диққат қилсангиз, ошкор кофирларга қарши жиход  қилиш ички мунофиқларни муқобилидаги жиходдан муқаддам қўйилган, чунки кўпинча мунофиқларни тўдасини гўёки улар аслан йўқдек  кўрмаганликга олинади. Мунофиқларга қарши жиход хам таблиғот, юмшоқ жанглар, уларни ушлаб турадиган омиллар ва ички томондан уларни мудирият қилиш орқали бажарилади, қуролли ва иссиқ жанг ишга солинмайди. Агар улар шаръий хадлар ижро қилинадиган  ёки дорул исломдан чиқариб юбориладиган жиноятлар қиладиган бўлишса, бу вақтда уларни хукми секуляристларни хукмига ўхшаш бўлади.

Жохилиятни ўзи бир тушунча бўлиб

Жохилиятни ўзи бир тушунча бўлиб, шаръий истелохда эса хақдан узоқлашиш ва тавхид, дини исломдан огох бўлмаслик маъносини билдиради. Шундай экан, жохилиятни бугунги кунни тажрибий илмлар  ё башариятнинг  тажрибий билимлардан  узоқлашиши  маъносида эмас, балки аллохнинг  шариатини қонунлари, арзишларидан узоқлашиш маъносида  тушунилади. Мана бу дунё-қараш орқали ўша замонни жамиятидаги  донишманд ва профессор  хисобланган Абул Хакам нима сабабли  Абу Жахл деб лақабланганлигини  тушуниб олсак бўлади.  

Ўша пайтларда араблар тажрибий илмлар борасида ўзларини атрофларидаги румликлар , эронликларга нисбатан орқада қолган бўлиши мумкин, аммо бошқа илмларда ўзига яраша афзалликларга эга бўлишган. Масалан жуғрофия, адабиёт, шеър,илми нужум, метеорология илми,насабга оид илмлар ва ……да афзал бўла олишган. Шундай экан , уларни жохилиятлари ўша кунни тажрибий илмлардан огох бўлмасликлари ё саводларини йўқлиги сабабли эмас эди; балки аллохнинг  шариатини қонунларини , диний арзишларни муқобилидаги жохилият бўлган. Шу сабабли хам аллох таоло савол кўринишида мархамат қилади:

  أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّهِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ؛

Динсизлик хукмрон бўлишини истайдиларми?! Иймонлари комил бўлган қавм учун аллохдан хам гўзалроқ хукм қилгувчи ким бор?!