بیزنینگ عِراق و شام و یَمَندَگی اَلقائِده نینگ فِرقه لَرینی بَعضِی سینی رَهبَرلَری و کَتته لَریدَن بیر نِیچه مَرتَه اِیشیتیشیمیزگه قَرَگنده، شِیعَه لَر مُرتَددیر، اِرتِداد و مُرتَد اوزی نیمه اِیکَنینی یاریتیب بِیرَسیزمِی؟ شیعه لَردَگی اِرتِدادنی سَبَبِی نیمه؟
(20-قیسم)
مُرتَد کِیشِینِی دُنیا وَ قِیامَتدَگِی حُکمِی.
دُنیادَه اَگر مُرتَد کِیشِی تَوبَه قِیلمَسَه وَ الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه تَسلِیم بُولمَسَه اوُلدِیرِیلِیشِی کِیرَک. کافِرلَرگه تِیگِیشلِی بَرچَه حُکملَر اوُنگه اِجرا قِیلِینَدِی، قوُیِیدَگِیلَرگه اوُحشَش:
- اوُنگه نِسبَتاً بَرائَت وَ تَنَفُّر قِیلِینَدِی.
- اوُنِی حِمایَه قِیلِینمَیدِی.
- مُسُلمان اوُنگه نِکاهلَنمَیدِی،اَگردَه عَیالی بار بُولسَه اوُندَن جُدا قِیلِینَدِی،الله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: لا هُنَّ حِلٌّ ڵهُمْ ۆلا هُمْ ێحِلُّونَ ڵهُنَّ ” ( الممتحنه:10. ) اَگر عَیالِی اوُندَن اوُزاقلَشمَیدِیگن بُولسَه، اوُ هَم حُوجَه یِینِیدِیک مُرتَد حِسابلَنَدِی. عبد الله ابن زُبَیر رضی الله عَنهُ مُختار ثَقَفِینِی عَیالِینِی هَم اوُلدِیرَدِی،جوُنکِی بُو عَیال حُوجَه یِینِینِی کافِر اِیکَنِینِی قَبُول قِیلمَگن اِیدِی.
- فَرزَندلَرِینِی اوُستِیدَه رَهبَرلِیک قِیلِیش وَ قِیزلَرِینِی توُرمُوشگه بِیرِیش مَسؤُلِیَتِی هَم اوُندَن تارتِیب آلِینَدِی، اوُندَه هِیچ قَندَی حَق قالمَیدِی.
- مُرتَدنِی فَرزَندِی اَگر آته سِینِی اِرتِدادِیدَن آلدِین دُنیاگه کِیلگن بُولسَه، آته سِینِی اِرتِدادِی سَبَبلِی کافِر بُولمَیدِی، اَمّا اَگر آته سِی مُرتَد بُولگندَن سُونگ دُنیاگه کِیلگن بُولسَه، اوُنگه هَم کافِر بُولگنلِیک حُکمِی بِیرِیلَدِی وَ اوُنِی قوُل قِیلسَه هَم بُولَدِی.
- مُرتَد کِیشِی مالِیگه هَم اِیگه بُولَه آلمَیدِی، سُوزنِی صَحِیحِی شوُکِی مُرتَدنِی مال- مُلکِی غَنِیمَت قِیلِیب آلِینَدِی. بُونِی دَلِیلِی هَم آته سِینِی عَیالِینِی نِکاهِیگه آلگن کِیشینِی داستانِی مِثال بُولَه آلَدِی. رسول الله صلی الله علیه وَسَلمنِی اَصحابلَرِی اوُنِی اوُلدِیرگندَن سُونگ مالِینِی غَنِیمَتگه آلِیب کِیتِیشَدِی.
- اوُنِی قوُلِی بِیلَن سُویِیلگن حَیوان هَم حَرام بُولِیب اوُنِی یِیب بُولمَیدِی.
- اوُنِی آرقَسِیدَن نَماز اوُقِیلمَیدِی، باطِل حِسابلَنَدِی، اوُنِی آدَملَرنِینگ اوُستِیدَه اِماملِیک قِیلِیشگه حَقِّی یُوق. اوُنِی آرقَسِیدَن نَماز اوُقِیگن کِیمسَه، اَگر اوُنِی مُرتَدلِیگِینِی بِیلگن بُولسَه هَم ،بِیلمَگن بُولسَه هَم نَمازِینِی قَیتَدَن اوُقِیشِی لازِم. اِمامِی اَحمَد اِبن حَنبل مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: ” منهم من قال ذلك لايصلي خلفه الجمعه و لا غيرها ، إلا أنا لا ندع اتيانها ،فإن صلي خلفه أعاد ” . (السنة والإبانة. ) نَمازِی جُمعَنِی وَ اوُندَن باشقَه نَمازلَرنِی هَم اوُنِی آرقَسِیدَن اوُقِیلمَیدِی، دِییدِیگنلَر مَوجُود، اَمّا بِیز جَماعَت نَمازِینِی تَرک قِیلمَنگلَر، دِییمِیز،لِیکِن اوُنِی آرقَسِیدَن نَماز اوُقِیگن پَیتِینگِیزدَه نَمازنِی قَیتَدَن اوُقِینگلَر. یَحیی اِبن مُعِین مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: 40 یِیلدَن بُویان مَعمُون عَبّاسی طَرَفِیدَن جُهَمِیلَرنِی ظُهُور بُولگنلِیگِی بائِث، مِین نَمازنِی قَیتَدَن اوُقِیمَن.
- حُکوُمَت وَ اوُنگه بَیعَت قِیلِیشلِیک باطِل بُولَدِی، اَگر حُکوُمَت قُدرَتِی اوُنِی قوُلِیدَه بُولَدِیگن بُولسَه،چُونکِی الله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: ” ۆڵنْ ێجْعَڵ اللَّهُ لِلْكَافِرِینَ عَڵى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً ” . النساء:141.
- مُرتَد بِیلَن پَیمان توُزِیش شوُ حالَتدَه مُومکِین بُولَدِیکِی، مُسُلمانلَرنِی قُدرَتِی کَم بُولسَه وَ اوُنِی شَرِّینِی دَفع قِیلِیشگه قادِر بُولِشمَسَه.
- اَگر مُرتَد اِرتِدادِینِی دَورِیدَه قَتل، اوُغِیرلِیک یا زِنا کَبِی گوناهلَرنِی قِیلگن وَ اوُندَن سُونگ تَوبَه قِیلگن بُولسَه، اَگرچِی بَعضِیلَر تَوبَه اوُتگن گوناهلَرنِی یُووِیب کِیتَدِی، دِییِیشسَه هَم بُولَرنِینگ بَرچَه سِینِی تَوانِینِی توُلَشِی لازِم. یاکِی بُولمَسَم اَمِیر یا اِسلامِی حاکِم بَعضِی بِیر دَلِیللَرگه کوُرَه ( مَثَلاً مُرتَدلَرنِی تَوبَه گه تَرغِیب قِیلِیش اوُچُون) مَنَه بُو خِسارَتلَرنِی توُلَشِی هَم مُومکِین.
- اَگر مُرتَد کِیشِی تَوبَه قِیلِیشدَن وَ قَیتَدَن مُسُلمان بوُلِیشدَن آلدِین خَرابکارلِیکلَر، ضَرَر وَ زِیانلَر یِیتکِیزگن بُولسَه اوُنِی هَمَّه سِینِی توُلَشِی کِیرَک. مَنَه بُو زَمِینَه دَه هَم بَعضِیلَر تَوبَه آلدِین اوُتگن گوناهلَرنِی پاکلَیدِی، یاکِی اَمِیر وَ اِسلامِی حاکِم بَعضِی بِیر دَلِیللَرگه کوُرَه خِسارَتنِی بوُینِیگه آلَدِی.
- عُمُوم اوُلامالَر مُرتَد قوُلگه توُشگن پَیتِیدَه اوُندَن تَوبَه طَلَب قِیلِیشنِی واجِب دِییِیشَدِی،بَعضِیلَر اِیسَه اوُنِی سُنَّت، دِیب بِیلِیشَدِی. اَگرچِی بُو مُرتَد هَر قَندَی صُورَتدَه اوُلدِیرِیلسَه هَم شوُ نَظَرنِی بِیلدِیرِیشگن، اوُندَن تَوبَه نِی طَلَب قِیلِینگنِی وَ بُو دُنیادَن اِیمان بِیلَن کِیتگنِی یَحشِیراقدِیر.
عُمَر اِبن خَطّاب رضی الله عَنهُ اَبُو مُوسی اَشعَرِی رضی الله عَنهُ بِیر مُرتَدنِی تَوبَه طَلَب قِیلمَسدَن اوُلدِیرگنِی بائِث عَیبلَگن اِیدِی. عُمَر رَضِیَ الله عَنهُ اوُنگه اَیتَدِیکِی:
هلا حبستموه ثلاثا ، و أطعمتموه كل يوم رغيفا، و استتبتموه لعله يتوب ” ( رواه مالك و عبدالرزاق والبیهقي ) یَعنِی: نِیمَه گه اوُچ کوُن اوُنِی قَمَب قوُیمَدِینگ، هَر کوُنِی اوُنگه بِیر بُولَک نان بِیرَردِینگلَر وَ اوُنِی کِیتِیدَن اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلَردِینگلَر، بَلکِم اوُ تَوبَه قِیلَردِی. عبد الله اِبن مَسعُود رَضِی الله عَنهُ هَم بِیر قَوم مُرتَد بُولگن پَیتِیدَه اوُلَردَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلگن اِیدِی. ( احمد روایتی) شوُنِینگدِیک مُرتَددَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِیشلِیک علی، عُثمان،معاذ و باشقه اَصحابلَر رضی الله عَنهُمنِی نَزدِیدَه هَم ثابِت نَرسَه. قُرآندَن مَنَه بُو آیَتنِی هَم حُجَّت،دَلِیل صِیفَتِیدَه ِکیلتِیرِیلگن: ” ” . (التوبه / 5 )
اِمامِی نَوَوِی مُسلِمنِی شَرحِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: ” و قد أجمعوا علي قتل المرتد و اختلفوا في استتابته هل هي واجبة أو مستحبة ، و في قدرها و في قبول توبته ” . یَعنِی: اوُلامالَر مُرتَدنِی اوُلدِیرِیش بارَسِیدَه اِجماع قِیلِیشگن؛ اَمّا تَوبَه نِی طَلَب قِیلِیش واجِبمِی یا واجِب اِیمَسمِی وَ بُو تَوبَه نِی قَبُول بُولِیشِی قَیسِی دَرَجَه دَه اِیکَنِی حَقِیدَه اِختِلاف قِیلِیشَدِی.
اَمّا اِرتِدادِی قَتتِیق، مُغَلِّظَه بُولگن مُرتَدلَر توُدَه سِینِی تَوبَه نِی طَلَب قِیلِیب اوُتِیرمَسدَن توُرِیب اوُلدِیرِیلَدِی. سِحرگر وَ الله نی ،رَسُولِینِی حَقارَت قِیلگن کِیمسَه لَر یا مُسُلمانلَرنِی قَرشِیسِیدَه کافِرلَرنِی قوُللَب – قُوَّتلَیاتگن کِیشِیلَر شوُلَرنِی جُملَه سِیدَندِیر.
اِمامِی اَحمد اَحکام ُاَهلِ الملل للخلال کِتابِیدَه 459 صَحِیفَه دَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: الزنديق لا يستتاب . یَعنِی: زِندِیقدَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینمَیدِی. ابن تَیمِیَه هَم اَیتَدِیکِی: ويفرق في المرتد بين الردة المجردة فيقتل إلا أن يتوب ، و بين الردة المغلظة ، فيقتل بلا إستتابة ” . (مجموع الفتاوى والصارم 20/103 ) یَعنِی: سادَّه رِدَّه اَگر تَوبَه قِیلمَیدِیگن بوُلسَه اوُلدِیرِیلَدِی، رِدَّه مُغَلِّظَه اِیسَه تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلمَسدَن توُرِیب اوُلدِیرِیلَدِی، اوُلَرنِی اوُرتَسِیدَه فَرق بار.
- اَگر بِیر مُسُلمان مُرتَدگه نِسبَتاً جِنایَت قِیلَدِیگن بُولسَه، اوُندَن قَصاص آلِینمَیدِی بَلکِی مُختَصَر بِیر تَنبِیه قِیلِینَدِی حالاص.
- اَگر مُرتَد اوُلدِیرِیلگن بُولسَه اوُنِی قانِی بِیکارگه توُکِیلگن بُولَدِی، اوُنِی عائِلَه سِی وَ قَرِینداشلَرِیدَن هِیچ قَیسِی بِیرِی اوُنِی قَصاصِینِی یا دِیَه سِینِی طَلَب قِیلیشگه حَقِّی یُوق.
- اَگر بِیر کِیشِی مُرتَدنِی مال – مُلکِیدَن اِیشلَتِیب یُوبارگن بُولسَه، اوُشَه مِقداردَگِی نَرسَه نِی مُسُلمانلَرنِی بَیتُ -المالِیگه بِیرِیشِی کِیرَک، چُونکِی بُوندَی مالنِی اِیگه سِی بَیتُ المال حِسابلَنَدِی.
- مُرتَد کِیشِینِی قوُل قِیلِینمَیدِی وَ اوُندَن جِزیَه هَم آلِینمَیدِی، بَلکِی تَوبَه قِیلِیب اِیککِینچِی مَرتَه مُسُلمان بُولَدِی یاکِی قادِر بوُلِینَدِیگن بوُلسَه مُسُلمانلَرنِی قُدرَتِیگه مُناسِب رَوِیشدَه اوُلدِیرِیلَدِی. بُو یِیردَه اوُلَرگه نِسبَتاً “اوُلَرنِی اوُلدِیرِینگلَر یاکِی اِسلام کِیلتِیرِیشسِین” حُکمِی بُویِیچَه سِکولاریستلَر یاکِی اَهلِی کِتاب بوُلمَگن مُشرِکلَرگه اوُحشَش مُعامَلَه قِیلِینَدِی، یا مُسُلمان بُولِیشَدِی یاکِی اوُلدِیرِیلَدِی.
- اَگر عَیال کِیشِی مُرتَد بُولَدِیگن بُولسَه، اوُ قوُلگه توُشمَسدَن آلدِین تَوبَه قِیلمَگن بُولسَه، رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی مَرحَمَت قِیلگن نَرسَه لَرِیگه کِیرگنلِیگِی بائِث “کِیمکِی دِینِینِی اوُزگرتِیرسَه، اوُنِی اوُلدِیرِینگلَر” گه بِنائَن اوُلدِیرِیلَدِی. رسول الله صلی الله علیه وسلمنِینگ عَیاللَرنِی اوُلدِیرمَسلِیک حَقِیدَه گِی بُویرُوقلَرِی اَصل کافِر بوُلگن عَیاللَرنِی بِیر قِیسمِیگه تِیگِیشلِی بُولِیب، رسول الله صلی الله علیه وسلم مَکَّه نِی فَتح قِیلِینگن پَیتِیدَه اِسلامگه وَ مُسُلمانلَرگه قَرشِی رُوحِی، تَبلِیغِی جَنگلَرنِی آلِیب بارگنلِیگِی سَبَبلِی اوُلدِیرگن اِیدِیلَر.
عَیال کِیشِینِی اوُلدِیرِیشلِیک واجِب اِیکَنِیگه دَلِیل، بَیهَقِینِی دارُ القطنِیدَه کِیلتِیرِیشِیچَه: اَبُو بَکر صِدِّیق رَضِیَ الله عَنهُ قرفَه ناملِی عَیال مُرتَد بُولگن پَیتِیدَه اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلَدِی، اَمّا اوُ تَوبَه قِیلمَگچ اَبُو بَکر رَضِیَ الله عَنهُ اوُنِی اوُلدِیرَدِی. اِمامِی اَحمَد اَحکام اَهلِ الملل خِلالِیدَه مَرحَمَت قییلَدِیکِی:
“إذا ارتدت أستتيبت فإن تابت و إلا قتلت ، و من الناس من يحتج بنهي النبي صلي الله عليه وسلم عن قتل النساء و ذاك غير ذا ليس هو في ذا في شي ء .”
یَعنِی:اَگر عَیال کِیشِی مُرتَد بُولگن بُولسَه، اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینَدِی، اَگر تَوبَه قِیلمَسَه اوُلدِیرِیلَدِی، شوُندَی کِیشِیلَر بارکِی رسول الله صلی الله علیه وسلمدَن عَیاللَرنِی اوُلدِیرمَسلِیک بارَسِیدَگِی دَلِیللَرنِی کِیلتِیرِیشَدِی، بُو دَلِیللَرنِی بِیزنِینگ (مُرتَدلَرنِی حَقِیدَه گِی) بَحثِیمِیزگه عُمُوماً عَلاقَه سِی یُوق. اِبن قُدَّامَه مُغنِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: ” أما نهي النبي صلي الله عليه وسلم عن قتل المرأه فالمراد بها الأصليه “. یَعنِی: رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی عَیاللَرنِی اوُلدِیرمَسلِیک حَقِیدَگِی بُویرُوقلَرِی اَصل کافِر عَیاللَرگه تِیگِیشلِی بُولگن.
(دوامی بار……)