(قسمت – 12)
لازم است در همين ابتدا انواع كافر را به صورت اجمالي بيان كنيم كه عبارت اند از :
- كافر اصلي ؛ مانند يهود و نصارا و سكولاريستها ( مشركين غير اهل كتاب ) و كساني كه از پدر و مادري مرتد به دنيا آمده اند ، يعني شخصي كه از پدر و مادري مسلمان زاده اي كه با گرايش به يكي از مذاهب سكولاريسم مرتد شده است به دنيا آمده باشد چنين شخصي جزو كفار اصلي محسوب مي گردد نه مرتدين ، چنين شخصي بايد همچون يك كافر اصلي شهادتين آورده و وارد اسلام گردد و گرنه به اين بهانه كه پدر بزرگ او مسلمان بوده او نيز مسلمان محسوب نمي گردد ، بلكه همچون يك كافر اصلي با وي معامله مي گردد . به همين دليل مشمول احكام مرتدين (توبه يا مرگ ) نمي گردد ، بلكه مشمول احكام كفار اصلي (معاهد ، اهل جزيه و … ) مي گردد . شيخ الاسلام ابن تيميه در اين زمينه مي گويد : ” و قد إستقرت السنه بأن عقوبه المرتد أعظم من عقوبه الكافر الأصلي ” . ( مجموع الفتاوى 28/534 ) در سنت ثابت و مستقر شده است كه جزاي مرتد بزرگتر از جزاي كافر اصلي مي باشد .
- كافر مرتد ؛ رده از نظر لغوي : يعني برگشتن و عوض نمودن
لغت ارتد يعني : برگشت و ردة يعني : برگشتن و يرتدد يعني : برمي گردد و مرتد يعني : كسي كه برگشته است و مرتدين يعني : برگشتگان .
« ارتداد » که از واژه « رد » گرفته شده ، در لغت به معنای بازگشت است . در فرهنگ دینی، بازگشت به کفر ارتداد و رده نامیده می شود، (المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ص 192و 193 ( و مرتد آن مسلماني است كه مرتكب سخن يا عملي مي گردد كه پس از مسلمان شدنش كافر مي گردد ، حالا در مكانهايي كه امكان دسترسي به كسب علم وجود داشته باشد ، نسبت به مرتد شدنش علم داشته باشد يا نداشته باشد . يعني سهل انگاري و تنبلي شخص عذر به جهل محسوب نمي گردد .
البته مساله ارتداد و احکام جزایی مترتب بر آن به اسلام اختصاص ندارد. در برخی دیگر از ادیان و مذاهب بزرگ نیز هرگاه کسی از دین برگزیده و منتخب روی گرداند ، کافر به شمار می آید و بدان سبب که از دین سابق برگشته، مرتد خوانده می شود.
نامهاي رده : در فقه و كتب شرعي شخص مرتد به چند ويژگي و صفت نام برده شده است مثل : مرتد ، كافر ، المارق ، المفارق ، المحارب ، التارك للدين ، كفر بعد اسلامه و كفر بعد ايمانه .
يعني : برگشته ، پوشاننده ، بيرون رفته ، جنگ طلب ، دست برداشته از دين ، كافر شدن بعد از مسلمان شدن و كافر شدن پس از ايمان اوردن .
مانند سكولاريستهاي مسلمان زاده و تمام كساني كه با گفتار يا عمل به كلي از اسلام خارج مي شوند و يا اينكه مرتكب يكي از نواقض اسلام مي گردند . عده اي از جاهلان به دين تنها بخشي از ارتداد را كه شخص كاملا خارج شده و اعلام مي دارد كه يهودي ، نصراني يا كمونيست شده است و بخش ديگر كه شامل داخل شدن به يكي از نواقض اسلام مي گردد را ناديده مي گيرند . و اين يكي از حيله هاي منافقين بوده و هست .
مرتد شدن از اسلام به وسيله ي انجام دادن يك عمل يا گفتن يك كلمه صورت مي گيرد . مانند كساني كه در غزوه تبوك تنها كلمه اي بر زبان راندند و كافر شدند ؛ با آنكه صحابه رسول الله صلي الله عليه وسلم بودند و درجهاد هم حضور داشتند . علماء اسلام بر اين حكم اتفاق دارند و دهها مثال آورده اند كه شخص تنها با يك عمل يا گفتار مرتد مي گرددو از اسلام خارج مي شود و تمام اعمالش باطل مي گردند هر چند كه تمام عبادات ديگر را نيز انجام داده باشد و يا در حال انجام دادن باشد .
ابن ماجه باسندي صحيح از ابوهريره ، در مورد گفتار كفر آميز ، روايت مي كند كه رسول الله صلي الله عليه وسلم فرموده است : ” إِنَّ الرَّجُڵ ڵێتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ سُخْطِ اللَّهِ ڵا ێرَى بِهَا بَأْسًا فَێهْوِی بِهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ سَبْعِینَ خَرِیفًا” .
يعني : .
در مورد عمل كفر آميز هم مي توان به همان مرد مسلماني اشاره كرد كه با يكي ازهمسران پدرش ازدواج كرده بود و رسول الله صلي الله عليه وسلم هم امر به كشتن وي داد ، در حالي كه تنها همين يك عمل را انجام داده بود و مسلماني بود مانند ساير مسلمين و تمام عبادات ديگر را انجام مي داد ؛ اما تنها با ارتكاب اين عمل خود را شايسته ي مرگ نمود .
علماي اصلاحگر تشيع هم مي گويند : ” البته لازم نیست رد و انکار دین یا ا حکام شریعت مقدس حتما با گفتار صریح و آشکار باشد هر گفتار یا کرداری که سبب تکذیب، انکار، عیب گذاری و ناقص شمردن، تمسخر و استهزای دین اسلام یا اهانت به مقدسات و کوچک شمردن و دست برداشتن از آن گردد، موجب تحقق کفر و ارتداد می شود; مانند افکندن قرآن در کثافات یا پاره یا تیرباران کردن آن . از این رو، هر رفتار و گفتاری که نتیجه آن عدم حقانیت دین اسلام و در نتیجه بی فایده بودن اعتقاد به آن باشد، موجب کفر و ارتداد می گرد ” ( جواهرالکلام، محمدحسن نجفی، ج 6، ص 48وج 41، ص 600 )
اسحاق بن راهويه مي فرمايد : ” و قد أجمع العلماء أن من دفع شيئا أنزله الله و هو مع ذلك مقر بما أنزل الله أنه كافر ” . ( ابن عبدالبر در كتاب التمهيد از وي روايت نموده است ) يعني علماء اجماع دارند مبني بر اينكه هر كسي چيزي از اسلامي كه الله آن را فرو فرستاده است را رد كند ، چنين شخصي كافر است هر چند كه به تمام موارد ديگر دين و قانون شريعت الله اقرار داشته باشد .
در اينجا ضال و سردرگم كسي است كه گمان برد مرتد شدن تنها در صورتي است كه نيتت اين باشد كه كافر شوي و بر ان نيز تاكيد كني ! به ديگر سخن : تا شخص خودش خودش را كافر نداند كافر نمي گردد ! يا اينكه مرتد شدن عبارت باشد از رها كردن كامل اسلام آنهم به عمد .
چون مسخره كردن آيات و قانون شريعت الله و يا رها كردن نماز و يا امتناع از پرداخت زكات به حكومت اسلامي و …. به تنهايي باعث ارتداد و كافر شدن شخص مي گردد هر چند كه ساير عبادات را نيز به جايي آورد . اصحاب رسول الله صلي الله عليه وسلم با مانعين زكات مثل يك مرتد و كافر برخورد نمودند هرچند كه اين مانعين زكات نماز مي خواندند و شهادتين بر زبان آورده و ساير عبادات را نيز انجام مي دادند و قصد رها كردن اسلام را نيز نداشتند و مردم عادي كه به صورت سرباز در امده بودند نمي دانستند كه تنها با مانع شدن از دادن زكات مرتد مي گردند و اين ندانستن و همراهي با رهبرانشان عاملي جهت عذر به جهل آنان محسوب نگرديد .
چون بر خلاف كفر و شرك و نفاق كه بزرگ و كوچك دارند در رده و ارتداد چنين قاعده اي وجود ندارد و ارتداد به هر اندازه كه باشد كفر اكبر محسوب مي گردد . هرچند كه بعضي از رده ها تند ( المغلظه ) هستند و بعضي ديگر ساده ( مجرده )
رده ي مغلظه يا تند عبارت است از رده اي كه در آن:
- جنگ و كشتار وجود داشته باشد .
- در آن مسخره كردن الله وجود داشته باشد
- در ان به يكي از آيات يا يكي از قوانين شريعت الله مسخره شود
- در آن كفر و شرك در ميان مردم تبليغ و منتشر شود
- در آن از اجرايي شدن قانون شريعت الله در ميان مردم ممانعت به عمل آيد
- در آن حق و باطل با هم مخلوط شده و به جنگ اهل حق بروند
- در آن به الله و رسولش فوش داده شود
- و…
به همين دليل كسي كه يكي از اين كفر ها را مرتكب شود جزو سران كفر محسوب مي گردد . الله متعال هم در مورد كفر مغلظه مي فرمايد : “
” . ( التوبه / 12 )
همچنين علما فرموده اند اگر رده ي مجرده يا ساده دوباره گشته و شخص توبه اش را بشكند تبديل به رده ي مغلظه مي گردد و چنين شخصي كشته مي شود بدون آنكه از وي درخواست توبه مجدد شود . و الله متعال در اين زمينه مي فرمايند : ” ” ( النساء / 137 )
رده ي المجرده و ساده شامل مواردي مي گردد كه هيچ يك از موارد ياد شده در رده ي مغلظه را نداشته باشد بلكه تنها دچار كفري گشته باشد كه وي را به اين بلاي ويرانگر كشانده است مانند اينكه يكي از حرامها و ممنوعهاي قانون الله را حلال و آزاد بداند يا اينكه يكي از حلالها و آزادهاي الله را حرام و ممنوع بكند يا اينكه نمازش را ترك كند و ….
(ادامه دارد…….)