س: اتحاد مورد نظر شما چگونه است؟ یعنی ما به عنوان یک شافعی چگونه می توانیم با یک حنفی که حتی در تعریف ایمان و روشن نماز خواندن و… با هم اختلاف داریم متحد شویم؟ یا چگونه با یک شیعه جعفی متحد شویم؟
ج: «اتحاد» یعنی اینکه: دو یا چند جانب که دارای نقاط متفاوت و مختلفی باشند و بخواهند ضمن حفظ این اختلافات، با تقویت جنبه های مشترکی که دارند، با تاثیر پذیری از عواملی، در میان خود، توافق، ائتلاف، اتفاق،همراهی، هماهنگی و یکپارچگی و یکی شدنی به وجود بیاورند.
«اتحاد» مقوله ای است که در راستای حفظ منافع و تمرکز بر اشتراکات به کار برده می شود، و طرفهای مختلف سعی می کنند منافعشان را با وجود اختلافاتی که با هم دارند در این اشتراکات حفظ کنند. مانند اتحاد کنونی شافعی ها و زیدی های یمن در برابر اشغالگران مزدور آمریکا و ناتو. یا اتحاد کنونی طالبان حنفی مذهب با شیعیان افغانستان. یا اتحاد هوشی مینه ی کمونیست با نصرانی ها و بودائی های ویتنام در برابر اشغالگران آمریکائی و متحدین اروپائی آنها.
پس «اتحاد» در راستای حفظ منافعی صورت می گیرد که طرفهای ذی نفع سعی می کنند منافشان را در اشتراکات حفظ کنند. مثل ایالات متحده آمریکا که از چندین ایالت با چندین قانون و فرهنگ مختلف شکل گرفته است، یا امارات متحده عربی که از چند امیر نشنین با چند قانون مختلف شکل گرفته است. در این صورت «اتحاد» یعنی کشف و تقویت مشترکات با آنکه تفاوتها و فرقهائی هم وجود دارد، و اینکه دو یا چند چیزدر اموری اشتراک دارند و از جنبه هائی نیز با هم اختلاف دارند. در «اتحاد» اگر میل و اشتیاق وجود داشته باشد حتی بین انسان و سنگ هم می توان نقطه مشترکی پیدا کرد: جسمانی بودن، چه رسد به پیدا کردن نقاط مشترک بین انسان و حیوان یا میان خود انسانها با هم یا میان پیروان یک عقیده ی دینی یا مذهی با هم.
در اینجا فرق اساسی بین «وحدت» و «اتحاد» به پذیرش یا عدم پذیرش اختلافات و تفاوتها، تضادها و تناقضات بر می گردد. زمانی که «اتحاد» صورت می گیرد مردم به پذیرش اختلافات و تفاوتها و تضادها و تناقضات هدایت می شوند، اما زمانی که بحث از «وحدت» است همگی یکسان نگریسته می شوند و مجالی برای اختلاف نمی ماند.
اتحاد اولین قدم جهت رسیدن به وحدت اسلامی است و برای مسلمین آنچه مد نظر ماست وحدت است و چنگ زدن به اتحاد به دلیل این حالت گذاری است که ناچارا در آن افتاده ایم.
ما در این مرحله به استقلال درون مذهبی و مختصات مذهبی سایر مسلمین کار نداریم بلکه آنچه برای ما مهم است تشکیل جبهه ای واحد به خاطر منافع مشترک واحد و در برابر دشمنان واحدی است که داریم.