اِرتِداد و مُرتَد

اِرتِداد و مُرتَد

بیزنینگ عِراق و شام و یَمَندَگی اَلقائِده نینگ  فِرقه لَرینی بَعضِی سینی رَهبَرلَری و کَتته لَریدَن بیر نِیچه مَرتَه اِیشیتیشیمیزگه  قَرَگنده، شِیعَه لَر مُرتَددیر، اِرتِداد و مُرتَد اوزی نیمه اِیکَنینی  یاریتیب بِیرَسیزمِی؟ شیعه لَردَگی اِرتِدادنی سَبَبِی نیمه؟

(مَطلَبنِی کامِل مَتنِی )

(سَوال سیزدَن و جَواب  بیزدَن  ناملی دَرسلَر سِلسِیله سِی، ابو حمزه هورامی جواب بیرَدِی)

بسم الله والحمد لله

امّا بعد:

جواب : اَصلِی مَوضُوعنِی باشلَشیمیزدَن و حُکم چیقَریشنی اوقوچیلَرگه تاپشِیرِیشدَن آلدِین بو مَوضُوع یَنَدَه آیدِینراق بُولیشی اوچُون عِراقدَگی جِهاد  حَقیدَگی تَریخِی مُقَدِّمَه نی اَیتیب اوتیشلِیک لازِم بُولَدی، چُونکی بُو فایدَلِی بُولِیشِی مُومکین:

2003 ییلنی 11 فِیورَلِیده شَهید امام – الله نی عِذنِ بیلَن – اُسامه بن لادِننی عِراق حَلقِیگه قیلگن مُراجَعَتِی اَلجَزِیره کَنَلِی آرقَلِی نَمایِیش قِیلِیندِی، او کیشی عِراقلِیکلَرنی آگاهلَنتیریب اَیتگن اِیدِیکی:  اِسلام جَهانینینگ قَدِیمگی پایتَحتلَریدَن بِیرینی باسیب آلیش، هَمده مسلمانلرنی بایلیکلَرینی تَلان – تَراج قیلیش و وَشِینگتان ،تِیل اَوِیونی بُویرُوقلَریگه  بُویسِینَدِیگن بِیر  رِیجِیمنی قُدرَتگه کیلتیریش هَدَفِی آرتِیدَگی صَلِیبِیلَر جَنگیگه تَییارلَنِینگلَر، بُو اِیش بیلن سکولاریستلَر “اِینگ بُویُوک اِسرائِلنی” تأسِیس قیلیشماقچی. او کیشی عِراق حَلقِیگه قوُیِیدَگی تَوصِیَه لَرنی بِیرگن اِیدِیلَر:

صَلِیبچِیلَرگه قَرشِی آلِیب باریلَدیگن شَهَر و کوُچَه لَردَه بُولَدِیگن اوزاق جَنگگه تَییار بُولِینگلَر، شوُ بیلَن بِیرگه شَهادَت طَلَب قِیلینَدِیگن و اَمِیرِکه  و اِسرائِلگه  بِی سابِقَه  ضَربَه لَرنی یِیتکَزَدِیگن عَمَلِیاتلَرگه اَهَمِیَت بِیرینگلَر.

بن لادن رحمه الله حتّی عراقلیک  جهاد قیلوچیلرنی “یگانه منفعت  سری” بعثیلر  و  باشقه گوروهلرگه اوحشش “کافر نسینالیستلر”  بیلن هم صلیبیلرگه قرشی همکارلیک قیلیشگه تشویق قیلدی. امیرکه و انگلیه  حربی کوچلرینی عراقگه هجوم قیلیشیدن 5 هفته  الدین  جونتیلگن منه  بو آشکار مراجعتی، فعالراق قدملر  بیلن همراه بولدی.

اَلقائِده کوُچلَرِی اَمِیرِکه عِراقگه حَمله قیلگن پَیتنِی اَوَّلِیدَه، شِیعَه مَذهَبِیدَگی صَدرنِی حَربِی کُوچلَری  بِیلَن بیرگلِیکده شِیعَه حَلقِینِی و اوُلَرنی حَرَکَتِینِی حِمایَه قیلیش اوچون، مُتّحِد بُولگن حالده شیعه لَر یَشَیدِیگن شَهَرلَرده، مُشتَرَک دُشمَن صِیفَتِیدَگی اَمِیرکه گه  قَرشِی جَنگ آلِیب باریشَدِی و اَلقائِدَه مَنه بُو یُولنی اوُزیده  یُوزلَب  یاش یِیگِیتلَرینی  فِدا قِیلَدی. اَمّا عِراقدَگی شیعه مَذهَبیدَگی  شِیعه  لَرنِی  رَهبَرلَرِی اِخوانُ الشیاطین و اَهلِی سُنَّت بُولگن کوُچمَنچی بَدَوِیلَرنینگ  بَعضِیلَری بیلَن  بیرگه اَمِیرکه گه  قوشِیلیب مُتَّحِد بُولِیشدِی و  سِکولار، مُرتَد کُوردلَرنی رَهبَرِیَتِی  آستیده مُجاهِدلَرگه قَرشی جَنگ قیله باشلَشدِی،

بُونی نَتیجه سیده  آزادلِیک  طَلَب قیلیاتگن  مُبارِزلَرنی  هاحلَنمَگن جَنگگه مَجبُور قِیلینَدِی.

عِراقدَگی بَرچه مُقاوَمَت قِیلوُچی جِهادِی کوُچلَرنی بَرچَه سِی مَنَه بُو ساتقِینلَرگه قَرشِی  جَنگ قیلیشَدِی، حَتّی  شِیعه مَذهَبِیدَگی اَهلی حَق توُده لَرِی هَم باسقینچیلَرگه و اولَرگه قوُشیلیب کِیتگنلَرگه  قَرشِی جَنگگه کِیرِیشدِی. عِراقدَگِی شِیعَه و سُنّیلَردَن تَشکِیل  مُتَّحِد کوُچلَرنینگ  باسقِینچیلَرگه  قَرشِی مُبارَزَه سینی  شِیدَّتِی کوُچَیِیب کیِتگچ ،سِیِستانِی  بِیمارلیگینی بَهانه قیلیب اَنگلِیَه گه  بارَدِی و بُو سَفَریدَن  قَیتگچ اوُزیگه  اِیرگشگن کِیشیلَرگه باسقینچیلَر بِیلَن جَنگ قِیلمَسلِیکگه ، بُونی اوُرنیگه اَمِیرکه  و اَنگلِیه نینگ و اوُلَرگه مُتّحِد بُولگنلَرنینگ  مَحَلّی کوُزلَریگه اَیلَنِیشگه  بُویرُوق بیرَدِی. اوزینی اِحتِیارِدَگی حَربِی ، تَبلِیغِی، جاسُوسلِیک قُدرَتِینِی سِکولار  باسقینچیلَرنینگ اِحتِیاریگه بیریب شیعه و سُنِّیدَن عِبارَت مُقاوَمَت قیلیب توُرگن کوُچلَرگه  قَرشِی حَملَه نی  باشلَدِی. بُولَرنینگ نَجَف، کربَلا شَهریدَگی شیعه لَرنی حَقّیگه  قیلگن جِنایَتلَری، اِمامی  عَلِی قَبرینی مُحِیطِیدَگی  آتِیشمَه لَری، هَمده بُو یِیرده پَناه تاپگنلَرنی قِیرغین  قِیلینیشی بَرچَه گه عَیان و مَشهُوردِیر.

شُونگه قَرَمَسدَن حَلق تامانیدَن  قَرشِیلِیک قیلیش اوزینی کوُچِیدَه  دَوام اِیتَدی، اَمّا اوُلَر سُنِّی  و شیعه لَردَن عِبارَت بِیرلَشگن کوُچلَرگه  قَرشِی توریب بیریشگه کوُزلَری یِیتمَی قالگچ  و بو ییرده هَم اِیککینچی وِیتنَم بُولیشی  مُومکِینلیگینی سِیزِیسگچ، بُوتون تَرِیخ دَوامِیده اوزلَرِی قیلیب کِیلِیشگن دَهشَتلِی، دائِمِی فِتنه گه قوُل اوُرِیشدی. یَعنِی مَذَهبنی بَهانه قیلیب اِختِلاف تَفرَقه فِتنه سِینی  باشلَشَدِی، بُونی نَتیجه سیده  قَرشیلیک قیلیب توُرگنلَرنی اَسته – سِیکِینلِیک  بیلَن اِیچِیدَن یِیمِیریلیشینی هاحلَشدِی و قوُراللرنی باشقینچیلَردَن  بُوریب قَرشیلِیک قیلیب تُورگن کوُچلَرگه قَرَتِیشدِی.

مَنه شُو پَیتگچه سُنّی و شیعه لَردن عِبارَت جِهادِی کوُچلَر بیرگلِیکده  کیلیشیب آلگن حالده  کَربَلا و نَجَفنی و شیعه ،سُنّیلَر بِیرگه یَشَیدِیگن  شَهَرلَرنی حِمایَه قیلیب کیلیشَردِی،اولَرنی اوُرتَسِده مُشتَرَک دُشمَنگه قَرشِی هَمکارلِیک مَوجُود اِیدِی. باسقینچیلر تامانیدَن اوتیرغیزیب قویِیلگن حُکومَتنینگ طَرَفدارلَری بُولمیش اَلدَنگن اَکثَر شِیعه مَذهَبیدَگیلر، اَمیرکه و اونگه بِیرلَشگنلَرنی ریجَه سِی بُویِیچه  فِتنه آلاوِینی  یاقِیشدی، جُوده کوُپ مُبارِزلَر هَم بُولَرنی فِتنَه سِیگه اَلدَنِیشدِی. سِکولار سِیستِیمه سی تامانیدَن اَلدَنگن مَذهَبچیلَر “تکریت و اَنباردَن، قَصاص، قَصاص” ناملی شِعاری آستیده بُوندَن 1400 ییل آلدِینگی اِمام حُسَیننی قاتِللَریدَن قَصاص آلیشنی هاحلَشَدی، بولیب  هَم اِمامی علی بیلَن حُسَیننی قاتِللری حُودّی شُو شِعار بیرَیاتگن  کیشیلَرنینگ یارانلَری بُولیشگن اِیدِی…….

شُوندَی قیلیب عِراقدَگی مَذهَبِی  شیعه لَر سِکولار شیعه لَرگه اَلدَنیشَدِی و جُوده کوُپ سُنِّی مَذهَبِیدَگِی کوُچمَنچِی بَدَوِیلَر هَم سکولاریزم دِکتَتارلِیگی قولیده بیر اَبزارگه اَیلَنیشَدِی، بُولیب هَم بُو بَدَوِیلَر اِسلامِی سُنِّی یاکی شِیعَه لَرنی اَحکاملَریگه اِعتِقاد قیلیشمَسدِی. لِیکن شوُنگه قَرَمَسدَن مَنه بُو پَیتده شیعه لَرنینگ گوُرُوهلَرِی اَهلی سُنَّتنینگ گوُرُوهلَرِی بیلَن بِیرگه مُتَّحِد بُولِیب اَلدَنگن شِیعَه و سُنِّیلَرگه قَرشِی جَنگ آلِیب باریشَردِی.

اَصلینی آلگندَه سُنِّی مَذهَبِیدَگی اَلقائِده و شیعه مَذهَبیدَگِی اَهلِی حَقنینگ اوُلَر بیلَن جَنگ قِیلِیشینی سَبَبِی مَذهَب سَبَبلِی اِیمَسدِی، بَلکِی اوُلَرنینگ بَرچَه آسمانِی مَذهَبلَرگه قیلگن خِیانَتِی و بُوتُون جَهان سِکولاریزمِی، مَحَلِّی مُرتَدلَر بیلَن اِتِّحاد تُوزِیب بِیرلَشگنلِیگی بائِث بُولگن اِیدِی. حَقیقَتده هَم مَنه بُو بِیفایده، اَدَشتِیرُوچِی مَذهَبِی جَنگنِی باشلاوچِیلَرِی سُنِّی و شیعه مَذهَبیدَگِی مُجاهِدلَر اِیمَس، بَلکِی سِکولارلَر تامانِیدَن اَلدَنگن شِیعَه لَر بُولِیشگن.

شِیعَه مَذهَبیدَگی ساتقِین گوُرُوهلَر اَهلِی سُنَّتنینگ اِینستِیتُوتلَردَگی اوُستازلَرِی، دانیشمَندلَرِی، دِینِی اولامالَرینی کوُپِینِی اولدِیرِیشدِی، مِینگلَب قَرِی- یاشلَرنِی قانگه بِیلَب کِیتِیشَدِی و اَهلِی سُنَّتنِی مِینگلَب قِیز- عَیاللَریگه تَجاوُز قِیلیشَدِی، هَمده مِینگلب اِنسانلَرنِی اوغِیرلَب کِیتیشَدِی. مَنَه بُو اوغیرلَنگنلَر قَیسِی زِندانلَردَه اِیکَنِی حاضِردَه هَم اَنِیقلَنگن اِیمَس، جُودَه کوُپ دوُکانلَر، اویلَرنِی یاندِیرِیب مِینگلَب آدَملَرنِی آواره قیلیب تَشلَشَدِی. اوُلَر نَماز اوقِییاتگنلَر، مَکتَب اوقوُچِیلَرِی، گوجوُم بُولگن بازارلَرده بامبه لَر  پارتلَتِیب، هَر سَفَر بُو اِیشلَرِینِی سُنِّی یا شِیعَه مَذهَبیدَگِی گوُرُوهلَرگه  نِسبَتلَشَردِی. بازارده یَسَمَه ساقال بیلَن بامبه اورنَتَیاتگن اِنگلِیز عَسکَرلَرِی اَسیرگه آلِینگندَه هَمَّه نَرسَه آشکار بُولَدِی. اَمّا هَمَّه جاینی قاپلَب آلگن فِتنَه نِی عُمُومِی آدَملَرگه تأثِیرِی کوُپراق اِیدِی…….

بُولَرگه قوُشِیمچَه رَوِیشدَه، سِکولار و مَحَلِّی مُرتَدلَرنی تامانیدَن اَلدَنگن مَنه بُو کِیمسَه لَر اَهلِی سُنَّتنِی عالِملَرِی، دانِشمَندلَریگه ، مَسجِدلَرِیگه هَم رَحم قیلیشمَیدِی. اوُلَر باغدادگه کیریب کِیلِیشگن وَقتده یاق  30 دَن  آرتِیق مَسجِدنِی اِشغال قیلیب آلِیشَدِی، بَصرَه، عَمّارَه، اَلسماوه، ناصِرِیَه ده  هَم جُوده کوُپ مَسجِدلَرنی اِیگللَب آلیِشَدِی و الحلّه شَهرِیدَه اَهلِی سُنَّت اوُچُون حَتّی بیر دانه مَسجِدنِی هَم قالدیریشمَیدِی و ……اوُلَر عِراقدَگی اَهلِی سُنَّت اوُچُون دُنیا رَوِیشِی بُویِیچَه واقِیعِی بِیر جَهَنَّمنِی وُجُودگه کِیلتِیرگن اِیدِیلَر.

سِکولار باشقینچِیلَر و ساتقینلَرنِی آلِیب بارگن فِتنه لَریِ  سَبَبلِی شیعه و سُنّیلَرنی اورتَسیده جَنگ باشلَنَدِی، آدَملَر فَقَطگینَه اِسملَرِی اَبُو بَکر، عُمَر، خالِد، عُثمان و …….بولگنی بائِث اوُلدِیرِیلر اِیدی. فِتنه شُو دَرَجَه ده  کِینگیِیب، تَرقَلِیب دَهشَتلِی بُولیب کِیتگن اِیدِیکِی، جُودَه کوُپ جَماعَتلَرنی اوُزِینِی کامِیگه تارتیب کِیتَدِی،حَتّی اَوَّلدَن تَجرِیبَه گه  اِیگه بُولگن حِزبلَرنی هَم قولیدَن هِیچ نَرسَه کِیلمَی قالَدِی.

مَنه بو فِتنه نی رِیجَه سِینی چِیزیب چیقگن کِیمسَه لر کوُزلَگندِیک مِقیاسدَه فِتنَه کِینگَیگَچ، باسقینچیلَر نَجات بِیرُوچِی فَریشته لَر چِهرَه سِی بیلَن اوزلَرِینِی طَرحلَرِینِی اِیککِینچی مَرحَلَه سِینی باشلَشدِی.

اَمِیرِکه اِختِلافلَرنی یَنَدَه چُوقورلَشتِیریش و مُسلمانلَرنی قانی توکِیلِیشی بُویِیچَه بازارنی  یَنَده  قِیزدِیریش اوچوُن اَهلِی سُنَّتدَن عِبارَت بَدَویلَرنی هَم  قوُراللَنتیریب صَحَواتنِی وُجُودگه کیلتِیرَدِی. شِیعه لَرنینگ اَکثَر عالِی مَقام کِیشِیلَرِی هَم  مَرکَزِی دَولَت بیلَن صُلح تُوزِیشَدِی.

شِیعَه لَردَن بُولگن مَهدِی صَدر جَیشِیدَن جُودا بُولگن اَهلی حَق تُودَه لَرِی هَم باشقه مُجاهِدلَر بیلَن بِیرگه باشقینچیلرگه قَرشِی مُبارَزه قیلیشده دَوام اِیتِیشَدِی و اوتِیرغِیزیلگن مَرکَزِی حُکوُمَتگه  قَرشِی شیعه لَرنِی بُو مُخالِفَتِی شَهید قوماندان بُولمِیش – الله نی عِذنِی بیلَن – اَبُو مُصعَب زَرقاوِی ” شیعه لر رافضی، شرک و ردّه  طائفه سیدیر” شِعارینی اوزینی عَقیده سِینی بیر قِسمِی، دِیب تَعیِین قِیلگونِیچه دَوام اِیتیب کِیلَدِی. مَنه بُو شِعارنی ثَمَرَه لَرِیدَن  بیری، بو حَقیده کِییِنراق ذِکر قیلینَدِی،  شیعه لر اوُرتَدَگی اِختِلافلَرنی بیر چِیتگه قویِیب هَمّه لَرِی اَلقائِده گه قَرشِی جَنگ قیلیش  اوچُون، بُوندَن  سُونگ اِیسَه عِراق اِسلامی دَولَتِیگه قَرشِی آخِیرده اِیسَه عِراق و شام اِسلامی دَولَتی اِیککاوِی  بیرگه بِیرلَشِیشِی اوچون اِیدی.

مَنه بو زَنجیره  و تَرتِیبسِیزلییک پَرایِکتِینِی کامِل بُولیشی یاکی مَذهَبلَر،  قبیله  لر  اوُرتَسیدَگی جَنگ سِکولاریزم دِکتَتارلیگی اوزینی پراگرَمّه لَرینی رُویابگه چیقَریش اوُچُون هاحلَگن نَرسَه نی حُودِّی اوزی بُولَدِی. اوُلَر اوچُون آرَدَه  قَنچَه دَن- قنچه یاشُو- قَرِینِی قانی توکِیلیشی، قِیز- عَیاللَرنی نامُوسِی پایمال بُولِیشِی و مِینگلَب کِیشیلَرنی آواره بُولیشی، مَذهَبِی مَکانلَررنی وَیران قیلینیشی و ……مُهِم اِیمَس، بَلکی اوزلَرِینی سِکولاریستِیک مادِّی هَدَفلَرینی عَمَلگه آشِیشِی کیرَک حالاص.

جِهاد رَهبَرلَریدَن بِیری قوُیِیدَگیلَرنی اَیتگن اِیدِی: بِیزلَر هِیچ قَچان شِیعَه لَر بیلَن جَنگ قیلیشنی باشلَگن اِیمَسمِیز، جَنگ باشلَنگندَن سُونگ هَم هَمّه گه  بیر نِیچَه مَرتَبَه بِیزلَر شیعه لر بیلَن جَنگ قیلمَیمِیز، چوُنکی اولر تَشَیُّع مَذهَبیدَه دُورلَر، دِیب آچیق- آیدین اَیتگنمِیز. بِیزلَرنی اولَر بیلَن جَنگ قیلیشگه اِیحتِیاجِیمِیز هَم یُوق. حُودّی شونگه اوحشَش اَمِیرِکه بیلَن هَمکارلِیک قیلمَیاتگن مُرتَدلَر بیلَن هَم جَنگ قیلماقچی اِیمَسمِیز، بیزلَرنی یَگانه آرزُویِیمِیز باسقینچی دُشمَن بیلَن اوُرُوشِیش بُولَدِی، سِیتَم آستِیدَگی حَلقلَر اوُرتَسیده  اوزَرا یُولگه  قویِیلگن هَر قَندَی جَنگ، باسقِینچِیلَرنی رِیجَه سِی اَساسِیدَه بُولَدِی و بُونِی فایده سِینِی  هَم دُشمَننی چُونتَه گِی کوُرَدِی.

اَلقائِدَه مَذهَبِی جَنگلَردَن پَرهِیز قیلیش و قوُراللَرنی اوُچِینِی سِکولاریستلَر تامانگه قَرَتِیش اوچوُن اوزلَرینی سُنِّی  کوُردلَرنینگ نَمایَندَه سِی ،دِیب  سَنَیدِیگن  مُرتَد سِکولار کوُردلَرنینگ پَرلَمِینتِیگه حَملَه قیلیب اوُلَرنِی جُوده کوُپِینِی اوُلدِیرَدِی و سکولار کوُردلَرگه قَرشِی جَنگ اِعلان قیلیشدِی. مَنه بُو حَمله بیلَن هَماهَنگ رَوِیشدَه  سکولاریزم دِیکتَتارلِیگی و اَمِیرِکه نی فایده سِیگه “صَحوَه” ناملی حَربِی مَرکَزلَرنی تَشکیل قیلگن و سُنّیلَرنی  آرَسِیدَن  چیقیب کِیلگن عَرَبلَرگه قَرشِی هَم جَنگ اِعلان  قیلیشدی و اولَردَن مِینگلَب نَفَرنِی قیریب تَشلَشدِی. اَلقائِده بُو اِیشلَرِی بیلَن هَمّه گه  توشونتِیرماقچی بُولگن نَرسَه سی شوُ اِیدِیکی، بیزلَرنی آلِیب بارَیاتگن جَنگلَریمیز مَذهَبِی اِیمَس  و اَلقائِده نینگ  و بوتون دُنیادَگی مُجاهِدلَرنینگ بیرینچی  دَرَجَلِی دُشمَنِی سِکولاریزم  دِیکتَتارلیگی، باسقینچی سِکولارلَر، مَحَلِّی مُرتَدلَر بولَدِی. سَنَب اوتِیلگنلَرگه  قوشِیلگن هَر قَندَی کوُرُوهلَر اَلقائِده گه  قَرشِی جَنگ اِعلان قیلگن  حِسابلَنَدِی. اَلقائِده اوچُون مَنَه بُو خائِن کوُردمِی،توُرکمِی،عَرَبمِی، فارسمِی…….یا شیعَه و سُنِّیمِی، مَسِیحِیمِی،یَهُودِیمی فَرق  قِیلمَیدِی.

اَنگلِیهَ اوُزِینِی طَرَفداری بُولگن سِیِستانِیگه مَعلوُم  مَبلَغلَر بِیریش عِوَضِیگه – بُوندَن هَمّمِیز خَبَردارمیز- عِراقدَگِی اَهلِی  سُنّتگه قَرشِی فَتوالَر بِیریشگچَه  آلِیب باردِی،اَمّا اَلقائِده جَماعَتینی آرَسِیده اَبو انس شامی رحمه الله گه اوحشَش کیشیلر هَم مَوجُود بُولیب، اولر اوزلَرینی مَقاله لَری، مَطلَبلَریده شیعه لَرنی  بِرادَر دِیب خِطاب قیلیشَردِی، ابو مصعب رحمه الله هَم اَمِیر و قوُماندان صِیفَتیده مَنَه شُو شَریعِتچیلَرگه اِیرگشَردِی.

باشقه بیر تاماندَن،اَنگلِیَه گه  عَبدُ المُنعِیم  مصطفی حلیمه/ ابو بصیر جایلَشیب آلگن اِیدِی، او اَهلِی سُنَّتنِی آرَسیده جِهادِی بُولیشی  بیلَن مَشهُور بُولگندی،امّا مَرکَزِی اَلقائِده نِی آرَسیده  اِمامِی شَهِید اُسامه بن لادن رَهبَرلیگیدَگی شَریعَتچیلَرنینگ و باشقه دِیارلَردَگی اَلقائِده نینگ باشقه شاهه لَرینی مَوجوُدلِیگی  بائِث، بُو شَخص یا اونگه اوحشَگنلَر جِهادنی طَرَفداری  بُولگن و دارُالکفر، دارُالحَربگه اوُرنَشیب  آلگن بیر  یازُوچِی صِیفَتیده قَبُول قِیلِینَردِی. لِیکِن مَرکَزِی اَلقائِده پَرچَلَنیب اَلقائِده نینگ عِراقدَگی شَیخ ابو انس و باشقه لَرگه اوحشَش جُوده کُوپ شَریعَتچِیلَرِی اوُلدِیرِیلگندَن سُونگ،  اَبو مُصعَبگه اوحشَش حَربِی رَهبَرلَر بیزلَرنی جُوده کُوپ بِرادَرلَریمیز تامانِیدَن مُفتیگه اَیلَنِیشَدِی و شَیخ لَقَبِینِی آلیشَدِی. لیکن  بُو کیشیلَرنی  اوزلَرِی بُوندُی اِدّعالَرنی قیلیشگن اِیمَس، اَمّا واقِیعِیَت باشقه نَرسه حَقیده صُحبَت قیلیب تُورَردِی.

شوُ سَبَبلِی هَم، مَنه شُو حَربِی رَهبَرلَر جُودَه کوُپ اورِینلَرده اوزلَرینی مُخالِفلَریگه نِسبَتاً حُکم چیقریشده حَطالَرگه یُول قویِیشدِی، اِیشلر باشِی   بِیرک کوُچه گه کیریب قالگن پَیتیده دائِم اسامه بن لادن رحمه الله گه اوحشَش کیشیلَر رَسمِی، عُمُومِی صُورَتده یُول کوُرسَتِیشَردِی.

خالِد ابن وَلید و  اسامه ابن زَیدگه اوحشَش حَربِی رَهبَرلَر  اوچُون رسول الله صلی الله علیه وسلم و او کیشیدَن سُونگ اِیسَه خَلیفَه لَر جَمِیعَتنِی رَهبَرِیَتِینی اوز اِختِیارلَریده سَقلَب کِیلیشگن اِیدِی، اِیندِی ابو مُصعَب زَرقاوِی اوچُون هَم اسامه بن لادن رحمه الله دِیک کِیشی بُوتون اَلقائِده تَشکیلاتِینی باشقریب  بارِیشلِیگِی هَم یَنگِی ،اَجَبلَنَدِیگن نَرسَه بُوله آلمَیدِی. بَلکِی بُو یِیرده گی عَیب مَنه بو پَیتده ظاهِر بُولَدِیکی، مَنه بُو حَربِی قوماندان اوُزینینگ  عَقِیدَه وِی، شَرعِی رَهبَرِینی یُوقلِیگی بائث ،ضَرُورَت حُکمِی صِیفَتییده رَهبَرِیَتینِی مَسئُولِیَتینی هَم  اوز یِیلکه سِیگه آلَدی و بوتون جَرَیانگه حَربِی رُوحِیَه حاکِم  بُولَدِی.

عَقللِی اِسلام قوماندانی ابو مُصعب زَرقاوی رحمه الله نی زَمانیده مَنه بُو فِقهِی بُوشلِیکنی تولدیریش اوچون ناچار حالَتده ابو  بصیر، ابو قَتاده و اولرگه اوحشَگن کیشیلَرنی اَثَرلَریگه، مَنبَع لَریگه مُراجَعَت قِیلیشَدی. مَنه شُو دَور دارُ الکفر و دارُالحَرب دِیارلَریده مَوجُود کِتابخانه اولامالَرینینگ جِهاد، جَنگ صَحنَه لَریدَگی فَعالِیَت قِیلَیاتگن اولامالری بیلَن ضَرُورَت،ناچارلیک حُکمِی بُویِیچه اَلمَشِیش دَورِی حِسابلَنَدِی.

دارالکفر و دارالحَربدَگی مَنه  بُو کِتابخانه اولامالَرینینگ  دَسته سِی دَکتار عبدالله عظام یا ابو اَنَس شامِیگه و ……اوحشَب بُوتون جَهان کافِرلَری و مُرتَدلَرینی حاکِمِیَتی  آستِیدَگی حَیاتنی تَشلَب، مُجاهِدلَر تامانِیدَن آزاد قِیلِینگن دِیارلَرگه کُوچِیب کِیلیشگه هِیچ قَچان حاضِر بولِیشمَیدِی  و کِیلیشماقچی هَم اِیمَس. اولَر مَوجُود وَضِیعَتدَن یَقِیندَن آگاه بُولمَگنلِیکلَرِی و شَریعَتدَن مُناسِب اَحکامنِی چیقَرَه  آلمَگنلِیکلَرِی بائِث، کوُپینچَه عُمُومِی اَحکاملَرنی اِرایَه بیریشَدی،  اِیندی مَنه بُو اَحکاملَرنی  تَطبِیق قیلیش وَقتی یِیتیب  کِیلگنده حَطاگه دُوچ کیلیب اوزلَرینی یُوقاتیب قویِیشَدِی و مَنه  بُوندَن هَم  اَچِینَرلِیسِی شوُکِی، بَرچه اَخبارات واسِیطَه لَرِی مَنه شوُ کِتابخانه شَخصِیَتلَرینی  اِختِیاریگه بِیریلگن. شُو سَبَبلِی هَم اولَرنی حَطا کوز- قَرَشلَریگه دِقّت قِیلینَدِی، نَتیجه ده اِیسَه اولَردَن شَرعِی دَلِیللَر طَلَب قیلیینمَیدِیگن بُوتگه  اَیلَنِیشَدِی!

شونینگ اوچون هم کافِر دَولَت بُولمِیش اَنگلِیَه باشپَنَه  بِیرگن ابو بَصیرگه اوحشَگن کِیمسَه لَر، اوزلَرِینِی اِحتِیارلَریگه بِیرِیلگن اِمکانِیَتلَر سَبَبلِی راحَت توُرکِیَه و سُورِیَه گه  سَفَر قیلیشَدِی و  آشکار،قُوراللَنگن حالده اَنگلِیَه طَرَفداری بُولگن یاکی بَشَر اَسَدنِی مُخالِفلَریگه تِیگیشلِی گوُرُوهلَر مَجلِیسِیده حاضِر بُولیب اوُلَرنی حِمایَه قِیله آلدی. تُورکِیَه و اَنگلِیهَ  جاسوسلِیک تَشکیلاتی مُهَیّا قیلیب بِیرگن مادِّی ،حَوفسِیزلِیک اِمکانِیَتلَرِیدَن فایدَلَنگن حالده  نِهایَتده بِیمَلال توُرکِیَه دَه سِیمِنَر تَشکیل قِیلِینَدِی و  اَنگلِیَه،توُرکِیَه مُخالِفلَریگه قَرشِی مَعرُوظه قِیلِیشَدِی و وَظِیفه لَری تَمام بُولگچ  یَنَه اَنگلِیَه گه  قَیتِیب کِیتِیشَدِی. اوُزلَرِی اوُلَرنِی مُجاهِد،دِیب ناملَیدِیگن کیشیلَرنِینگ  تَصَرُّفِیدَه بُولگن دِیارلَرگه باریشگه حاضِر هَم بُولِیشمَیدِی،بَلکِی  اولَر دارُ الاِسلامده  یَشَشدَن کوُرَه  دارُالحَرب بُولمِیش اَنگلِیَه دَه یَشَشنِی اَفضَل کوُرِیشَدِی. مَنه  بُو بُوگونگِی کوُندَگِی اِسلام اوُچُون مُصِیبَت، توُسِیق و الله نی شَرِیعَتِیدَگی قانونلَرنی اِجرا قِیلَیاتگنلَرگه  قَرشِی رُوحِی جَنگلَرنی عامِلِی بُولمِیش کِتابخانه اولامالَرِینینگ واقِیعِی وَضِیعَتِیدِیر.

مَنه بُو شَخص هِجری 1423 ییل 25 جُمادی الاولی- 2002/8/3 مِلادِیده، 

« الشِّيعَةُ الرَّوافِضُ طائِفَةُ شِرْكٍ ورِدَّةٍ »  ناملی کِتابنِی نَشر قیلگن  اِیدِی،  بُو کِتاب نَشر بُولگن پَیتده اَنگلِیَه اَمِیرِکه  بیلَن  بِیرگه عِراقنِی اِشغال قِیلیش تَیّارگرلِیگِیده یُورگن  و مَنَه بُو باسقِینچِیلِیک اوچوُن کِیرَکلِی شَرائِطنِی حاضِرلَش بیلَن آواره اِیدِی. اَمّا کوُرگنِیمِیزدِیک، عَمَلده اِمامی شَهید اسامه بن لادن  رحمه الله تامانیدَن هَم، اَلقائِده نِینگ شَرِیعَتچِیلَرِی تامانیدَن هَم، عِراقدَگی باشقه جِهادِی جَماعَتلَر تامانِیدَن هَم  یَحشِی کوتِیب  آلِینمَدِی. باسقِینچِیلَرنینگ ساتقین حُکوُمَتِیگه قَرشِی جَنگ قیلَیاتگن، تَشَیُّع اَهلِیدَن بُولگن جَماعَتلَر بُو پَیتده مَوجُود اِیدی، اَگرچِی اولَر اَهلی  سُنّتنِی جِهادِی کوُچلَری بیلَن مُتَّحِد بُولِیشمَسَه هَم  بِیر یُولده، یَگانه  مُشتَرَک دُشمَنگه قَرشِی جَنگ قِیلِیشَردِی. اَمّا بُو وَضِیعَت تَشقی باسقینچِی سِکولارلَرگه ، مَحَلّی مُرتَدلَرگه اَصلا یاقمَسدِی و اولَر اِختِلافنی یَنَدَه کوچَیتِیریش، مَذهَبِی جَنگنِی شُعلَه سِینِی کوُچَیتِیریش، اوُرتَدَگی یارِیقنِی کِینگَیتِیریش و اوُزلَرِینِی مُخالِفلَرِینِی یَککه لَب  قوُیِیش اوُچُون باشقه  بیر یُولنِی تاپِیشلَرِی لازِم اِیدِی. شُونِینگ اوُچُون هَم فاجِیعَه لِی سامراعدَگی 2006 یِیل فِیورَلده قَبرلَرنی پارتلَتیش، اَمِیرِکه تامانیدَن اورنَشتِیریب قوُیِیلگن حُکوُمَتنینگ، مَذهَبِی  جَنگنی یَنَده آلاولَنتِیرِیش اوچُون قِیلگن اِیشِی بُولَدی،گُواهلَر بُو اِیشنی باشقه لَر قِیلگنینی رَد قِیلیشَدِی. قاراوُوللَر،کوُرگن گواهلَر تامانِیدَن واقِیعَه گه آیدِینلِیک کِیریتِیلگچ، آدَملَر سِکولارلَرنینگ بیر- بیرینی قولی بِیلَن قَتلِی عام قِیلیشی آرقَلِی اوُلَرنِینگ وَحشِیلِیگینی قَی دَرَجَه دَه  اِیکَنِینِی توُشُونیب یِیتِیشدِی، مَنَه بو جِنایَتکار سکولارلَر اوُزلَرِینینگ پَست دُنیاوِی هَدَفلَریگه یِیتِیش اوچُون دِینِی، حَلقِینِی، وَطَنِینِی هَم قوُربان قِیلیب تَشلَشلَرِینِی فَهملَشدِی.

مَنه بُو تُوپالانلَر،یَنگِی فِتنَه لَر  وُجُودگه کِیلَیاتگن بِیر پَیتدَه اَیمَن اَلظواهِری زَرقاوِیگه یازگن نامه سِیده اوزینی شُبهَه لَرینی،  اِسلام جَهانِیدَگِی شِیعه و سُنِّی عَداوَتی  بُویِیچَه “صَندِیقنی” آچِیلیش خاطیره لَرینی بَیان قِیلَدِی.

زَرقاوِی اِیسَه – الله قَبوُل قیلسین- یَنوَردَه اَیمَن اَلظواهریگه یازگن نامه سیده اوزینی جَماعَتینی عِراقدَگی پراگرَمَّه سِینی توُرت مَرحَله بُویِیچَه آلیب باریلیشینی تَعرِیف قیلَدی:

1. اَمِیرِکه و اوُنگه بیرلَشگنلَرنی عِراقدَن  قوُوِیب چِیقَرِیش
2. مَنه بُو دَولَتده اِسلامِی خِلافَتنی تاسِیس قیلیش
3. سکولار و مُرتَدلَر حاکِم بُولگن مُسُلمان دِیارلَرنی  آزاد قیلیش
4. اِسرائِلگه قَرشِی جَنگ قِیلیش

بُو یِیردَه تَشقِی باسقِینچیلَرگه و اولَرگه بِیرلَشگن مَحَلّی مُرتَدلَرگه قَرشی جَنگنی اوزینینگ عُمُومِی سِیاسَتِیدَگی  بیرینچی هَدَفِی دِیب تَنِیشتِیرَدِی و آلدِین اَیتِیب اوُتِیلگن اوُرِینلَرنی بِرارتَسِیدَه  بِیز مَذهَبلَر، اِسلامی تَفسِیرلَرگه  آئِد جَنگگه آزگِینَه بُولسَه هَم اِشاره قیلینگنینی کوُرمَیمِیز.

مُجاهِدلَرنینگ شُوندَی آشکار و رَوشَن سِیاسَتنی آلِیب بارِیشلَریِ آرقَلِی، سِکولارلَر اوُزلَرینی چیرکین هَدَفلَریگه یِیتِیب بارِیشلَرِی و قُربان بُولِیشی لازِم بُولگن مَذهَب، قَندَی دِین یا قَندَی مَذهَب بُولیشینی اولَرگه بُوتُونلَی فَرقِی یُوقلِیگینی کوُرسَتَدِی، شُو سَبَبلِی هَم آزادلِیک طَلَب قِیلوُچِیلَر  مَنَه  بُوندَی حَبِیث فِتنه لَر توُرِیگه اَلدَنِیشگه حَقلَرِی یُوق.

بَشَرِیَت تَریخی دَوامیده سِکولاریزم دِکتَتارلِیگینینگ مَنه  بُونگه اوحشَش قُدرَت و مَنفَعَتلَرنی سَقلَب قالیش یُولِیدَگی، دَهشَتلِی فِتنه لَرِیدَن  جُوده کوُپ نَمونه لَرنی تاپسَه بُولَدِی. فِرعَون (اَهلِی کِتاب  بُولمَگن مُشرِک- سِکولاریزم) بیرینچی بُولیب خُرافِی مَذهَبگه اِیگه و سَیّدیمیز مُوسی نینگ تَوحید دَعوَتی بُویِیچه پَروَریش تاپگن عادّی حَلقنی اورتَسِیده عَقیدَه وِی اِختِلافلَرنی باشلَگن زَماندَن، عُمُومنِی فِکرینی اَدَشتیریب سُونگره اِیسَه اَلدَنگن  آدَملَرنِی  سَیّدیمیز مُوسی گه قَرشی قوُزغَتگندَن بُویان، بوگونگی کوندَگی اَمِیرِکه و اونی سِکولار جُوجَه حاکِملَرِی باشچیلیگیدَگی یَنگی سِکولاریزم دِکتَتارلِیگی دَوریده هَم، بُوتون دُنیا بُوییچه مَذهَبِی اِختِلافلَرگه اِعتِقاد قِیلوچیلَرنی آرَسِیده وَیران  قیلوُچی تُولقینلرنی وُجُودگه کیلتیریش آرقَلِی، اوزی مَنه بو تولقینلَرنی اوُستیده اوتیریب آلگن حالده، مِلَّتلَرنی غَفلَتی و آگاه بولمَگنلیگیدَن سُوءاِستِعفاده  قیلیب، بیر نِیچَه عَصرلَردَن بُویان دِینی جَرَیانلَرنی باستیریش، سُوستلَشتیریش اوچُون و اوزلَرینی شِرککه  بُولغَنگن رِیجَه لَریِ، شِرککه  بُولغَنگن حُکوُمَتلَرینینگ اِیلگری حَرَکتلَنیش یُولِیده فایدَلَنیب کِیلشیَپتِی.

قُرآن و رَسول الله صلی الله علیه وسلمنی  حَدِیثلَریده مَوجوُد تَریخی جَرَیانلَر بیر تاماندَن، بُوندَن کِیین بَشَر طَرَفیدَن  یازیلگن تَریخِی  حادِیثه لَر  باشقه تاماندَن، مَنَه بُو دَهشَتلِی سِیناریانینگ قَیته – قَیته تَکرارلَنگنلیگینی اِثباتلَب بِیرَدِی. بوُندَی جِنایَتچِیلَر کوُپراق  مَنفَعَت، لَذَّتگه  اِیریشیشی اوچُون قَیسِی آسمانی دِیننی  یا اِسلامی مَذهَبلر،اِسلامی بُولمَگن مَذهَبلَردَن بیر مَذهَبنینگ اوزلَرینی پَستکَش هَدَفلَری یُولیده قُربان بُولِیشینی فَرقِی یُوق. چُونکی اولَر عُمُوماً آلگنده اِلاهِی حُکملَر بیلَن  کِیلیشَه آلیشمَیدِی،یَعنی بو یِیردَگی مَوضُوع بِیر اِلاهِی دِیننی حُکملَرینی جَمیعَتده اِجرا بُولیشینی فایده لِی، دِیب بِیلیشی و اونی باشقه آسمانی  دینلَرگه نِسبَتاً اَفضَل کوریشی حَقیده هم اِیمَس،بَلکی اولَر عُمُوماً اِلاهِی دِینلَرنی بَرچَه سِیگه قَرشیِ توُریشَدِی.

اوُلَر اوچُون اِیندانِیزِیَه دَگی مَسِیحِیلَر و مُسلمانلر بیر- بیرلَرینی قَتلی عام قِیلَدیمی یا  اَفریکه نی نِیگیرِیَه سِیده حُودّی شو حادیثه مَسِیحِیلَر بیلَن مسلمانلرنی اورتَسیده صادِر بولَدیمی یا پاکستان،عراق،لبنان، بَحرَین،یَمَن، عَربستان،کَشمیر، آذَربَیجان، کویت، توُرکِیه ده شیعه و سُنِّیلَرنی اورتَسیده یا بُولمَسَم اِیرلَندِیَه دَگی پراتِیستَت و کتالِیکلَرنی آرَسیده، رُوسِیهَ دَگی آرتاداکسلَر کَتالِیکلَر بیلَنمی یا  اِسرائِلده  یَهُودِیلَر بیلَن مَسیحیلر یا یَهُودیلر بیلَن مسلمانلر اوزَرا اوریشَدیمِی فَرقِی یوُق.س

بُو حالَتلَرنی  بَرچَه سیده اَصلِی هَدَف دِینی مَذهَبلرگه اِیرگشُوچِیلَرنی اِیچکی  جَنگلَردَن نااوُمید قیلیش، چَرچَتیش و نِهایَت آخِیرِده سکولاریزم دِکتَتارلیگینی قانونی، حُکمِیگه راضی بُولیش و بُویِین آیگیشگه مَجبوُر قیلیشدیر. مَنه بوُ بُوتون تَریخ  دَوامیده شَیطانگه اِیرگشُوچِیلَر اَنَه اوشَنچَه وَحشِیانَه مُقَدَّیمَه لَرنی مُهَیَّا قیلیشگن خَریدارگِیر هَدَف حِسابلَنَدِی.

شَیطانگه اِیرگشگنلَرنینگ قَدِیمگی حِساب – کِتاب قیلینگن فِتنه لَرینی بَرابَرِیدَه، آسمانِی دِینلَرگه اِیرگشُوچِیلَر  مَخصُوصاً اِسلامِی مَذهَبلر و مسلمانلر قَندَی اوریننی توُتِیشلَری لازم بُولَدی؟ مَنه حاضِر سِیزلَر نِیمه قیلیش کیرَک؟- دیگن سَوالگه جَواب  بیریشینگیز لازم.

بو ییرده سیز  قوییدگیلرگه جواب بیریشینگیز کیرک:

• نیمه اوچون اَلقائِده دَگی اسامه بن لادن رحمه الله اَفغانِستان و پاکِستانده حَنَفِی ماترُودِیلَردَن  عِبارَت اَنَه اوشَنچَه اِیرگشُوچِیلَرگه اِیگه بُوله آلگن؟ مَنه بُو آدَملَر اوزلَرینی ، فَرزَندلَرینی کافِر، مَحَلِّی مُرتَدلَرنینگ حَمله سِیگه قَرشِی اِنسانی قلقان  قیلیب، اسامه بن لادن و او کیشیگه اِیرگشگنلَرنی حِمایَه قیلیب چیقیشدِی. هَمّه مِیز کوُرگنِیمِیزدِیک، اسامه بن لادننی اَمِیرِکه گه  تاپشیریشگه حاضِر بُولِیشمَدی،لیکِن اوزلَرینینگ دَولَتلَرِیدَگی حُکوُمَتنی شوُ  یُولده فِدا قیلیب یُوباریشدِی.
• نیمَه اوچون اسامه بن لادننی اَلقئِده سِی فِلِیپّین، تَیلَند، اِیندانِیزِیَه، مَلَیزِیَه دَن تارتیب  تا اِینگ غَربی قِسمَتده جایلَشگن مسلمانلرنینگ دِیارلَریده هَم مَذهَبی جَنگنی وُجُودگه کِیلتیرگن اِیمَس؟ 
• نیمه اوچون اسامه بن لادن رحمه الله نی اَلقائِدَه سی پاکِستانده، عِراقده،لِیوَن، بَحرَین، یَمَن، عَرَبستانده و …..هیچ قَچان شِیعه و سُنِّینی اورتَسِیدَگی جَنگنی وُجُودگه کِیلتیرمَدِی؟
• نیمه اوچون اسامه بن لادن رحمه الله نی اَلقائِده سی اِیراندَگی شِیعَه مَذهَبیدَگی دَولَتگه قَرشِی فَتوالَر بیرمَدِی و اوُلَرگه قَرشِی قوراللی مُبارَزه نِی تَصدِیقلَمَدِی؟
• نیمه اوچون عِراقده  صُوفِی مَسلَگِیدَه گِی نَقشبَندِیَه طَریقه تِیدَگی کیشیلرگه قرشی بیر لَهزه هَم جَنگ قیلمَدی، بَلکِی اولَرنی وَحدَتگه دَعوَت قیلدی، بیر قَنچه یِیللَردَن بُویان عِراقلیکلَر مِینگلَب عِراقلیک بُولمَگن مُهاجِرلَرگه اوزلَرینینگ فَرزَندلَری قَطارِیدَن جای بِیریب کِیلیَپتی، اَگرچی عاقِبَتیِ نِیمَه  بُولیشینی یَحشِی بیلیشسَه هَم، اولَرنی مَخفِی قیلیشیَپتیِ؟

بُو یِیرده سِیز حُوشِینگیزنی یَحشِیلَب اِیشگه سالِیب، مَنَه بو مَذهَبِی جَنگلَر حاضِرگی وَضِیعَتده کیمنی فایده سیگه اِیکَنینی تُوشُونیشینگیز کِیرَک؟ بُوندَن کِیملَر فایدَلَنَدِی و اوُرتَده نِیمه لَر یا کِیملَر آخِیرده قُربان بُولَدِی؟

اَگر بیزلَر خُوشیار بُولَدیگن بُولسَک،شَیطاننی مَکرِی ضَعِیف بُولِیشینی یادِینگیزدَن چیقَرمَنگلَر، حاضِرده سِکولارِیزم دِکتَتارلِیگی اِسلامی جَمیعَتنی بَدَنیگه سَرَطانگه اوحشَب حَمله قِیلگن، بُو اِنکار قِیلیب بُولمَیدِیگن واقِیعِیَتدیر. اَگر بُو واقِیعِیَتنی اِنکار قِیلَدیگن بُولسَنگلَر یا تِیزلِیک بیلَن اونِی دَرمان قیلیش فِکریده بُولمَیدِیگن بُولسَک،اَلبَتّه بِیرینچی بُولِیب نابُود بُولَدیگن نَرسَه عَقیدَه نی جِسمِی،جَسَدِی، اَخلاق،اَحکام عُمُومِی قیلیب اَیتگنده اِسلامِی جَمیعَتنی هُوِیَّتیدیر. اَندلوُسنی نَمُونَه سی قاره داغ بُولیب مسُلمان دِیارلَرنی تَریخیده سَقلَنِیب قالگن.

 بیر زَمانلر مسلمانلَرنینگ شوراگه اَساسلَنگن حُکوُمَتی خُلافایِ راشیدیننی مَنهَجِی بُویِیچَه دَوام اِیتمَگندَن سُونگ، سَرَطانگه اوحشَگن باطنِیگرلَر اَندیشه سِی اوچُون اوزینی وَقتیده کِیسکین چاره لَر کوُرِیلمَگندَن  سُونگ، مَنَه بُو  سَرَطان مسلمانلرنی دِیارلَرینی جَسَدیده صَفَوِیَه حَرَکَتی کورینیشیدَگِی یِیرینگلَگن  یَرَسِینی نَمایان قیلَدی. حاضِرگی دَورده هَم کِینگ – کولَملِی،خَزینه سی آغِیر بُولگن سپُوتنیک،اِینتِرنِت……اَخبارات واسیطه لَرینینگ تَبلِیغاتلَری تأثِیریده شَیطانلَر مَحَلِّی مُرتَدلَرنینگ  یاردَمی بیلَن جَمیعتَنی دینِی ماهِیَتینی بُوزیشیَپتِی. بیزلَرنینگ جُوده کوُپ بِرادَرلَریمیز، آپَه – سِینگیللَریمیز، قَرینداشلَریمیزنی هَم بُولغَشگن، اَگر شُو بُوگون یا تِیزلِیک بیلَن چاره کوُریلمَسَه، اَلبَتّه اِیرتَگه کِیچ بُولِیشی مُومکین. نِیمه اوچُون؟

چُونکی بیزلَر اَندَلوُس، صَفَوِیَه  و……لَرنی تَجریبَه  قیلیب کوُرگنمِیز. چُونکی بیزلَر حاضِرده اوزِیمیز هاحلَمَگن حالده حَوارِج و باشقه  بَهانه لَر،یالغان فَتوالر بیلَن مسلمانلَر بَرچَه مِیز بیر- بیریمیز بیلَن اوُریشیب یاتِیبمِیز، بُوتون جَهان و اِیچکی مُرتَد سِکولاریستلَر  اِیسَه هَمّه نی اوستِیدَن مَسخَرَه قیلیب کولیَپتی و عاقِبَتده اِیسَه بو اِیشلَرنِی فایده سِینی هَم چُونتَگیگه سالِیش بیلَن  آواره.

حاضِرگی وَضیعَتنی دَرک قِیلیش، اونی تَفسِیر و تَحلِیل قیله بیلیش و حاصِل بُولگن نَتیجه لَردَن اوزینی اوُرنیدَه، اوشه کونگه ماس رَویشده فایدَلَنَه آلیش، اِسلامنینگ اوزاق  و یَقین ستراتِیگِیَه  و تَکتیکه لَریدَن حِسابلَنَدی. مَنه بُولَرنی هَر بیری شَخص و اِسلامی جَماعَتنینگ تَرَقِّیاتی یا قالاقلیگینی کوُرسَتیب بِیرَدِی.  بَرچَه مسلمان دِیارلَرِیدَگی مُجاهِدلَر حاضِرده اِیندِی نِیمه قیلیش کِیرَک؟- دِیگن سَوالنی جَوابینی کِیتیدن  توشِیشلَری لازِم ، اولَر بوگونگی کوننینگ نیمَه لَرگه  اِیحتِیاجی بارلیگینی هَم توشونیب یِیتگن  بُولسَلَر کیرَک؟ اولَر بوگونگی کوننینگ سَواللریگه مُناسِب جَوابنی، سَبَبلَرنی اِیزِیدَن تُوشِیشلَری لازِم بُولَدِی.

اسامه بن لادننی اَلقائِده سی نیمه قیلیش کیرَک؟- دِیگن  سَوالگه مُناسِب جَوابنی  بیره آلگن و اِخلاص بیلَن هیچ  قَندَی مَلامَتچینی مَلامَتیدَن قوُرقمَسدَن بو جَوابنی عَمَلده اِجرا قیلگن اِیدی.  اَلقائِده جَماعَتینی عِراقدَگی اِیشلَری اَبو اَنَس رحمه الله گه اوحشَش شَریعَتچیلَرنینگ حَیاتلِیک زَمانیگچَه مَوجُود اِیدی؛ مَنه بو کیشینی شَهادَتِیدَن سُونگ – الله شَهیدلَردَن  قیلگن بُولسِین – کوتِیلمَگن حالده شَهید – الله نی  عِذنی بیلَن – ابو مُصعَب زَرقاوی تامانِدَن ” شیعه لَر رافِضِی و شِرک،رِدَّه طائِفه سِیدیر”، دیب اِعلان قیلیندی و منه شو عِباره اَلقائِده نینگ کِییِینراق  اِیسَه اِسلامِی  دَولَتنینگ عَقِیده سِینی بیر قِسمِیگه اَیلَندِی.

اَبوُ بَصیر طَرطوسِی  اَنگلِیه ده توریب عِراقگه حَمله قیلیش اوچُون شَرائِطنِی مُهَیّا قیلَیاتگن پَیتیده یازِیب قوُیگن عِبارَه سینی اَهلِی سُنّت اِماملَرینینگ اورتَسیده سابِقه سی بُولگن اِیمَسدِی. مَنه بُونگه بِنائآً جَهاندَگی بَرچَه شِیعَه لَرنی حُکمِی اِرتِداد بولیب قالَدِی، شِیعه لَرنی اِرتِدادیده شُبهَه قیلگن کیمسَه نی اوزی هَم مُرتَد بُولَدی. بُو ییرده حَتّی شُوندَی کِیشیلَر هَم بُولِیشدِیکی، اَهلی سُنّتنی اِماملَری، کَتته کیشیلری بُولمیش شَیخُ الاِسلام ابن تیمیه نی، ابن کثیرنی و باشقه لَرنی هَم سَوال آستِیگه تَشلَشدِی و تِیللَرینی اِیککی قَریچ قیلیب گَپِیرَه باشلَشدِی.

بُونی کِیتِیدَن دُنیادَگی بَرچَه  شِیعَه لَرگه قَرشی جَنگ اِعلان قیلیندِی، اولَر باسقِینچِیلَر بیلَن مُتّحِد بُولگن مُرتَد شِیعَه لَر  بُولَدِیمِی یاکِی باسقینچیلَرگه  قَرشِی جَنگ قِیلَیاتگنلَرمِی یاکی بِی طَرَف بُولگن  جَنگ مَیدانِیدَن مِینگلَب کِیلامِتر اوزاقده یَشَیاتگن شیعه لَر بُولَدیمی  فَرقِی یُوق اِیدِی. بُو شِیعه لَرنینگ هَمَّه سی فَقَطگِینه شیعه بُولگنلِیگی بائِث اولدیریلیشی و اوُلَرنی عِبادَت قیلَدیگن  مَکانلَری نابُود قیلینیشی کِیرَک اِیدِی، مَنه بو اِیشلَر حاضِرگی کوُنگه چه  دَوام اِیتیب کِیلیَپتِی.

مَنه بو توُس- توُپالاننِی آرَسِیده اَمِیرِکه دَگی “نِیُوزوِیک” هَفته نامه سی اوزینی تَحلِیلِیده یازیشِیچَه، اَلدَنگن شِیعَه و سُنِّیلَرنِی اورتَسِیدَگی جَنگلَر “اَلقائِدَه نی” نابُود بُولِیشیگه سَبَب بُولگن. نِیُوزوِیک اَمِیرِکه نی حاکِمِیَتیدَگیلَرگه بِیرگن تَوصِیَه سِیده اَیتَدیکی،مَنه بُو جَنگلَرده هِیچ قَیسِی تامانگه طَرَفدارلِیک  قِیلمَنگلَر، بَلکِی مَنه بُو جَنگلَرنی یَنَه  دَوام اِیتیشی  یُولِیده حَرَکَت قِیلینگلَر، شوُنده مسلمانلر مَخصُوصاً اَلقائِده غَربگه حَمله قیلیشنی اوُرنِیگه، اوزینی اِیچکِی اِختِلافلَری بیلَن آواره بُولیب قالَدی…….کوُریب تورگنِینگِیزدِیک بُو اِختِلاف هَر بیر کیشی اوچُون اوزیگه خاص مَعنانی بیلدیرَدِی، “اَلقائِده”  اوچون قَندَی مَعنانی  بیلدیرَدِی؟ اسامه  بن لادن بیلَن اَلظّواهِرِینی هَر اِیککاوِی “اَلقائِده نی” غَرب و اِسرائِل و اولَرگه  بِیرلَشگن عَرَبِستان، مِصرگه اوحشَش رِیجیملَرگه قَرشِی  جَنگده مسلمانلَرنی مُتَّحِد قیلیش اوچون اِسلامی تَشکِلات صِیفَتیده وُجُودگه کِیلتِیرگن سُنِّیلَر حِسابلَنَدی. بُولَرنی هَر اِیککاوی شِیعه لَرگه نِسبَتاً نَفرَتی بیلَن مَشهوُر بُولگن اِیمَس و اولَرنی بَیانِیه لَرِی، فَتوالَریده مَنه بُو گوُرُوه حَقیده هِیچ نَرسَه کِیلتِیریلمَگن، بَرچَه عَیبلاولَر “صَلِیبچیلَر” و “یَهوُدِیلَر” گه قَرَتیلگندِیر……شُونینگدِیک بُوتون اِسلام جَهانِینی غَربگه قَرشِی  جِهادده بیرلَشتِیرَدِی،دِیب  اومِیدوار بُولَدیگن تَشکِلات حِسابلَنَدی،لِیکن حاضِرگِی حالَتده اِسلامدَگِی اِیچکی جَنگ بیلَن آواره بُولیب توُرِیبدی، اَمِیرِکه حاکِمِیَتِی و مَحَلِّی حُکومَتلَر وُجُودگه کِیلگن مَنه بُو وَضِیعَتدَن فایدَلَنیب قالِیشلَرِی لازِم.”

اَبو یَحیَی لِیبی- الله قَبُول قِیلگن بُولسِین- او کیشی اوُزِینی دَورِیدهَ اَلقائِده نی ناطِقلَریدَن بُولگن، 19 دَقیقه لِیک نوُطقیده حاضِرگی کوُننی  وَضِیعَتیگه  اِشاره قیلیب  سُومالِی دَگِی اِسلامگرالَردَن شوُنی طَلَب قِیلَدیکی،دَولَتده “بَرچَه اِسلامِی فِرقَه و مَذهَبلَرنی مُتّحِد قیلیش” بیلَن یَگانه “اِسلامی شُوراگه اَساسلَنگن دَولَت” تَشکِیل قِیلینگلر و باشقه مَحَلّی مُرتَدلَر بیلَن بیرگه اَفریکه دَگی جَنگزده دَولَتلَرگه چاغلَنگن بیرلَشگن مِلَّتلَر تَشکیلاتِینی عَسکَرلَریگه قَرشِی مُبارَزه قِیلینگلَر.مَنه بُو اسامه بن لادن رحِمَه الله نینگ اَلقائِده سِینینگ مُجاهِدلَرنی اَدَشتیرُوچِی، حالدَن تایدِیرُوچِی جَنگلَردَن اوزاقلَشتِیریش یُولِیدَگِی قِیلگن آخِیرگی حَرَکَتلَرِیدَن  بِیری بُولَدِی.

بُو حَرَکَتلَرنی بَرچَه سِی اِمام اسامه بن  لادَن رحمه الله و قوماندان اَبُو مَصعَب زَرقاوِی رَحِمه الله نی شَهادَتِی بیلَن نَتیجَه سیز قالیب کِیتدی و بیر توده مُجاهِدلَرنی آرَسیده جَنگ ثابِت بُولدی و اَنگلِیَه، اَمِیرِکه، مَحَلّی مُرتَدلَر،اَبُو بَصیرگه اوحشَش کِتابخانه مُفتِیلَرینی هَم کوُنگلِی هَم خاطِرجَمع  بُولدِی،اَمّا بُو اوُلَرنینگ اِیشلَرِی اِیندِی تُوگَدِی،دِیگنِی اِیمَس اِیدِی،بَلکِی اوُلَر سُوریَه دَه  هَم مَنه شوُ سِنارِیانی اِجرا قِیلیشلَرِی کِیرَک اِیدِی. او یِیردَه شِیعَه و سُنِّینی اوُرتَسِیده اِیمَس،بَلکِی سُنِّیلَرنِی اوُزِینی اورتَسِیدَه بُولِیشی لازِم اِیدِی؛ بُولیب هَم بُو اِیشلَر خَوارِج،دِیگن اَساسسِیز  فَتوالَر بیلَن عَمَلگه آشِیرِیلِیشی کِیرَک اِیدِی.  بُو یِیردَگِی اِینگ قِیزیقَرلِیسِی شوُکِی،اَبُو بَصیر اَهلِی سُنَّت اوزَرا بِیر- بیرینی قَتلی عام قیلیشی اوچون، حتّی بِیتته شَرعِی دَلِیلنی  اِرایَه بِیرمَسدَن توُریب،فَتوا بیرگن مُفتِیلَرنینگ اَوَّلگِیسی حِسابلَنَدِی، او شَریعَتگرا مُجاهِدلَرنی  خَوارج بوُلگنلِیکده عَیبلَب فَتوا بِیریشنی باشلَگن،حُودِّی شوُ فَتوالَر و کَلِیمَه لَر تَشقِی کافِرلَر و مَحَلِّی مُرتَدلَر بیلَن اِتِّحاد توُزِیشنِی یِینگِیللَشتِیرگن و مِینگلَب مُخلِص مُجاهِدلَرنی قانی و مالینی حَلال قِیلگن اِیدِی. شو اِیشلَرنی آرقَسِیدَن مِینگلَب مُسُلمان مُجاهِدلَر اَکثراً مُهاجِرلَر قَتلِی عام بُولِیشدی و مِینگلَب عَیال و باله لَر اولدِیرِیلدِی. آلدِین مُفَصَّل صُورَتده مَنه بُو فَتوالَرنی یالغان و اَساسسِیز بُولگنلِیگینی توُلِیق اِیضاحلَر بیلَن اِرایَه بِیرگنمَن، بُو یِیرده اوُنی تَکرارلَب اوتِیریشگه اوُرِین یُوق، دِیب حِسابلَیمَن، اَمّا بَرچَه شِیعَه لَرنِی مُرتَد اِیکنلِیگی بارَسِیده اِیککی قِیسم بُوییچه  مَطلَبنی اَیتیش لازِم. اوُنِی بِیرینچی قِیسمِیده مَنه بُو شَخصنینگ شِیعَه لَرنِی اِرتِدادی بُویِیچه کِیلتِیرگن دَلِیللَرِگه  تیگیشلی ، اِیککینچی قِیسم اِیسَه اَهلی سُنّتنِی کوُز- قَرَشِی بُوییچه اِرتِداد و مُرتَدلَرنی حُکملَرِینی اوُز اِیچیگه آلَدِی، اَگر اوقوُچِی یَحشِیلَب دِیقَّت قِیلَدِیگن بُولسَه، مَنَه بُو اَنگلِیَه گه اوُرنَشِیب آلگن مُفتِینینگ وَیرانگر و بِی اَساس فَتوالَرینی توشونیب آلَدِی، بُولِیب هَم مَنه بُو مُفتی کافِرلَرنی دِیاریده توریب آلِیب، مُجاهِدلَرنینگ دُشمَنِینِی فایدَسِیگه و مسلمانلَرنی ضَرَرِیگه فَتوا بِیریب یاتِیبدِی.

عبدالمنعیم مُصطفی حَلیمه “اَبُو  بَصیر” نامی  بیلَن  مَشهُور بُولگن بُو کِیشِی هَمَّه شِیعَه لَرنی اِرتِدادی بُویِیچَه قویِیدَگی دَلِیللَرنی کِیلتِیرَدِی:

    ”  قد تضافرت الأدلة النقلية والعقلية، والمرئية على أن الشيعة الروافض ـ الاثنى عشرية ـ طائفة شرك وردة .. خارجة عن ملة الإسلام ..

بُو فَتوانی کِیتِیدَن او اِرتِدادنی دَلِیلینی قویِیدَگیچه اِیضاحلَیدِی:

فإن قيل: أين الدليل والبرهان على أن الشيعة الروافض طائفة شرك وردة .. فالأحكام تعوزها الأدلة والبراهين .. وإلا تكون أقرب إلى الدعاوى والزعم منها إلى الحقيقة والواقعية .. فالدليل هو المطلوب .. وهو المهم في تقرير المسائل ؟!

        أقول: يأتي كفر الشيعة الروافض من جهات عدة:

        أولاً: من جهة قولهم بتحريف القرآن ..!

        وتحريفهم للقرآن الكريم يأتي من جهتين:

        1- تحريف في التأويل والتفسير:

2- قولهم بتحريف التنزيل صراحة:

ثانياً: يأتي كفرهم من جهة قولهم بقرآن فاطمة، ونزول الوحي عليها ..!

ثالثاً: يأتي كفرهم من جهة غلوهم في الأئمة، والقول بعصمتهم ..!

رابعاً: يأتي كفرهم من جهة تكفيرهم للصحابة، وعامة المسلمين ..! 

خامساً: يأتي كفرهم من جهة إنكارهم للسنة وجحودهم لها ..!

سادساً: يأتي كفرهم من جهة مظاهرتهم لأعداء الأمة من الكفرة والمشركين على أبناء الأمة من المسلمين الموحدين ..!

سابعاً: يأتي كفرهم من جهة وقوعهم في الشرك وتوجههم بالعبادة والدعاء للمخلوق ..!

مَنه بُولَر اَبُو بَصیرنی شِیعَه لَرنینگ بَرچَه سِی بیر طائِفه حالیده گی اِرتِدادِی بُویِیچَه کیلتیریلگن دَلِیللَریدیر و اونی اوزینی اِدّعا قِیلیشیچَه مَنه بُو دَلِیللَرنی هَر بِیری اَلاهِیدَه حالِیچَه هَم بَرچَه شِیعه لَرنی بیر طائِفه حالیده اِرتِدادِیگه بائِث بُوله آلَدِی. اوُنِی اَیتِیشیچَه:

  خلاصة القول في الشيعة الروافض: هذه هي الأوجه التي ألزمتنا بالقول: بأن الشيعة الروافض ـ الاثنى عشرية ـ طائفة شرك وردة، وواحدة من تلك الأوجه السبعة ـ الآنفة الذكر ـ تكفي للجزم بكفر وردة هذه الطائفة المارقة.

مَنه بُو مُقَدِّیمَه لَرنی کِیلتیریش آرقَلِی شوُ نَتیجَه گه کِیلَدیکی، شِیعه لَرنِی بَرچَه سِی بِیر  طائِفه حالِیده مُرتَددِیرلَر و حَدیث،فِقه کِتابلَریده کِیلگن اَحکاملَر اُولَرگه  اِجرا قیلینیشی لازم بُولَدِی. او اَیتَدِیکِی:

وقولنا أن الشيعة الروافض طائفة شرك وردة؛ يعني أنها تُجرى عليها ـ كطائفة ـ جميع أحكام الردة ومتعلقاتها وتبعاتها المبينة والمفصلة في كتب الحديث والفقه ..!

اَگر دِقّت قِیلگن بُولسَنگِیزلَر، بَنده خَوارِجلَر حَقِیده اِرایَه بِیریلگن جُوزوَه  دَه دِقّت بیلَن بَطَفصِیل مَنه بُو عَقیده لَر بارَسِیده مَطلَبلَرنی اِرایَه بِیرگنمَن، یَنَده کوُپراق اِیضاح بِیرِیشنی حاجَتِی یوُق، دِیب حِسابلَیمَن. شُو سَبَبلِی هَم مَطلَبنی اِیککینچی قِیسمِیگه توُغرِیدَن – توُغری اوتسَک هَم بُولَدِی؛ اَهلِی سُنَّتنی کوُز- قَرَشِی آرقَلِی سِیزلَرگه بِیر مِعیارنی کوُرسَتیب بِیرَمَن و اوُزِینگِیز آسانلِیک بیلَن مَنه بُو زَمِینه دَه تَشخیِص بِیره آلَسِیزلَر و بُوندَی فَتوالَرنِی ارقَسِیده قَندَی هَدَفلَر یاتگنلِیگینی توشونیب یِیتَسِیزلَر – اِنشاءالله –

1. بیرینچی اورینده کافِرلَرنی نَولَرینی اِجمالِی صُورَتده بَیان قیلینیشی لازِم:

اَصلِی کافِر؛ یَهُود،نَصاری و سکولاریستلر (اَهلی کِتاب بُولمَگن مُشرِکلر) و مُرتَد آته – آنه لَردَن توغِیلگن  کیشیلر،یَعنِی آته – آنه سی مسلمانزاده، لیکِن  سکولاریزمنی مَذهَبلَریدَن بِیریگه  کِیرگنلِیگی بائِث مُرتَد بُولگن آته – آنه دَن توغِیلگن شَخص هَم مُرتَدلَردَن  اِیمَس،  اَصل کافِرلَردَن  حِسابلَنَدی. بوُندَی شَخصلَر اَصل کافِرگه اوُحشَش شَهادَتَیننی اَیتِیب اِسلامگه کِیریشلَرِی لازِم بُولَدِی، اَگر بُو شَخصنی باباسِی  مُسُلمان بُولگن بُولسَه هَم، بوُ شَخصنی اوزی مسلمان حِسابلَنمَیدی، بَلکِی او بیلَن اَصل کافِرگه اوحشَش مُعامَله قِیلینَدِی. شُو سَبَبلِی هَم  مُرتَدلَرنینگ حُکمِی (تَوبه یا اولِیم ) اوُنگه اِجرا قیلینمَیدِی، بَلکی اَصل کافِرلَرنی حُکمِی ( مُعاهد، اَهلی جِزیه و…..) اونگه تِیگیشلِی بُولَدِی. شَیخ اِسلام اِبن تَیمِیَه بُو حَقیده اَیتَدِیکِی:

   ” و قد إستقرت السنه بأن عقوبه المرتد أعظم من عقوبه الكافر الأصلي ” . ( مجموع الفتاوى  28/534 )

• مُرتَدنی جَزاسی کافِرنی جَزاسیگه قَرَگنده کَتته راق اِیکَنلِیگِی سُنّتده  ثابِت بُولگندِیر.

مُرتَد کافر؛ رِدّه لوغَت بُویِیچه :یَعنِی قَیتِیش و اوزگرِیش، اِرتَدّه نی لوغَتِی اِیسَه یَعنِی: قَیتِیش، رِدَّة یَعنِی: قَیتِیشلِیک، یَرتَدّ یَعنِی: قَیتدِی، مُرتَد یَعنِی قَیتگن کِیمسَه، مُرتَدِّین یَعنِی: قَیتگنلَر.

” اِرتَدّ” “رِدّه” سُوزِیدَن آلِینگن،  لوغَتده قَیتِیش مَعناسِیده کِیلَدِی. دِینی لوغَتدَه اِیسَه، کُفرگه قَیتِیشنِی اِرتِداد و رِدّه،دِیب ناملَنَدِی، (المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ص 192و 193(

مُرتَد شُوندَی کِیشیکی، مسلمان بُولگندَن سُونگ سوُز یا عَمَلِی  سَبَبلی کافِر بُولَدِی، اِیندی عِلم آلِیشلِیکنی اِمکانی بار جایلَرده اوزِینی مُرتَد بُولگنلیگینی بِیلسَه یا  بِیلمَسَه،  یَعنِی شَخص  بِی پَروالِیگِی، دَنگسَه لِیگِی اوُنِی جاهِللِیگیگه عُذر بُوله آلمَیدِی. اَلبَتّه اِرتِداد مَسَله سِی و اوُنِی  جَزالَنِیش حُکمِی فَقَطگینه اِسلامنی اوُزِیگه خاص نَرسَه اِیمَس، باشقه دِینلَرده هَم شَخص تَنلگن دِینیدَن قَیتسَه، کافر سَنَلَدِی اوزینی دِینیدَن قَیتگنلیگی بائِث مُرتَد، دِیب  ناملَنَدِی.

رِدّه ناملَرِی: فِقه دَه،شَرعِی کِتابلرده مُرتَد کیشینی بیر نیچه صِفَت، سُوزلَر بیلَن ناملَنگن، مَثَلاً: مُرتَد، کافِر،اَلماریق، مُفارِق، مُحارِب، تارِکِ الدّین، کَفَرَ بَعد اِسلامِهِ، کَفَرَ بَعدَ اِیمانِهِ.

یَعنِی: قَیتگن، یاپِیلگن،چِیتگه چِیقگن، جَنگ طَلَب، دِیندَن قوُلِینی تارتگن، مُسُلمان بُولگندَن سُونگ کافِر بُولِیش، اِیمان کِیلتیرگندَن سُونگ کافِر بُولِیش.

مسلمانزاده سکولاریستلَرگه  یاکی اوزینی سُوزِی ،عَمَلی بیلَن اِسلامدَن بُوتونلَی چِیقیب کِیتَدیگن یاکی اِسلامنِی ناقِص قیلَدِیگن اِیشلَرنی قِیلگن کیشیلرگه  ایتیلدی. دِینگه جاهِل بوُلگن کِیشِیلَرنی بَعضِیلَرِی شَخص دِیندَن توُلیق چِیقَدِیگن اِرتِدادنِی بیر قِیسمِیدَه  یَهُودِی،نَصرانی یا  کامُّونِیست بُولَدی، دِیب اِعلان قِیلیشَدِی و اِسلامنِی ناقِص قیلَدیگن قِیسمِیگه تِیگیشلیسینی اِیسه کوُرمَگنلِیکگه آلِیشَدِی. مَنه بُو مُنافِقلَرنینگ خِیلَه لَریدَن بِیری بوُلیب کیلگن و حاضِردَه هَم شُوندَی بُولیَپتِی.

اِسلامده مُرتَد بُولیش اوچوُن بیر  عَمَل یا بیر کَلیمه نی اوزی هَم کِفایَه قِیلَدِی. تَبُوک غَزاتِیده فَقَطگینه بیر کَلِمَه نی اَیتگن و کافِر بُولگن کیشیلَرگه  اوحشَش؛ بُولِیب هَم بُو کِیشیلَر رَسول الله  صلی الله علیه وسلمنی صَحابَه لَری بُولیشگن و جِهادده اِیشتِراک اِیتیشگن اِیدِی. اِسلام اوُلامالَری بُو حُکمگه اِتّفاق  قِیلِیشگن و شَخصنی بِیر کَلِمَه بیلَن مُرتَد بُولیشیگه  و اِسلامدَن چِیقیب کِیتیشیگه اوُنلَب مِثاللَرنی کِیلتیریشگن، اَگر بُو شَخص باشقه عِبادَتلَرنی بَرچَه سِینی بَجَرگن یا بَجَرَیاتگن بُولسَه  هَم فایده سِی بُولمَیدِی و اوُنی عَمَللَرینی بَررچَه سِی باطِل بوُلَدِی.

ابن ماجه باسَندِی صَحیح ابو هُرَیره دَن کُفرگه سَبَب بُولَدیگن سُوزلَر  حَقِیده رِوایَت قِیلَدِی،رسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدیلَرکی:

  ” إِنَّ الرَّجُڵ ڵێتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ سُخْطِ اللَّهِ ڵا ێرَى بِهَا بَأْسًا فَێهْوِی بِهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ سَبْعِینَ خَرِیفًا” .

یَعنی کُفرگه بائِث بُولَدیگن عَمَللَر حَقیده هَم آته سینی عَیاللَریدَن بِیرینی نِکاهِیگه آلگن مُسُلمان کیشیگه اِشاره قیلسَک بُولَدِی. رسول الله  صلی الله علیه وسلم هَم اونی اوُلدِیریشگه بُویوُرگن اِیدِیلَر، بُو کِیشی فَقَطگینه مَنَه شوُ عَمَلنی قِیلگن اِیدِی حالاص، او هَم باشقه مسلمانلَرگه اوُحشَگن کیشی  اِیدِی و  بَرچَه باشقه عِبادَتلَرنی بَجَرَردِی؛ لیکِن  مَنه بُو عَمَلنی  قیلیشلیک بیلَن  اوزینی اولِیمگه  سَزاوار قِیلَدِی.

تَشَیُّعنِی اِصلاحگر عالِملَرینی اَیتیشلَریچه: “اَلبَتّه  مُقَدَّس دِین و شَریعَت اَحکاملَرینی اِنکار قِیلیش آچیق- آیدِین سُوز  بیلَن  بُولِیشی شَرط اِیمَس، بَلکی یالغانچِیگه چِیقَریش،اِنکار قِیلیش، عَیبلَش،ناقِص دِییِیشلِیک، مَسخَرَه قِیلیش، اِسلام دینینی اِستِیهزا قیلیش یاکی مُقَدّساتلَرنی تَخقیرلَش و اَرزِیمَگن  نَرسَه دِیب سَنَش و بُو اِیشلَردَن اوزینی  تِییمَسلِیکگه سَبَب  بُولَدِیگن سُوزلَر، اِیشلَرنی هَمّه سِی کُفر و اِرتِدادگه بائِث بُوله آلَدِی.  قُرآننی اِفلاص جایلَرگه تَشلَش یا اونی یِیرتِیش، اوُنگه قَرَتَه  اوُق آتِیشگه اوُحشَش اِیشلَر هَم  شُولَر جُملَه سِیدَندِیر. دِینی اِسلامنی حَقِیقی اِیمَسلیگیگه بائِث بوُلَدیگن رَفتار و سوُزلَر یاکی اونگه اِعتِقاد قِیلیشنی فایده  سِیز دِییِشلِیک هَم  شُونگه اوحشَش کُفر  و اِرتِدادگه بائِث بوُلَدِی.”

( جواهرالکلام، محمدحسن نجفی، ج 6، ص 48وج 41، ص 600  )

اِسحاق ابن راهَوِیه مَرحَمَت قیلدیکی: 

:” و قد أجمع العلماء أن من دفع شيئا أنزله الله و هو مع ذلك مقر بما أنزل الله أنه كافر ” .

(ابن عبدالبر تَمهید کِتابیده او کِیشیدَن رِوایَت قیلَدیکی) یَعنی اولامالَر شُونگه اِجماع قیلیشگنکی، الله تعالی جُونَتگن اِسلامدَگی نَرسه لَرنی رَد قیلگن هَر قَندَی کیشی، اَگرچی دِیننی باشقه اوُرینلَریگه ، الله نی شَریعَتیدَگی  قانوُنلرگه اِقرار بُولگن تَقدیرده هَم کافِر حِسابلَنَدِی.

بُو یِیرده  مُرتَد  بوُلِیش فَقَط اَگر اوزینگنی نِیاتِینگ کافِر بُولیش بُولسَه و  بُو اِیشده تأکِید قِیلسَنگ، اَنهَ  شُونده بُولیشی  مُومکین، دیب اوُیلیدِیگن کِیمسَه اَدَشگنلَردَن  حِسابلَنَدی! یاکی  یَنَه باشقه بیر گپ هَم بار: شَخص اوزینی اوزی کافِر دِیب بِیلمَگونچَه کافِر سَنَلمَیدِی!  یاکی مُرتَد بوُلیشلِیک، اِسلامدَن قَصددَن کامِل چِیقیب کِیتیشدَن عِبارَتدِیر.

چُونکی آیَتلَرنی و الله نی شَرِیعَتیدَگی قانُونلَرنی مَسخَره قیلیش یاکی نَمازنی تَشلَش یا زَکاتنی اِسلامِی حُکوُمَتگه توُلَشدَن باش تارتیش و ……نی اوزی هم یَککه حالَتده شَخصنی اِرتِدادِی و کافر بُولیشیگه سَبَب  بُوله  آلَدی، اَگرچی باشقه عِبادَتلَرنی بَجا کِیلتِیرسه هَم . رسول الله صلی الله علیه وسلم زَکاتگه مانِعلِیک قِیلوُچیلَرگه اَگرچی اوُلَر باشقه عِبادَتلَرنی بَجَرِیشسَه، نَماز اوُقِیشسَه و شَهادَتنی اَیتِیشسَه و باشقه عِبادَتلَرنی بَجا کِیلتیریشسَه  و اِسلامدَن چِیقیب کِیتیشنی هاحلَشمَگن بُولسَه هَم، کافِر و مُرتَددِیک مُعامَله قیلیشگن. عَسکَرگه اَیلَنگن عادِّی حَلق فَقَطگینه زَکاتنی بِیریشدَن باش تارتِیشنی اوزِی مُرتَد بُولِیشلریگه بائِث بُولیشینی بِیلیشمَسدِی،اوُلَرنی مَنه شوُ بِیلمَسلِیکلَرِی و رَهبَرلَریگه هَمراه بُولگنلِیکلری عُذر بَه جَهل،دیب حِسابلنمَسدِی.

چُونکی کُفر،شِرک،نِفاقنینگ کَتته و کِیچیگی بُولگنیگه قَرَمَه – قَرشی رَویشده، رِدّه و اِرتِدادده بُوندَی قائِده مَوجوُد اِیمَس و اِرتِداد قَندَی اَندازه ده بُولِیشیدَن قَطعِی نَظَر کُفری اَکبَر حِسابلَنَدی. اَگرچی بَعضِی رِدّه لَر قُوپال و بُعضِیلَری سادده  بوُلسَه هَم، قوپال رِدّه لَر قویِیدَگیلَردَن عِبارَتدیر:

• جَنگ و اولیم مَوجُود بُولَدیگن بوُلسَه
• اونده الله نی مَسخَرَه قیلینگن بُولسَه
• اونده آیَتلَرنی بیرینی یاکی الله نی شَریعَتِیدَگی قانوُنلَرنی بیرینی مَسخَرَه قیلینگن بُولسَه
• اوندهَ آدَملَرنینگ اورتَسِیدَه کُفر و شِرکنی تَبلِیغ قیلیب نَشر بِیریلگن بُولسَه
• اوندَه آدَملَرنینگ آرَسیده الله نی شَریعَتیدَگی قانونلَر اِجرا بوُلیشیگه قَرشِیلِیک قیلینگن بوُلسَه
• اوندَه حَق و باطِل بِیرگه اَرَلَشیب اَهلِی حَقگه قَرشِی جَنگ آلِیب باریلسَه
• اونده الله و رسولینی یامان سُوزلَر بیلَن حَقارَت قِیلگن بُولسَه
• و ……

شُو سَبَبلِی  هَم مَنه بُو کُفرلَردَن بِیرینی بَجا کِیلتِیرگن کیمسَه کُفرنی یِیتَکچِیلَرِیدَن حِسابلَنَدِی. الله تعالی هَم قوپال کُفر حَقِیدَه مَرحَمَت قِیلیب اَیتَدِیکی:

اَگر  عَهدلَشگنلَرِیدَن  کِییِین  قَسَملَرینی بُوزسَه لَر و سِیزلَرنینگ دِینینگیزگه  تاش آتسَه لَر،او حالده  (بُو کِیردِیکارلَرِیدَن) توُحتَشلَرِی  اوچُون  کُفر یِیتَکچِیلَریگه قَرشِی جَنگ قِیلِینگِیز! زِیرا، اوُلَر اوچُون هِیچ قَندَی قَسَم یُوقدِیر. (یَعنِی اوُلَر مُدام اوُزلَرِی اِیچگن قَسَملَرینی بوُزَوِیرَدِیلَر). (  توبه/12)

اوُلامالَرنی اَیتِیشلَرِیچَه، اَگر سادده رِدَّه  اِیککِینچی مَرتَه تَکرارلَنسَه و شَخص تَوبَه سِینی بُوزسَه، بُو قوپال رِدَّه گه اَیلَنَدِی، مَنَه بُو شَخصدَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلینمَسدَن  تُوریب اونی اولدِیرِیلَدِی. الله تعالی مَنه بُو زَمینه حَقیده مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:

اَلبتّه اِیمان کِیلتیریب، سُونگ کُفرگه قَیتگن کِییِین یَنَه اِیمانگه  کِیلیب، سوُنگره یَنه کافِر بُولگن کِییین  اِیسَه کُفرلَرِی زِیاده بُولگن کیمسَه لَرنی الله  هَرگیز  مَغفِرَت قِیلمَیدِی و اولَرنِی زِینهار حَق یُولگه هِدایَت  قِیلمَیدِی. (نسا/ 137)

سادده رِدّه دِیب، آلدِینراق اَیتیب اوُتِیلگن اوُرِینلَرنی بِرارتَسِیگه دُچار بُولمَگن بُولسَه، بَلکی اونی مَنه بُو وَیران قِیلوُچی بَلاگه فَقَط کُفرگه دُچار بُولگن بوُلسَه شُونگه اَیتِیلَدِی. مَثَلاً الله نی قانُونِیدَگی حَرامنی،قَیتَریلگن نَرسَه لَرنی حَلال،دِیسَه یاکی الله آزاد،حَلال  قِیلگن نَرسَه لَرنی حَرام، مَمنوُع دِیسَه یاکی نَمازنی  تَرک قِیلسَه  و ………

کُفر،کافِر سَنَش و رِدَّه نِی اورتَسِیدَگِی فَرق:

رِدَّه مُسُلمان کِیشی عَمَلگه آشِیرگن کُفرلِی عَمَل یا سُوز بُولِیب، اونی مُرتَد اِیکَنِیگه حُکم چِیقَرِیش اوُنِی کافِر سَنَش بِیلَن بَرابَردِیر.

کافِر سَنَش: کافِر بوُلِیش واسِیطه سِی بیلَن کُفر وَ رِدَّه گه  گِرِیفتار بُولگن کِیشیگه حُکم بِیریشدَن عِبارَت.

رِدَّه مَخصُوصاً مُسُلمان شَخص اوچُوندِیر، اَمّا کُفر بَعضِی وَقتلَرده اَصلِی بُولَدِی وَ بَعضِی اوُرینلَردَه بِیردَنِیگه هَم بُولَدِی. بِیردَنِیگه بوُلَدِیگن کُفردَه مُسُلمان کیشی اوُنگه تُوشِیب قالَدِی و اونی واسِیطه سِیده  مُرتَد بُولَدِی.

کافِر سَنَش و تَکفِیر هَم یَعنِی: مُشَخَّص بِیر شَخصنی مُرتَد بُولگنِیگه  یا اَصل کافِرگه حُکم بِیریشدِیر.

مُرتَد و کافِرگه حُکم بِیریشنی دَلِیلی هَم کُفر بُولَدِی، بِیر کِیشی کُفرگه اِیگه بُولِیشی کِیرَک و اوُنگه بُو کُفرنی واسیطه سِیدَه کافِر و مُرتَد بُولیش حُکمِی اِجرا قِیلینَدِی؛ اَلبَتّه مانِعلِیکلَر و توُسِیب قالوُچِی نَرسَه لَرنی بیری بارلِیگی یا  شِرکدَه و کُفری اَکبَردَه ،ناقِص قِیلَدِیگن نَرسَه لَردَه، اِسلامدَگی باطِل قیلَدیگن  نَرسَه لَرده اِیمَس، بَلکِی شَریعَتنِی یَشِیرِین مَسَلَه لَرِیدَگی بِیلمَسلِیکگه (جَهل) اوحشَش شَرطلَرنِی بیرینی یُوقلیگی بائِث، اوُنگه تأیِین قِیلینگن شَرطلَر سَبَبلِی مَجبُور بُولِیب قالمَگن بُولسَه یا اوُزاق و تَشقَرِیدَن اوُزیب قویِیلگن دِکتَتارلِیک  دِیارلَریدَه بُولسَه؛ حُکم طَتبِیق قیلینمَیدِی.

اَوَّلا اِشاره قِیلیشیم لازِم بُولگن بیر نُوقته بارکی: بَرچَه اِلاهِی دِینلَرنی اَصلِی  اَساسِی  بِیتتَه دِیر، اَگر اِجتِمائِی شَرائِطلَر تَقاضَا  قِیلَدِیگن نَرسَه لَر فَرق قِیلسَه، شَرِیعَت هَم فَرق قِیلیشی مُومکین؛  هَر بیر عَصردَه فَقَط  بیر شَرِیعَت  حَق بوُلَدِی، باشقَه شَرِیعَتلَر شَرائِط فَرق قِیلگنِی یا اوُزگرتِیرِیشلَر صادِر بُولگنِی بائِث   نَسخ بُولَدِی؛

(تفسیر المنار، محمد رشیدرضا، ج 6، ص 416 – 417

مَنه شُو جِهَتدَن هَم قِیامَت کونِیگچه الله نی نَزدِیدَگی حَقِیقِی دِین،خاتَمُ  الاَنبِیاء صلی الله علیه وسلم یِیتکَزگن و بِیزگه یِیتِیب کِیلگن مَنَه شُو اِسلام دِینیدِیر. (آل-عمران/19). شوُنِینگدِیک اِسلامدَه اَهلِی  کِتاب مُشرِکلَرِی و اوُلَرگه اوُحشَگنلَرنینگ (جِزیَه قَبوُل قِیلینَدِیگن مَجُوسِیلَرگه اوحشَش) مَذهَبلَرِیدَگی شَرائِطگه مُوافِق رَوِیشدَه صَبر- طاقَت قِیلینَدِی،  بُو اوُلَرنینگ حَقّانِیَتِی  یاکی بُوگونگِی کوُندَگِی  اِصالَتِی سَبَبلِی اِیمَس،بَلکِی بوُ تِینچلِیکگه اَساسلَنگن، اوُنِی مَنفَعَتِی،آفَتلَرِی، ضَرَرلَرِیدَن کوُرَه کوُپراق بُولگن بِیر نَوع حَیاتنِی تَصدِیقلَش اوُچُوندِیر. شوُنینگ اوچُون هَم  اِسلامنی یاکی اِسلامدَگِی شَرِیعَتنی قانوُنلَرِیدَن بِیرینی آلدِینگی دِینلَرنی  فایدَسِیگه بِیکار قِیلَدِیگن یا اَلمَشتِیرَدِیگن  کیشی هَم مُرتَد بُولَدِی.

مَنه بُو وَیرانگر بَلا یَنَدَه رَوشَن بُولیشی اوچُون قُرآن و سُنَّت و اِجماعدَه قَندَی دَلِیللَر بارلِیگینی بِیلیشیمِیز  لازِم بُولَدِی:

 قُرآندَگی  دَلِیللَر:

طَعنَه قِیلیش،اَرزِیمَگن دِیب سَنَش، حَقارَت قِیلیش و هَر قَندَی رَوِیش بِیلَن الله تعالی نی ذاتِیگه، رَسول الله صلی الله علیه وسلمگه ،قُرآنگه، الله نی شَرِیعَتیدَگی  قانوُنلَرنی بِرارتَسِیگه حُرمَتسِیزلِیک  قِیلیش مسلمان شَخصنِی مُرتَد بوُلیشیگه بائِث بُولَدِی و اونی اولِیمگه سَزاوار قِیلَدی. اَهلِی سُنَّت  اِماملَرینینگ اِجماعسِیگه بِنائَن اَیتِیب اوتِیلگن اوُرینلَرنِی آرَسِیدَه هِیچ قَندَی فَرق یُوق،  مَنه بُو جِنایَتلَرنِی بِرارتَسِینی قِیلگن کِیشی اَیتیب اوُتِیلگن حُکملَر، جَزالَرگه سَزاوار بُولَدِی.

الله تعالی مَرحَمَت قیلَدیکی:

  ” ۆإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ ۆطَعَنُوا فِی دِینِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمَانَ ڵهُمْ ڵعَلَّهُمْ ێنْتَهُون  . ”   التوبه‌:12.

اَگر عَهدلَشگنلَرِیدَن کِییِین  قَسَملَرینی بُوزسَه لَر و سِیزلَرنینگ دِینینگیزگه  تاش  آتسَه لَر، او حالده ( بُو کِیردِیکارلَریدَن) توُحتَشلَرِی اوچُون کُفر یِیتَکچِیلَریگه  قَرشِی جَنگ قِیلینگِیز! زِیرا، اوُلَر اوچُون هِیچ قَندَی قَسَم یُوقدِیر. (یَعنِی، اولَر مُدام اوُزلَرِی اِیچگن قَسَملَرِینِی  بُوزَوِیرَدِیلَر).

یَعنی: بُو یِیردَه الله تعالی دِینگه طَعنَه قِیلوُچینی کُفرنِی اِمامِی، پِیشوا سِی دِیب ناملَگن و مَنه  بوُ کُفر حُکمِینی اوُزِیدَن کُورَه آغِیرراق حُکم  حِسابلَنَدِی.

اِبن تَیمِیَه نی اَیتِیشیچَه: دِینگه طَعنَه قِیلگنلِیکلَرِی بائِث اوُلَرنِی کُفرنی پِیشوا سِی، اِمامِی دِیب ناملَنگن، اِیندِی شوُندَن کِیلیب چیقیب ثابِت بُولَدِیکی، دِینگه طَعنَه قِیلگن کیشینی هَر بِیری کُفر اِمامی، پِیشواسِی بُولَدِی.

. ( الصارم المسلول:17 و 512 و546. )

اِبن کَثِیر هَم  اَیتَیدیکی: مَنه بُو آیَتدَن شُو حُکمنِی  چِیقَرسَه  بُولَدیکی، رسول الله صلی الله علیه وسلم نی حَقارَت قِیلگن یاکی اِسلام دِینیگه طَعنَه قِیلگن یا اوُنِی حُرمَتسِیزلِیک بِیلَن اِیسلَگن کِیشینی هَر بیری اوُلدِیرِیلَدِی.

اِمامِی قُرطُبِی هَم اَیتَدیکی: عَهدِینِی بُوزیب دِینگه طَعنَه قِیلگن کِیشی کُفرنِی باشِیگه، اَصلِیگه اَیلَنَدِی و بُوندَی شَخصنی حُکمِی کُفرنی پِیشوا لَرینی حُکمِیگه اوحشَیدِی، اوُلَر کُفرنی پِیشوا لَرینی جُملَه سِیگه کِیرَدِی.

الله تَعالی مَرحَمَت قیلَدیکی:

  ”  ۆڵئِنْ سَأَلْتَهُمْ ڵێقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ ۆنَلْعَبُ قُلْ أَبِاللَّهِ ۆآێاتِهِ ۆرَسُولِهِ كُنْتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ * لا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمَانِكُمْ …”  التوبه‌:65-66.

قَسَمکِی ،اَگر اوُلَردَن (نِیگه سِیزنینگ اوُستِینگِیزدَن کوُلگنلَرِی حَقیدَه) سُورَسَنگِیز، اَلبَتَّه اوُلَر: “بِیز فَقَط بَحثلَشِیب،حَزِیللَشِیب کِیلیَپپمِیز، حالاص،” دِییدِیلَر. اَیتِینگ: “الله دَن، اوُنِینگ آیَتلَرِیدَن ، اوُنِینگ پَیغَمبَرِیدَن  کوُلوُچِی بوُلدِینگِیزمِی؟” *** عُذر اَیتمَنگلَر! سِیزلَر اِیمان کِیلتِیرگنِینگِیزدَن سُونگ یَنَه  کُفرگه قَیتدِینگِیز.

یَعنِی: مَنَه بُو آیَت رسول الله صلی الله علیه وسلم بِیلَن بِیرگه جِهاد اوُچُون چِیقگَن کِیشِیلَر حَقِیدَه نازِل بُولگن اِیدِی، اَمّا اوُلَر قُرآن اوُقِیش بِیلَن مَشغُول کِیشیلَرگه نِسبَتاً حَزِیللَشگن اِیدِیلَر، بُوگوُنگِی کوُندَگِی اِصطِلاح بِیلَن اَیتگندَه گَپ آتِیشگن اِیدِی.

اِبنِ تَیمِیَه مَنَه بُو آیَتنِی تَفسِیرِیدَه اَیتَدِیکِی: مَنَه  بُو رسول الله صلی الله علیه وسلمگه نِسبَتآ حَزِیللَشِیشلِیک کُفرگه بائِث بُولِیشیگه حُجَّتدِیر، اِیندِی حَقارَت قِیلیش و  حُرمَتسِیزلِیک قِیلیش اَگر قَصددَن بُولَدِیگن بُولسَه، مَنه بُو حُکمگه یَقِینراق بُولَدِی. شوُنِینگدِیک بُو آیَت حَزِیللَشِیش و یِینگِیل سَنَش اَگر راست،جِدِّی بُولسه یاکِی شُونچَکِی وَقت اوُتکَزِیش یا اوُیِین اوُچُون بُولَدِیگن بُولسَه اوُنِی حُکمِی بِیر هِیل  بُولِیشیگه آشکار دَلِیل بُولَدِی. چُونکی کوُریب توُرگنِیمِیزدِیک الله تعالی مَرحَمَت قِیلمَیَپتِیکِی: یالغان اَیتدِینگِیزلَر بُو سُوزلَر اوُیِین و شوُنچَکِی وَقت اوُتکَزِیش اوچُون اِیمَسدِی، بَلکِی مَرحَمَت قِیلیَپتِیکِی: بُو اِیش سِیزلَرگه بَهانَه  بُولَه آلمَیدِی و سِیزلَر  بُو اِیشِینگِیز سَبَبلِی اِیمان کِیلتِیرگندَن سُونگ کافِر بُولدِینگِیزلَر……..

سُبحَانَه الله؛ الله تَعالی اوُلَرنِی مُنافِق یا فَقَطگِینَه مُسُلمان دِیب ناملَمَیَپتِی، اوُلَرنِی  جِنایَتِی “اِسلام کِیلتِیرگندَن سُونگ کافِر بُولدِینگلَر” هَم بُولمَیَپتِی، بَلکِی اوُلَرنِی اِیمان اِیگه لَرِی،دِیب ناملَیَپتِی، بُو مسلمان بُولِیشلِیکدَن هَم کُورَه یُوقارِیرَاق مَرحَلهَ حِسابلَنَدِی، اوُ ذات اوُلَرنِی اِیمانلَرِیگه گُواهلِیک بِیریَپتِی و اوُلَرنِی جِنایَتِی “اِیمان کِیلتِیرگنِینگِیزدَن سُونگ کافِر بُولدِینگِیز”دِیر. اوُلَر رسول الله صلی الله علیه وسلمنی اَصحابلَرِی اِیدِیلَر، اوُلَرنِی هَدَفلَرِی هَم بِیرگِینه سُوز بِیلَن حَزِیللَشِیش بُولگندِی، یامان فِکردَه هَم بُولِیشمَگن اِیدِی، کافِر و مُرتَد بُولِیشدِی اَمّا اوُزلَرِینِی اِرتِدادلَرِینی توُشُونِیب یِیتِیشلَرِی بِیلَن دَررَاو شَهاتَیننِی اَیتِیب مُسُلمان بوُلِیشدِی و اِیش نازِیک جایلَرگچَه یِیتِیب بارمَدِی.

• الله تعالی مَرحمَت قیلَدی: ”   “بقره / 217
• الله تعالی مَرحَمَت قِیلَدی: ”     ” مائده / 54
• و مرحمت قیلدی: ”     ” آل- عمران/90
• و مرحمت قیلدی: ”     “آل – عمران/ 100
• 66
• و مرحمت قیلدی: ”     ” توبه / 74
• و مرحمت قیلدی: ”     ” نحل/106
• و مرحمت قیلدی: ”     ” نور/55
• و مرحمت قیلدی: ”     ” محمد /25
• و مرحمت قیلدی: ”     ” بقره /109
• و مرحمت قیلدی: ”     “آل -عمران/ 144
• و مرحمت قیلدی: ”     ” توبه /5

مَنه بُو آیَتلَرنی و شوُنگه اوحشَش آیَتلَرنِی فَهملَش آرقَلِی شوُنِی حُلاصَه قِیلسَک بُولَدِیکی، آیَتلَرنِی دِییَرلِی بَرچَه سِیدَه عُمُومِی حالدَه کافِرلَرنِی اوُلدِیریشلِیکگه بُویُورَدِی،چُونکِی مُرتَد  شَخص اَیتگن سُوزِی، قِیلگن عَمَللَری بِیلَن اوُزِینی اَصل کافِرلَردَن هَم کوُرَه یامانراق وَضِیعَتگه توُشوُریب قوُیَه دِی  و مُسُلمانلَر تامانِیدَن اوُنگه نِسبَتاً کوُرسَتِیلَدِیگن مُعامَلَه اَصلِیدَه اوُزینینگ عَمَلِینی ثَمَرَه سِیدِیر:  حُودِّی الله تعالی مَرحَمَت قِیلگنِیدِیک: ”    ” بقره / 191

و مَرحَمَت قِیلَدی: فتح/16. اوُتگن دَورلَردَگِی اوُلامالَرنِی مَرحَمَت قِیلیشلَرِیچَه، بُو آیَت بَنِی حَنِیفَه طائِفَه سِیدَگِی مُرتَدلَر حَقِیدَه نازِل بُولگن.

 سُنَّتدَگِی دَلِیللَر:

1. عبدالله ابن عَبّاسدَن رِوایَت قِیلینگن حَدِیثدَه رسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی:  “مَنْ بَدَّڵ دِینَهُ فَاقْتُلُوهُ”  . رواه البخاري .

 یَعنی: “کِیمکِی دِینینی اَلمَشتِیرگن بُولسَه؛ اونی اوُلدِیرِینگلَر”. اِمامی مالک مُوَطّاءدَه کِیلتِیرگنکِی:   من غير دينه فاقتلوه  ” .  یَعنِی: کِیمکِی دِینینی ازگَرتِیرسَه ، اوُنیِ اوُلدِیرِینگلَر.”

اِمامِی مالِک مَنَه بُو حَدِیثگه اِیضاح بیریب اَیتَدِیکی:

  و معناه انه من خرج من الاسلام الي غيره مثل الزنادقه و اشباههم فان اولئك اذا ظهر عليهم قتلوا و لم يستتابوا لانه لا تعرف توبتهم .

یَعنی: بُونی مَعناسِی شوُکِی، اِسلامدَن چِیقیب زِنادِیقَه و اوُنگه اوحشَش دِینلَرگه کِیرگن کِیمسَه، اَگر مُسُلمانلَرنی قُولِیگه توُشِیب قالسَه اوُلدِیرِیلَدِی، اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنی سُورَب هَم اوُتِیرِیلمَیدِی،چُونکی اوُلَرنِی تَوبَه سِینِی تُوشُونِیب بُولمَیدِی. (اَسِیرگه توُشِیشدَن آلدِین بَلکِیم اوُنِی گپِینِی توُغرِی،دِیب حِسابلَب اِیمانِینی قَبُول قِیلِینسَه بُولَر، اَمّا قوُرَاللِی جَنگدَن سُونگ اَسِیر توُشگن  بوُلسَه، اوُنِی تَوبَه سِی نِیمَه سَبَبلِی اِیکَنِینی هِیچ کِیم توُشُونَه آلمَیدِی، اَمِیر و قوُمانداننِی تَشخِیصِی آرقَلِی اوُلدِیرِیلِیشِی کِیرَک بُولَدِی.)

• مُعاذ رضی الله عنه یَمَنگه بارگن پَیتیدَه اَبُو مُوسی اَشعَرِی رضی الله عنه بیر کِیشی اِسلامدَن چِیقیب یَهُودِی بُولگنلِیگی بائِث باغلَب قوُیگنینِی کوُردِی، مُعاذ رضی الله عنه اَیتدِیکِی:  لا اَجلس حتي يقتل قضاء الله و رسوله ” . فامر فقتل . ( رواه احمد )   یَعنِی : الله و رَسُولینی حُکمِی بُویِیچَه بُو شَخص اوُلدِیرِیلمَگوُنِیچَه اوُتِیرمَیمَن.  شوُندَن سُونگ فَرمان  بِیرِیلدِی و اوُلدِیرِیلدِی.
• عبد الله ابن مسعود رضی الله عنه نِی اَیتِیشیچَه، رَسول الله صلی الله علیه  وسلم مَرحَمَت قِیلدِیلَرکِی:

لا يحل دم امرء مسلم شهد أن لا اله الا الله و أني رسول الله الا باحدي ثلاث : الثيب الزاني و النفس بالنفس و التارك لدينه المفارق للجماعه ” . رواه البخاري و مسلم

•  اَبُو داود و نَسائِی صَحِیح سَنَد بِیلَن اِبنِ عَبّاسدَن رِوایَت قِیلیشیچََه، کوُزِی عاجِیز بِیر کِیشینی عَیالِی رَسول الله صلی الله علیه وسلمنِی حَقارَت قِیلَردِی، بُو کیشی عَیالِینِی کِیچَه سِی  اوُلدِیرَدِی. بُو خَبَر رسول الله صلی الله عَلَیهِ وَسلمگه یِیتِیب کِیلگن وَقتدَه، اوُ کِیشی آدَملَرنِی جَملَب اَیتدِیلَرکِی: الله اوُچُون سِیزلَرگه اَیتَمَن، مَنه بُو اِیشنی قِیلگن کیشینی اوُستِیدَه مِینِی حَققِیم بار.

اِبن تَیمِیَه مَرحَمَت قِیلَدِی: بُو حَدیث رسول الله صلی الله علیه وسلمنی حَقارَت قِیلگنلِیگِی بائِث اوُلدِیرِیلِیشِیگه آشکار، رَوشَن حُجَّت بُولَدِی، بُو اَهلی زِمَّه کافِرلَرِی یا رسول الله صلی الله علیه وسلمنی حَقارَت قِیلگن کِیشینی اَلبَتَّه اوُلدِیرِیلِیشیگه و بُو یِیردَه اِیرکَک، عَیالنِی فَرقِی یُوقلِیگیگه حُجَّتدِیر.

رِدَّه و دِیندَن چِیقِیب  کِیتیش بِیر نِیچَه حَدِیثلَردَه قوُیِیدَگِی رَوِیشدَه کِیلگن: 

• المارق من الدين التارك الاسلام  * دیندن تشقریگه چیقگن  کیشی، اسلامنی ترک قیلگن کیشیدیر.
• ارتداد بعد اسلام  . *  اِسلامدَن قَیتِیب کِیتِیش
• ارتد بعد اسلامه .  * مُسُلمان بُولگندَن سُونگ قَیتِیب کِیتگن.
• رجل كفر بعد اسلام . * مُسُلمان بُولگندَن سُونگ کافِر بُولگن کِیشی.
• يكفر بعد اسلامه .  * مُسُلمان بُولگندَن سوُنگ کافِر بُولَدِی.
• يكفر بعد ايمانه .  * اِیمان کِیلتِیرگندَن سُونگ کافِر بُولَدِی.
• رجل يخرج من الاسلام يحارب الله عزوجل و رسوله .  * اِسلامدَن چِیقِیب کِیتگن کِیشی الله و رَسُولِی بِیلَن جَنگ قِیلَدِی (رُوحِی و قوُراللِی جَنگ).

رَسول الله صلی الله علیه وسلمنی عَمَلِی سُنَّتلَریدَن آلِینگن دَلِیللَردَن: رسول الله صلی الله علیه وسلم طَرَفِیدَن عَرنِیَه لَرنِی اوُلدِیرِیشدِیر. (صحیح بخاری، 688) آته سِینِی عَیالِینِی نِکاهِیگه آلگن کِیشینی اوُلدِیرِیلَدِی.  (احمد، ابن ابی شیبه ، ابن ماجه، نسائی ، ابن حبان، طبرانی، ترمیزی رِوایَت قِیلگن) اِبن خطل اولدِیرِیلَدِی، شُونِینگدِیک رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی فَرمانلَرِی بِیلَن عَبد الله اِبن اَبِی سرح و عُنسِی ( ابن عبدالبر استذکار کِتابِیدَه اِبن اِسحاقدَن رِوایَت قِیلگن) اوُلدِیرِیلگن. مَنَه بُولر اَصل بُولِیب، شَخصنِی اِسلامِینی باطِل قِیلَدِی و اِرتِداد و رِدَّه گه سَبَب بُولَدِی.

رَسول الله صلی الله علیه وسلمنی اَصحابلَرِینینگ مُرتَدلَرنِی کافِر بُولِیشِی وَ اوُلَرنِی اوُلدِیرِیش بارَسِیدَگِی عَمَللَرِی هَمدَه اِجماعسِی.

نُبُوَّت و پَیغَمبَرلِیکنِی دَعوا قِیلگنلَرگه و نَماز اوقِیدِیگن ،رُوزَه توُتَدِیگن، حَجگه بارَدِیگن و باشقه شَرعِی اَحکاملَرنی بَجا  کِیلتِیرَدِیگن قَبِیلَه لَر اِسلامِی دَولَتگه زَکات بِیرِیشدَن باش تارتِیشگندَه اوُلَرگه قَرشِی جَنگ قِیلیب اوُلدِیرِیلَردِی. بوُ یِیردَه اَیتیلیشی لازِم بُولگن نوُقته لَردَن بِیریِ شُوکِی، اَوَّل باشِیدَه هَم بُو جَنگنِی باشلاوچِیلَر مُرتَدلَر اِیمَس،بَلکِی رسول الله صلی الله علیه وسلمنی اَصحابلَرِی بُولِیشگن اِیدِی. جَنگنِی بِیرینچِی بُولیب باشلَگنلَر صَحابَه لَر بُولِیشگن، بُو حَقِیدَه حَدِیثلَردَه آشکار اَیتِیب اوُتِیلگن.

اَبُو هُرَیرَه رضی الله عنه نی اَیتِیشیچَه، رسول الله صلی الله علیه وسلم وَفات قِیلگن پَیتدَه اَبُو بَکر خَلِیفَه صِیفَتِیدَه سَیلَندِی، عَرَب حَلقِینِی کوُپِی یَنَه کافِر بُولِیشدِی.  ( صحیح البخاري / 7285 )

عُمَر رضی الله عنه هَم اَبُو بَکر رَضِیَ الله عَنه گه اَیتَدِیکِی: قَندَی قِیلیب مَنَه بُو قَوم بِیلَن جَنگ قِیلیب اوُلَرنِی اوُلدِیرَسَن، رسول الله صلی الله علیه وسلم قوُیِیدَگِی سُوزلَرنِی مَرحَمَت قِیلگن بُولسَلَر:  أمرت أن أقاتل الناس حتي  يقولوا لا اله الا الله ، فمن قال لا اله الا الله عصم مني ماله و نفسه الا بحقه و حسابه علي الله  ” . متفق عليه .

اَبُو بَکر رَضی الله عنه هَم مَرحَمَت قِیلَدیلَرکِی: الله گه قَسَمکِی نَماز بِیلَن زَکاتنِی اوُرتَسِینِی جُودا قِیلگن کِیشیلَرگه قَرشِی جَنگ قِیلَمَن،چُونکِی زَکات مالنِی حَققِیدِیر؛ اَگر آلدِین رسول الله صلی الله علیه وسلم تُویَه لَرنی آیاغِینِی باغلَیدِیگن اَرقاننِی اوُلَردَن زَکات صِیفَتِیدَه آلگن بُولسَلَر و بُو قَوم شُو اَرقاننِی بِیرمَیدِیگن بُولسَه اوُلَر بِیلَن جَنگ قِیلَمَن.

عُمَر رضی الله عَنه اَیتدِیکِی: الله گه قَسَمکِی مَنَه شُو مِقداردَه وَقت اوُتگچ، الله تَعالی اَبُو بَکرنِی دِیلِینِی بُو جَنگگه هِدایَت قِیلگنِینِی کوُردِیم، شُو سَبَبلِی اوُنِی حَق اِیکَنِینی توُشوُنِیب یِیتدِیم. (  متفق علیە .)

نَسائِینِی حَدِیثِیدَه هَم اَنس رَضی الله عَنه رِوایَت قِیلَدیکی:  اِرتَدت العرب ( رواه النسائي 3894 / صححە الألباني(   یَعنِی: عَرَبلَر دِیندَن قَیتِیب مُرتَد بُولِیشدِی. اِبن  حُزَیمَه نِی آلدِیدَه کِیلتِیریلیشیچَه مَرحَمَت قِیلَدِی:  ارتد عامه العرب .  یَعنِی:عَرَبلَر عُمُومِی صُورَتده مُرتَد بُولِیشدِی.

اَسَد و غَطفان قَبیله لَرِیدَن بُولگن بُوزاغَه نَمایَندَه لَرِی اَبُو بَکرنِی آلدِیگه صُلح طَلَب قِیلیب کِیلیشگن وَقتدَه، اوُلَر بِیز زَکاتنی توُلَیمِیز، دِییِیشدِی. اَبُو بَکر رضی الله عنه اوُلَرگه اِیککی یُولدَن بِیرِینی اِختِیار قِیلیشگه بُویُورَدِی، اوُلَرنِی بِیرِی بُوتوُن ماللَرِینِی تاپشِیرِیشَدِی، اِیککِینچِیسِی اِیسَه صُلحنِی قَبُول قِیلیب رَسواگرچِیلِیک بِیلَن حَیاتلَرِینِی دَوام اِیتتِیرِیشَدِی. شوُندَه اوُلَر اَیتیشدِیکِی: بِیرینچیسِینی توُشوُندِیک، اَمّا رَسواگرچِیلِیگِی بار صُلح نِیمَه ،دِیگنِی؟ ابو بکر رضی الله عنه اوُلَرگه اَیتدِیکِی: یَعنِی آت و قِیلِیچلَرِینگِیزنِی بِیزلَرگه تَسلِیم قِیلَسِیزلَر( مُسُلمانلَر اوُلَرنِی دَستِیدَن آماندَه بُولِیشِی اوُچُون) و چُوپانلِیک،تَویَه و چاروَه حَیوانلَرِینِی باقِیب پَروَرِیش بِیرِیش بِیلَن رسول  الله صلی الله  علیه وسلمنینگ خَلِیفَه سِینِی کوُنگلِی سِیزلَرگه نِسبَتاً خَاطِرجَمع بُولگوُنِیچَه شوُغُوللَنَسِیزلَر، سِیزلَر بِیزلَردَن آلگن نَرسَه لَر غَنِیمَت بُولَدِی و سِیزلَر بِیزلَردَن آلگن نَرسَه نگِیزنِی قَیتَرِیب بِیرِیشِینگِیز لازِم. بِیزلَردَن اوُلدِیرِیلگن کِیشِیلَرنینگ جَنَّتدَه اِیکَنِیگه گُواهلِیک بِیرَسِیزلَر( یَعنِی اوُلَرنِی دِیَه سِینِی تُولَیسِیزلَر) ،سِیزلَردَن اوُلدِیریلگنلَر اِیسَه جَهَنَّمدَه بُولِیشَدِی( اوُلَرنِی دِیَه سِی بِیزلَرنِی زِمَّه مِیزدَه اِیمَس). بُخاری مَنَه بُو واقِیعَه نِی مُفَصَّل صُورَتده نَقل قِیلیب کِیلتِیرگن.

شُو سَبَبلِی هَم اَبُو بَکر رضی الله عَنه اوُلَرگه فَقَطگِینَه زَکاتنِی توُلَشدَن عِبارَت بُولگن آسانلِیک واسِیطَه سِی  بِیلَن آمانلِیک بِیرمَدِی، بَلکِی شَرِیعَتدَگِی بِیر قانُوننِی قَبُول قِیلمَسلِیک سَبَبلِی کافِر بُولگنلِیکلَرِیگه گُواهلِیک بِیرِیشلَرِینِی وَ بُولَرنِی آرقَسِیدَن اوُلَرنِینگ طَرَفِیدَن اوُلگنلَرنِینگ جَهَنَّمدَه اِیکَنلِیکلَرِیگه هَم شَهادَت بِیرِیشلَرِینِی طَلَب قِیلَدِی.

مَنَه بُو اَبُو بَکر رَضی الله عَنهُ اِیککِی گوُرُوه بِیلَن جَنگ قِیلگن، اوُلَرنِی بِیرِی مُرتَدلَر گوُرُوهِی اِیدِی،اِیککِینچِیسِی اِیسَه مُرتَد اِیمَس،بَلکِی سَرکَش دِیب حِسابلَنَدِیگن زَکاتنِی بِیرمَگن کِیشیلَر بُولِیشگن، دِییدِیگن کِیمسَه لَرگه جَوابدِیر! بُو اَساسسِیز شُبهَه نِی عَکسِ بُویِیچَه، رَسول الله صلی الله علیه وسلمنی اَصحابلَرِینِی اوُرتَسِیدَه آدَملَر اِیککِی گوُرُوه بَغِیلَر و مُرتَدلَر بُولگن، دِیگن اِختِلافلِی فِکرلَر بُولگن اِیمَس. بَلکِی اوُلَرنِی بَرچَه لَرِی مُتَّفِق بُولِیب اِجماعگه اِیگه بُولِیشگن، یَعنِی اوُلَرنِی بَرچَه سِی بُو آدَملَرنِی اِسلامدَن چِیقِیب مُرتَد بُولگن دِییِشَردِی. بُو یِیردَه صُحبَت آرَسِیدَه فَقَط عُمَر اِبن خَطّابنِینگ  اوُلدِیرِیلگنلَر دِیَه سِی  بِیرِیلَدِیمِی یا یُوقمِی؟- دِیگن سَوالِی بُولگن حالاص.

عُمَر رَضی الله عنه دَن رِوایَت قِیلِینَدِی، اوُ کِیشی اَبُو بَکر رضی الله عنه گه مَرحَمَت قِیلَدِیکی: کوُرِیب توُرگنِینگدِیک بَرچَه عَرَبلَر مُرتَد بُولِیشدِی، اَگر اُسامَه نِی لَشکَرِینِی مُرتَدلَرگه قَرشِی جَنگگه تَیّارلَگنِینگدَه یَحشِی بُولَردِی.

   ( كتاب الردة للواقدي ص 8 )

عایِشه رضی الله عَنها مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکی:رسول الله صلی الله علیه وسلم وَفات  تاپگن پَیتلَرِیدَه عَرَبلَرنی هَمَّه سِی عُمُومِی صُورَتدَه مُرتَد بُولِیشدِی و دِیللَرِیدَه نِفاق جایلَشِیب آلدِی.

( تاریخ دمشق لإبن عساكر/ 38347 )

مالِک اِبن نَوِیرَه خالد ابن وَلید رضی الله عَنه گه اَیتَدِیکی: سِین مِینِی مُسُلمان بُولسَم و قِبلَه گه قَرَب نَماز اوُقِیسَم هَم اوُلدِیرَسَنمِی؟ خالد رضی الله عَنهُ اوُنگه جَواب بِیردِیکِی: اَگر مُسُلمان بُولگنِینگدَه زَکاتنِی بِیرِیشدَن باش تارتمَگن  بُولَردِینگ، قُول آستِینگدَگِی آدَملَرگه هَم زَکاتنِی بِیرمَسلِیکگه بُویرُوق بِیرمَسدِینگ، الله گه قَسَمکِی اوُرنِینگدَن سِیلجِیشگه هَم رُحصَت بِیرمَیمَن و سِینِی اوُلدِیرَمَن؛ چوُنکِی اِسلامدَن مُرتَد بُولدِینگ و زَکاتنِی حِسابِیدَگِی توُیَه لَرنِی اوُشلَب توُردِینگ و آدَملَرگه هَم ماللَرِیدَگِی زَکاتنِی بِیرمَسلِیکگه فَرمان بِیردِینگ. ( كتاب الردة للواقدي ، ص 162 )

 اَیتِیب اوُتِیلگن اوُرِینلَرنِی بَرچَه سِی شوُنگه اِشارَه قِیلِیب توُرِیبدِیکِی،اوُشَه زَماندَه فَقَط بِیر گوُرُوه مَوجُود بُولگن، اوُ هَم بُولسَه مُرتَدلَرنِی توُدَه سِی، بُو یِیردَگِی باشقَه بِیر نُوقتَه شُوکِی، الله نی شَرِیعَتِیدَگِی فَقَطگِینَه بِیر قانوننِی بَجَرمَسدَن اوُرنِیگه باشقَه قانُوننِی اَلمَشتِیرگن کِیشِی، اَگرچِی اِسلامدَگِی باشقَه هَمَّه عِبادَتلَرنِی بَجا کِیلتِیرسَه هَم مُرتَد حِسابلَنَدِی.

اوُتگن دانِیشمَندلَر، اَهلِی عِلم و مَنَه بوُ اوُمَّتنِی خَیرُالقُرُونِیدَگِیلَر مَنَه بُو بارَدَه بوُ حُکمنِی چِیقَرگنلَر، اوُلَر مَرحَمَت قِیلیشَدِیکِی:  اَبُو عُبَیدَه سَلام اَیتَدِیکِی:

” فلو أنهم ممتنعون من الزكاه عند الاقرار و اعطوه ذلك بالألسنه و أقاموا الصلاه غير أنهم ممتنعون من الزكاه كان ذلك مزيلا لما قبله و ناقضا للاقرار و الصلاه ، كما كان اباء الصلاه قبل ذلك ناقضا لما تقدم من الاقرار ” .  ( كتاب الإیمان ) ص 17 )

یَعنِی:زَکاتنِی بِیرِیشدَن باش تارتگن حالدَه اوُنِی واجِب اِیکَنِیگه اِقرار بُولِیشسَه، تِیل بِیلَن اوُنِی بِیرَمَن دِیسَه و نَمازنِی هَم عَدا قِیلسَه، اَمّا یَنَه زَکات بِیرمَیدِیگن بُولسَه، اوُنِی نَمازِی، شَهادَتَینِی باطِل بُولَدِی، شُونگه اوُحشَش نَمازنِی تَرک قِیلگن حالدَه شَهادَتَیننِی اَیتگن  کِیمسَه نِی بُو عَمَلِی اَیتگن شَهادَتَیننِی هَم باطِل قِیلَدِی.

اَبُو بَکر رَضی الله عَنهُ و باشقه اَصحابلَر زَکاتنِی بِیرمَگنلَرگه قَرشِی آلِیب بارگن جَنگلَر، جِهادلَر مَنَه بُو سُوزلَرنِی عَمَلدَگِی تَصدِیغِی بُولَه آلَدِی، رسول الله صلی الله علیه وسلم هَم مَنَه شُو رَوِیش بِیلَن مُشرِکلَرگه قَرشِی جَنگ، جِهاد آلِیب بارگن اِیدِیلَر؛ اوُ کِیشِی بُو جَنگلَردَه مُشرِکلَرنِی قانِینِی تُوکِیب عَیال و فَرزَندلَرِینِی، ماللَرِینِی تارتِیب آلَردِیلَر، صَحابَه لَر هَم اوُنِی واجِب اِیکَنِینِی اِنکار قِیلمَسدَن، الله نِی قانونِینی عَمَلدَه بَجَرِیلیشیگه مانِعلِیک قِیلگن وَ زَکاتنِی بِیریشدَن  باش تارتگن کِیشیلَرگه  قَرشِی شوُ جَنگلَرنِی اِجرا قِیلیشگن. اِیندِی حاضِرگِی زَماندَگِی شَرِیعَت قانوُنلَرِینِی اِقتِصادِی،تَعلِیم – تَربِیَت، جَمِیعَتنِی ایِچکِی و تَشقِی سِیاسَتِی، جَزا حُقوُقلَرِی، عائِلَه گه آئِد قانوُنلَر و……بُویِیچَه قَبُول قِیلمَیدِیگن وَ بُوتُون جَهان سِکولار کافِرلَرِینِی یاردَمِی بِیلَن  مَنَه  بُو شَرِیعَت قانوُنلَرِینِی اِجرا قِیلیشنِی هاحلَگن کِیشِیلَرگه قَرشِی قوُراللِی جَنگ آلِیب  بارَیاتگن مُرتَد سِکولارِیستلَرگه قَرشِی قَندَی مُعامَلَه قِیلیش کِیرَک؟!

خِلال مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: مَیمُونِینِی مِینگه خَبَر بِیرِیشِیچَه، اوُ آتَه سِی عبدالله دَن سُورَیدِی: زَکاتنِی بِیرِیشدَن باش تارتگن کِیمسَه بِیلَن جَنگ قِیلیب قوُرال بِیلَن اوُرِیشِیلَدِیمِی؟

اوُ کِیشِی هَم مَرحَمَت قِیلدِیکی: اَلبَتَّه ، اَبُو بَکر صِدِّیق رَضی الله عَنه ُاوُلَر بِیلَن جَنگ قِیلگن. شوُندَه اوُندَن سَوال قِیلِیندِی: اَگر اوُلَر اوُلدِیرِیلسَه مَیِّت نَمازِی اوُلَرگه اوُقِیلَدِیمِی یاکی اوُلَردَن مِیراث آلسَه  بُولَدِیمِی؟

مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  اَگر اَبُو بَکرنِی زَمانِیدَگِی  کِیشِیلَرگه اوُحشَش زَکاتنِی بِیرِیشدَن  بُویِین تاولَسَلَر و مُسُلمانلَر بِیلَن قوُراللِی جَنگ آلِیب بارسَلَر، اوُلَرنِی حُکمِی مُرتَد بُولَدِی، بُو حالَتدَه اوُلَردَن مِیراث آلِیب بُولمَیدِی وَ اوُلَرگه مَیِّت نَمازِی هَم اوُقِیلمَیدِی. لِیکِن اَگر بِیر کِیشِی زَلِیل  یا دَنگَسَه بُولگنِی سَبَبلِی زَکاتنِی بِیرِیشدَن باش تارتگَن بُولسَه، بُو صُورَتدَه  اوُنگه مَیِّت نَمازِی اوُقِیلَدِی وَ مِیراث هَم آلسَه بُولَدِی…….  ) أحكام أهل الملل للخلال  ص 488 )

شُونِینگدِیک شَیخ الاِسلام  اِبنِ تَیمِیَه اَیتَدِیکِی:

” و قد إتفق الصحابه و الأئمه بعدهم علي قتال مانعي الزكاه وغن كانوا يصلون الخمس و يصومون رمضان و هؤلاء لم يكن لهم شبهه سابغه فلهذا كانوا مرتدين و هم يقاتلون علي منعها و إن إقروا بالوجوب . ” (  مجموع الفتاوى  (  548 / 28

یَعنِی  رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی اَصحابلَرِی  وَ اوُلَردَن کِییِینگِی اِماملَرنِی اِتّفاقِی بُویِیچَه، زَکاتنِی بِیرِیشدَن باش تارتگَن کِیمسَه لَر اَگرچِی بِیش  وَقت نَمازنِی اوُقِیسَه لَر وَ رَمَضاندَه  رُوزَه توُتسَه لَر هَم مُرتَد سَنَلگن؛ جُونکِی اوُلَر زَکات بِیرمَسلِیک اوُچُون پِچاقگه اِیلِینَدِیگن دَلِیل وَ شُبهَه گه اِیگه اِیمَسدِیلَر. شُو سَبَبلِی هَم زَکاتنِی  بِیرمَسلِیکلَرِی بائِث، اَگرچِی اوُنِی  واجِب اِیکَنِیگه  اِقرار بوُلِیشسَه هَم اوُلَرگه قَرشِی جَنگ قِیلِینَدِی. مَرحَمَت  قِیلَدِیکِی:  ”  الصحابه لم يقولوا هل أنت مقر بوجوبها او جاحد ”  )  الدرر السنیة (131/8  )

صَحابَه لَر زَکاتنِی بِیرمَگنلَرگه  قَرشِی  جَنگنِی باشلَشگن پَیتدَه، اوُلَردَن  زَکاتنِی واجِب اِیکَنِیگه  اِعتِقادِینگ  بارمِی  یا  اوُنِی اِنکار قِیلَسَنمِی؟- دِیب سُورَب اوُتِیرِیشمَگن.

اِسلامِی اوُمَّتنِی اِجماعسِیدَگِی دَلِیللَر:

مُرتَدنِی کافِر بُولِیشِیگه وَ اوُنِی اوُلدِیرِیلِیشِیگه صَحابَه لَرنِی اِجماعسِی مَوجُود بُولِیب، بُونِی نَمُونَه سِینِی زَکاتنِی بِیرِیشدَن باش تارتگنلَر وَ نُبُوَّتنِی یالغاندَن اِدَّعا قِیلوُچِیلَرنِی اوُلدِیرِیشدَه کوُرِینَدِی. اوُلَرنِینگ اوُرتَسِیدَه جَنگنِی اِعلان قِیلیش بارَسِیدَه اِختِلاف بُولگن اِیمَس. بُو حَقِیدَه صَحِیحِی مُسلِم وَ بُخارِیدَه بَتَفصِیل سَنَدلَر کِیلتِیرِیلگن. اِسلام اوُلامالَرِی مُرتَدلَرنِینگ اوُلدِیرِیلیشیدَه اِجماع قِیلیشگن، اَمّا اوُلَردَن تَوبَه قِیلیشنی طَلَب قِیلینَدِیمِی یا یُوقمِی؟- مَنَه بُو بارَدَه اِختِلافلَرگه اِیگه دِیرلَر. حَتّی اوُلامالَر، فِقه عالِملَرِی، حَدِیثشُوناسلَر اوُزلَرِینِی اَثَرلَرِیدَگِی بِیر بابنِی  رِدَّه عُنوانِی آستِیدَه مَنَه بُو مَوضُوعگه اِختِصاص بِیرِیشگن. اِمامِی نَوَوِی مُسلِمنِی شَرحِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ” و قد اجمعوا علي قتل المرتد و اختلفوا في استتابته هل هي واجبه أو مستحبه ، و في قدرها و في قبول توبته ، و من له حق في أن يقيمها ، و في أن المرأه كالرجل ، ام لا ؛‌ فالجمهور علي أنها تقتل و عند أبي حنيفه تسجن و عند الحسن و قتاده تسترق و روي عن علي )

یَعنِی :مُسُلمانلَر مُرتَدنِی اَلبَتَّه اوُلدِیرِیلِیشِی کِیرَکلِیگیگه اِتِّفاق قِیلیب اِجماعگه اِیرِیشِیشگن، اَمّا اوُلَرنِی اوُلدِیرِیشدَن آلدِین تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینَدِیمِی یا مُستَحَبمِی یاکی نِیمَه لَردَه اوُلَردَن تَوبَه قِیلیشنِی سُورَلَدِی یا اوُلَرنِی اوُستِیدَه مَنَه بُو شَرعِی جَزانِی کِیملَر اِجرا قِیلَدِی یاکِی بوُلمَسَم عَیال کِیشینِی هَم اِیرکَک کِیشِیلَرگه اوُحشَش اوُلدِیرِیلِیشی کِیرَکمِی؟ – دِیگن مَسَلَه لَر حَقِیدَه اِختِلافگه اِیگه دِیرلَر. اَبُو حَنیفه، حَسَن، قَتادَه دَن تَشقَرِی بَرچَه اوُلامالَرنِی نَزدِیدَه عَیال کِیشِی هَم اِیرکَک کِیشیلَردِیک اوُلدِیرِیلِیشِی لازِم؛ اَمّا اَبُو حَنِیفَه نِی اَیتِیشِیچَه، عَیال کِیشی اوُلدِیرِیلمَیدِی،بَلکِی اوُنِی قَماقگه تَشلَنَدِی، حَسَن وَ قَتادَه هَم عَلِیدَن آلِیب کِیلگن رِوایَتلَرِیگه کوُرَه اَیتِیشَدِیکِی،  عَیال کِیشِی اوُلدِیرِیلمَیدِی،بَلکِی کَنِیز،قوُلگه اَیلَنَدِی.

اِمامِی اَحمَد مَرحَمَت قِیلَدِیکی: اِسلامدَن  قَیتِیب کِیتگن کِیشینی بُوینِی اوُزِیلَدِی.

اِمامِی خَطّابِی اَیتَدِیکِی: مُسُلمانلَرنِینگ، الله نِی وَ دِیننِی حَقارَت قِیلگن کِیشِینینگ اوُلدِیریلیشی واجِب اِیکَنِی حَقِیدَگِی حُکمدَه  اِختِلاف قِیلِیشگنِینِی اِیشِیتمَگنمَن.

اِمامِی فَهرِ رازِی اَیتَدِیکی: دِیننِی هَر قَندَی رَوِیش بِیلَن مَسخَرَه قِیلیش، الله گه کافِر بُولِیشلِیک حِسابلَنَدِی. شُونِینگدِیک اِمامِی اِسحاق اِبن راهَوِیَه و قاضِی عِیاض و مرداوی و آلوسی و……اولامالَرنِینگ مَنَه بُو بارَدَگِی اِجماعسِینِی کِیلتِیرگنلَر.

قاضِی عِیاض مَرحَمَت قِیلَدیکی: قُرآنگه یا اوُنِی بِیر قِیسمِیگه حُرمَتسِیزلِیک قِیلگن کِیشی یا اوُنگه طَعنَه قِیلگن یا اوُنِی حَقارَت قِیلگن یا اوُنِی اِنکار قِیلگن و اوُنِی اَحکاملَرِینِی رَد قِیلگن یاکی اوُنِی بِیر آیَتِی یا خَرفِینِی اِنکار قیلگن یا اوُنگه اِیشانمَگن یاکی اوُنِی آچِیق حُکملَرِیگه یا اوُندَگِی خَبَرلَرگه اِیشانمَگن یاکی اوُنِی تِیسکَرِیسِیگه اِیشانگن کِیمسَه اوُلامالَرنِی اِجماعسِی بُویِیچَه کافِر بُولَدِی.

کافِر وَ مُرتَدنِینگ شَرعِی حُکمِیگه بوُیسِینمَگن کِیمسَه لَرنِی حُکمِی.

مُرتَدلَرنِی وُجُودِینِی اِنکار قِیلگن یاکِی مُرتَدلَرنِی کافِر بوُلِیشیدَه شُبهَه لَنگن کِیشِی کافِر بُولَدِی،بُوندَی کِیشِی اِسلامنِی ناقِص قِیلوُچِی دائِرَه سِیگه کِیرِیبدِی، چُونکِی اوُ اِسلامنِی حَقِیقَتِینِی بِیر قِیسمِی حِسابلَنگن طاغوُتگه کُفر کِیلتِیرِیشنِی اوُزِیدَه عَمَلِی صُورَتدَه کوُرسَتَه آلمَگن.

باشقَه چَراق قِیلِیب اَیتگندَه: اَگر  مُتَخَصِّص داکتَر بَرچَه تِیکشِیرُو اِیشلَرِینِی عَمَلگه آشِیرگچ، فَلانچِی کِیشِیدَه سپِید، سِیل، وَبا، مَلارِیَه، اوُلَت، یاکِی باشقَه یُوقوُملِی وَ اوُلدِیرَدِیگن کَسَللِیکنِی تَشخِیص بِیرگن بُولسَه، سِیز مَنَه بُو کَسَللِیکلَرنِی اِنکار قِیلسَنگِیز یاکی اوُنِی اِعلان قِیلِیشدَن باش تارتسَنگِیز وَ اوُنِی بِیرکِیتسَنگِیز قَندَی نَتِیجَه نِی قوُلگه کِیرِیتِیلَدِی؟ بُونِی بِیرینچِی نَتِیجَه سِی مُتَخَصِّص داکتَرنِی یالغانچِی دِیگن بُولَسِیز یاکِی اوُنِی قوُیگن تَشخِیصِینِی نَظَرگه اِیلمَگَن بُولَسِیز وَ بُوندَن کِییِینگِی نَتِیچَه دَه اِیسَه مَنَه بُو یُوقوُملِی کَسَللِیکنِی تَرقَلِیشِیگه شَرائِطنِی مُهَیّا قِیلگن بُولَسِیزلَر، بُونِی عاقِبَتِیدَه بُو یُوقُوملِی کَسَللِیکگه آدَملَر گِرِیفتار بُولِیشسَه، سِیز هَم بُونِی گوناهِیدَه شِیرِیک حِسابلَنَسِیز. بُو شَخصنِی وَ جَمِیعَتدَگِی شَخصلَرنِی جِسمِی وَ بَدَنِینِی سَلامَتلِیگِی بُویِیچَه جِنایَتلَر توُرکوُمِیگه کِیرَدِی. اِیندِی بُو یِیردَه الله تعالی اِینگ عالِم وَ حَکِیم ذات صِیفَتِیدَه، مَرحَمَت قِیلیب توُرِیبدِیکی،فَلانچِی مَنَه بُوندَی خَطَرلِی اِیمانِی وَ اِیچکِی کَسَللِیکگه مُبتَلا بُولگن، اوُ یُوقوُملِیدِیر. سِیزلَر اوُزِینگِیزنِی وَ باشقَه لَرنِی اِیمانِینِی حِمایَه قِیلِیش اوُچُون، بُوندَی بِیچارَه، فاسِد، اِیشلَتِیش مُحلَتِی توُگَب قالگن اِنسانلَرنِی اَنِیقلَب، مِینِی سوُزلَرِیمگه اِیشانِیب اوُلَرنِی جَمِیعَتدَن سُوپُورِیب تَشلَنگلَر. اَمّا بِیر کِیشِی کِیلِیب – الله دَن پَناه سُورَیمِیز – مِینِی وَ مُسُلمانلَرنِی اِیمانِی وَ عَقِیدَه سِینِی سَلامَتلِیگِی اوُچُون یُوبارگن نُسخَه نِی قَبُول قِیلمَیدِیگن یاکی اوُنِی آشکار قِیلِیب اِعلان قِیلِیشدَن باش تارتِیب اوُنِی یَشِیرَدِیگن بُولسَه، قَندَی نَتِیجَه نِی قوُلگه کِیرِیتِیلَدِی؟

اوُنِی بِیرِنچِی نَتِیجَه سِی بُویِیچَه، سِین الله تعالی تَشخِیصِینِی قَبُول قِیلمَسدَن اوُنِی نَظَرگه اِیلمَگن بُولَسَن، بوُندَن سُونگ بُو کَسَللِیکنِی اِنکار قِیلِیش وَ اوُنِی آدَملَردَن یَشِیرِیش آرقَلِی کَسَللِیکنِی تَرقَلِیشِیگه بائِث بُولَسَن،اَلبَتَّه اِیمان وَ عَقِیدَه مَنَه بُو کَسَللِیک تامانِیدَن حَملَه گه دُچار بُولگندَن سُونگ، هَر قَندَی شَخص هَم اوُنگه مُبتَلا بُولِیشِی مُومکِین. چُونکِی جِسم یا  ساغلام یا بِیمار وَ شَخص هَم یا الله گه مُؤمِن یا طاغوت و کُفرگه مُؤمِن بُولَدِی، مَنه بُو بِیر- بِیرِیگه قَرَمَه – قَرشِی نَرسَه لَر بِیرگه بُولِیشِی مُومکِین هَم اِیمَس. بُو اِیشلَرنِی بَرچَه سِی شَخصلَرنِی، جَمِیعَتنِی اِیمانِینِی وَ عَقِیدَه سِینِی حِمایَه قِیلِیش اوُچُون قِیلِینَدِی.

عبدالله أباطین مَرحَمَت قِیلَدِی:    ”  فمن قال :إن من أتي بالشهادتين و صلي لا يجوز تكفيره و إن عبد غير الله ، فهو كافر و من شك في كفره فهو كافر لأن قائل هذا القول مكذب لله و لرسوله و اجماع المسلمين . ”  ( الدرر 10/250  و كتاب الرسائل  1/660  )

یَعنِی: اَگر بِیر کِیشِی اَیتسَکِی: شَهادَتَیننِی اَیتگن وَ نَمازنِی اوُقِیگن کِیشینِی تَکفِیر قِیلِیب بوُلمَیدِی، اَگرچِی الله نِی قانوُنلَرِیدَن بُویِین تاولَگن و الله دَن باشقَه قانُونلَرگه اِیرگشگن بُولسَه هَم؛ بُوندَی صُورَتدَه، مَنَه بُو شَخص اِنکار قِیلوُچِی کافِر بُولَدِی وَ مَنَه بُو شَخصنِی کافِر اِیکَنلِیگِیگه شُبهَه قِیلگن کِیشِی هَم کافِر حِسابلَنَدِی. چُونکِی بُو شَخص الله نِی، رَسُولِی صلی الله علیه وسلمنی، مُسُلمانلَرنِی اِجماعسِینِی یالغانگه چِیقَرگن. 377 یِیلدَه وَفات تاپگن مُولطِی مَرحَمَت قِیلَدِی:    ”  و جميع أهل القبله لا إختلاف بينهم : أن من شك في كافر فهو كافر ، لأن شاك في الكفر لا إيمان له ، لأنه لا يعرف كفرا من الإيمان ، فليس بين الأمه كلها خلاف أن الشاك في الكافر كافر ” .   ) التنبیە والرد  ص 54 )

یَعنِی: اَهلِی قِبلَه نِی بَرچَه سِی اِتِّفاق قِیلگن وَ اِختِلافگه توُشمَگن نَرسَه شُوکِی:کافِرنِی کافِر اِیکَنلِیگیگه شُبهَه قِیلگن کِیشینی اوُزِی هَم کافِر بُولَدِی، چوُنکِی کُفردَه شُبهَه قِیلگن کِیشینِی اِیمانِی یوُقدِیر، اوُ کُفر وَ اِیماننِی بِیر- بِیرِیدَن اَجرَتمَگن؛ شوُ سَبَبلِی هَم اِسلامِی اوُمَّتنِی آرَسِیدَه کافِرنِی کافِرلِیگیدَه شُبهَه لَنگن کِیشینِی اوُزِینِی هَم کافِر بوُلِیشِی بارَسِیدَه اِختِلاف مَوجُود اِیمَس.

اِبن تَیمِیَه اَیتَدِیکِی:   ” من قال إن تكلم بالشهادتين و لم يؤد الفرائض و لم يجتنب المحارم يدخل الجنه ، و لا يعذب أحد منهم بالنار ، فهو كافر مرتد يجب أن يستتاب فإن تاب و إلا قتل .”   (الفتاوي 3/186 )

یَعنِی: بِیر کِیشی قوُیِیدَگِیلَرنِی اَیتسَه: شَهادَتَیننِی اَیتِیب فَرضلَرنِی بَجا کِیلتِیرگن وَ اوُزِینِی حَرام نَرسَه لَردَن اوُزاقلَشتِیرمَگن کِیشینِی هَر اِیککاوِی هَم آلاو بِیلَن عَذاب بِیرِیلمَیدِی وَ جَنَّتگه کِیرَدِی. مَنَه بُو شَخص بُو گپلَرِی سَبَبلِی کافِر وَ مُرتَد بُولَدِی، اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلیش لازِم بُولَدِی، اَگر تَوبَه قِیلمَیدِیگن بُولسَه اوُلدِیرِیلَدِی.

مُرتَد شَخصنِی اوُلدِیرِیشنِی،اوُنِی جَزالَشنِی اِنکار قِیلگن کِیمسَه نِی حُکمِی.

اَگر بُوندَی شَخص قُرآن وَ سُنَّتدَگِی نَرسَه لَرگه شُبهَه بِیلَن قَرَگن بُولسَه یاکِی ناتوُغرِی تَفسِیر وَ تَعوِیل سَبَبلِی بُولَدِیگن بُولسَه، بُو صُورَتدَه مَسَلَه نِی اوُنگه آیدِینلَشتِیرِیب حُجَّتنِی قائِم قِیلِینَدِی، مَنَه بُو مَرحَلَه دَن سُونگ هَم آلدِینگِی گپِیدَه توُرِیب آلَدِیگن بُولسَه کافِر بُولَدِی.  اَمّا اَگر شَخص مُنافِق وَ سِکولار بُولَدِیگن وَ اوُنِی مَقصَدِی الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی مَسخَرَه قِیلِیش وَ اوُنِی اَرزِیمَگن حالدَه کوُرِیش بُولسَه، اوُندَه اوُنِی قوُلگه  آلِینگن پَیتِیدَه رِدَّه سِی وَ کُفرِی سَبَبلِی اوُلدِیرِیلَدِی.

اِبنِ  حَزم مَحَلی ناملِی کِتابِیدَه رسول الله صلی الله علیه وسلم هِیچ کِیمنِی اِرتِداد سَبَبلِی اوُلدِیرمَگن، دِیدِیگن کِیمسَه لَرگه جَواب طَرِیقَه سِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:

 ” و من ظن أن رسول الله صلي الله عليه وسلم لا يقتل من وجب عليه القتل من أصحابه فقد كفر و حل دمه و ماله لنسبته الي رسول الله الباطل و مخالفه الله تعالي …. من الكفر الصريح : أن يعتقد أو يظن أن يعطل إقامه الحق الواجب في قتل المرتد علي كافر يدري أنه ارتد ، ثم لا يقنع بهذا حتي يصلي عليه و يستغفر له و هو يدري أنه كافر ” .

یَعنِی: اَگرچِی اوُلِیمگه  سَزاوار بُولَدِیگن بُولسَه هَم، رسول الله صلی الله علیه  وسلم یارانلرِینِی هِیچ قَیسِی بِیرِینِی  اوُلدِیرمَیدِی، دِیب گومان قِیلَدِیگن کِیمسَه کافِر بُولَدِی، اوُنِی مالِی وَ قانِی حَلالدِیر،چوُنکِی الله نِی بُویُورگن نَرسَه لَرِیدَن بُویِین تاولَشنِی،باطِلنِی رسول الله صلی الله علیه وسلّمگه نِسبَتلَگن…….قوُیِیدَگِیلَر اَنِیق وَ آشکار کُفرلَردَندِیر: عَقِیدَنگ شوُندَی بُولسَه یاکی مُرتَدنِی اوُلدِیرِیشدَن عِبارَت واجِب حُکمنِی،کافِرلِیگِی اَنِیق بُولگن کِیشِیگه نِسبَتاً  بِیکار قِیلسَه بُولَدِی،دِیب گومان قِیلسَنگ،سُونگرَه بُونگه هَم قَناعَت قِیلمَسدَن اوُنگه نَماز اوُقِیب مَغفِرَت دُعاسِی  قِیلَدِیگن بُولسَنگ، بُولِیب هَم مَنَه بُو شَخصنِی کافِر اِیکَنِینِی بِیلسَنگ.

جَملَنگن صُورَتدَگِی اِرتِدادنِی تَرِیخِی.

اِینگ قوُرقِینچلِی وَ مُصِیبَتلِی اِرتِدادلَرنِی توُرِی شوُکِی جَملَنگن صُورَتدَه وَ هَمَّه نِی قاپلَب آلگن حالدَه بُولَدِی،آدَملَر اِیککِی قِیسمَتگه تَقسِیم بُولِیشَدِی، مُرتَدلَر هَم قُدرَت وَ  حُکوُمَت اِیگه سِی بُولِیشَدِی. حوُدِّی:

1. رسول الله صلی الله علیه وسلمنی عُمرلَرِینِی آخِیرِیدَه وَ اَبُو بَکرنِی خِلافَتِینِی اَوَّلِیدَگِی  عَرَبلَرنِی مُرتَد بُولِیشِی. 
2. بُو بارَدَه جُودَه کوُپ گواهلَر مَوجُوددِیر، مِثال طَرِیقَه سِیدَه: عُمَر اِبن خَطّاب رضی الله عَنهُ اَیتَدِیکِی:   ”  إن العرب قد إرتدت علي أعقابها كفارا ”  .  (كتاب رده واقدي )   اَلبَتَّه عَرَبلَر آرقَگه قَیتِیشدِی وَ کافِر بوُلِیشدِی.
3. اُمُّ المؤُمِنِین عایشه رضی الله عَنهُ مَرحَمَت قِیلَدِی:  ” ارتدت العرب قاطبه و اشراب النفاق ” . یَعنِی تَمامِی عَرَبلَر مُرتَد بُولِیشَدِی وَ اِیککِیُوزلَمَه چِیلِیک وَ نِفاق اِیگللَب آلَدِی. 
4. اَنَس رَضِیَ الله عَنهُ اَیتَدِیکِی:  ” ارتدت العرب ” .  یَعنِی عَرَب مُرتَد بُولدِی.
5. اَبُو هُرَیرَه رضی الله عنه اَیتَدِی:   ” ارتد من ارتد من العرب  و قال : ارتد عامه العرب “.  عَرَبلَردَن قالگن هَمَّه سِی مُرتَد بُولدِی،یَنَه اَیتَدِیکِی: بَرچَه عَرَبلَر مُرتَد بُولِیشدِی.
6. یَنَه اَبُو هُرَیرَه رَضی الله  عَنهُ اَیتَدِیکِی:  ” يخرج الناس اليوم من دين الله أفواجا كما دخلوا أفواجا  ”  یَعنِی: بُوگوُنگِی کوُندَه آدَملَر جَملَنگن صُورَتدَه الله نِی دِینِیدَن چِیقیب کِیتِیشیَپتِی، حُودِّی بِیر پَیتلَرِی جَملَنگن حالده دِینگه کِیرِیب کِیلیشگندِیک.

اِبن  کَثِیر و اِبن هِشام اِسحاقدَن رِوایَت قِیلِیشَدِیکِی: نَجددَه گِی غَطَفان وَ اَسَد قَبِیلَه سِی پَیغَمبَرلِیکنِی دَعوا قِیلگن طُلَیحَه فَرزَندِی خُوَیلِد اَسَدِی باشچِیلِیگِیدَه مُرتَد بُولِیشدِی؛ یَمامَه دَگِی بَنِی حَنِیفَه قَبِیلَه سِی مُسَیلَمَه نِی رَهبَرلِیگِیدَه مُرتَد بُولِیشدِی، تَمِیم قَبِیلَه سِی اِیسَه پَیغَمبَرلِیکنِی دَعوا قِیلگن،سُونگرَه اِیسَه مُسَیلَمَه گه نِکاهلَنگن حارِثنِی قِیزِی سَجّاح بِیلَن بِیرگه  مُرتَد بُولِیشدِی، فَزاره قَبِیلَه سِی هَم حَسَننِی فَرزَندِی عُوَینه نِی رَهبَرلِیگِیدَه مُرتَد بُولدِی، بَحرَیندَگِی رابِیعَه ، بَکر اِبن وائِل قَبِیلَه لَرِی نُعماننی فَرزَندِی مُنذِر رَهبَرلِیگیدَه مُرتَد بُولدِی، کنده و حَضرَمَوت قَبِیلَه لَرِی هَم اَشعَس اِبن قَیس کَندِی رَهبَرلِیگیدَه مُرتَد بُولدِی، مزحج وَ اوُنِی آرَسِیدَگی یَمَندَگِی عَنّاس وَ مُراد قَبِیلَه لَرِی اَسوَد عُنسِینِی رَهبَرلِیگِیدَه مُرتَد بُولِیشدِی،اَسوَد رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی وَفاتلَرِیدَن سُونگ اوُلدِیرِیلدِی،سُوَیلم و قُذاعَه نِی بِیر نِیچَه طائِفَه لَرِی هَم  مُرتَد بُولدِی.” 

• قرامیطه
• صَفَویه
• مغول

اِبنِ تَیمِیَه اَیتَدِیکِی: آدَملَرنِی آرَسِیدَه شُوندَی کِیشِیلَر بار اِیدِیکی، اَگر دُشمَن غَلَبَه قازانَه دِیگن بُولسَه اوُزلَرِینِی کُفر وَ اِرتِدادلَرِینِی آشکار قِیلِیشَردِی، حاضِرگِی زَماندَگِی  اَکثَرِیَت مُسُلمانلَر قِییِینچِیلِیک، مُشکِلاتلَرگه دُچار بُولِیشگن پَیتدَه مُرتَد بوُلِیشدِی، بُو بارَدَه اوُزِیمِیز یِیتَرلِی مِقداردَه کوُرگنمِیز،اَنَه اوُشَه کوُرگنلَرِیمِیز عِبرَت آلِیشگه کِفایَه قِیلَدِی.  () الإیمان   ص 281  )

• اَندَلوُسدَه قالِیب کِیتگن وَ هِجرَت قِیلمَگن بِیر دَستَه مُسُلمانلَرنِی مُرتَد بُولِیشی…….899 یِیلدَه وَفات تاپگن اَبُو عَبّاس اِبن زکری مُسُلمانلَرگه قَرشِی نَصرانِی لَر بِیلَن مُتَّحِد بُولگن وَ نَصرانِیلَرنِی حِمایَه قِیلیب اوُلَرگه یاردَم بِیرگن قَبِیلَه لَر حَقِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:    ” ما وصف به القوم المذكورون يوجب قتلهم كالكفار .” ( النوازل 1/419 )  صِیفَتلَرِی اَیتِیب اوُتِیلگن قَومنِی اوُلدِیرِیش کافِرلَرنِی اوُلدِیرِیشدِیک واجِب بُولَدِی.
• آخِیرگِی بِیر اِیککِی عَصردَه مُسُلمانلَرنِینگ سِکولارِیزم وَ اوُندَن چِیقِیب کِیلگن ساسِیالِیزم،ساسِیال دِماکرَت،لِبِیرَل دِماکرَت، کامُّونِیزمگه …….اوُحشَش مَذهَبلَر آستِیدَه مُرتَد بُولِیشلَرِی.
• بُوتُون جَهان باسقِینچِی سِکولار کافِرلَرنِی وَ مَحَلِّی سِکولار مُرتَدلَرنِی حِمایَه قِیلِیشنِی آرقَسِیدَن مُرتَد بُولگن مُسُلمانزادَه لَرنِی مُرتَد بوُلِیشِی، مَنَه بُو بِیچارَه لَرنِی سانِی قَنچَه اِیکَنِینِی الله نِی اوُزِی بِیلَدِی.  

مُرتَدنِی مُجازات قِیلِیشنِی اِجراسِیدَگِی حِکمَت.

دِیندَن چِیقِیب اوُزِینِی کِیتگه نِینِی آشکار صُورَتدَه اِعلان قِیلگن کِیشِینِی مُجازات  قِیلسَه بُولَدِی، اَمّا اَگر اوُزِینِی اِرتِدادِینِی آشکار اِظهار قِیلمَگن وَ هِیچ کِیم اوُنِی اِرتِدادِیدَن خَبَردار بُولمَگن بُولسَه، مُجازات بُولمَیدِی. چُونکِی اِعتِقاد قَلبگه آئِد نَرسَه دِیر. شُونِینگ اوُچُون هَم مُرتَدنِی دُنیادَه مُجازات قِیلیش اوُ  شَخصنِی عَقِیدَه سِی سَبَبلِی اِیمَس، بَلکِی اِجتِمائِئ جِنایَتِی، گوناهِی سَبَبلِیدِیر.

مُرتَد کِیشِی اوُزِینِی اِرتِدادِینِی جَمِیعَتنِی آرَسِیگه آلِیب کِیرگن پَیتدَه، اوُنِی رَفتارِی اِجتِمائِئ اَحکاملَر مَیدانِیگه کِیرَدِی، مَنَه شوُ کوُز- قَرَش جِهَتِیدَن اوُ مُسُلمانلَرگه قَرشِی رُوحِی جَنگدَگِی جِنایَتچِی صِیفَتِیدَه مَیدانگه کِیرگن بُولَدِی؛ اوُ آشکارَه باشقَه لَرنِی حُقوُقلَرِینِی پَیمال قِیلِیب اوُلَرنِی اِیمانلَرِی، اِیشانچلَرِیگه قَرشِی حَملَه قِیلَدِی، عُمُوم آدَملَرنِی ذِهنِیدَه  شَک- شُبهَه نِی اِیجاد قِیلَدِی، اَلبَتَّه عُمُومنِی فِکرِیدَه شُبهَه نِی رِواجلَنتِیرِیش جَمِیعَتنِی اِیمانِی رُوحِیَه سِینِی ضَعِیفلَشتِیرَدِی وَ آدَملَرنِی اِرادَه سِینِی، اِیمانِینِی سُوستلَشتِیرَدِی. شُبهَه لَرنِی تِیکشِیرِیش مُتَخَصِّصلَر،دِینشُوناسلَرنِی زِمَّه سِیدَگِی وَظِیفَه بُولگنلِیگِی بائِث،عُمُومِی دِیندار آدَملَر- اوُزلَرِیدَه مَنَه بُوندَی قابِلِیَتنِی یوُقلِیگِی سَبَبلِی – جَمِیعَتدَگِی عُموُمِی فَضانِی اوُزلَرِی وَ فَرزَندلَرِینِی پَروَرِیشِی اوُچُون ساغلام بُولِیشِینِی اوُزلَرِینِی حَقِّی، دِیب بِیلِیشَدِی. جَمِیعَتنِی اِیمانِی رُوحِیَه سِینِی سَقلَشلِیک، جَمِیعَتدَگِی شَخصلَرنِی مُخافِظَت قِیلِیشنِی پایدِیوارِی، اَساسِی بُولِیب، الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانُونلَرنِی دُشمَنلَرگه قَرشِی مُقابِلَه قِیلِیش یُولِیدَگِی اِینگ کُوچلِی اَبزار وَ آدَملَرنِینگ  حَقِّی بوُلَدِی.

الله نِی دُشمَنلَرِی مَنَه بُو مُهِم اَبزارنِی یَحشِی تَنِیشَدِی، شوُ سَبَبلِی هَم صَدرِ الاِسلام دَورِیدَه اِسلام دُشمَنلَرِی رِیجَه توُزِیب ظاهِردَه اِسلام کِیلتِیرِیشَدِی، سوُنگرَه اِیسَه کافِر بُولِیشَدِی، اوُلَر بُو اِیشلَرِی بِیلَن مُسُلمانلَرنِی اِیمانلَرِینِی ضَعِیفلَشتِیرِیشنِی وَ اوُلَرنِی اوُرتَلَرِیدَه اِختِلافنِی،بوُلِینِیشنِی اِیجاد قِیلِیشنِی هاحلَشَدِی. الله تَعالی بُو بارَدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ”     ”   . (آل عمران، 72. )

شُوندَی بُولگچ اِسلام شَرِیعَتِیدَگِی قانوُلَرگه نِسبَتاً قَیسَرلِیک بِیلَن وَ اِلاهِی دِینگه ضَربَه اوُرِیش، فِتنَه وَ بُولِینِیش، مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَه اِختِلافنِی اِیجاد قِیلِیش اوُجُون  کُفرِینِی اِعلان قِیلگن کِیشینِی اوُستِیدَه مُرتَد حُکمِینِی اِجرا قِیلِینیشی کامِلاً مُعقُول وَ مَنطِقِیدِیر. مُسُلمانلَرنِی وَحدَتِیگه ضَربَه اوُرِیب مُوَفَّقِیَتسِیزلِیکگه وَ مُسُلمانلَرنِی آبرُوسِینِی توُکِیلِیشیگه بائِث بُولَدِیگن کِیمسَه لَرنِی جَزاسِی شوُندَی بُولَدِی.

مَنَه بُو حُکمنِی اِجرا قِیلیشنِی وَ آدَملَرنِی اِجتِمائِئ گوناهلَرنِی قِیلِیشدَن اوُزاقلَشتِیرِیشنِی حِکمَتلَرِیگه قُویِیدَگِی سَطرلَردَه اِیشارَه قِیلِینَدِی:

1. الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی مُخافِظَت قِیلِیش وَ جَمِیعَتنِی اَساسِی قانُونِی صِیفَتِیدَه قوُلگه کِیرِیتگن جایگاهِیگه اَهَمِیَت بِیرِیش.
2. مُسُلمانلَرنِی دُشمَنلَرِینِینگ جَمِیعَتنِی اِیمانِی اِیشانچلَرِیدَه، اَخلاقِی اِینتِظامدَه پَراکَندَه لِیکنِی اِیجاد قِیلیش اوُچُون عَمَلگه آشِیرِیلَیَپگن رُوحِی جَنگلَرِینِی باستِیرِیش. شوُ سَبَبلِی بُو مُجازاتنِی رُوحِی تأثِیرِی عُمُوم آدَملَرگه اوُزِیدَن کُورَه کوُپراق ساغلام فَضانِی وُجُودگه کِیلتِیرَه آلَدِی.
3. باشباشداقلِیکنِی وَ جَمِیعَتدَگِی اَساسِی قانُونلَرنِی نَظَرگه اِیلمَسلِیکنِی آلدِینِی آلِیش.
4. مُرتَد شَخص کافِر حالِیده اوُلمَسلِیگِی اوُچُون، شُو شَخصنِی جَمِیعَتنِینگ اَساسِی قانوُنلَرِیگه اِطاعَت قِیلیشگه قَیتَرِیش.
5. اِرتِداد حُکمِینِی آغِیرلِیگِی اوُنِی تَبلِیغ قِیلِیش یوُللَرِینِی یاپَدِی، حُودِّی اوُلدِیرِیش، اوُغِیرلِیک وَ باشقه لَرنِی حُکمِینِی آغِیرلِیگِی مَنَه بُو جِنایَتلَرنِی یُولِینِی بِیرکِیتگنِیدِیک.
6. الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی اَهَمِیَتِینِی کوُرسَتِیش وَ مُسُلمانلَرنِی اِیمانِی،عَقِیدَه وِی وَ رُوحِی سَلامَتلِیگِینِی مُخافِظَت قِیلِیش. اَلبَتَّه هَر بِیر توُزُوم جارِی قِیلِینگن اوُزِینِی قانوُنلَرِینِی کوُرسَتِیش آرقَلِی، قَیسِی اِیشلَر کوُپراق اَهَمِیَتگه اِیگه اِیکَنِینِی نَمایان قِیلَدِی. اِرتِداد اوُچُون آغِیر جَزانِی تَعیِین قِیلِینِیشِی هَم ،جَمِیعَتنِی رُوحِی وَ عَقِیدَه وِی سَلامَتلِیگِینِی هَمدَه اِیمانِی رُوحِیَه سِینِی سَقلَشدَگِی اَهَمِیَّتِینِی کوُرسَتَدِی.
7. اِسلام دِینِیگه کِیرِیشدَن آلدِین اِسلام شَرِیعَتِی حَقِیدَه کوُپراق تَحقِیقاتلَر آلِیب بارِیش وَ فِکرلَشگه تَرغِیب قِیلِیش.

اِسلامگه کِیرِیش مَجبُورِی اِیمَس “لا  اکراه فی الدین” اَمّا اوُنگه کِیرِیب کِیلگچ اوُندَگِی قانُونلَرگه بُویسِینِیش لازِم بُولَدِی. مُرتَدنِی جَزالَنِیشِی، مُسُلمان بوُلمَگن حَلقلَرنِی یَنَدَه کوُپراق دِقَّت وَ اِعتِبار بِیلَن اِسلامگه کِیرِیشلَرِیگه تَرغِیب قِیلَدِی. مَنَه بُو مَسَلَه سُوست اِیماننِی هَم آلدِینِی آلَدِی.

رِدَّه شَرعِی حُدوُدلَرنِی  بِیرِی حِسابلَنَدِی.

رِدَّه دَه جِنایَتچِینِی جَزاسِی اوُلِیم اِیکَنلِیگیدَه هِیچ کِیمنِی شُبهَه سِی یُوق، اَمّا بَعضِی اوُلامالَرنِی فِکرِیچَه اوُنِی حُکمِی اوُلِیم بُولگنِی بِیلَن شَرعِی حُدُودلَردَن حِسابلَنمَیدِی،بَلکِی  تَعزِیر یَعنِی اَدَبلَشنِی بِیر تُورِیدِیر. اَمّا کوُپچِیلِیک نَظَرلَر بُویِیچَه  اوُ شَرعِی حُدُودلَردَن بِیرِی  حِسابلَنَدِی، حُدُودلَر 7 قِیسم بُولِیب دُنیادَگِی 5 ضَرُورَتنِی مُخافِظَت قِیلیش اوُچُون اِجرا قِیلِینَدِی:

1. رِدَّه وَ مُرتَدلَر حَدِّینِی اِجرا  قِیلیش،الله نی  شَرِیعَتدَگِی قانوُنلَرنِی مُخافِظَت قِیلِیش وَ اوُنِی جَمِیعَتدَگِی اِجرائِی قُدرَتِیدَن عِبارَتدِیر.
2. جانگه آئِد قَصاصلَر اِیسَه  شَخصلَرنِی جانِینِی  مُخافِظَت قِیلِیش اوُچُوندِیر.
3. زِنا وَ هَمجِنسبازلَر حَدِّینِی اِجرا قِیلینیشی نَسلنِی مُخافِظَت قِیلِیش اوُچُوندِیر.
4. تُخمَت قِیلِیش حَدِّینِی اِجرا قِیلینیشی اِیسَه نامُوس وَ آبرُونِی مُخافِظَت قِیلیش  اوُچُوندِیر.
5. مَست قِیلوُچِی وَ حُوشدَن کِیتکَزُوچِی نَرسَه لَرنِی حَدِّینِی اِجرا قِیلِیش جَمِیعَتنِی عَقلِی وَ فِکرِینِی سَلامَتلِیگِینِی مُخافِظَت قِیلِیش اوُچُوندِیر.
6. 6-   اوُغِیرلِیک حَدِّینِی اِجرا قِیلِینِیشِی مال وَ مُلکنِی مُخافِظَت قِیلِیش اوُچُوندِیر.
7. 7-   قَراقچِیلِیک حَدِّینِی اِجرا قِیلِیش هَم جان وَ مالنِی مُخافِظَت قِیلِیش اوُچُوندِیر.

مُجرِم شَخصگه نِسبَتاً رِدَّه حَدِّینِی اِجرا قِیلِینِیشِی  اوُچُون لازِم بُولگن شَرطلَر:

1. مُکَلَّف بوُلِیشِی: شوُ مَعنادَکِی کُفر  کِیلتِیرگن کِیشِی بالِغ، عاقِل، آزاد بُولِیشِی وَ یاش بالَه، جِینِّی، مَست، مَجبُور قِیلِینگن بُولمَسلِیگِی کِیرَک.  جوُنکِی  رَسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلدِیلَرکِی:   ” رفع القلم عن ثلاث ، عن المجنون حتي يبلغ و عن الطفل حتي يبلغ … “.
2. بُو شَخص کِیلتِیرگن کُفر  آشکار، رَوشَن، اَنِیق بُولِیشِی وَ اوُ حَقِیدَه هِیچ قَندَی شُبهَه بُولمَسلِیگِی کِیرَک.
3. بُو شَخصنِی کُفر کِیلتِیرگنلِیگِی اِیشانچلِی حالَتدَه ثابِت بُولِیشِی لازِم.
4. اوُنِی  کُفر کِیلتِیرگنلِیگِی یوُلِیدَه هِیچ قَیندَی توُسِیق بوُلمَسلِیگِی کِیرَک. جَهلگه اوُحشَش ،  مَنَه بُو جَهل هَم دِیننِی اوُصُوللَرِیدَه وَ تَوحِددَه هَمدَه  تَعوِیل سَبَبلِی وُجُودگه کِیلَدِیگن جَهل هَم بُولمَسلِیگِی کِیرَک، یاکِی حَطا قِیلِیب کُفر عَمَلِینِی قِیلگن وَ شَخصنِی هَدَفِی کُفر عَمَلِینِی اوُزِینِی اِجرا کِیلتِیرِیشلِیک هَم بُولمَسلِیگِی لازِم.

  مُرتَد شَخصنِی جَزاسِینِی کِیم اِجرا قِیلَدِی؟

اِسلامِی حُکوُمَتنِی نَمایَندَه لَرِی عادَتدَه اِسلامِی قاضِی خانَه حُدُودلَرنِی اِجرا قِیلَدِی. اَمّا مَنَه بُوندَی حُکُومَت مَوجُود بُولمَگن تَقدِیردَه، ضَرُورَت حُکمِی سَبَبلِی قادِر بُولِیشِیگه قَرَب واقِیعَه نِی مَصلَحَتِی وَ آفَتلَرِینِی حِساب – کِتاب قِیلگن حالدَه، شَخصلَر وَ شَرِیعَتگرا جَماعَتلَر مَنَه بُو بُوشلِیقنِی توُلدِیرَه آلِیشَدِی. مِثال طَرِیقَه سِیدَه اَیتَدِیگن بُولسَک، بِیر شَخص سِیزنِی نامُوسِینگِیزنِی یا مالِینگِیزنِی تَحدِید قِیلِیب توُرگن بُولسَه، سِیزنِی بُو بَلادَن حِمایَه قِیلیش اوُچُون حُکوُمَت قُدرَتِی هَم مَوجُود بُولمَسَه، سِیزنِی اوُزِینگِیز ضَرُورَت حُکمِی سَبَبلِی مَنَه بُو بَلانِی دَفع قِیلیش اوُچُون رِیاکسِیَه بِیلدِیرِیشِینگِیز کِیرَک بُولَدِی. مَنَه بُو شَرائِطدَه سِیز ناموُسِینگِیزنِی،آبرُویِینگِیزنِی حِمایَه قِیلیشگه مَجبُورسِیز وَ حَتّی بوُ یُولدَه اوُلِیشِینگِیز یاکِی حَملَه قِیلگن شَخصنِی اوُلدِیرِیشِینگِیز هَم مُومکِین. اِیندِی بِیر تَصَوُّر قِیلِیب کوُرِینگلَر،بِیر کِیشِی الله جَلَّه جَلالَه یا رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی حَقارَت قِیلَدِیگن بُولسَه وَ مَنَه بُو مُرتَدنِی اوُلدِیرَدِیگن اِسلامِی حاکِم مَوجُود بُولمَیدِیگن بُولسَه، (یاکِی مَوجُود بُولسَه هَم) نِیمَه قِیلِیش کِیرَک؟

مَنَه بُو  مَوضُوع  بُویِیچَه مُسُلمان کِیشِی  شَخصِی صُورَتدَه بَعضَی مُرتَدلَرگه  نِسبَتاً حُدُودنِی اِجرا قِیلگنِیگه یاکِی اوُنگه  بُویرُوق بِیرِیلگنِیگه آئِد نَمُونَه لَرنِی کِیلتِیرَمَن. بوُنگه قوُشِیمچَه رَوِیشدَه  قوُیِیدَگِی  شُبهَه لَرگه هَم جَواب  بِیرِیلَدِی:  ” أن الحدود لا يقيمها إلا الإمام أو نائبه ” .

1. یَعنِی:حُدُودلَر فَقَطگِینَه اِمام یاکی اوُنِی  اوُرِینباسَرِی تامانِیدَن  عَمَلگه آشِیرِیلَدِی. قُول  یاکی کَنِیزنِی اِیگه سِی هَم شَخصِی صُورَتدَه حُکمنِی اِجرا قِیلَه آلَدِی.  رسول الله  صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی:

” أقيموا الحدود علي ما ملكت أيمانكم ” . ( رواه ابو داود و غيره )   یَعنِی:شَرعِی حُدُودلَرنِی قوُللَرِینگِیز وَ کَنِیزلَرِینگِیزنِی اوُستِیدَه  اِجرا قِیلِینگلَر. یَنَه مَرحَمَت قِیلگنلَرکِی:  إن زنت أمة أحدكم فليجلدها “. ( رواه البخاري )

• اَگر بِیر کِیشِی مُسُلمانلَر بِیلَن  پَیمان وَ صُلح  توُزگن  بُولسَه – دَه  رسول  الله صلی الله علیه وسلمنِی حَقارَت  قِیلگن  بُولسَه،  اوُنِی اوُلدِیرِیش  حوُدِّی جَنگ قِیلَیاتگن کافِرنِی  اوُلدِیرِیشدِیک هَر  بِیر  مُسُلمانگه واجِب  بُولَدِی  وَ اوُنِی اوُلدِیرِیشدَه هِیچ قَندَی مُشکِلات یُوقدِیر. بُونگه دَلِیل صِیفَتِیدَه عَبدالله اِبن عُمَر رضی الله عَنهُ نِی سُوزِینِی کِیلتِیرِیلگن، اوُ کِیشیگه بِیر راهِبنِینگ رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی حَقارَت قِیلگنِینِی خَبَر بِیرِیشدِی، شُوندَه اوُ کِیشِی اَیتدِیلَرکِی: اَگر مِین اوُنِی اِیشِیتگنِیمدَه اوُنِی اوُلدِیرگن بُولَردِیم. شوُندَن سُونگ بُو راهِبنِی اوُ کِیشِینِی آلدِیگه آلِیب کِیلِیشدِی وَ عبد الله ابن عمر رضی الله عنه هَم اوُنگه قِیلِیچ کُوتَرگن پَیتلَرِیدَه راهِب بُو نَرسَه نِی اِنکار قِیلدِی وَ اوُ کِیشِی اوُنِی قوُیِیب یُوباردِیلَر.
• عبدالله ابن عُمَرنِی مِثالِیگه اوُحشَش واقِیعَه لَر رسول الله صلی الله علیه وسلمنی عَصرلَرِیدَه جُودَه هَم کوُپ صادِر بُولگن، بِیر کِیشِی رسول الله صلی الله علیه وَسَلمنِی حُکملَرِیگه راضِی بُولمَگن پَیتدَه، عُمَر اوُنِی بُوینِینِی اوُزِیب تَشلَگن اِیدِی. قُرآن هَم اوُ کیشینینگ بُو اِیشِینی توُغرِی اِیکَنِینِی تَصدِیقلَگن، شُونگه اوُحشَش مَرواننِی قِیزِی هَم رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی حَقارَت قِیلگن پَیتِیدَه اوُنِی حُوجَه یِینِی اوُلدِیرگن اِیدِی. مَنَه بُو کِیشیگه رسول الله صلی الله علیه وسلم تامانِیدَن “الله وَ رَسُولِینِی حِمایَه چِیلَرِی” دِیگن لَقَب بِیرِیلگن اِیدِی.
• عُثمان ابن عَفّاننِی خِلافَتِی دَورِیدَه جُندب ابن کَعب غامِدی بِیلَن بِیرگه وَلِید رَضِیَ الله عَنه بیر سِحرگَرنِی اوُلدِیرَدِی.
• اُمُّ المُؤمِنِین حَفصَه رضی الله عَنها اوُزِینی قوُلِی بِیلَن سِحرگر عَیالنِی اوُلدِیرَدِی.
• کوُزِی آجِیز مُسُلمان کِیشِی اوُزِینِی یَهُودی کَنِیزِینِی رسول الله صلی الله علیه وسلمنی حَقارَت قِیلگن پَیتِیدَه اوُلدِیرَدِی، رسول الله صلی الله علیه وسلم هَم بُو کَنِیزنِی قانِینِی توُغرِی توُکِیلگن ،دِیب اِعلان قِیلَدِیلَر.

شَخصنِی مُرتَد بُولگنِی قَندَی ثابِت بُولَدِی؟

1. مُرتَد کِیشِینِی اوُزِی اِرتِدادگه دُچار بوُلگنِیگه اِقرار بُولِیشِی.
2. اِیککِی عادِل اِنساننِی گواهلِیک بِیرِیشِی.

بِیر گوُرُوه کِیشیلَر شوُ فِکردَکِی ، اَگر شَخص بُوندَی اِرتِدادنِی اِنکار قِیلَدِیگن بُولسَه، اوُنگه حُکم اِجرا قِیلِینمَیدِی. اِمامی شافِعِی اُمُّ کِتابِیدَه  مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:    ” من قيل أنه لا يصلي فأنكر صدق . ”  یَعنِی: بِیر کِیشِی نَماز اوُقِیمَسلِیگی اَیتِیلسَه – یُو، اَمّا اوُ بُونِی اِنکار قِیلَدِی ( اوُ مِین نَماز اوُقِیمَن، دِیسَه) شَخصنِی مَنَه بُو اِنکارِی اوُنِی راست سُوزِی صِیفَتِیدَه قَبُول قِیلِینَدِی.

اِستِفاضَه، آدَملَرنِی آرَسِیدَه تَرقَلگن بُولسَه، یَعنِی یِیتَرلِی مِقداردَه  گُواهلَر مَوجُود بُولَدِیگن بُولسَه وَ اِنکار قِیلیشگه اوُرِین قالمَیدِیگن بُولسَه.

مُرتَد کِیشِینِی دُنیا وَ قِیامَتدَگِی حُکمِی.

دُنیادَه اَگر مُرتَد کِیشِی تَوبَه قِیلمَسَه وَ الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه تَسلِیم بُولمَسَه اوُلدِیرِیلِیشِی کِیرَک. کافِرلَرگه تِیگِیشلِی بَرچَه حُکملَر اوُنگه اِجرا قِیلِینَدِی، قوُیِیدَگِیلَرگه اوُحشَش:

• اوُنگه نِسبَتاً بَرائَت وَ تَنَفُّر قِیلِینَدِی.
• اوُنِی حِمایَه قِیلِینمَیدِی.
• مُسُلمان اوُنگه نِکاهلَنمَیدِی،اَگردَه عَیالی بار بُولسَه اوُندَن جُدا قِیلِینَدِی،الله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: لا هُنَّ حِلٌّ ڵهُمْ ۆلا هُمْ ێحِلُّونَ ڵهُنَّ ” (  الممتحنه‌:10. )  اَگر عَیالِی اوُندَن اوُزاقلَشمَیدِیگن بُولسَه، اوُ هَم حُوجَه یِینِیدِیک مُرتَد حِسابلَنَدِی. عبد الله ابن زُبَیر رضی الله عَنهُ مُختار ثَقَفِینِی عَیالِینِی هَم اوُلدِیرَدِی،جوُنکِی بُو عَیال حُوجَه یِینِینِی کافِر اِیکَنِینِی قَبُول قِیلمَگن اِیدِی.
• فَرزَندلَرِینِی اوُستِیدَه رَهبَرلِیک قِیلِیش وَ قِیزلَرِینِی توُرمُوشگه بِیرِیش مَسؤُلِیَتِی هَم اوُندَن تارتِیب آلِینَدِی، اوُندَه هِیچ قَندَی حَق قالمَیدِی.
• مُرتَدنِی فَرزَندِی اَگر آته سِینِی اِرتِدادِیدَن آلدِین دُنیاگه کِیلگن بُولسَه، آته سِینِی اِرتِدادِی سَبَبلِی کافِر بُولمَیدِی، اَمّا اَگر آته سِی مُرتَد بُولگندَن سُونگ دُنیاگه کِیلگن بُولسَه، اوُنگه هَم کافِر بُولگنلِیک حُکمِی بِیرِیلَدِی وَ اوُنِی قوُل قِیلسَه هَم بُولَدِی.
• مُرتَد کِیشِی مالِیگه هَم اِیگه بُولَه آلمَیدِی، سُوزنِی صَحِیحِی شوُکِی مُرتَدنِی مال- مُلکِی غَنِیمَت قِیلِیب آلِینَدِی. بُونِی دَلِیلِی هَم آته سِینِی عَیالِینِی نِکاهِیگه آلگن کِیشینِی داستانِی مِثال بُولَه آلَدِی. رسول الله صلی الله علیه وَسَلمنِی اَصحابلَرِی اوُنِی اوُلدِیرگندَن سُونگ مالِینِی غَنِیمَتگه آلِیب کِیتِیشَدِی.
• اوُنِی قوُلِی بِیلَن سُویِیلگن حَیوان هَم حَرام بُولِیب اوُنِی یِیب بُولمَیدِی.
• اوُنِی آرقَسِیدَن نَماز اوُقِیلمَیدِی، باطِل حِسابلَنَدِی، اوُنِی آدَملَرنِینگ اوُستِیدَه اِماملِیک قِیلِیشگه حَقِّی یُوق. اوُنِی آرقَسِیدَن نَماز اوُقِیگن کِیمسَه، اَگر اوُنِی مُرتَدلِیگِینِی بِیلگن بُولسَه هَم ،بِیلمَگن بُولسَه هَم نَمازِینِی قَیتَدَن اوُقِیشِی لازِم. اِمامِی اَحمَد اِبن حَنبل مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ” منهم من قال ذلك لايصلي خلفه الجمعه و لا غيرها ، إلا أنا لا ندع اتيانها ،فإن صلي خلفه أعاد ” . (السنة والإبانة. )  نَمازِی جُمعَنِی وَ اوُندَن باشقَه نَمازلَرنِی هَم اوُنِی آرقَسِیدَن اوُقِیلمَیدِی، دِییدِیگنلَر مَوجُود، اَمّا بِیز جَماعَت نَمازِینِی تَرک قِیلمَنگلَر، دِییمِیز،لِیکِن اوُنِی آرقَسِیدَن نَماز اوُقِیگن پَیتِینگِیزدَه نَمازنِی قَیتَدَن اوُقِینگلَر. یَحیی اِبن مُعِین مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: 40 یِیلدَن بُویان مَعمُون عَبّاسی طَرَفِیدَن جُهَمِیلَرنِی ظُهُور بُولگنلِیگِی بائِث، مِین نَمازنِی قَیتَدَن اوُقِیمَن.
• حُکوُمَت وَ اوُنگه بَیعَت قِیلِیشلِیک باطِل بُولَدِی، اَگر حُکوُمَت قُدرَتِی اوُنِی قوُلِیدَه بُولَدِیگن بُولسَه،چُونکِی الله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:   ” ۆڵنْ ێجْعَڵ اللَّهُ لِلْكَافِرِینَ عَڵى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً ” .  النساء:141.
• مُرتَد بِیلَن پَیمان توُزِیش شوُ حالَتدَه مُومکِین بُولَدِیکِی، مُسُلمانلَرنِی قُدرَتِی کَم بُولسَه وَ اوُنِی شَرِّینِی دَفع قِیلِیشگه قادِر بُولِشمَسَه.
• اَگر مُرتَد اِرتِدادِینِی دَورِیدَه قَتل، اوُغِیرلِیک یا زِنا کَبِی گوناهلَرنِی قِیلگن وَ اوُندَن سُونگ تَوبَه قِیلگن بُولسَه، اَگرچِی بَعضِیلَر تَوبَه اوُتگن گوناهلَرنِی یُووِیب کِیتَدِی، دِییِیشسَه هَم بُولَرنِینگ بَرچَه سِینِی تَوانِینِی توُلَشِی لازِم. یاکِی بُولمَسَم اَمِیر یا اِسلامِی حاکِم بَعضِی بِیر دَلِیللَرگه کوُرَه ( مَثَلاً مُرتَدلَرنِی تَوبَه گه تَرغِیب قِیلِیش اوُچُون) مَنَه بُو خِسارَتلَرنِی توُلَشِی هَم مُومکِین.
• اَگر مُرتَد کِیشِی تَوبَه قِیلِیشدَن وَ قَیتَدَن مُسُلمان بوُلِیشدَن آلدِین خَرابکارلِیکلَر، ضَرَر وَ زِیانلَر یِیتکِیزگن بُولسَه اوُنِی هَمَّه سِینِی توُلَشِی کِیرَک. مَنَه بُو زَمِینَه دَه هَم بَعضِیلَر تَوبَه آلدِین اوُتگن گوناهلَرنِی پاکلَیدِی، یاکِی اَمِیر وَ اِسلامِی حاکِم بَعضِی بِیر دَلِیللَرگه کوُرَه خِسارَتنِی بوُینِیگه آلَدِی.
• عُمُوم اوُلامالَر مُرتَد قوُلگه توُشگن پَیتِیدَه اوُندَن تَوبَه طَلَب قِیلِیشنِی واجِب دِییِیشَدِی،بَعضِیلَر اِیسَه اوُنِی سُنَّت، دِیب بِیلِیشَدِی. اَگرچِی بُو مُرتَد هَر قَندَی صُورَتدَه اوُلدِیرِیلسَه هَم شوُ نَظَرنِی بِیلدِیرِیشگن، اوُندَن تَوبَه نِی طَلَب قِیلِینگنِی وَ بُو دُنیادَن اِیمان بِیلَن کِیتگنِی یَحشِیراقدِیر.

عُمَر اِبن خَطّاب رضی الله عَنهُ اَبُو مُوسی اَشعَرِی رضی الله عَنهُ بِیر مُرتَدنِی تَوبَه طَلَب قِیلمَسدَن اوُلدِیرگنِی بائِث عَیبلَگن اِیدِی. عُمَر رَضِیَ الله عَنهُ اوُنگه اَیتَدِیکِی:

  هلا حبستموه ثلاثا ، و أطعمتموه كل يوم رغيفا، و استتبتموه لعله يتوب ” (‌ رواه مالك و عبدالرزاق والبیهقي )  یَعنِی: نِیمَه گه اوُچ کوُن اوُنِی قَمَب قوُیمَدِینگ، هَر کوُنِی اوُنگه بِیر بُولَک نان بِیرَردِینگلَر وَ اوُنِی کِیتِیدَن اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلَردِینگلَر، بَلکِم اوُ تَوبَه قِیلَردِی. عبد الله اِبن مَسعُود رَضِی الله عَنهُ هَم بِیر قَوم مُرتَد بُولگن پَیتِیدَه اوُلَردَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلگن اِیدِی. ( احمد روایتی) شوُنِینگدِیک مُرتَددَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِیشلِیک علی، عُثمان،معاذ و باشقه اَصحابلَر رضی الله عَنهُمنِی نَزدِیدَه هَم ثابِت نَرسَه. قُرآندَن مَنَه بُو آیَتنِی هَم حُجَّت،دَلِیل صِیفَتِیدَه ِکیلتِیرِیلگن:  ” ” . (التوبه / 5 )

اِمامِی نَوَوِی مُسلِمنِی شَرحِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ” و قد أجمعوا علي قتل المرتد و اختلفوا في استتابته هل هي واجبة أو مستحبة ، و في قدرها و في قبول توبته ” . یَعنِی: اوُلامالَر مُرتَدنِی اوُلدِیرِیش بارَسِیدَه اِجماع قِیلِیشگن؛ اَمّا تَوبَه نِی طَلَب قِیلِیش واجِبمِی یا واجِب اِیمَسمِی وَ بُو تَوبَه نِی قَبُول بُولِیشِی قَیسِی دَرَجَه دَه اِیکَنِی حَقِیدَه اِختِلاف قِیلِیشَدِی.

اَمّا اِرتِدادِی قَتتِیق، مُغَلِّظَه بُولگن مُرتَدلَر توُدَه سِینِی تَوبَه نِی طَلَب قِیلِیب اوُتِیرمَسدَن توُرِیب اوُلدِیرِیلَدِی. سِحرگر وَ الله نی ،رَسُولِینِی حَقارَت قِیلگن کِیمسَه لَر یا مُسُلمانلَرنِی قَرشِیسِیدَه کافِرلَرنِی قوُللَب – قُوَّتلَیاتگن کِیشِیلَر شوُلَرنِی جُملَه سِیدَندِیر.

اِمامِی اَحمد اَحکام ُاَهلِ الملل للخلال کِتابِیدَه 459 صَحِیفَه دَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:   الزنديق لا يستتاب . یَعنِی: زِندِیقدَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینمَیدِی. ابن تَیمِیَه هَم اَیتَدِیکِی:  ويفرق في المرتد بين الردة المجردة فيقتل إلا أن يتوب ، و بين الردة المغلظة ، فيقتل بلا إستتابة ” . (مجموع الفتاوى والصارم  20/103 )  یَعنِی: سادَّه رِدَّه اَگر تَوبَه قِیلمَیدِیگن بوُلسَه اوُلدِیرِیلَدِی، رِدَّه مُغَلِّظَه اِیسَه تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلمَسدَن توُرِیب اوُلدِیرِیلَدِی، اوُلَرنِی اوُرتَسِیدَه فَرق بار.

• اَگر بِیر مُسُلمان مُرتَدگه نِسبَتاً جِنایَت قِیلَدِیگن بُولسَه، اوُندَن قَصاص آلِینمَیدِی بَلکِی مُختَصَر بِیر تَنبِیه قِیلِینَدِی حالاص.
• اَگر مُرتَد اوُلدِیرِیلگن بُولسَه اوُنِی قانِی بِیکارگه توُکِیلگن بُولَدِی، اوُنِی عائِلَه سِی وَ قَرِینداشلَرِیدَن هِیچ قَیسِی بِیرِی اوُنِی قَصاصِینِی یا دِیَه سِینِی طَلَب قِیلیشگه حَقِّی یُوق.
• اَگر بِیر کِیشِی مُرتَدنِی مال – مُلکِیدَن اِیشلَتِیب یُوبارگن بُولسَه، اوُشَه مِقداردَگِی نَرسَه نِی مُسُلمانلَرنِی بَیتُ -المالِیگه بِیرِیشِی کِیرَک، چُونکِی بُوندَی مالنِی اِیگه سِی  بَیتُ المال حِسابلَنَدِی.
• مُرتَد کِیشِینِی قوُل قِیلِینمَیدِی وَ اوُندَن جِزیَه هَم آلِینمَیدِی، بَلکِی تَوبَه قِیلِیب اِیککِینچِی مَرتَه مُسُلمان بُولَدِی یاکِی قادِر بوُلِینَدِیگن بوُلسَه مُسُلمانلَرنِی قُدرَتِیگه مُناسِب رَوِیشدَه اوُلدِیرِیلَدِی. بُو یِیردَه اوُلَرگه نِسبَتاً “اوُلَرنِی اوُلدِیرِینگلَر یاکِی اِسلام کِیلتِیرِیشسِین” حُکمِی بُویِیچَه سِکولاریستلَر یاکِی اَهلِی کِتاب بوُلمَگن مُشرِکلَرگه اوُحشَش مُعامَلَه قِیلِینَدِی، یا مُسُلمان بُولِیشَدِی یاکِی اوُلدِیرِیلَدِی.
• اَگر عَیال کِیشِی مُرتَد بُولَدِیگن بُولسَه، اوُ قوُلگه توُشمَسدَن آلدِین تَوبَه قِیلمَگن بُولسَه، رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی مَرحَمَت قِیلگن نَرسَه لَرِیگه کِیرگنلِیگِی بائِث “کِیمکِی دِینِینِی اوُزگرتِیرسَه، اوُنِی اوُلدِیرِینگلَر” گه  بِنائَن اوُلدِیرِیلَدِی. رسول الله صلی الله علیه وسلمنِینگ عَیاللَرنِی اوُلدِیرمَسلِیک حَقِیدَه گِی بُویرُوقلَرِی اَصل کافِر بوُلگن عَیاللَرنِی بِیر قِیسمِیگه تِیگِیشلِی بُولِیب، رسول الله صلی الله علیه وسلم مَکَّه نِی فَتح قِیلِینگن پَیتِیدَه اِسلامگه وَ مُسُلمانلَرگه قَرشِی رُوحِی، تَبلِیغِی جَنگلَرنِی آلِیب بارگنلِیگِی سَبَبلِی اوُلدِیرگن اِیدِیلَر.

عَیال کِیشِینِی اوُلدِیرِیشلِیک واجِب اِیکَنِیگه دَلِیل، بَیهَقِینِی دارُ القطنِیدَه کِیلتِیرِیشِیچَه: اَبُو بَکر صِدِّیق رَضِیَ الله عَنهُ قرفَه ناملِی عَیال مُرتَد بُولگن پَیتِیدَه اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلَدِی، اَمّا اوُ تَوبَه قِیلمَگچ اَبُو بَکر رَضِیَ الله عَنهُ اوُنِی اوُلدِیرَدِی. اِمامِی اَحمَد اَحکام اَهلِ الملل خِلالِیدَه مَرحَمَت قییلَدِیکِی:   

“إذا ارتدت أستتيبت فإن تابت و إلا قتلت ، و من الناس من يحتج بنهي النبي صلي الله عليه وسلم عن قتل النساء و ذاك غير ذا ليس هو في ذا في شي ء .”

یَعنِی:اَگر عَیال کِیشِی مُرتَد بُولگن بُولسَه، اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینَدِی، اَگر تَوبَه قِیلمَسَه اوُلدِیرِیلَدِی، شوُندَی کِیشِیلَر بارکِی رسول الله صلی الله علیه وسلمدَن عَیاللَرنِی اوُلدِیرمَسلِیک بارَسِیدَگِی دَلِیللَرنِی کِیلتِیرِیشَدِی، بُو دَلِیللَرنِی بِیزنِینگ (مُرتَدلَرنِی حَقِیدَه گِی) بَحثِیمِیزگه عُمُوماً عَلاقَه سِی یُوق. اِبن قُدَّامَه مُغنِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:    ” أما نهي النبي صلي الله عليه وسلم عن قتل المرأه فالمراد بها الأصليه “.  یَعنِی: رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی عَیاللَرنِی اوُلدِیرمَسلِیک حَقِیدَگِی بُویرُوقلَرِی اَصل کافِر عَیاللَرگه تِیگِیشلِی بُولگن.

• اَگر طائِفَةُ المُمَتِّنَعَة مُرتَدلَرِی؛ حَربِی قُدرَتگه اِیگه و الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَردَن باش تارتگن گوُرُوهلَردَگِی مُرتَدلَر بُولَدِیگن بُولسَه، اوُلَرنِی حِکمِی باشقَه مُرتَدلَرنِی حُکمِیدَن فَرق قِیلَدِی.
• مُمَتِّنَعَة طائِفَه سِی حَربِی،خَوفسِیزلِیک، اِجرائِی قُدرَتِی بوُلگن بَرچَه گوُرُوهلَر،جَماعَتلَر،طائِفَه لَر، دَولَتلَردَن عِبارَت بُولِیب، اوُلَر الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانُونلَر بُویِیچَه توُزِیلگن حُکوُمَتنِی تَشکِیل بُولِیشِیگه قَرشِیلِیک قِیلَدِی،شُوسَبَبلِی هَم اوُلَرگه تُوسُوچِی وَ شَرِیعَت قانُونلَرِیگه بُویسِینمَیدِیگن طائِفَه، جَماعَت،دِیب هَم اَیتِیلَدِی. اوُلَر الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر بُویِیچَه حُکوُمَت تَشکِیل بُولِیشِینِی هاحلَشمَیدِی وَ حَربِی،بَشَرِی قُدرَت واسِیطَه سِیدَه الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی اِجرا قِیلِینِیشِیگه مانِعلِیک قِیلِیشَدِی.

اَگر مُرتَدلَر قوُراللَنگن حالدَه مُسُلمانلَرگه قَرشِی جَنگ قِیلَدِیگن بُولِیشسَه، اوُلَرنِی عَیاللَرِی،فَرزَندلَرِی قوُل وَ کَنِیزلَرگه اَیلَنِیشَدِی. حُودِّی اَبوُ بَکر رَضِیَ الله عَنهُ بَنِی حَنِیفَه وَ باشقَه قَبِیلَه لَردَگِی مُرتَد عَرَبلَرنِی عَیال وَ فَرزَندلَرِینِی کَنِیز وَ قوُلگه اَیلَنتِیرگه نِیگه  اوُحشَیدِی. عَلِی اِبن اَبِی طالب هَم بَنِی ناجِیَه نِینگ مُرتَدلَرِینِی عَیال وَ فَرزَندلَرِینِی قوُل وَ کَنِیز قِیلِیب آلگندِی، اَگر بُو مُرتَدلَر قوُراللِی جَنگ باشلَنِیشِیدَن آلدِین مُسُلمان بُولِیشِیب تَسلِیم بُولِیشسَه، اوُلَرنِی قانِی وَ مالِی آماندَه بُولَدِی وَ اوُلَرنِی عَیال،فَرزَندلَرِی قوُل وَ کَنِیز قِیلِیب آلِینمَیدِی. اَمّا اَگر اوُلَر جَنگ بوُلِیب اوُتگندَن وَ اوُلَرنِی قوُلگه آلِینگندَن سُونگ مُسُلمان بُولَدِیگن بُولِیشسَه، اوُلَرنِی قانِی وَ جانِی سَقلَب قالِینَدِی،اَمّا عَیال وَ فَرزَندلَرِی قوُل وَ کَنِیزگه اَیلَنَدِی،اِیرکَکلَرِی اِیسَه قوُل قِیلِینمَیدِی.

مَنَه بُونگه اوُحشَش اَحکاملَرنِی طَتبِیق قِیلِیش مُسُلمانلَرنِی مَوجُود وَضِیعَتِیگه، اوُشَه عَصردَگِی فِقهگه باغلِیق بُولِیب زَمان وَ مَکانگه مُناسِب رَوِیشدَه بُولَدِی. اَبُو بَکر رَضِیَ الله عَنهُ نِی زَمانِیدَه بُو حُکم طَتبِیق قِیلِیندِی وَ عُمَر رَضِیَ الله عَنهُ نِی زَمانِیدَه اِیسَه مَنَه بُو عَیال وَ بالَه لَر قَیتَرِیلدِی،اِیککِی زَمانگه اِعتِبار بِیرسَنگِیز اوُرتَسِیدَگِی آشکار فَرقنِی کوُرَسِیزلَر. خوله بِنت أیاس حنفیَه محمد ابن عَلِینِی آنه سِینِی قَیتَرِیلِیشِی بُونگه نَمُونَه بُولَه آلَدِی. اَلبَتَّه رسول الله صلی الله علیه وسلم هَم هَوَزاننِی عَیال وَ بالَه لَرِینِی مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَه تَقسِیملَب بِیرِیلگندَن سُونگ، اوُلَرنِی یَنَه قَیتَرِیب آلگندِیلَر، لِیکن بُو حُکمدَگِی اِختِلافگه سَبَب بوُلمَیدِی،بَلکِی بوُندَی اوُزگرِیشلَر اَمِیرنِی تَشخِیصِیگه، زَمان وَ مَکاننِی مَصلَحَتِیگه باغلِیق بُولَدِی. (اَبُو یُوسُف خراج کِتابِیدَه مُرتَدلَرگه آئِد حُکملَر قِسمَتِیدَه 67 صَحِیفَه دَه بَتَفصِیل بُو حَقِیدَه صُحبَت قِیلگن وَ بُونگه قوُشِیمچَه رَوِیشدَه اَبُو یَعلِی اَحکام السلطانیه کِتابِینِی 52 صَحِیفَه سِیدَه اِیضاحلَب بِیرگن، اِبن قُدّامَه هَم مُغنِیدَه 10/90 اوُلَرنِی اَحکاملَرِیگه اِیشارَه قِیلگن.

• اَگر مُرتَد جِینِّی بُولِیب قالَدِیگن بُولسَه،اِرتِداد حُکمِینِی اِجراسِی وَ کافِر بُولِیشلِیک اوُندَن آلِیب تَشلَنَدِی.
• اوُلگن پَیتِیدَه اوُنِی یوُوِیلمَیدِی، غُسل وَ کَفَن قِیلِینمَیدِی.
• اوُلگن پَیتِیدَه اوُنگه نَماز اوُقِیلمَیدِی وَ اوُنگه مَغفِرَت طَلَب قِیلِینمَیدِی، اوُنِی حَقِّیگه دُعا هَم قِیلِینمَیدِی.
• اوُلگن پَیتِیدَه مُسُلمانلَرنِی قَبرِستانِیگه هَم دَفن قِیلِینمَیدِی، بَلکِی اوُلگن حَیوانلَرنِی اوُلِیگِیگه اوُحشَش توُپراقنِی آستِیگه بِیرکِیتِیب قوُیِیلَدِی.
• اوُنگه مِیراث هَم بِیرِیلمَیدِی وَ اوُندَن مِیراث هَم آلِینمَیدِی. مَثَلاً اَگر سِکولار مُرتَدنِی فَرزَندِی مُسُلمان بُولَدِیگن بُولسَه، اوُنِی سِکولار مُرتَد آته سِی اوُلگن تَقدِیردَه اوُنگه مِیراث بِیرِیلمَیدِی، اِیندِی مَنَه بُو مُسُلمان اوُغِیل اوُلَدِیگن بُولسَه هَم ،مُرتَد آته سِیگه مِیراث بِیرِیلمَیدِی. بُولَر رَسول الله صلی الله علیه وسلمنِی مَرحَمَت قِیلگن سُوزلَرِیگه مُوافِق رَوِیشدَه بُولَدِی:   ” لا يرث المسلم الكافر و لا يرث الكافر المسلم “. (رواه البخاري  و مسلم ( :” لا يتوارث أهل ملتين شتي ” . ( رواه أحمد و أبوداود ) هَر  قَنچَه قِیلگن یَحشِیلِیکلَرِی،عِبادَتلَرِی باطِل بُولِیب کِیتَدِی.
• جَهَنَّم آلاوِیدَه دائِمِی قالِیب کِیتَدِی وَ هِیچ قَچان اوُندَن چِیقَرِیلمَیدِی، گوناهکار بُولگن مُسُلمان کِیشِیلَر اِیسَه پاکلَنگندَن سُونگ اَلله تَعالی رُحصَت بِیرگن سَبَبلَرگه کوُرَه، جَهَنَّمدَن چِیقَرِیلَدِی.  الله تعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ”  ۆمَنْ ێرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِینِهِ فَێمُتْ ۆهُۆ كَافِرٌ فَأُوڵئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْێا ۆالْآخِرَةِ ۆأُوڵئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ” . ( البقره‌:217. )

حاکِمنِی، اوُنِی حُکمِینِی بَجَرُوچِیلَرنِی، حُکوُمَتدَه اِیشلَیدِیگن اِیشچِیلَرنِی مُرتَد بُولِیشِی.

اِمامِی نَوَوِی مُسلِمنِی شَرحِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی،قاضِی عِیاض مَرحَمَت قِیلَدِی:  ” أجمع العلماء علي أن الأمامه لا تعتقد لكافر و علي أنه لو طرأ عليه كفر انعزل ، و قال : فلو طرأ عليه الكفر ، خرج عن حكم الولاية و سقطت طاعته ووجب علي المسلمين القيام عليه ، و خلعه و نصب إمام عادل فإن لم يقع الا لطائفة وجب عليهم القيام بخلع الكافر، فإن تحققوا العجز لم يجب القيام و ليهاجر المسلم عن أرضه إلي غيرها و يفر بدينه “.  

رَهبَرِیَت و قوُماندانلِیکنِی کافِر کِیشِیگه تاپشِیرِیلمَیدِی، دِیب اوُلامالَر اِجماع قِیلِیشگن، شُو سَبَبلِی اَگر کُفرگه دُچار بُولَدِیگن بوُلسَه اوُنِی بُو مَنصَبدَن آلِیب تَشلَنَدِی. مَرحَمَت قِیلینیشِیچَه : اَگر اوُ کُفرگه دُچار بُولَدِیگن بُولسَه، اوُنِی رَهبَرلِیک، قوُماندانلِیک حُکمِی بِیکار بُولَدِی وَ اوُنگه اِطاعَت هَم قِیلینمَیدِی. اوُنِی آلِیب تَشلَب اوُرنِیگه عادِل پِیشوانِی قوُیِیشلِیک مُسُلمانلَرگه واجِب بُولَدِی. اَگر مَنَه بُو واجِب فَقَط بِیر جَماعَتنِی واسِیطَه سِیدَه عَمَلگه آشَدِیگن بُولسَه، بُو حالَتدَه اوُلَرگه مَنَه بُو اِیش واجِب بُولَدِی. اَمّا اَگر بُو جَماعَت شوُ واجِبنِی بَجَرِیش بُویِیچَه اوُزِیدَه ضَعِیفلِیکنِی حِیس قِیلَدِیگن بُولسَه،مُسُلمانلَر اوُزلَرِینِی دِینلَرِینِی (اوُنِی قانوُنلَرِیگه عَمَل قِیلِیشنِی) سَقلَب قالِیش اوُجُون دِیارلَرِینِی تَرک قِیلِیب هِجرَت قِیلِیشلَرِی واجِب بُولَدِی.

اِبن هاجَرنِی مَرحَمَت قِیلیشِیچَه: “آجِیز بُولگن کِیشِیلَرگه هِجرَت واجِب بُولَدِی. (فتح الباری 13/123)

قادِر بُولمَگن کِیشِیلَرگه هِجرَت قِیلِیشلِیک واجِب بُولَدِی. مَعمُون عبّاسی جُهَمِیلَرنی مَذهَبِیگه اِیرگشگن پَیتِیدَه اَحمد اِبن نَصر خُزاعِی اوُنگه قَرشِی قوُزغالان قِیلَدِی؛ اِمامِی اَحمد اِبن حَنبَل اوُنِی مَقتَب چِیقگن اِیدِی:  ” رحمه الله ما أسخاه لقد جاد بنفسه له  ” . ( إبن كثير 10/303 )  اوُنگه الله نِی رَحمَتِی بُولسِین، اوُ شوُنچَه لِیک کِیچِیرِیملِی کِیشِی اِیدِیکِی،بوُ یُولدَه جانِینِی هَم فِدا قِیلیب یُوباردِی.

اِسلام اَهلِی مَنَه بُو اوُرِیندَه اِجماع قِیلِیشگنکِی، حاکِمنِی مُرتَد بُولِیشِیدَن سُونگ زَنجِیرَه وار حالَتدَه حَربِی،خَوفسِیزلِیک کوُچلَرِی وَ دَولَت مَنصَبلَرِیدَگِی اِیشچِیلَر،خادِملَر وَ اوُلَرنِی قُول آستِیدَگِیلَر هَم مُرتَد بُولَدِی. چُونکِی مَنَه شُو کِیشِیلَر اوُنِی حُکوُمَتِینِی اوُشلَب توُرِیشَدِی وَ اوُنِی حُکوُمَتِینِی،کُفرلِی قانوُنلَرِینِی دَوام اِیتِیشِیگه هَمدَه الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه قَرشِی جَنگگه بائِث بُولِیشَدِی.  

شُو نَرسَه گه دِقَّت قِیلِینِیشِی لازِم بُولَدِیکِی، مَنَه بُو حُکم حاکِمنی قوُل آستِیدَگِی فَرمانِیگه بُویسِینَدِیگن مَجموُعَه گه تِیگِیشلِی بُولِیب،اَمّا اَگر بُو حَلق هَم مَنَه بُو مُرتَدنِی حُکوُمَت قِیلِیشِیگه راضِی بُولَدِیگن بُولسَه، اَگرچِی بِیر سُوز بِیلَن بُولسَه هَم بُو حاکِمنِی حِمایَه قِیلِیب قوُللَب – قُوَّتلَشسَه، بُو صُورَتدَه حَلقنِی حُکمِی هَم مُرتَد بُولگن حِسابلَنَدِی.

مَنَه بُوندَی کِیشِیلَر مُحارِب کافِرلَرنِی دِیارلَرِیدَه اوُزلَرِینِی هاحِیش – اِختِیارلَرِی بِیلَن اوُرنَشِیب یَشَیاتگن کِیشِیلَر بِیلَن بِیرگه اِصطِلاحدَه “مَقدُور عَلَیهِ” دِییِلَدِیگن کِیشِیلَرنِی حُکمِیگه کِیرِیشمَیدِی. (مَقدُور عَلَیه یَعنِی اِسلامِی حُکوُمَتنِی و الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر سایَه سِیدَه یَشَیدِیگن کِیشِیلَر هَر قَندَی وَقتدَه جِنایَت قِیلَدِیگن بُولِیشسَه، اِسلامِی سُود تامانِیدَن حُکم چِیقَرِیلَدِی) بُوندَی کِیشِیلَر عُذر بَه جَهلگه اِیگه بُولِیشمَیدِی.

شُو سَبَبلِی هَم حَربِی،خَوفسِیزلِیک،سُود آرگَنلَرِیدَگِی کوُچلَر یاکِی باشقَه اِجرائِی آرگَنلَردَگِی نَفَرلَرگه هَم رَهبَرلَرِینِینگ حُکمِی جارِی بُولَدِی. ( یَنَه بِیر مَرتَه قَیتَرِیب اَیتَمَن: دِقَّت قِیلِینگلَر، اوُلَرگه مُرتَد وَ کافِر رَهبَرنِینگ حُکمِی تِیگِیشلِی بُولَدِی، بُو حُکوُمَتدَن راضِی بُولمَیدِیگن عادِّی حَلق اِیسَه بُو حُکمگه توُشمَیدِی.) الله تَعالی هَم فِرعَوننِی اَطرافِیدَگِی کوُچلَرنِی هَم فِرعَوننِی حُکمِینِی جُملَه سِیگه کِیرِیتَدِی وَ اوُلَرنِی هَمَّه سِینِی بِیر هِیل صُورَتدَه ناملَیدِی وَ مَرحَمَت قِیلَیدِیکِی: ”     “( قصاص 8 )

رَسول الله صلی الله علیه وسلم رَهبَرلَرنِی حُکمِینِی فَقَطگِینَه اوُنِی قوُل آستِیدَگِیلَرگه جارِی قِیلِیب قالمَسدَن، بَلکِی اوُلَر بِیلَن پَیمان توُزگنلَرگه هَم مَنَه شُو حُکمنِی اِجرا قِیلگنلَر. رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی اَصحابلَرِی مُرتَدلَرگه وَ اوُلَرنِی قوُل آستِیدَگِی کوُچلَرگه وَ اوُلَر  بِیلَن مُتَّحِد بُولگنلَرگه نِسبَتاً  هَم مَنَه شوُ مُعامَلَه نِی اِجرا قِیلِیشگن. اَیتِیلِیشِیچَه ساسانِیلَرنِی اِیرانگه قِیلگن حَملَه سِینِی عامِللَرِیدَن بِیرِی ساسانِیلَرنِینگ مُرتَدلَر بِیلَن قِیلگن هَمکارلِیک قِیلگنلِیکلَرِی بُولگن اِیکَن.

طاغوُتنِی حُضُورِیگه حُکم قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِیب بارِیشلِیک کُفر اِیکَنِینِی بِیلگنِینگِیزدَن سُونگ، شُونِی هَم یَحشِی بِیلِینگلَرکِی الله تَعالی کُفرنِی جِنایَتِینِی آدَم اوُلدِیرِیشدَن هَم کوُرَه کَتَّه راق وَ شِدَّتلِیراق، دِیب بِیلَدِی وَ مَرحَمَت قِیلَدِی:  ” والفنتة أکبر من القتل ” باشقَه بِیر اوُرِیندَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ” والفتنة أشد من القتل ” . بُو یِیردَه  فِتنَه دَن  مَقصَد کُفردِیر؛ اَگر شَهر وَ قِیشلاقلَردَگِی بَرچَه اِنسانلَر بِیر- بِیرلَرِینِی قَتلِی عام قِیلِیش بِیلَن مَشغُول بُولِیب، هَمَّه نِی قِیرغِین قِیلِیشسَه هَم بُو اِیشلَرِی بِیر طاغوُت حاکِمنِی اوُزلَرِیگه پِیشوا قِیلِیب آلِیشلَرِی وَ بُو حاکِم آدَملَرنِی اوُستِیدَه الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه خِلاف رَوِیشدَه حُکمرانلِیک قِیلِیشیدَن یَحشِیراقدِیر.

مُرتَدلَرنِی اوُستِیدَه الله نِی حُکمِی اِجرا قِیلِینِیشِی اوُجُون مُسُلمانلَر کوُرِیشِی لازِم بُولگن تَدبِیرلَر:

1. اوُلَرنِی کافِر بُولگنلِیکلَرِینِی اِعلان قِیلِیش وَ تَوبَه قِیلمَگن تَقدِیردَه اوُلَرنِی اوُلدِیرِیش. اِمام بَربَهارِی سُنّة نِی شَرحِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:   ” فإذا فعل – أي المرتد –  شيئا من ذلك فقد وجب عليك أن تخرجه من الإسلام ” . یَعنِی : اَگر مُرتَد شَخص مَنَه بُولَردَن بِیرارتَسِینِی قِیلَدِیگن بُولسَه، اوُندَه سِینگه اوُنِی اِسلامدَن چِیقَرِیشِینگ واجِب بوُلَدِی، یَعنِی اوُنِی کافِر دِیب بِیلَسَن.

اَلبَتَّه کافِر، دِیب اِعلان قِیلِیشلِیک وَ شَخصنِی مُرتَد بُولِیشِی هَم اوُزِیگه یَرَشَه شَرائِطلَرگه، اَنِیق وَ رَوشَن نُوقتَه لَرگه اِیگه بُولِیب اوُلَرگه اِعتِبار بِیرِیش لازِم بُولَدِی. یَنگِی مُسُلمان بوُلگن یاکِی مَجبُورِی حالَتدَه شَرعِی بِیلِیملَردَن اوُزاقدَه اوُشلَب تُورِیلگن کِیشِیلَر حَقِیدَه (ساسِیالِیست کامُّونِیستلَرنِینگ حاکِمِیَتِی آستِیدَگی مُسُلمانلَر یاکِی حاضِرگِی کوُندَگِی حِیتایدَگِی ساسِیالِیستلَرنِی قوُل آستِیدَگِی مُسُلمانلَرگه و …….اوُحشَش) شُونِی اَیتسَه بُولَدِیکِی،اَگر اوُلَر حَراملَردَن بِیر بوُلَکنِی جاهِل حالدَه اِنکار قِیلسَه،یاکِی حَلاللَرنِی بِیر قِیسمِینِی قَبُول قِیلِیشدَن وَ واجِب نَرسَه لَردَن اوُزِینِی تارتِیشسَه یاکِی اوُزلَرِی قِیلَیاتگن کُفرنِی بِیر قِیسمِی حَقِیدَه بِیلِیمگه اِیگه بُولمَیدِیگن بُولسَه،بِیرِینچِی بُولیب اوُلَرگه صَلاحِیَتلِی کَنَل آرقَلِی اوُلَرگه کِیرَکلِی بِیلِیم بِیرِیلِیشِی لازِم. سُونگرَه اوُلَردَه تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینَدِی، اَگر اوُلَر یِیتَرلِی بِیلِیمگه اِیگه بُولِیب توُرِیب  هَم اوُزلَرِینِی کُفرلَرِیدَه مَحکَم توُرِیب آلَدِیگن بُولِیشسَه، بُوندَی وَضِیعَتدَه اوُلَرنِی کافِر وَ مُرتَد بُولگنلِیکلَرِی اِعلان قِیلِینَدِی.

اِبنِ تَیمِیَه مَست قِیلوُچِی اِیچِیملِیکنِی اِیچِیشنِی حَلال قِیلِیب آلگن وَ عُمَر اِبن خَطّاب رَضِیَ الله عَنهُ اوُلَردَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلگن کِیشِیلَر حَقِیدَه اَیتَدِیکِی:     ” يستتابون و تقيم عليهم الحجة ، فإن أصروا كفروا حينئذ ، لا يحكم بكفرهم قبل ذلك ، كما لم يحكم الصحابة بكفر قدامة بن مضعون “. (مجموع الفتاوى 10/610 )  یَعنِی اوُلَردَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِینَدِی وَ اوُلَرگه حُجَّتنِی کامِل قِیلِینَدِی، بُوندَن سُونگ اَگر اوُلَر یَنَه کُفرلَرِیدَه تُورِیب آلَدِیگن بُولِیشسَه، اوُندَه کافِر بُولِیشَدِی، بُو اِیشلَردَن آلدِین اوُلَرگه کُفر حُکمِی بِیرِیلمَیدِی. شوُنگه اوُحشَش صَحابَه لَر هَم قُدّامَه اِبن مَضعُونگه هَم کافِر بُولگنلِیک حُکمِینِی بِیرِیشگن اِیمَسدِی. یَنَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:  ”  فإن من نشأ ببادية أو كان حديث عهد و فعل شيئا من المحرمات غير عالم بتحريمها لم يأثم و لم يحد و إن لم يستند في استحلاله لدليل “.  (رفع الملام  ص 56 )  اَگر بِیر کِیشِی بِیاباندَه یَشَیدِیگن بُولسَه یاکِی یَنگِی مُسُلمان بُولگن بُولسَه وَ بُو کِیشِی مَمنُوع حَرام بُولگن نَرسَه نِی قِیلسَه وَ اوُنِی حَرام اِیکَنلِیگِینِی بِیلمَیدِیگن جاهِل بُولسَه،اوُندَه گناهکار بوُلمَیدِی وَ جَزالَنمَیدِی هَم. اگرچِی بُو اِیشنِی حَلال،دِیگن اِعتِقادگه اِیگه بُولمَگن،فَقَط اوُنِی قِیلگن بُولسَه هَم.

• مُرتَدلَر بِیلَن جِهاد،جَنگ وَ عِلم یُولِی آرقَلِی مُقابَلَه قِیلِیشِینگ وَ اوُلَرنِی تِیل بِیلَن کافِر دِییِشِینگ وَ اوُلَرنِی مُرتَد بوُلگنلِیک مِیزانِینِی قَنچَه لِیک خَطَرلِی اِیکَنِینِی هَم رَوشَن قِیلِیشِینگ و باشقَه لَرنِی اوُنگه قَرشِی قوُزغَتِیب تَرغِیب قِیلِیشِینگ لازِم بوُلَدِی.

اَگر مُرتَد کِیشِی اِیککِینچِی مَرتَه الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانُونلَرگه، دِینگه قَیتِیشنِی هاحلَسَه اوُنِی تَوبَه قِیلِیش شَرائِطِی وَ بُو تَوبَه نِی قَبُول بُولِیش شَرطلَرِی:

1. رُویِی -راست حالَتدَه تَوبَه قِیلِیب پَوشَیمان بُولِیش
2. بُوندَن سُونگ شَهادَتَیننِی اَیتِیش
3. بوُندَن آلدِین اوُزِینِی کافِر وَ مُرتَد بُولگنِیگه اِقرار بُولِیشِی وَ اوُندَن سُونگ آشکار صُورَتدَه تَوبَه قِیلِیشِی
4. اَلبَتَّه اوُنِی اِرتِدادِی مُغَلِّظَه بُولمَسلِیکِی لازِم،چوُنکِی الله جَلَّه جَلالَهُ نِی وَ رَسُول الله صلی الله علیه وسلمنِی حَقارَت قِیلِیش کَبِی اوُرِینلَردَه اوُندَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلِیب اوُتِیرِیلمَیدِی.

بَعضِی اوُلامالَرنِی فِکرِیچَه بُو شَخص غُسل قِیلِیشِی وَ حَجنِی هَم یَنَه قَیتَدَن عَدا قِیلِیشِی کِیرَک بُولَدِی .

اِیندِی اَیتِیب اوُتِیلگن اِیضاحلَر آرَسِیدَه شُوندَی سَوال هَم تُوغِیلِیشِی مُومکِین: مُشَخَّص وَ مَعلوُم بِیر اِنسانگه نِسبَتاً حُودِّی اوُغِیرلِیک جِنایَتِینِی قِیلگن اوُغرِیگه قَرَتَه  سِین اوُغرِیسَن،دِیگنِیمِیزدِیک یاکِی بُولمَسَم بِی گوناه کِیشِینِی اوُلدِیرگن کِیشِیگه قَرَتَه سِین قاتِلسَن، دِییِیلگنِیگه اوُحشَش سِین کافِرسَن یا مُرتَدسَن،دِییَه آلَمِیزمِی؟

جَواب مُثبَتدِیر؛ اَهلِی سُنَّتنِی مَذهَبِیدَه اَگر بِیر شَخصدَه  تَکفِیرگه مانِعلِیک قِیلَدِیگن نَرسَه لَر هَم مَوجُود بُولمَیدِیگن بُولسَه بُوندَی شَخص یِیتَرلِی عِلم وَ بِیلِیمگه اِیگه بُولگن هَر قَندَی مُسُلمان طَرَفِیدَن مُرتَد،کافِر بُولگنلِیک حُکمِی صادِر قِیلِینسَه بُولَدِی. اَمّا کامِلاً اِختِیاط  بُولِیشلِیک ضَرُور بُولَدِی،چُونکِی اَگر بِیر کِیشِی عِلمسِیز بُولِیب توُرِیب شَخصنِی کافِر بوُلگنلِیک حُکمِینِی صادِر قِیلَدِیگن بوُلسَه، شَخصدَه کُفر تاپِیلمَگن تَقدِیردَه حُکمنِی صادِر قِیلگن کِیشِینِی اوُزِیگه بُو حُکم قَیتَدِی وَ بُو نِهایَتدَه خَطَرلِیدِیر. شُونگه اوُحشَش اَگردَه بِیر کِیشِی کافِر وَ مُرتَد بُولسَه -دَه، سِیز اوُنِی مُسُلمان دِیب ناملَب یُورسَنگِیز، بُو اِیشنِی اِینگ کَم خَطَرِی شُوکِی، سِیز الله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی اَحکامِینِی اِنکار قِیلگن،چِیتگه تَشلَگن بُولَسِیز. شوُ بِیلَن بِیرگه بُو شَخصنِی وَ اوُنگه اوُحشَگن باشقَه  شَخصلَرنِی دِیننِی وَ الله نِی قانُونِینِی آیاق – آستِی قِیلِیشِیگه یاردَم بِیرگن وَ آدَملَرنِی اِرتِدادِیگه شَرائِطنِی یَنَدَه مُهَیَّا قِیلِیب بِیرگن بُولَسِیزلَر. مَنَه بُو زَمِینَه بُویِیچَه اِیککِی گوُرُوه فَعالِیَت آلِیب بارگن:

• مُرجِیئَه مَذهَبِیگه یَقِین بُولگن وَ “اِستِحلال وَ جُحُودنِی” تَکفِیرنِی شَرطلَرِیدَن دِیب حِسابلَیدِیگن کِیشِیلَردِیر، اَصلِیده اِیسَه بُوندَی اِیمَس.
• شوُندَی کِیشِیلَر هَم بارکِی، اَهلِی اِرجاع اِیمَسلَر اَمّا اَیتِیشَدِیکِی: چُونکِی بُو زَمِینَه بُویِیچَه بِیر گوُرُوه کِیشِیلَر اِفراط قِیلِیشگن (آشِیرِیب یُوبارِیشگن) وَ جُودَه کوُپ حَطالَرنِی قِیلِیشگن، بِیز مُشَخَّص بِیر زَمانگَچَه بُو حُکمنِی بِیکار قِیلِیب توُرَمِیز!

بُو اِیککِی گوُرُوهنِی هَر بِیرِی حَطا قِیلِیشَدِی، اوُلَر فَعالِیَت آلِیب بارگن جایلَردَه الله گه وَ رَسُولِی صلی الله علیه وسلمگه نِسبَتاً نَفرَتلَنِیش و الله نِی شَرِعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی آیاق- آستِی بُولِیشِیگه بُو باشقَه آشکار کُفرلَرنِی کوُپَیِیشِیگه بائِث بوُلِیشگن، بُونِی نَتِیجَه سِیدَه سِکولار وَ مُرتَد اَحزابلَر آدَملَرنِی اوُرتَسِیدَه آسانلِیک بِیلَن یاردَمچِی وَ طَرَفدار جَملَیدِی وَ اوُلَرنِینگ مُرتَد بُولِیشِیگه سَبَب بُولَدِی.

بَلکِیم سِیزلَرنِی اوُزِینگِیز هَم مَنَه بُو تَفرِیطلَرنِی کوُرگن بُولسَنگِیز کِیرَک، شُوندَی نَمازخان کِیشِیلَر بارکِی مُقابِیلِیدَگِی طَرَفنِی بِیر آز اَچچِیغِی چِیقگنلِیگِی سَبَبلِی الله وَ رَسُولِی، دِین و آسمان وَ باشقَه نَرسَه لَرنِی حَقارَت قِیلِیب تَشلَیدِی، یاکِی شُوندَی اِنسانلَر هَم تاپِیلَدِیکِی نَماز اوُقِیشلَرِی بِیلَن بِیرگه سِکولار، مُرتَد حِزبلَرگه طَرَفدارلِیک قِیلِیب یُورِیشَدِی. اوُلَر بُو اِیشلَرِی بِیلَن اِسلام دائِرَه سِیدَن چِیقِیب مُرتَد بُولِیشَدِی، اَمّا اوُلَر اوُزلَرِینِی مُسُلمان دِیب حِسابلَب یُورِیشَدِی!!

شُوندَی اِنسانلَر هَم بارکِی، اوُزلَرِی شَرعِی عِلمنِی تَعلِیم آلِیشدَه اَوَّلگِی مَرحَلَه دَه کِیتِیشیَپگن یاکِی اِیندِیگِینَه جاهِلِیَت وَجَمِیعَتگه حاکِم بُولگن کُفردَن نَجات تاپِیب فِرقَه یِی ناجِیَه نِی کَروَانِیگه قوُشِیلگن، بُو کِیشِیلَر جَمِیعَتدَگِی فاسِد وَضِیعَتنِی اوُزگرِیشِینِی طَرَفدارِی اِیکَنلِیکلَرِیگه قَرَمَسدَن، یِیتَرلِی دَرَجَه دَه بِیلِیمگه اِیگه اِیمَسلَر، شُو سَبَبلِی هَم اوُلَر آسانلِیک بِیلَن حَطالَرگه دُچار بُولِیشَدِی. بُوندَی کِیشِیلَر تَفرِیط وَ بوُش اوُشلَش سَبَبلِی تَکفِیر قِیلِیش بُویِیچَه قوُپال حَرَکَتلَر قِیلِیشگه یاکِی آشِیرِیب یُوبارِیشلَرگه گِرِیفتار بُولمَسلِیکلَرِی کِیرَک.

اِنسانلَر اِیشانچ وَ خاطِرجَمعلِیک بِیلَن مُسُلمان بوُلگندَن سُونگ، شَک وَ گومان بِیلَن اوُندَن چِیقِیشلَرِی مُومکِین اِیمَس، بَلکِی مَنَه بُو یُولدَه اِیشانچ وَ قَطعِیَتگه اِیگه بُولِیشلَرِی لازِم، حُودِّی رسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلگنلَرِیدِیک:     ” إلا أن تروا كفرا بواحا عندكم فيه من الله برهان “.  مَگر سِیزلَر آشکار کُفرنِی کوُرگن پَیتِینگِیزدَه بُو حَقِیدَه الله طَرَفِیدَن اوُزِینگِیزنِی آلدِینگِیزدَه  دَلِیل وَ حُجَّتگه اِیگه اِیدِینگِیزمِی؟