Иртидод ва муртад
Бизнинг ироқ ва шом ва ямандаги алқоиданинг фирқаларининг баъзисини рахбарлари ва катталаридан бир неча марта эшитишимизга қараганда, шиъалар муртаддир, иртидод ва муртад ўзи нима эканини ёритиб берасизми? Шиъалардаги иртидодни сабаби нима?
(матлабни комил матни)
(савол сиздан ва жавоб биздан номли дарслар силсиласи, Абу Хамза хўромий жавоб беради)
Бисмиллах валхамдулиллах
Аммо баъад:
Жавоб: асли мавзуни бошлашимиздан ва хукм чиқаришни ўқувчиларга топширишдан олдин бу мавзуни янада ойдинроқ бўлиши учун ироқдаги жиход хақидаги тарихий муқаддимани айтиб ўтишлик лозим бўлади, чунки бу фойдали бўлиши мумкин:
2003 йилни 11 февралида шахид имом – аллохни изни билан – Усома бин Лодинни ироқ халқига қилган мурожаъати алжазира канали орқали намойиш қилинди, у киши ироқликларни огохлантириб айтган эдики: ислом жахонининг қадимги пойтахтларидан бирини босиб олиш, хамда мусулмонларни бойликларини талон – тарож қилиш ва вашингтон , телавивни буйруқларига бўйсинадиган бир режимни қудратга келтириш хадафи ортидаги салибийлар жангига тайёрланинглар, бу иш билан секуляристлар “энг буюк исроилни” таъсис қилишмоқчи. У киши ироқ ироқ халқига қуйидаги тавсияларни берган эдилар:
Салибчиларга қарши олиб бориладиган шахар ва кўчаларда бўладиган узоқ жангга тайёрланинглар, шу билан бирга шаходат талаб қилинадиган ва америка ва исроилга бесобиқа зарбаларни етказадиган амалиётларга ахамият беринглар.
Бир Лодин рохимахуллох хатто ироқлик жиход қилувчиларни “ягона манфаъат сари” баъсийлар ва бошқа гурухларгақ ўхшаш “кофир нацианалистлар” билан хам салибийларга қарши хамкорлик қилишга ташвиқ қилди. Америка ва англия харбий кучларини ироқга хужум қилишидан 5 хафта олдин жўнатилган мана бу ошкор мурожаъати, фаолроқ қадамлар билан хамрох бўлади.
Алқоида кучлари америка ироқга хамла қилган пайтни аввалида, шиъа мазхабидаги садрни харбий кучлари билан биргаликда шиъа халқини ва уларни харакатини химоя қилиш учун, муттахид бўлган холда шиъалар яшайдиган шахарларда, муштарак душман сифатидаги америкага қарши жанг олиб боришади ва алқоида мана бу йўлда ўзини юзлаб ёш йигитларини фидо қилади. Аммо ироқдаги шиъа мазхабидаги шиъаларни рахбарлари ихвонуш шаётин ва ахли суннат бўлган кўчманчи бадавийларнинг баъзилари билан бирга америкага қўшилиб муттахид бўлишди ва секуляр,муртад курдларни рахбарияти остида мужохидларга қарши жанг қила бошлашди, буни натижасида озодлик талаб қилаётган муборизларни хохланмаган жангга мажбур қилинди.
Ироқдаги барча муқавамат қилувчи жиходий кучларни барчаси мана бу сотқинларга қарши жанг қилишди, хатто шиъа мазхабидаги ахли хақ тўдалари хам босқинчиларга ва уларга қўшилиб кетганларга қарши жангга киришди. Ироқдаги шиъа ва суннийлардан ташкил топган муттахид кучларнинг босқинчиларга қарши муборазасини шиддати кучайиб кетгач, Сийистоний беморлигини бахона қилиб англияга боради ва бу сафаридан қайтгач ўзига эргашган кишиларга босқинчилар билан жанг қилмасликка ,буни ўрнига америка ва англиянинг ва уларга муттахид бўлганларнинг махаллий кўзларига айланишга буйруқ берди. Ўзини ихтиёридаги харбий,таблиғий, жосуслик қудратини секуляр босқинчиларнинг ихтиёрига бериб шиъа ва суннийдан иборат муқовамат қилиб турган кучларга қарши хамлани бошлади. Буларнинг Нажаф, Карбало шахридаги шиъаларни хаққига қилган жиноятлари, имоми Али қабрини мухитидаги отишмалари, хамда бу ерда панох топганларни қирғин қилиниши барчага аён ва машхурдир.
Шунга қарамасдан халқ томонидан қаршилик қилиш ўзини кучида давом этади, аммо улар сунний ва шиъадан иборат бирлашган кучларга қарши туриб беришга кўзлари етмай қолгач ва бу ерда хам иккинчи ветнам бўлиши мумкинлигини сезишгач, бутун тарих давомида ўзлари қилиб келишган дахшатли, доимий фитнага қўл уришди. Яъни мазхабни бахона қилиб ихтилоф ва тафрақа фитнасини бошлашди, буни натижасида қаршилик қилиб турганларни аста- секинлик билан ичидан емирилишини хохлашди ва қуролларни босқинчилардан буриб қаршилик қилиб турган кучларга қаратишди.
Мана шу пайтгача сунний ва шиъалардан иборат жиходий кучлар биргаликда келишиб олган холда Карбало ва Нажафни ва шиъа ,суннийлар бирга яшайдиган шахарларни химоя қилиб келишарди, уларни ўртасида муштарак душманга қарши хамкорлик мавжуб эди. Босқинчилар томонидан ўтирғизиб қўйилган хукуматнинг тарафдорлари бўлмиш алданган аксар шиъа мазхабидагилар, америка ва унга бирлашганларни режаси бўйича фитна оловини ёқишди, жуда кўп муборизлар хам буларни фитнасига алданишди. Секуляр системаси томонидан алданган мазхабчилар “такрит ва анбордан, қасос, қасос” номли шиори остида бундан 1400 йил олдинги имом Хусайнни қотилларидан қасос олишни хохлашади, бўлиб хам имоми Али билан Хусайнни қотиллари худди шу шиор бераётган кишиларнинг ёронлари бўлишган эди…….
Шундай қилиб ироқдаги мазхабий шиъалар секуляр шиъаларга алданишди ва жуда кўп сунний мазхабидаги кўчманчи бадавийлар хам секуляризм диктаторлиги қўлида бир абзорга айланишди, бўлиб хам бу бадавийлар исломий сунний ёки шиъа ахкомларига эътиқод қилишмасди. Лекин шунга қарамасдан мана бу пайтда шиъаларнинг гурухлари ахли суннатнинг гурухлари билан бирга муттахид бўлиб алданган шиъа ва суннийларга қарши жанг олиб боришарди.
Аслини олганда сунний мазхабидаги алқоида ва шиъа мазхабидаги ахли хақнинг улар билан жанг қилишини сабаби мазхаб сабабли эмасди, балки уларнинг барча осмоний мазхабларга қилган хиёнати ва бутун жахон секуляризми, махаллий муртадлар билан иттиход тузиб бирлашганлиги боис бўлган эди. Хақиқатда хам мана бу бефойда,адаштирувчи мазхабий жангни бошловчилари сунний ва шиъа мазхабидаги мужохидлар эмас,балки секулярлар томонидан алданган шиъалар бўлишган.
Шиъа мазхабидаги сотқин гурухлар ахли суннатнинг институтлардаги устозлари, донишмандлари, диний уламоларини кўпини ўлдиришади, минглаб қари – ёшларни қонга белаб кетишади ва ахли суннатни минглаб қиз- аёлларига тажовуз қилишади, хамда минглаб инсонларни ўғирлаб кетишади. Мана бу ўғирланганлар қайси зиндонларда экани хозирда хам аниқланган эмас, жуда кўп дўконлар, уйларни ёндириб минглаб одамларни овора қилиб ташлашади. Улар намоз ўқиётганлар, мактаб ўқувчилари, гавжум бўлган бозорларда бомбалар портлатиб, хар сафар бу ишларини сунний ё шиъа мазхабидаги гурухларга нисбатлашарди. Бозорда ясама соқол билан бомба ўрнатаётган инглиз аскарлари асирга олинганда хамма нарса ошкор бўлади. Аммо хамма жойни қоплаб олган фитнани умумий одамларга таъсири кўпроқ эди……
Буларга қўшимча равишда, секуляр ва махаллий муртадларни томонидан алданган мана бу кимсалар ахли суннатни олимлари,донишмандларига, масжидларига хам рахм қилишмайди. Улар Бағдодга кириб келишган вақтдаёқ 30 дан ортиқ масжидни ишғол қилиб олишади, Басра,Аммора,Ассамава, Носирияда хам жуда кўп масжидларни эгаллаб олишади ва Алхалла шахрида ахли суннат учун хатто бир дона масжидни хам қолдиришмайди ва …….улар ироқдаги ахли суннат учун дунё равиши бўйича воқеий бир жаханнамни вужудга келтирган эдилар.
Секуляр босқинчилар ва сотқинларни олиб борган фитналари сабабли шиъа ва суннийларни ўртасида жанг бошланади, одамлар фақатгина исмлари Абу Бакр, Умар, Холид, Усмон ва …….бўлгани боис ўлдирилади. Фитна шу даражада кенгайиб, тарқалиб дахшатли бўлиб кетган эдики, жуда кўп жамоатларни ўзини комига тортиб кетади, хатто аввалдан тажрибага эга бўлган хизбларни хам қўлидан хеч нарса келмай қолади.
Мана бу фитнани режасини чизиб чиққан кимсалар кўзлаганидек миқёсда фитна кенгайгач, босқинчилар нажот берувчи фаришталар чехраси билан ўзларини тархларини иккинчи мархаласини бошлашди. Америка ихтилофларни янада чуқурлаштириш ва мусулмонларни қони тўкилиши бўйича бозорни янада қиздириш учун ахли суннатдан иборат бадавийларни хам қуроллантириб сахавотни вужудга келтирди. Шиъаларнинг аксар олий мақом кишилари хам марказий давлат билан сулх тузишади.
Шиъалардан бўлган Махдий садр жайшидан жудо бўлган ахли хақ тўдалари хам бошқа мужохидлар билан бирга босқинчиларга қарши мубораза қилишда давом этишди ва ўтирғизилган марказий хукуматга қарши шиъаларни бу мухолифати шахид қўмондон бўлмиш – аллохни изни билан – Абу Мусъаб Зарқовий “шиъалар рофизий,ширк ва ридда тоифасидир” шиорини ўзини ақидасини бир қисми,деб таъйин қилгунича давом этиб келди. Мана бу шиорни самараларидан бири, бу хақида кейинроқ зикр қилинади, шиъалар ўртадаги ихтилофларни бир четга қўйиб хаммалари алқоидага қарши жанг қилиш учун ,бундан сўнг эса ироқ исломий давлатига қарши охирида эса ироқ ва шом исломий давлати иккови бирга бирлашиши учун эди.
Мана бу занжира ва тартибсизлик проектини комил бўлиши ёки мазхаблар,қабилалар ўртасидаги жанг, секуляризм диктаторлиги ўзини программаларини рўёбга чиқариш учун хохлаган нарсани худди ўзи бўлади. Улар учун орада қанчадан- қанча ёшу-қарини қони тўкилиши, қиз- аёлларни номуси поймол бўлиши ва минглаб кишиларни овора бўлиши ,мазхабий маконларни вайрон қилиниши ва ……..мухим эмас, балки ўзларини секуляристик моддий хадафларини амалга ошиши керак холос.
Жиход рахбарларидан бири қуйидагиларни айтган эди: бизлар хеч қачон шиъалар билан жанг қилишни бошлаган эмасмиз, жанг бошлангандан сўнг хам хаммага бир неча мартаба бизлар шиъалар билан жанг қилмаймиз,чунки улар ташайъю мазхабидадурлар,деб очиқ-ойдин айтганмиз. Бизларни улар билан жанг қилишга эхтиёжимиз хам йўқ. Худди шунга ўхшаш америка билан хамкорлик қилмаётган муртадлар билан хам жанг қилмоқчи эмасмиз, бизларни ягона орзуйимиз босқинчи душман билан урушиш бўлади, ситам остидаги халқлар ўртасида ўзаро йўлга қўйилган хар қандай жанг, босқинчиларни режаси асосида бўлади ва буни фойдасини хам душманни чўнтаги кўради.
Алқоида мазхабий жанглардан пархез қилиш ва қуролларни учини секуляристлар томонга қаратиш учун ўзларини сунний курдларнинг намояндаси,деб санайдиган муртад, секуляр курдларнинг парламентига хамла қилиб уларни жуда кўпини ўлдиради ва секуляр курдларга қарши жанг эълон қилишади. Мана бу хамла билан хамоханг равишда секуляризм диктаторлиги ва американи нафига “сахва” номли харбий марказларни ташкил қилган ва суннийларни орасидан чиқиб келган арабларга қарши хам жанг эълон қилишди ва улардан минглаб нафарни қириб ташлашди. Алқоида бу ишлари билан хаммага тушунтирмоқчи бўлган нарсаси шу эдики, бизларни олиб бораётган жангларимиз мазхабий эмас ва алқоиданинг ва бутун дунёдаги мужохидларнинг биринчи даражали душмани секуляризм диктаторлиги, босқинчи секулярлар, махаллий муртадлар бўлади. Санаб ўтилганларга қўшилган хар қандай гурухлар алқоидага қарши жанг эълон қилган хисобланади. Алқоида учун мана бу хоин курдми, туркми, арабми, форсми….. ё шиъа ва суннийми, масихийми,яхудийми фарқ қилмайди.
Англия ўзини тарафдори бўлган сийистонийга маълум маблағлар бериш эвазига – бундан хаммамиз хабардормиз – ироқдаги ахли суннатга қарши фатволар беришгача олиб борди, аммо алқоида жамоатини орасида Абу Анас шомий рохимахуллохга ўхшаш кишилар хам мавжуд бўлиб, улар ўзларини мақолалари, матлабларида шиъаларни биродар деб хитоб қилишарди, Абу Мусъаб рохимахуллох хам амир ва қўмондон сифатида мана шу шаръийларга эргашарди.
Бошқа бир томондан , англияга Абдулмунъим Мустафо халима / Абу басир жойлашиб олган эди, у ахли суннатни орасида жиходий бўлиши билан машхур бўлганди, аммо марказий алқоидани орасида имоми шахид Усома бин Лодин рахбарлигидаги шаръийларнинг ва бошқа диёрлардаги алқоиданинг бошқа шохаларини мавжудлиги боис, бу шахс ё унга ўхшаганлар жиходни тарафдори бўлган ва дорул куфр,дорул харбга ўрнашиб олган бир ёзувчи сифатида қабул қилинарди. Лекин марказий алқоида парчаланиб алқоиданинг ироқдаги шайх Абу Анас ва бошқаларга ўхшаш жуда кўп шариатчилари ўлдирилгандан сўнг, Абу Мусъабга ўхшаш харбий рахбарлар бизларни жуда кўп биродарларимиз томонидан муфтига айланишди ва шайх лақабини олишди. Лекин бу кишиларни ўзлари бундай иддаоларни қилишган эмас, аммо воқеият бошқа нарса хақида сухбат қиларди.
Шу сабабли хам, мана шу харбий рахбарлар жуда кўп ўринларда ўзларини мухолифларига нисбатан хукм чиқаришда хатоларга йўл қўйишди, ишлар боши берк кўчага кириб қолган пайтида доим Усома бин Лодин рохимахуллохга ўхшаш кишилар расмий,умумий суратда йўл кўрсатишарди.
Холид ибни Валид ва Усома ибни Зайдга ўхшаш харбий рахбарлар учун росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва у кишидан сўнг эса халифалар жамиятни рахбариятини ўз ихтиёрларида сақлаб келишган эди, энди Абу Мусъаб Зарқовий учун хам Усома бин Лодин рохимахуллохдек киши бутун алқоида ташкилотини бошқариб боришлиги хам янги,ажабланадиган нарса бўла олмайди. Балки бу ердаги айб мана бу пайтда зохир бўладики, бу харбий қўмондон ўзининг ақидавий, шаръий рахбарини йўқлиги боис, зарурат хукми сифатида рахбариятни масъулиятини хам ўз елкасига олади ва бутун жараёнга харбий рухия хоким бўлади.
Ақлли ислом қўмондони Абу Мусъаб Зарқовий рохимахуллохни замонида мана бу фиқхий бўшлиқни тўлдириш учун ночор холатда Абу басир,Абу қатода ва уларга ўхшаган кишиларни асарларига,манбаъларига мурожаъат қилишади. Мана шу давр дорул куфр ва дорул харб диёрларида мавжуд китобхона уламоларининг жиход,жанг сахналаридаги фаолият қилаётган уламолар билан зарурат,ночорлик хукми бўйича алмашиш даври хисобланади.
Дорул куфр ва дорул харбдаги мана бу китобхона уламоларининг дастаси, доктор Абдуллох Изом ё Абу Анас шомийга ва ……. ўхшаб бутун жахон кофирлари ва муртадларининг хокимияти остидаги хаётни ташлаб, мужохидлар томонидан озод қилинган диёрларга кўчиб келишга хеч қачон хозир бўлишмайди ва келишмоқчи хам эмас. Улар мавжуд вазиятдан яқиндан огох бўлмаганликлари ва шариатдан муносиб ахкомни чиқара олмаганликлари боис, кўпинча умумий ахкомларни ироя беришади, энди мана бу ахкомларни татбиқ қилиш вақти етиб келганда хатога дуч келиб ўзларини йўқотиб қўйишади ва мана бундан хам ачинарлиси шуки, барча ахборот воситалари мана шу китобхона шахсиятларини ихтиёрига берилган. Шу сабабли хам уларнинг хато кўз- қарашларига диққат қилинади,натижада эса улардан шаръий далиллар талаб қилинмайдиган бутга айланишади!
Мана шу шахс хижрий 1423 йил 25 жумадул ула-2002/8/3 милодийда,
« الشِّيعَةُ الرَّوافِضُ طائِفَةُ شِرْكٍ ورِدَّةٍ »
номли китобни нашр қилган эди, бу китоб нашр бўлган пайтда англия америка билан бирга ироқни ишғол қилиш тайёргарлигида юрган ва мана бу босқинчилик учун керакли шароитни хозирлаш билан овора эди. Аммо кўрганимиздек, амалда имоми шахид Усома бин Лодин рохимахуллох томонидан хам,алқоиданинг шариатчилари томонидан хам ,ироқдаги бошқа жиходий жамоатлар томонидан хам яхши кутиб олинмади. Босқинчиларнинг сотқин хукуматига қарши жанг қилаётган , ташайюъ ахлидан бўлган жамоатлар бу пайтда мавжуд эди, агарчи улар ахли суннатни жиходий кучлари билан муттахид бўлишмаса хам бир йўлда, ягона муштарак душманга қарши жанг қилишарди. Аммо бу вазият ташқи босқинчи секулярларга ,махаллий муртадларга аслан ёқмасди ва улар ихтилофни янада кўпайтириш, мазхабий жангни шўъласини кучайтириш, ўртадаги ёриқни кенгайтириш ва ўзларини мухолифларини яккалаб қўйиш учун бошқа бир йўлни топишлари лозим эди. Шунинг учун хам фожиали Самроъдаги бомба портлатишни ташкиллаштиришди, мужохид Абу Мусъаб Зарқовий-аллох қабул қилсин – бошчилигидаги ироқдаги алқоида кучлари тарқатган сидиларда козиминни қоровуллари ва кўзи билан кўрган гувохларни эълон қилишларича: самроъдаги 2006 йил февралда қабрларни портлатиш, америка томонидан ўрнаштириб қўйилган хукуматнинг , мазхабий бир жангни янада оловлантириш учун қилган иши бўлади, гувохлар бу ишни бошқалар қилганини рад қилишади. Қоровуллар, кўрган гувохлар томонидан воқеага ойдинлик киритилгач, одамлар секулярларнинг мазхабий жангни кучайтириш ва одамларни бир-бирини қўли билан қатли ом қилиши орқали уларнинг вахшийлигини қай даражада эканини тушуниб етишди, мана бу жинояткор секулярлар ўзларининг паст дунёвий хадафларига етиш учун дини,халқини, ватанини хам қурбон қилиб ташлашларини фахмлашди.
Мана бу тўполонлар, янги фитналар вужудга келаётган бир пайтда Айман Аззавохирий Зарқовийга ёзган номасида ўзини шубхаларини,ислом жахонидаги шиъа ва сунний адовати бўйича “сандиқни” очилиш хотираларини баён қилади.
Зарқовий эса – аллох қабул қилсин- январда Айман Аззавохирийга ёзган номасида ўзини жамоатини ироқдаги программасини тўрт мархала бўйича олиб борилишини таъриф қилади:
1-Америка ва унга бирлашганларни ироқдан қувиб чиқариш
2-Мана бу давлатда исломий хилофатни таъсис қилиш
3-Секуляр ва муртадлар хоким бўлган мусулмон диёрларини озод қилиш
4-Исроилга қарши жанг қилиш
Бу ерда ташқи босқинчиларга ва уларга бирлашган махаллий муртадларга қарши жангни ўзининг умумий сиёсатидаги биринчи хадафи деб таништиради ва олдин айтиб ўтилган ўринларни бирортасида биз мазхаблар,исломий тафсирларга оид жангга озгина бўлса хам ишора қилинганини кўрмаймиз.
Мужохидларнинг шундай ошкор ва равшан сиёсатни олиб боришлари орқали, секулярлар чиркин хадафларига етиб боришлари ва қурбон бўлиши лозим бўлган мазхаб, қандай дин ё қандай мазхаб бўлишини уларга бутунлай фарқи йўқлиги кўрсатди, шу сабабли хам озодлик талаб қилувчилар мана бундай хабис фитналар тўрига алданишга хақлари йўқ.
Башарият тарихи давомида секуляризм диктаторлигининг мана бунга ўхшаш қудрат ва манфаъатларни сақлаб қолиш йўлидаги, дахшатли фитналаридан жуда кўп намуналарни топса бўлади. фиръавн (ахли китоб бўлмаган мушрик – секуляризм) биринчи бўлиб хурофий мазхабга эга ва саййидимиз Мусонинг тавхид даъвати бўйича парвариш топган оддий халқни ўртасида ақидавий ихтилофларни бошлаган замондан ,умумни фикрини адаштириб сўнгра эса алданган одамларни саййидимиз Мусога қарши қўзғатгандан буён,бугунги кундаги америка ва уни секуляр жўжа хокимлари бошчилигидаги янги секуляризм диктаторлиги даврида хам , бутун дунё бўйича мазхабий ихтилофларни парвариш бериш ва динлар,осмоний мазхабларга эътиқод қилувчиларни орасида вайрон қилувчи тўлқинларни вужудга келтириш орқали, ўзи мана шу тўлқинларни устида ўтириб олган холда, миллатларни ғафлати ва огох бўлмаганлигидан суистефода қилиб,бир неча асрлардан буён диний жараёнларни бостириш,сустлаштириш учун ва ўзларини ширкка булғанган режалари,ширкка булғанган хукуматларининг илгари харакатланиш йўлида фойдаланиб келишяпти.
Қуръон ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хадисларида мавжуд тарихий жараёнлар бир томондан, бундай кейин башар тарафидан ёзилган тарихий ходисалар бошқа томондан, мана бу дахшатли сенарионинг қайта-қайта такрорланганлигини исботлаб беради. Бундай жиноятчилар кўпроқ манфаъат,лаззатга эришиши учун қайси осмоний динни ё исломий мазхаблар, исломий бўлмаган мазхаблардан бир мазхабнинг ўзларини пасткаш хадафлари йўлида қурбон бўлишини фарқи йўқ. Чунки улар умуман олганда илохий хукмлар билан келиша олишмайди, яъни бу ердаги мавзу бир илохий динни хукмларини жамиятда ижро бўлишини фойдали,деб билиши ва уни бошқа осмоний динларга нисбатан афзал кўриши хақида хам эмас,балки улар умуман илохий динларни барчасига қарши туришади.
Улар учун инданезиядаги масихийлар ва мусулмонлар бир-бирларини қатли ом қиладими ё африкани нигериясида худди шу ходиса масихийлар билан мусулмонларни ўртасида содир бўладими ё покистон, ироқ, лубнон, байрайн, яман, арабистон, кашмир,озарбайжон, кувейт, туркияда шиъа ва суннийларни ўртасида ё бўлмасам ирландиядаги протестат ва католикларни орасида, русиядаги ортодокслар католиклар биланми ё исроилда яхудийлар билан масихийлар ё яхудийлар билан мусулмонлар ўзаро уришадими фарқи йўқ.
Бу холатларни барчасида асли хадаф диний мазхабларга эргашувчиларни ички жанглардан ноумид қилиш ,чарчатиш ва нихоят охирида секуляризм диктаторлигини қонуни, хукмига рози бўлиш ва бўйин эгишга мажбур қилишдир. Мана бу бутун тарих давомида шайтонга эргашувчилар ана ўшанча вахшиёна муқаддималарни мухайё қилишган харидоргир хадаф хисобланади.
Шайтонга эргашганларнинг қадимги хисоб-китоб қилинган фитналарини баробарида,осмоний динларга эргашувчилар махсусан исломий мазхаблар ва мусулмонлар қандай ўринни тутишлари лозим бўлади? Мана хозир сизлар нима қилиш керак?,- деган саволга жавоб беришингиз лозим.
Бу ерда сиз қуйидагиларга жавоб беришингиз керак:
-Нима учун алқоидадаги Усома бин Лодин рохимахуллох афғонистон ва покистонда ханафий мотрудийлардан иборат ана ўшанча эргашувчиларга эга бўла олган? Мана бу одамлар ўзларини ,фарзандларини кофир,махаллий муртадларнинг хамласига қарши инсоний қалқон қилиб, Усома бин Лодин ва у кишига эргашганларни химоя қилиб чиқишди. Хаммамиз кўрганимиздек, Усома бин Лодинни америкага топширишга хозир бўлишмади,лекин ўзларининг давлатларидаги хукуматни шу йўлда фидо қилиб юборишди.
-Нима учун Усома бин Лодинни алқоидаси филиппин,тайланд,инданезия, малайзиядан тортиб то энг ғарбий қисматда жойлашган мусулмонларнинг диёрларида хам мазхабий жангни вужудга келтирган эмас?
-Нима учун Усома бин Лодин рохимахуллохни алқоидаси покистонда,ироқда, ливан, байрайн, яман, арабистонда ва ……..хеч қачон шиъа ва суннийни ўртасидаги жангни вужудга келтирмади?
-Нима учун Усома бин Лодин рохимахуллохни алқоидаси эрондаги шиъа мазхабидаги давлатга қарши фатволар бермади ва уларга қарши қуролли муборазани тасдиқламади?
-Нима учун ироқда суфий маслагидаги нақшбандия тариқатидаги кишиларга қарши бир лахза хам жанг қилмади, балки уларни вахдатга даъват қилади, бир қанча йиллардан буён ироқликлар минглаб ироқлик бўлмаган мухожирларга ўзларининг фарзандлари қаторида жой бериб келишяпти, агарчи оқибати нима бўлишини яхши билишса хам, уларни махфий қилишяпти.
Бу ерда сизлар хушингизни яхшилаб ишга солиб, мана бу мазхабий жанглар хозирги вазиятда кимни фойдасига эканини тушунишингиз керак? Бундан кимлар фойдаланади ва ўртада нималар ё кимлар охирида қурбон бўлади?
Агар бизлар хушёр бўладиган бўлсак, шайтонни макри заъиф бўлишини ёдингиздан чиқарманглар,хозирда секуляризм диктаторлиги исломий жамиятни баданига саратонга ўхшаб хамла қилган, бу инкор қилиб бўлмайдиган воқеиятдир. Агар бу воқеиятни инкор қиладиган бўлсанглар ё тезлик билан уни дармон қилиш фикрида бўлмайдиган бўлсак, албатта биринчи бўлиб нобуд бўладиган нарса ақидани жисми, жасади, ахлоқ, ахком умумий қилиб айтганда исломий жамиятни хувиятидир. Андалусни намунаси қора доғ бўлиб мусулмон диёрларини тарихида сақланиб қолган.
Бир замонлар мусулмонларнинг шўрога асосланган хукумати хулафои рошидинни манхажи бўйича давом этмагандан сўнг, саратонга ўхшаган ботинийгарлар андишаси учун ўзини вақтида кескин чоралар кўрилмагандан сўнг, мана бу саратон мусулмонларни диёрларини жасадида сафавия харакати кўринишидаги йиринглаган ярасини намоён қилди. Хозирги даврда хам кенг- кўламли,хазинаси оғир бўлган спутник,интернет…… ахборот воситаларининг таблиғотлари таъсирида шайтонлар махаллий муртадларнинг ёрдами билан жамиятни диний мохиятини бузишяпти. Бизларнинг жуда кўп биродарларимиз, опа- сингилларимиз, қариндошларимизни хам булғашган, агар шу бугун ё тезлик билан чора кўрилмаса,албатта эртага кеч бўлиши мумкин. Нима учун?
Чунки бизлар андалус,сафавия ва …….ларни тажриба қилиб кўрганмиз. Чунки бизлар хозирда ўзимиз хохламаган холда хавориж ва бошқа бахоналар,ёлғон фатволар билан мусулмонлар барчамиз бир-биримиз билан урушиб ётибмиз, бутун жахон ва ички муртад секуляристлар эса хаммани устидан масхара қилиб куляпти ва оқибатда эса бу ишларни фойдасини хам чўнтагига солиш билан овора.
Хозирги вазиятни дарк қилиш, уни тафсир ва тахлил қила билиш ва хосил бўлган натижалардан ўзини ўрнида, ўша кунга мос равишда фойдалана олиш, исломнинг узоқ ва яқин стротегия ва тактикаларидан хисобланади. Мана буларни хар бири шахс ва исломий жамоатнинг тараққиёти ё қолоқлигини кўрсатиб беради. Барча мусулмон диёрларидаги мужохидлар хозирда энди нима қилиш керак?,- деган саволни жавобини кетидан тушишлари лозим, улар бугунги куннинг нималарга эхтиёжи борлигини хам тушуниб етган бўлсалар керак? Улар бугунги куннинг саволларига муносиб жавобни, сабабларни изидан тушишлари лозим бўлади.
Усома бин Лодинни алқоидаси нима қилиш керак?,- деган саволга муносиб жавобни бера олган ва ихлос билан хеч қандай маломатчини маломатидан қўрқмасдан бу жавобни амалда ижро қилган эди. Алқоида жамоатини ироқдаги ишлари Абу Анас рохимахуллохга ўхшаш шариатчиларнинг хаётлик замонигача мавжуд эди; мана бу кишини шаходатидан сўнг – аллох шахидлардан қилган бўлсин- кўтилмаган холда шахид -аллохни изни билан- Абу Мусъаб Зарқовий томонидан “шиъалар рофизий ва ширк,ридда тоифасидир”,деб эълон қилинади ва мана шу ибора алқоиданинг кейинроқ эса исломий давлатнинг ақидасини бир қисмига айланади.
Абу басир тортусий англияда туриб ироқга хамла қилиш учун шароитни мухайё қилаётган пайтида ёзиб қўйган иборасини ахли суннат имомларининг ўртасида собиқаси бўлган эмасди. Мана бунга биноан жахондаги барча шиъаларни хукми иртидод бўлиб қолади, шиъаларни иртидодида шубха қилган кимсани ўзи хам муртад бўлади. Бу ерда хатто шундай кишилар хам бўлишдики, ахли суннатни имомлари,катта кишилари бўлмиш шайхул ислом ибни Таймияни, ибни Касирни ва бошқаларни хам савол остига ташлашди ва тилларини икки қарич қилиб гапира бошлашди.
Буни кетидан дунёдаги барча шиъаларга қарши жанг эълон қилинди, улар босқинчилар билан муттахид бўлган муртад шиъалар бўладими ёки босқинчиларга қарши жанг қилаётганларми ёки бетараф бўлган ва жанг майдонидан минглаб километр узоқда яшаётган шиъалар бўладими фарқи йўқ эди. Бу шиъаларнинг хаммаси фақатгина шиъа бўлганлиги боис ўлдирилиши ва уларни ибодат қиладиган маконлари нобуд қилиниши керак эди, мана бу ишлар хозирги кунгача давом этиб келяпти.
Мана бу тўс-тўполонни орасида америкадаги “нюзвик” хафтаномаси ўзини тахлилида ёзишича, алданган шиъа ва суннийларни ўртасидаги жанглар “алқоидани” нобуд бўлишига сабаб бўлган. Ниюзвик американи хокимиятидагиларга берган тавсиясида айтадики, мана бу жангларда хеч қайси томонга тарафдорлик қилманглар,балки мана бу жангларни яна давом этиши йўлида харакат қилинглар,шунда мусулмонлар махсусан алқоида ғарбга хамла қилишни ўрнига, ўзини ички ихтилофлари билан овора бўлиб қолади……..кўриб турганингиздек бу ихтилоф хар бир киши учун ўзига хос маънони билдиради, “алқоида” учун қандай маънони билдиради? Усома бин Лодин билан Аззавохирийни хар иккови “алқоидани” ғарб ва исроил ва уларга бирлашган арабистон, мисрга ўхшаш режимларга қарши жангда мусулмонларни муттахид қилиш учун исломий ташкилот сифатида вужудга келтирган суннийлар хисобланади. Буларни хар иккови шиъаларга нисбатан нафрати билан машхур бўлган эмас ва уларни баёниялари, фатволарида мана бу гурух хақида хеч нарса келтирилмаган, барча айбловлар “салибчилар” ва “яхудийлар” га қаратилгандир……..шунингдек бутун ислом жахонини ғарбга қарши жиходда бирлаштиради,деб умидвор бўладиган ташкилот хисобланади, лекин хозирги холатда исломдаги ички жанг билан овора бўлиб турибди, америка хокимияти ва махаллий хукуматлар вужудга келган мана бу вазиятдан фойдаланиб қолишлари лозим.”
Абу Яхё либий – аллох қабул қилган бўлсин- у киши ўзини даврида алқоидани нотиқларидан бўлган, 19 дақиқалик нутқида хозирги кунни вазиятига ишора қилиб сумолидаги исломгаролардан шуни талаб қиладики, давлатда “барча исломий фирқа ва мазхабларни муттахид қилиш” билан ягона “исломий шўрога асосланган давлат” ташкил қилинглар ва бошқа махаллий муртадлар билан бирга африкадаги жангзада давлатларга чоғланган бирлашган миллатлар ташкилотини аскарларига қарши мубораза қилинглар. Мана бу Усома бин Лодин рохимахуллохнинг алқоидасининг мужохидларни адаштирувчи , холдан тойдирувчи жанглардан узоқлаштириш йўлидаги қилган охирги харакатларидан бири бўлади.
Бу харакатларни барчаси имом Усома бин Лодин рохимахуллох ва қўмондон Абу Мусъаб Зарқовийни рохимахуллохни шаходати билан натижасиз қолиб кетди ва бир тўда мужохидларни орасида жанг собит бўлди ва англия, америка,махаллий муртадлар, Абу басирга ўхшаш китобхона муфтиларини кўнгли хам хотиржам бўлди, аммо бу уларнинг ишлари энди тугади,дегани эмас эди, балки улар сурияда хам мана шу сенариони ижро қилишлари керак эди. У ерда шиъа ва суннийни ўртасида эмас,балки суннийларни ўзини ўртасида бўлиши лозим эди; бўлиб хам бу ишлар хавориж ,деган асоссиз фатволар билан амалга оширилиши керак эди. Бу ердаги энг қизиқарлиси шуки, Абу басир ахли суннат ўзаро бир-бирини қатли ом қилиши учун, хатто битта шаръий далилни ироя бермасдан туриб, фатво берган муфтиларнинг аввалгиси хисобланади , у шариатгаро мужохидларни хавориж бўлганликда айблаб фатво беришни бошлаган, худди шу фатволар ва калималар ташқи кофирлар ва махаллий муртадлар билан иттиход тузишни енгиллаштирган ва минглаб мухлис мужохидларни қони ва молини халол қилган эди. Шу ишларни орқасидан минглаб мусулмон мужохидлар аксаран мухожирлар қатли ом бўлишди ва минглаб мухожир аёл ва болалар ўлдирилди. Олдин муфассал суратда мана бу фатволарни ёлғон ва асоссиз бўлганлигини тўлиқ изохлар билан ироя берганман, бу ерда уни такрорлаб ўтиришга ўрин йўқ,деб хисоблайман, аммо барча шиъаларни муртад эканлиги борасида икки қисм бўйича матлабни айтиш лозим. Уни биринчи қисмида мана бу шахснинг шиъаларни иртидоди бўйича келтирган далилларига тегишли, иккинчи қисм эса ахли суннатни кўз-қараши бўйича иртидод ва муртадларни хукмларини ўз ичига олади, агар ўқувчи яхшилаб диққат қиладиган бўлса, мана бу англияга ўрнашиб олган муфтининг вайронгар ва беасос фатволарини тушуниб олади, бўлиб хам мана бу муфти кофирларни диёрида туриб олиб, мужохидларнинг душманини фойдасига ва мусулмонларни зарарига фатво бериб ётибди.
Абдулмунъим мустафо халима “абу басир” номи билан машхур бўлган бу киши хамма шиъаларни иртидоди бўйича қуйидаги далилларни келтиради:
” قد تضافرت الأدلة النقلية والعقلية، والمرئية على أن الشيعة الروافض ـ الاثنى عشرية ـ طائفة شرك وردة .. خارجة عن ملة الإسلام ..
бу фатвони кетидан у иртидодни далилини қуйидагича изохлайди:
فإن قيل: أين الدليل والبرهان على أن الشيعة الروافض طائفة شرك وردة .. فالأحكام تعوزها الأدلة والبراهين .. وإلا تكون أقرب إلى الدعاوى والزعم منها إلى الحقيقة والواقعية .. فالدليل هو المطلوب .. وهو المهم في تقرير المسائل ؟!
أقول: يأتي كفر الشيعة الروافض من جهات عدة:
أولاً: من جهة قولهم بتحريف القرآن ..!
وتحريفهم للقرآن الكريم يأتي من جهتين:
1- تحريف في التأويل والتفسير:
2- قولهم بتحريف التنزيل صراحة:
ثانياً: يأتي كفرهم من جهة قولهم بقرآن فاطمة، ونزول الوحي عليها ..!
ثالثاً: يأتي كفرهم من جهة غلوهم في الأئمة، والقول بعصمتهم ..!
رابعاً: يأتي كفرهم من جهة تكفيرهم للصحابة، وعامة المسلمين ..!
خامساً: يأتي كفرهم من جهة إنكارهم للسنة وجحودهم لها ..!
سادساً: يأتي كفرهم من جهة مظاهرتهم لأعداء الأمة من الكفرة والمشركين على أبناء الأمة من المسلمين الموحدين ..!
سابعاً: يأتي كفرهم من جهة وقوعهم في الشرك وتوجههم بالعبادة والدعاء للمخلوق ..!
Мана булар абу басирни шиъаларнинг барчаси бир тоифа холидаги иртидоди бўйича келтирган далилларидир ва уни ўзини иддао қилишича мана бу далилларни хар бири алохида холича хам барча шиъаларни бир тоифа холида иртидодига боис бўла олади. Уни айтишича:
خلاصة القول في الشيعة الروافض: هذه هي الأوجه التي ألزمتنا بالقول: بأن الشيعة الروافض ـ الاثنى عشرية ـ طائفة شرك وردة، وواحدة من تلك الأوجه السبعة ـ الآنفة الذكر ـ تكفي للجزم بكفر وردة هذه الطائفة المارقة.
Мана бу муқаддималарни келтириш орқали шу натижага келадики, шиъаларни барчаси бир тоифа холида муртаддирлар ва хадис, фиқх китобларида келган ахкомлар уларга ижро қилиниши лозим бўлади. У айтадики:
وقولنا أن الشيعة الروافض طائفة شرك وردة؛ يعني أنها تُجرى عليها ـ كطائفة ـ جميع أحكام الردة ومتعلقاتها وتبعاتها المبينة والمفصلة في كتب الحديث والفقه ..!
Агар диққат қилган бўлсангизлар, банда хаворижлар хақида ироя берилган жузвада диққат билан батафсил мана бу ақидалар борасида матлабларни ироя берганман, янада кўпроқ изох беришни хожати йўқ ,деб хисоблайман. Шу сабабли хам матлабни иккинчи қисмига тўғридан- тўғри ўтсак хам бўлади; ахли суннатни кўз-қараши орқали сизларга бир меъёрни кўрсатиб бераман ва ўзингиз осонлик билан мана бу заминада ташхис бера оласизлар ва бундай фатволарни орқасида қандай хадафлар ётганлигини тушуниб етасизлар- иншааллох- .
1-Биринчи ўринда кофирларни навларини ижмолий суратда баёни қилиниши лозим:
Асл кофир; яхуд,насоро ва секуляристлар ( ахли китоб бўлмаган мушриклар) ва муртад ота-оналардан туғилган кишилар, яъни ота-онаси мусулмонзода ,лекин секуляризмни мазхабларидан бирига кирганлиги боис муртад бўлган ота-онадан туғилган шахс хам муртадлардан эмас асл кофирлардан хисобланади. Бундай шахслар асл кофирга ўхшаш шаходатайнни айтиб исломга киришлари лозим бўлади, агар бу шахсни бобоси мусулмон бўлган бўлса хам, бу шахсни ўзи мусулмон хисобланмайди,балки у билан асл кофирга ўхшаш муомала қилинади. Шу сабабли хам муртадларнинг хукми (тавба ё ўлим) унга ижро қилинмайди,балки асл кофирларни хукми (муъохид,ахли жизъя ва…..) унга тегишли бўлади. Шайх ислом ибни Таймия бу хақида айтадики:
” و قد إستقرت السنه بأن عقوبه المرتد أعظم من عقوبه الكافر الأصلي ” . ( مجموع الفتاوى 28/534 )
Муртадни жазоси кофирни жазосига қараганда каттароқ эканлиги суннатда собит бўлгандир.
2-Муртад кофир; ридда луғат бўйича: яъни қайтиш ва ўзгариш,иртаддани луғати эса яъни: қайтиш, риддатун яъни:қайтишлик, яртадда яъни: қайтади,муртад яъни қайтган кимса, муртаддин яъни: қайтганлар.
“иртадда” “ридда” сўзидан олинган, луғатда қайтиш маъносида келади. Диний луғатда эса,куфрга қайтишни иртидод ва ридда ,деб номланади,
(المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ص 192و 193(
Муртад шундай кишики,мусулмон бўлгандан сўнг сўз ё амали сабабли кофир бўлади,энди илм олишликни имкони бор жойларда ўзини муртад бўлганлигини билса ё билмаса, яъни шахсни бепарволиги,дангасалиги уни жохиллигига узр бўла олмайди. Албатта иртидод масаласи ва уни жазоланиш хукми фақатгина исломни ўзига хос нарса эмас, бошқа динларда хам шахс танлаган динидан қайтса, кофир саналади ўзини динидан қайтганлиги боис муртад ,деб номланади.
Риддани номлари: фиқхда, шаръий китобларда муртад кишини бир неча сифат,сўзлар билан номланган,масалан: муртад, кофир,алмариқ, муфариқ,мухариб, тарикид дин, кафара баъда исламихи, кафара баъда ийманихи.
Яъни: қайтган,ёпилган, четга чиққан, жанг талаб, диндан қўлини тортган, мусулмон бўлгандан сўнг кофир бўлиш, иймон келтиргандан сўнг кофир бўлиш. Мусулмонзода секуляристларга ёки ўзини сўзи ,амали билан исломдан бутунлай чиқиб кетадиган ёки исломни ноқис қиладиган ишларни қилган кишиларга айтилади. Динга жохил бўлган кишиларни баъзилари шахс диндан тўлиқ чиқадиган иртидодни бир қисмида яхудий, насроний ё коммунист бўлди,деб эълон қилишади ва исломни ноқис қиладиган қисмига тегишлисини эса кўрмаганликка олишади. Мана бу мунофиқларнинг хийлаларидан бири бўлиб келган ва хозирда хам шундай бўлаяпти.
Исломда муртад бўлиш учун бир амал ё бир калимани ўзи хам кифоя қилади. Табук ғазотида фақатгина бир калимани айтган ва кофир бўлган кишиларга ўхшаш; бўлиб хам бу кишилар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни сахобалари бўлишган ва жиходда иштирок этишган эди. Ислом уламолари бу хукмга иттифоқ қилишган ва шахсни бир калима билан муртад бўлишига ва исломдан чиқиб кетишига ўнлаб мисолларни келтиришган, агар бу шахс бошқа ибодатларни барчасини бажарган ё бажараётган бўлса хам фойдаси бўлмайди ва уни амалларини барчаси ботил бўлади.
Ибни Можа Босандий сахих Абу Хурайрадан куфрга сабаб бўладиган сўзлар хақида ривоят қилади,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
” إِنَّ الرَّجُڵ ڵێتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ سُخْطِ اللَّهِ ڵا ێرَى بِهَا بَأْسًا فَێهْوِی بِهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ سَبْعِینَ خَرِیفًا” .
Яъни: куфрга боис бўладиган амаллар хақида хам отасини аёлларидан бирини никохига олган мусулмон кишига ишора қилсак бўлади. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам уни ўлдиришга буюрган эдилар, бу киши фақатгина мана шу амални қилган эди холос, у хам бошқа мусулмонларга ўхшаган киши эди ва барча бошқа ибодатларни бажарарди; лекин мана бу амални қилишлик билан ўзини ўлимга сазовор қилади.
Ташайюъни ислохгар олимларини айтишларича: “албатта муқаддас дин ва шариат ахкомларини инкор қилиш очиқ-ойдин сўз билан бўлиши шарт эмас, балки ёлғончига чиқариш,инкор қилиш,айблаш, ноқис дейишлик, масхара қилиш, ислом динини истехзоъ қилиш ёки муқаддасотларга тахқирлаш ва арзимаган нарса деб санаш ва бу ишлардан ўзини тиймасликка сабаб бўладиган сўзлар,ишларни хаммаси куфр ва иртидодга боис бўла олади. Қуръонни ифлос жойларга ташлаш ё уни йиртиш, унга қарата ўқ отишга ўхшаш ишлар хам шулар жумласидандир. Дини исломни хақиқий эмаслигига боис бўладиган рафтор ва сўзлар ёки унга эътиқод қилишни фойдасиз дейишлик хам шунга ўхшаш куфр ва иртидодга боис бўлади.”
( جواهرالکلام، محمدحسن نجفی، ج 6، ص 48وج 41، ص 600 )
Исхоқ ибни Рохавия мархамат қиладики:
” و قد أجمع العلماء أن من دفع شيئا أنزله الله و هو مع ذلك مقر بما أنزل الله أنه كافر ” .
(ибни Абдулбир тамхид китобида у кишидан ривоят қиладики) яъни уламолар шунга ижмоъ қилишганки, аллох таоло жўнатган исломдаги нарсаларни рад қилган хар қандай киши,агарчи динни бошқа ўринларига,аллохни шариатидаги қонунларга иқрор бўлган тақдирда хам кофир хисобланади.
Бу ерда муртад бўлиш фақат агар ўзингни ниятинг кофир бўлиш бўлса ва бу ишда таъкид қилсанг,ана шунда бўлиши мумкин,деб ўйлайдиган кимса адашганлардан хисобланади! Ёки яна бошқа бир гап хам бор: шахс ўзини ўзи кофир деб билмагунча кофир саналмайди! Ёки муртад бўлишлик,исломдан қасддан комил чиқиб кетишдан иборатдир.
Чунки оятларни ва аллохни шариатидаги қонунларни масхара қилиш ёки намозни ташлаш ё закотни исломий хукуматга тўлашдан бош тортиш ва ……..ни ўзи хам якка холатда шахсни иртидоди ва кофир бўлишига сабаб бўла олади,агарчи бошқа ибодатларни бажо келтирса хам. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам закотга монеълик қилувчиларга агарчи улар бошқа ибодатларни бажаришса,намоз ўқишса ва шаходатни айтишса ва бошқа ибодатларни бажо келтиришса ва исломдан чиқиб кетишни хохлашмаган бўлса хам, кофир ва муртаддек муомала қилишган. Аскарга айланган оддий халқ фақатгина закотни беришдан бош тортишни ўзи муртад бўлишларига боис бўлишини билишмасди, уларни мана шу билмасликлари ва рахбарларига хамрох бўлганликлари узр ба жахл,деб хисобланмади.
Чунки куфр,ширк ,нифоқнинг катта ва кичиги бўлганига қарама-қарши равишда ,ридда ва иртидодда бундай қоида мавжуд эмас ва иртидод қандай андозада бўлишидан қатъий назар куфри акбар хисобланади. Агарчи баъзи риддалар қўпол ва баъзилари содда бўлса хам, қўпол риддалар қуйидагилардан иборатдир:
Жанг ва ўлим мавжуд бўладиган бўлса
Унда аллохни масхара қилинган бўлса
Унда оятларни бирини ёки аллохни шариатидаги қонунларни бирини масхара қилинган бўлса
Унда одамларнинг ўртасида куфр ва ширкни таблиғ қилиб нашр берилган бўлса
Унда одамларнинг орасида аллохни шариатидаги қонунларни ижро бўлишига қаршилик қилинган бўлса
Унда хақ ва ботил бирга аралашиб ахли хақга қарши жанг олиб борилса
Унда аллох ва росулини ёмон сўзлар билан хақорат қилган бўлса
Ва……
Шу сабабли хам мана бу куфрлардан бирини бажо келтирган кимса куфрни етакчиларидан хисобланади. Аллох таоло хам қопол куфр хақида мархамат қилиб айтадики:
Агар ахдлашганларидан кейин қасамларини бузсалар ва сизларнинг динингизга тош отсалар, у холда (бу кирдикорларидан) тўхташлари учун куфр етакчиларига қарши жанг қилингиз! Зеро,улар учун хеч қандай қасам йўқдир. (яъни улар мудом ўзлари ичган қасамларини бузаверадилар). (тавба /12)
Уламоларни айтишларича, агар содда ридда иккинчи марта такрорланса ва шахс тавбасини бузса,бу қўпол риддага айланади, мана бу шахсдан тавба қилишини талаб қилинмасдан туриб,уни ўлдирилади. Аллох таоло мана бу замина хақида мархамат қиладики:
Албатта иймон келтириб,сўнг куфрга қайтган, кейин яна иймонга келиб, сўнгра яна кофир бўлган, кейин эса куфрлари зиёда бўлган кимсаларни аллох харгиз мағфират қилмайди ва уларни зинхор хақ йўлга хидоят қилмайди. (нисо/137)
Содда ридда деб, олдинроқ айтиб ўтилган ўринларни бирортасига дучор бўлмаган бўлса,балки уни мана бу вайрон қилувчи балога фақат куфрга дучор бўлган бўлса шунга айтилади. Масалан аллохни қонунидаги харомни, қайтарилган нарсаларни халол,озод деса ёки аллох озод,халол қилган нарсаларни харом,мамнуъ деса ёки намозини тарк қилса ва ……..
Куфр,кофир санаш ва риддани ўртасидаги фарқ:
Ридда: мусулмон киши амалга оширган куфрли амал ё сўз бўлиб, уни муртад эканига хукм чиқариш уни кофир санаш билан баробардир.
Кофир санаш: кофир бўлиш воситаси билан куфр ва риддага гирифтор бўлган кишига хукм беришдан иборат.
Ридда махсусан мусулмон шахс учундир, аммо куфр баъзи вақтларда аслий бўлади ва баъзи ўринларда бирданига хам бўлади. Бирданига бўладиган куфрда мусулмон киши унга тушиб қолади ва уни воситасида муртад бўлади.
Кофир санаш ва такфир хам яъни: мушаххас бир шахсни муртад бўлганига ё асл кофирга хукм беришдир.
Муртад ва кофирга хукм беришни далили хам куфр бўлади, бир киши куфрга эга бўлиши керак ва унга бу куфрни воситасида кофир ва муртад бўлиш хукми ижро қилинади; албатта монеъликлар ва тўсиб қолувчи нарсаларни бири борлиги ё ширкда ва куфри акбарда, ноқис қиладиган нарсаларда, исломдаги ботил қиладиган нарсаларда эмас,балки шариатни яширин масалаларидаги билмасликка (жахл) ўхшаш шартларни бирини йўқлиги боис, унга таъйин қилинган шартлар сабабли мажбур бўлиб қолмаган бўлса ё узоқ ва ташқаридан узиб қўйилган диктаторлик диёрларида бўлса; хукм татбиқ қилинмайди.
Аввало ишора қилишим лозим бўлган бир нуқта борки: барча илохий динларни асли асоси биттадир, агар ижтимоъий шароитлар тақозо қиладиган нарсалар фарқ қилса,шариат хам фарқ қилиши мумкин; хар бир асрда фақат бир шариат хақ бўлади,бошқа шариатлар шароит фарқ қилгани ё ўзгартиришлар содир бўлгани боис насх бўлади;
(تفسیر المنار، محمد رشیدرضا، ج 6، ص 416 – 417
Мана шу жихатдан хам қиёмат кунигача аллохни наздидаги хақиқий дин, хотамул анбиё саллаллоху алайхи васаллам етгазган ва бизга етиб келган мана шу ислом динидир. ( оли-имрон/19). Шунингдек исломда ахли китоб мушриклари ва уларга ўхшаганларнинг (жизъя қабул қилинадиган мажусийларга ўхшаш) мазхабларидаги шароитга мувофиқ равишда сабр-тоқат қилинади, бу уларнинг хаққонияти ёки бугунги кундаги исолати сабабли эмас,балки бу тинчликка асосланган,уни манфаъати ,офатлари,зарарларидан кўра кўпроқ бўлган бир нав хаётни тасдиқлаш учундир. Шунинг учун хам исломни ёки исломдаги шариатни қонунларидан бирини олдинги динларни фойдасига бекор қиладиган ё алмаштирадиган киши хам муртад бўлади.
Мана бу вайронгар бало янада равшан бўлиши учун қуръон ва суннат ва ижмоъда қандай далиллар борлигини билишимиз лозим бўлади:
Қуръондаги далиллар:
Таъна қилиш, арзимаган деб санаш, сўкиш ва хар қандай равиш билан аллох таолони зотига,росулуллох саллаллоху алайхи васалламга, қуръонга,аллохни шариатидаги қонунларни бирортасига хурматсизлик қилиш мусулмон шахсни муртад бўлишига боис бўлади ва уни ўлимга сазовор қилади. Ахли суннат имомларининг ижмоъсига биноан айтиб ўтилган ўринларни орасида хеч қандай фарқ йўқ,мана бу жиноятларни бирортасини қилган киши айтиб ўтилган хукмлар,жазоларга сазовор бўлади.
Аллох таоло мархамат қиладики:
” ۆإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ ۆطَعَنُوا فِی دِینِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمَانَ ڵهُمْ ڵعَلَّهُمْ ێنْتَهُون . ” التوبه:12.
Агар ахдлашганларидан кейин қасамларини бузсалар ва сизларнинг динингизга тош отсалар,у холда (бу кирдикорларидан) тўхташлари учун куфр етакчиларига қарши жанг қилингиз! Зеро, улар учун хеч қандай қасам йўқдир. (яъни, улар мудом ўзлари ичган қасамларини бузаверадилар).
Яъни: бу ерда аллох таоло динга таъна қилувчини куфрни имоми,пешвоси деб номлаган ва мана бу куфр хукмини ўзидан кўра оғирроқ хукм хисобланади.
Ибни Таймияни айтишича: динга таъна қилганликлари боис уларни куфрни пешвоси,имоми деб номланган, энди шундан келиб чиқиб собит бўладики,динга таъна қилган кишини хар бири куфрни имоми ,пешвоси бўлади.
. ( الصارم المسلول:17 و 512 و546. )
Ибни Касир хам айтадики: мана бу оятдан шу хукмни чиқарса бўладики, росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилган ёки ислом динига таъна қилган ё уни хурматсизлик билан эслаган кишини хар бири ўлдирилади.
Имоми Қуртубий хам айтадики: ахдини бузиб динга таъна қилган киши куфрни бошига,аслига айланади ва бундай шахсни хукми куфрни пешволарини хукмига ўхшайди,улар куфрни пешволари жумласига киради.
Аллох таоло мархамат қиладики:
” ۆڵئِنْ سَأَلْتَهُمْ ڵێقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ ۆنَلْعَبُ قُلْ أَبِاللَّهِ ۆآێاتِهِ ۆرَسُولِهِ كُنْتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ * لا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمَانِكُمْ …” التوبه:65-66.
Қасамки, агар улардан (нега сизнинг устингиздан кулганлари хақида ) сўрасангиз, албатта улар: “биз фақат бахслашиб,хазиллашиб келяпмиз,холос,” дейдилар. Айтинг: “аллохдан, унинг оятларидан, унинг пайғамбаридан кулувчи бўлдингизми?”. *** Узр айтманглар! Сизлар иймон келтирганингиздан сўнг яна куфрга қайтдингиз.
Яъни: мана бу оят росулуллох саллаллоху алайхи васаллам билан бирга жиход учун чиққан кишилар хақида нозил бўлган эди, аммо улар қуръон ўқиш билан машғул кишиларга нисбатан хазиллашган эдилар,бугунги кундаги истелох билан айтганда гап отишган эди.
Ибни Таймия мана бу оятни тафсирида айтадики: мана бу росулуллох саллаллоху алайхи васалламга нисбатан хазиллашишлик куфрга боис бўлишига хужжатдир, энди хақорат қилиш ва хурматсизлик қилиш агар қасддан бўладиган бўлса ,мана бу хукмга яқинроқ бўлади. Шунингдек бу оят хазиллашиш ва енгил санаш агар рост,жиддий бўлса ёки шунчаки вақт ўтказиш ё ўйин учун бўладиган бўлса уни хукми бир хил бўлишига ошкор далил бўлади. Чунки кўриб турганимиздек аллох таоло мархамат қилмаяптики: ёлғон айтдингизлар бу сўзлар ўйин ва шунчаки вақт ўтказиш учун эмасди,балки мархамат қиляптики: бу иш сизларга бахона бўла олмайди ва сизлар бу ишингиз сабабли иймон келтиргандан сўнг кофир бўлдингизлар……..
Субханаллох; аллох таоло уларни мунофиқ ё фақатгина мусулмон деб номламаяптти ,уларни жинояти “ислом келтиргандан сўнг кофир бўлдинглар” хам бўлмаяпти,балки уларни иймон эгалари,деб номлаяпти,бу мусулмон бўлишликдан хам кўра юқорироқ мархала хисобланади, у зот уларни иймонларига гувохлик беряпти ва уларни жинояти “иймон келтиргинингиздан сўнг кофир бўлдингиз” дир. Улар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асхоблари эдилар, уларни хадафи хам биргина сўз билан хазиллашиш бўлганди, ёмон фикрда хам бўлишмаган эди, кофир ва муртад бўлишади аммо ўзларини иртидодларини тушуниб етишлари билан дарров шаходатайнни айтиб мусулмон бўлишади ва иш нозик жойларгача етиб бормади.
Аллох таоло мархамат қилади: “ “ бақара/ 217
Аллох таоло мархамат қилади:” “ моида/54
Ва мархамат қилади:” “ оли- имрон/90
Ва мархамат қилади: “ “ оли-имрон/ 100
Ва мархамат қилади:” “ тавба/ 66
Ва мархамат қилади:” “ тавба/ 74
Ва мархамат қилади:” “нахл / 106
Ва мархамат қилади:” “ нур / 55
Ва мархамат қилади:” “Мухаммад/ 25
Ва мархамат қилади:” “бақара/ 109
Ва мархамат қилади:” “оли-имрон/144
Ва мархамат қилади:” “ тавба/ 5
Мана бу оятларни ва шунга ўхшаш оятларни фахмлаш орқали шуни хулоса қилсак бўладики, оятларни деярли барчасида умумий холда кофирларни ўлдиришликка буюради, чунки муртад шахс айтган сўзи, қилган амаллари билан ўзини асл кофирлардан хам кўра ёмонроқ вазиятга тушуриб қўяди ва мусулмонлар томонидан унга нисбатан кўрсатиладиган муомала аслида ўзининг амалини самарасидир:
Худди аллох таоло мархамат қилганидек: “ “ бақара/ 191
Ва мархамат қилади: “ “ фатх / 16. Ўтган даврлардаги уламоларни мархамат қилишларича , бу оят бани ханифа тоифасидаги муртадлар хақида нозил бўлган.
Суннатдаги далиллар:
1-Абдуллох ибни Аббосдан ривоят қилинган хадисда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
“مَنْ بَدَّڵ دِینَهُ فَاقْتُلُوهُ” . رواه البخاري .
Яъни:” кимки динини алмаштирган бўлса,уни ўлдиринглар”. Имоми Молик муваттоъда келтирганки:
من غير دينه فاقتلوه ” .
Яъни: кимки динини ўзгартирса,уни ўлдиринглар.”
Имоми Молик мана бу хадисга изох бериб айтадики:
و معناه انه من خرج من الاسلام الي غيره مثل الزنادقه و اشباههم فان اولئك اذا ظهر عليهم قتلوا و لم يستتابوا لانه لا تعرف توبتهم .
Яъни: буни маъноси шуки, исломдан чиқиб зинодиқа ва унга ўхшаш динларга кирган кимса, агар мусулмонларни қўлига тушиб қолса ўлдирилади, ундан тавба қилишни сўраб хам ўтирилмайди, чунки уларни тавбасини тушуниб бўлмайди. ( асирга тушишидан олдин балким уни гапини тўғри деб хисоблаб иймонини қабул қилинса бўлар ,аммо қуролли жангдан сўнг асир тушган бўлса, уни тавбаси нима сабабли эканини хеч ким тушуна олмайди, амир ва қўмондонни ташхиси орқали ўлдирилиши керак бўлади.)
2-Муоз розиаллоху анху яманга борган пайтида Абу Мусо Ашъарий розиаллоху анхунинг бир кишини исломдан чиқиб яхудий бўлганлиги боис боғлаб қўйганини кўрди, Муоз розиаллоху анху айтдики:
لا اجلس حتي يقتل قضاء الله و رسوله ” . فامر فقتل . ( رواه احمد )
Яъни: аллох ва росулини хукми бўйича бу шахс ўлдирилмагунича ўтирмайман. Шундан сўнг фармон берилди ва ўлдирилди.
3-Абдуллох ибни Масъуд розиаллоху анхуни айтишича, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
لا يحل دم امرء مسلم شهد أن لا اله الا الله و أني رسول الله الا باحدي ثلاث : الثيب الزاني و النفس بالنفس و التارك لدينه المفارق للجماعه ” . رواه البخاري و مسلم
4-Абу Довуд ва Насоий сахих санад билан ибни Аббосдан ривоят қилишича, кўзи ожиз бир кишининг аёли росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қиларди , бу киши аёлини кечаси ўлдиради. Бу хабар росулуллох саллаллоху алайхи васалламга етиб келган вақтда, у киши одамларни жамлаб айтдиларки: аллох учун сизларга айтаман, мана бу ишни қилган кишини устида мени хаққим бор.
Ибни Таймия мархамат қилади: бу хадис росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилганлиги боис ўлдирилишига ошкор,равшан хужжат бўлади, бу ахли зимма кофирлари ё росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилган кишини албатта ўлдирилишига ва бу ерда эркак, аёлни фарқи йўқлигига хужжатдир.
Ридда ва диндан чиқиб кетиш бир неча хадисларда қуйидаги равишда келган:
المارق من الدين التارك الاسلام
Диндан ташқарига чиққан киши, исломни тарк қилган кишидир.
ارتداد بعد اسلام .
Исломдан қайтиб кетиш.
ارتد بعد اسلامه .
Мусулмон бўлгандан сўнг қайтиб кетган.
رجل كفر بعد اسلام .
Мусулмон бўлгандан сўнг кофир бўлган киши.
يكفر بعد اسلامه .
Мусулмон бўлгандан сўнг кофир бўлади.
يكفر بعد ايمانه .
Иймон келтиргандан сўнг кофир бўлади.
رجل يخرج من الاسلام يحارب الله عزوجل و رسوله .
Исломдан чиқиб кетган киши аллох ва росули билан жанг қилади ( рухий ва қуролли жанг) .
Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни амалий суннатларидан олинган далиллардан: росулуллох саллаллоху алайхи васаллам тарафидан арнияларни ўлдиришдир. (сахихи Бухорий ,688) отасини аёлини никохига олган кишини ўлдирилди. (Ахмад,ибни Аби Шайба, ибни Можжа,Насоий,ибни Хабон,Таброний,Термизий ривоят қилган) ибни Хатл ўлдирилади,шунингдек росулуллох саллаллоху алайхи васалламни фармонлари билан Абдуллох ибни Аби Сурх ва Унсий( ибни Абдулбир истизкор китобида ибни Исхоқдан ривоят қилган) ўлдирилган. Мана булар асл бўлиб, шахсни исломини ботил қилади ва иртидод ва риддага сабаб бўлади.
Нубувват ва пайғамбарликни даъво қилганларга ва намоз ўқийдиган,рўза тутадиган, хажга борадиган ва бошқа шаръий ахкомларни бажо келтирадиган қабилалар исломий давлатга закотни беришдан бош тортишганда уларга қарши жанг қилиб ўлдириларди. Бу ерда айтилиши лозим бўлган нуқталардан бири шуки, аввал бошида хам бу жангни бошловчилар муртадлар эмас,балки росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асхоблари бўлишган эди. Жангни биринчи бўлиб бошлаганлар сахобалар бўлишган, бу хақида хадисларда ошкор айтиб ўтилган.
Абу Хурайра розиаллоху анхуни айтишича, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам вафот қилган пайтда Абу Бакр халифа сифатида сайланди, араб халқини кўпи яна кофир бўлишди. ( صحیح البخاري / 7285 )
Умар розиаллоху анху хам Абу Бакр розиаллоху анхуга айтдики: қандай қилиб мана бу қавм билан жанг қилиб уларни ўлдирасан, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам қуйидаги сўзларни мархамат қилган бўлсалар:
أمرت أن أقاتل الناس حتي يقولوا لا اله الا الله ، فمن قال لا اله الا الله عصم مني ماله و نفسه الا بحقه و حسابه علي الله ” . متفق عليه .
Абу Бакр розиаллоху анху хам мархамат қилдиларки: аллохга қасамки намоз билан закотни ўртасини жудо қилган кишиларга қарши жанг қиламан, чунки закот молни хаққидир; агар олдин росулуллох саллаллоху алайхи васаллам туяларни оёғини боғлайдиган арқонни улардан закот сифатида олган бўлсалар ва бу қавм шу арқонни бермайдиган бўлса улар билан жанг қиламан.
Умар розиаллоху анху айтдики: аллохга қасамки мана шу миқдорда вақт ўтгач,аллох таоло Абу Бакрни дилини бу жангга хидоят қилганини кўрдим,шу сабабли уни хақ эканини тушуниб етдим.
( متفق علیە .)
Насоийни хадисида хам Анас розиаллоху анху ривоят қиладики:
ارتدت العرب ( رواه النسائي 3894 / صححە الألباني(
яъни: араблар диндан қайтиб муртад бўлишди. Ибни Хузаймани олдида келтирилишича мархамат қилади:
ارتد عامه العرب .
яъни: араблар умумий суратда муртад бўлишди.
Асад ва Ғатафон қабилаларидан бўлган бузоға намояндалари Абу Бакрни олдига сулх талаб қилиб келишган вақтда, улар биз закотни тўлаймиз,дейишди. Абу Бакр розиаллоху анху уларга икки йўлдан бирини ихтиёр қилишга буюрди, уларни бири бутун молларини топширишади,иккинчиси эса сулхни қабул қилиб расвогарчилик билан хаётларини давом эттиришади. Шунда улар айтишдики: биринчисини тушундик, аммо расвогарчилиги бор сулх нима ,дегани? Абу Бакр розиаллоху анху уларга айтдики: яъни от ва қиличларингизни бизларга таслим қиласизлар ( мусулмонлар уларни дастидан омонда бўлиши учун) ва чўпонлик,туя ва чорва хайвонларини боқиб парвариш бериш билан росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг халифасини кўнгли сизларга нисбатан хотиржам бўлгунича шуғулланасизлар, сизлардан бизлар олган нарсалар ғанимат бўлади ва сизлар бизлардан олган нарсангизни қайтариб беришингиз лозим. Бизлардан ўлдирилган кишиларнинг жаннатда эканига гувохлик берасизлар ( яъни уларни диясини тўлайсизлар) ,сизлардан ўлдирилганлар эса жаханнамда бўлишади ( уларни дияси бизларни зиммамизда эмас) . Бухорий мана бу воқеани муфассал суратда нақл қилиб келтирган.
Шу сабабли хам Абу Бакр розиаллоху анху уларга фақатгина закотни тўлашдан иборат бўлган осонлик билан омонлик бермади,балки шариатдаги бир қонунни қабул қилмаслик сабабли кофир бўлганликларига,исломдан чиқиб муртад бўлганликларига гувохлик беришликларини ва буларни орқасидан уларнинг тарафидан ўлганларнинг жаханнамда эканликларига хам шаходат беришларини талаб қилади.
Мана бу Абу Бакр розиаллоху анху икки гурух билан жанг қилган,уларни бири муртадлар гурухи эди иккинчиси эса муртад эмас,балки саркаш деб хисобланадиган закотни бермаган кишилар бўлишган,дейдиган кимсаларга жавобдир! Бу асоссиз шубхани акси бўйича, росулуллох саллаллоху алайхи васаалламни асхобларини ўртасида одамлар икки гурух бағийлар ва муртадлар бўлган,деган ихтилофли фикрлар бўлган эмас. Балки уларни барчалари муттафиқ бўлиб ижмоъга эга бўлишган,яъни уларни барчаси бу одамларни исломдан чиқиб муртад бўлган дейишарди. Бу ерда сухбат орасида фақат Умар ибни Хаттобнинг ўлдирилганларни дияси бериладими ё йўқми?,-деган саволи бўлган холос.
Умар розиаллоху анхудан ривоят қилинади, у киши Абу Бакр розиаллоху анхуга мархамат қиладики: кўриб турганингдек барча араблар муртад бўлишди, агар Усомани лашкарини муртадларга қарши жангга тайёрлаганингда яхши бўларди.
( كتاب الردة للواقدي ص 8 )
Оиша розиаллоху анхо мархамат қиладиларки: росулуллох саллаллоху алайхи васаллам вафот топган пайтларида арабларни хаммаси умумий суратда муртад бўлишди ва дилларида нифоқ жойлашиб олди.
( تاریخ دمشق لإبن عساكر/ 38347 )
Молик ибни Навира Холид ибни Валид розиаллоху анхуга айтдики: сен мени мусулмон бўлсам ва қиблага қараб намоз ўқисам хам ўлдирасанми? Холид розиаллоху анху унга жавоб бердики: агар мусулмон бўлганингда закотни беришдан бош тортмаган бўлардинг, қўл остингдаги одамларга хам закотни бермасликка буйруқ бермасдинг, аллохга қасамки ўрнингдан силжишга хам рухсат бермайман ва сени ўлдираман; чунки исломдан муртад бўлдинг ва закот хисобидаги туяларни ушлаб турдинг ва одамларга хам молларидаги закотни бермасликка фармон бердинг.
( كتاب الردة للواقدي ، ص 162 )
Айтиб ўтилган ўринларни барчаси шунга ишора қилиб турибдики, ўша замонда фақат бир гурух мавжуд бўлган, у хам бўлса муртадларни тўдаси, бу ердаги бошқа бир нуқта шуки, аллохни шариатидаги фақатгина бир қонунни бажармасдан ўрнига бошқа қонунни алмаштирган киши,агарчи исломдаги бошқа хамма ибодатларни бажо келтирса хам муртад хисобланади.
Ўтган донишмандлар, ахли илм ва мана бу умматни хойрул қурунидагилар мана бу борада бу хукмни чиқарганлар,улар мархамат қилишадики:
Абу Убайда ибни Салом айтадики:
” فلو أنهم ممتنعون من الزكاه عند الاقرار و اعطوه ذلك بالألسنه و أقاموا الصلاه غير أنهم ممتنعون من الزكاه كان ذلك مزيلا لما قبله و ناقضا للاقرار و الصلاه ، كما كان اباء الصلاه قبل ذلك ناقضا لما تقدم من الاقرار ” . ( كتاب الإیمان ) ص 17 )
Яъни: закотни беришдан бош тортган холда уни вожиб эканига иқрор бўлишса, тил билан уни бераман деса ва намозни хам адо қилса,аммо яна закот бермайдиган бўлса, уни намози ,шаходатайни ботил бўлади, шунга ўхшаш намозни тарк қилган холда шаходатайнни айтган кимсани бу амали айтган шаходатайнни хам ботил қилади.
Абу Бакр розиаллоху анху ва бошқа асхоблар закотни бермаганларга қарши олиб борган жанглар,жиходлар мана бу сўзларни амалдаги тасдиғи бўла олади, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам мана шу равиш билан мушрикларга қарши жанг,жиход олиб борган эдилар; у киши бу жангларда мушрикларни қонини тўкиб аёл ва фарзандларини,молларини тортиб олардилар, сахобалар хам уни вожиб эканини инкор қилмасдан,аллохни қонунини амалда бажарилишига монеълик қилган ва закотни беришдан бош тортган кишиларга қарши шу жангларни ижро қилишган. Энди хозирги замондаги шариат қонунларини иқтисодий ,таълим- тарбият, жамиятни ички ва ташқи сиёсати, жазо хуқуқлари,оилага оид қонунлар ва …….бўйича қабул қилмайдиган ва бутун жахон секуляр кофирларини ёрдами билан мана бу шариат қонунларини ижро қилишни хохлаган кишиларга қарши қуролли жанг олиб бораётган муртад секуляристларга қандай муомала қилиш керак?!
Хилол мархамат қиладики: маймунийни менга хабар беришича, у отаси Абдуллохдан сўрайди: закот беришдан бош тортган кимса билан жанг қилиб қурол билан урушиладими?
У киши хам мархамат қиладики: албатта, Абу Бакр Сиддиқ розиаллоху анху улар билан жанг қилган. Шунда ундан савол қилинди: агар улар ўлдирилса маййит намози уларга ўқиладими ёки улардан мерос олса бўладими?
Мархамат қилдики: агар Абу Бакрни замонидаги кишиларга ўхшаш закотни беришдан бўйин товласалар ва мусулмонлар билан қуролли жанг олиб борсалар , уларни хукми муртад бўлади, бу холатда улардан мерос олиб бўлмайди ва уларга маййит намози хам ўқилмайди. Лекин агар бир киши залил ё дангаса бўлгани сабабли закотни беришдан бош тортган бўлса, бу суратда унга маййит намози ўқилади ва мерос хам олса бўлади…..
) أحكام أهل الملل للخلال ص 488 )
Шунингдек шайхул ислом ибни Таймия айтадики:
” و قد إتفق الصحابه و الأئمه بعدهم علي قتال مانعي الزكاه وغن كانوا يصلون الخمس و يصومون رمضان و هؤلاء لم يكن لهم شبهه سابغه فلهذا كانوا مرتدين و هم يقاتلون علي منعها و إن إقروا بالوجوب . ” ( مجموع الفتاوى ( 548 / 28
Яъни: росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асхоблари ва улардан кейинги имомларни иттифоқи бўйича, закот беришдан бош тортган кимсалар агарчи беш вақт намозни ўқисалар ва рамазонда рўза тутсалар хам муртад саналган; чунки улар закот бермаслик учун пичоққа илинадиган далил ва шубхага эга эмасдилар. Шу сабабли хам закотни бермаганликлари боис,агарчи уни вожиб эканига иқрор бўлишса хам уларга қарши жанг қилинади. Мархамат қиладики:
” الصحابه لم يقولوا هل أنت مقر بوجوبها او جاحد ” ) الدرر السنیة (131/8 )
Сахобалар закотни бермаганларга қарши жангни бошлашган пайтда, улардан закотни вожиб эканига эътиқодинг борми ё уни инкор қиласанми?-деб сўраб ўтиришмаган.
Исломий умматни ижмоъсидаги далиллар:
Муртадни кофир бўлишига ва уни ўлдирилишига сахобаларни ижмоъси мавжуд бўлиб, буни намунасини закотни беришдан бош тортганлар ва нубувватни ёлғондан иддао қилувчиларни ўлдиришда кўринади. Уларнинг ўртасида жангни эълон қилиш борасида ихтилоф бўлган эмас. Бу хақида сахихи Муслим ва Бухорийда батафсил санадлар келтирилган. Ислом уламолари муртадларнинг ўлдирилишида ижмоъ қилишган, аммо улардан тавба қилишни талаб қилинадими ё йўқми?-, мана бу борада ихтилофга эгадирлар. Хатто уламолар,фиқх олимлари, хадисшунослар ўзларини асарларидаги бир бобни ридда унвони остида мана бу мавзуга ихтисос беришган.
Имоми Нававий Муслимни шархида мархамат қиладики:
” و قد اجمعوا علي قتل المرتد و اختلفوا في استتابته هل هي واجبه أو مستحبه ، و في قدرها و في قبول توبته ، و من له حق في أن يقيمها ، و في أن المرأه كالرجل ، ام لا ؛ فالجمهور علي أنها تقتل و عند أبي حنيفه تسجن و عند الحسن و قتاده تسترق و روي عن علي )
Яъни: мусулмонлар муртадни албатта ўлдирилиши кераклигига иттифоқ қилиб ижмоъга эришишган, аммо уларни ўлдиришдан олдин тавба қилишни талаб қилинадими ё мустахабми ёки нималарда улардан тавба қилишни сўралади ё уларни устида мана бу шаръий жазони кимлар ижро қилади ёки бўлмасам аёл кишини хам эркак кишиларга ўхшаш ўлдирилиши керакми?,- деган масалалар хақида ихтилофга эгадирлар. Абу Ханифа, Хасан, Қатодадан ташқари барча уламоларни наздида аёл киши хам эркак кишилардек ўлдирилиши лозим; аммо Абу Ханифани айтишича, аёл киши ўлдирилмайди,балки уни қамоқга ташланади, Хасан ва Қатода хам Алидан олиб келган ривоятларига кўра айтишадики, аёл киши ўлдирилмайди,балки каниз, қулга айланади.
Имоми Ахмад мархамат қиладики: исломдан қайтиб кетган кишини бўйни узилади.
Имомии Хаттобий айтадики: мусулмонларнинг аллохни ва динни хақорат қилган кишининг ўлдирилиши вожиб экани хақидаги хукмда ихтилоф қилишганини эшитмаганман.
Имоми Фахри Розий айтадики: динни хар қандай равиш билан масхара қилиш, аллохга кофир бўлишлик хисобланади. Шунингдек имоми Исхоқ ибни Рохавия ва Қози Иёз ва Мардовий ва Олусий ва ……уламоларнинг мана бу борадаги ижмоъсини келтирганлар.
Қози Иёз мархамат қиладики: қуръонга ё уни бир қисмига хурматсизлик қилган киши ё унга таъна қилган ё уни хақорат қилган ё уни инкор қилган ва уни ахкомларини рад қилган ёки уни бир ояти ё харфини инкор қилган ё унга ишонмаган ёки уни очиқ хукмларига ё ундаги хабарларга ишонмаган ёки уни тескарисига ишонган кимса уламоларни ижмоъси бўйича кофир бўлади.
Кофир ва муртадниннг шаръий хукмига бўйсинмаган кимсаларни хукми.
Муртадларни вужудини инкор қилган ёки муртадларни кофир бўлишида шубхаланган киши кофир бўлади ,бундай киши исломни ноқис қилувчи доирасига кирибди, чунки у исломни хақиқатини бир қисми хисобланган тоғутга куфр келтиришни ўзида амалий суратда кўрсата олмаган.
Бошқачароқ қилиб айтганда: агар мутахассис доктор барча текширув ишларини амалга оширгач, фалончи кишида спид, сил,вабо , малария, ўлат ёки бошқа юқимли ва ўлдирадиган касалликни ташхис берган бўлса,сиз мана бу касалликларни инкор қилсангиз ёки уни эълон қилишдан бош тортсангиз ва уни беркитсангиз қандай натижани қўлга киритилади? Буни биринчи натижаси мутахассис докторни ёлғончи деган бўласиз ёки уни қўйган ташхисини назарга илмаган бўласиз ва бундан кейинги натижада эса мана бу юқумли касалликни тарқалишига шароитни мухайё қилган бўласизлар,буни оқибатида бу юқумли касалликка одамлар қанчалик гирифтор бўлишса, сиз хам буни гунохида шерик хисобланасиз. Бу шахсни ва жамиятдаги шахсларни жисми ва баданини саломатлиги бўйича жиноятлар туркумига киради. Энди бу ерда аллох таоло энг олим ва хаким зот сифатида, мархамат қилиб турибдики, фалончи мана бундай хатарли иймоний ва ички касалликка мубтало бўлган, у юқумлидир. Сизлар ўзингизни ва бошқаларни иймонини химоя қилиш учун, бундай бечора, фосид,ишлатиш мухлати тугаб қолган инсонларни аниқлаб, мени сўзларимга ишониб уларни жамиятдан супуриб ташланглар. Аммо бир киши келиб -аллохдан панох сўраймиз- мени ва мусулмонларни иймони ва ақидасини саломатлиги учун юборган нусхани қабул қилмайдиган ёки уни ошкор қилиб эълон қилишдан бош тортиб уни яширадиган бўлса, қандай натижани қўлга киритилади?
Уни биринчи натижаси бўйича, сен аллох таолони ташхисини қабул қилмасдан уни назарга илмаган бўласан, бундан сўнг бу касалликни инкор қилиш ва уни одамлардан яшириш орқали касалликни тарқалишига боис бўласан, албатта иймон ва ақида мана бу касаллик томонидан хамлага дучор бўлгандан сўнг, хар қандай шахс хам унга мубтало бўлиши мумкин. Чунки жисм ё соғлом ё бемор ва шахс хам ё аллохга мўъмин ё тоғут,куфрга мўъмин бўлади, мана бу бир-бирига қарама – қарши нарсалар бирга бўлиши мумкин хам эмас. Бу ишларни барчаси шахсларни,жамиятни иймонини ва ақидасини химоя қилиш учун қилинади.
Абдуллох Аботин мархамат қилади:
” فمن قال :إن من أتي بالشهادتين و صلي لا يجوز تكفيره و إن عبد غير الله ، فهو كافر و من شك في كفره فهو كافر لأن قائل هذا القول مكذب لله و لرسوله و اجماع المسلمين . ” ( الدرر 10/250 و كتاب الرسائل 1/660 )
Яъни: агар бир киши айтсаки: шаходатайнни айтган ва намозни ўқиган кишини такфир қилиб бўлмайди, агарчи аллохни қонунларидан бўйин товлаган ва аллохдан бошқа қонунларга эргашган бўлса хам; бундай суратда, мана бу шахс инкор қилувчи кофир бўлади ва мана бу шахсни кофир эканлигига шубха қилган киши хам кофир хисобланади. Чунки бу шахс аллохни, росули саллаллоху алайхи васалламни ,мусулмонларни ижмоъсини ёлғончига чиқарган.
377 йилда вафот топган Мултий мархамат қилади:
” و جميع أهل القبله لا إختلاف بينهم : أن من شك في كافر فهو كافر ، لأن شاك في الكفر لا إيمان له ، لأنه لا يعرف كفرا من الإيمان ، فليس بين الأمه كلها خلاف أن الشاك في الكافر كافر ” . ) التنبیە والرد ص 54 )
Яъни: ахли қиблани барчаси иттифоқ қилган ва ихтилофга тушмаган нарса шуки: кофирни кофир эканлигига шубха қилган кишини ўзи кофир бўлади, чунки куфрда шубха қилган кишини иймони йўқдир,у куфр ва иймонни бир-биридан ажратмаган; шу сабабли хам исломий умматни орасида кофирни кофирлигида шубхаланган кишини ўзини хам кофир бўлиши борасида ихтилоф мавжуд эмас.
Ибни Таймия айтадики:
” من قال إن تكلم بالشهادتين و لم يؤد الفرائض و لم يجتنب المحارم يدخل الجنه ، و لا يعذب أحد منهم بالنار ، فهو كافر مرتد يجب أن يستتاب فإن تاب و إلا قتل .” (الفتاوي 3/186 )
Яъни бир киши қуйидагиларни айтса: шаходатайнни айтиб фарзларни бажо келтирган ва ўзини харом нарсалардан узоқлаштирмаган кишини хар иккови хам олов билан азоб берилмайди ва жаннатга киради. Мана бу шахс бу гаплари сабабли кофир ва муртад бўлади,ундан тавба қилишини талаб қилиш лозим бўлади, агар тавба қилмайдиган бўлса ўлдирилади.
Муртад шахсни ўлдиришни, уни жазолашни инкор қилган кимсани хукми.
Агар бундай шахс қуръон ва суннатдаги нарсаларга шубха билан қараган бўлса ёки нотўғри тафсир ва таъвил сабабли бўладиган бўлса, бу суратда масалани унга ойдинлаштириб хужжатни қоим қилинади, мана шу мархалардан сўнг хам олдинги гапида туриб оладиган бўлса кофир бўлади. Аммо агар шахс мунофиқ ва секуляр бўладиган ва уни мақсади аллохни шариатидаги қонунларни масхара қилиш ва уни арзимаган холда кўриш бўлса,унда уни қўлга олинган пайтда риддаси ва куфри сабабли ўлдирилади.
Ибни Хазм махаллий номли китобида росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хеч кимни иртидод сабабли ўлдирмаган,дейдиган кимсаларга жавоб тариқасида мархамат қиладики:
” و من ظن أن رسول الله صلي الله عليه وسلم لا يقتل من وجب عليه القتل من أصحابه فقد كفر و حل دمه و ماله لنسبته الي رسول الله الباطل و مخالفه الله تعالي …. من الكفر الصريح : أن يعتقد أو يظن أن يعطل إقامه الحق الواجب في قتل المرتد علي كافر يدري أنه ارتد ، ثم لا يقنع بهذا حتي يصلي عليه و يستغفر له و هو يدري أنه كافر ” .
Яъни: агарчи ўлимга сазовор бўладиган бўлса хам, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ёронларини хеч қайси бирини ўлдирмайди,деб гумон қиладиган кимса кофир бўлади, уни моли ва қони халолдир,чунки аллохни буюрган нарсаларидан бўйин товлашни ,ботилни росулуллох саллаллоху алайхи васалламга нисбатлаган………..қуйидагилар аниқ ва ошкор куфрлардандир: ақиданг шундай бўлса ёки муртадни ўлдиришдан иборат вожиб хукмни ,кофирлиги аниқ бўлган кишига нисбатан бекор қилса бўлади,деб гумон қилсанг,сўнгра бунга хам қаноат қилмасдан унга намоз ўқиб мағфират дуоси қиладиган бўлсанг,бўлиб хам мана бу шахсни кофир эканини билсанг.
Жамланган суратдаги иртидодни тарихи.
Энг қўрқинчли ва мусибатли иртидодларни тури шуки, жамланган суратда ва хаммани қоплаб олган холда бўлади, одамлар икки қисматга тақсим бўлишади, муртадлар хам қудрат ва хукумат эгаси бўлишади. Худди:
1-Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни умрларини охирида ва Абу Бакрни хилофатини аввалидаги арабларни муртад бўлиши.
Бу борада жуда кўп гувохлар мавжуддир, мисол тариқасида:
Умар ибни Хаттоб розиаллоху анху айтадики:
” إن العرب قد إرتدت علي أعقابها كفارا ” . (كتاب رده واقدي )
Албатта араблар орқага қайтишди ва кофир бўлишди.
Уммул мўъминин Оиша розиаллоху анхо мархамат қилади:
” ارتدت العرب قاطبه و اشراب النفاق ” .
Яъни: тамоми араблар муртад бўлишди ва иккиюзламачилик ва нифоқ эгаллаб олди.
Анас розиаллоху анху айтадики:
” ارتدت العرب ” .
Яъни: араб муртад бўлди.
Абу Хурайра розиаллоху анху айтади:
” ارتد من ارتد من العرب و قال : ارتد عامه العرب . ”
Араблардан қолган хаммаси муртад бўлди, яна айтадики: барча араблар муртад бўлишди.
Яна Абу Хурайра розиаллоху анху айтадики:
” يخرج الناس اليوم من دين الله أفواجا كما دخلوا أفواجا “
Яъни: бугунги кунда одамлар жамланган суратда аллохни динидан чиқиб кетишяпти, худди бир пайтлари жамланган холда динга кириб келишгандек.
Ибни Касир ва ибни Хишом Исхоқдан ривоят қилишадики: нажддаги ғатафон ва асад қабиласи пайғамбарликни даъво қилган Тулайха фарзанди Хувайлид асадий бошчилигида муртад бўлишди; ямомадаги бани ханифа қабиласи мусайламани рахбарлигида муртад бўлишди, тамим қабиласи эса пайғамбарликни даъво қилган, сўнгра эса мусайламага никохланган хорисни қизи Сажжох билан бирга муртад бўлишди, фазора қабиласи хам хасанни фарзанди Увайнани рахбарлигида муртад бўлди, бахрайндаги робиъа, бакр ибни воил қабилалари нўъмонни фарзанди мунзир рахбарлигида муртад бўлди, канда ва хазрамавт қабилалари хам ашъас ибни қайс канди рахбарлигида муртад бўлди, мазхаж уни орасидаги ямандаги Аннос ва мурод қабилалари асвад унсийни рахбарлигида муртад бўлишди, асвад росулуллох саллаллоху алайхи васалламни вафотларидан сўнг ўлдирилади, сувайлим ва қузоъани бир неча тоифалари хам муртад бўлди.”
2-Қуромита
3-Сафавия
4-Муғул
Ибни Таймия айтадики: одамларни орасида шундай кишилар бор эдики, агар душман ғалаба қозонадиган бўлса ўзларини куфр ва иртидодларини ошкор қилишарди, хозирги замондаги аксарият мусулмонлар қийинчилик,мушкилотларга дучор бўлишган пайтда муртад бўлишади, бу борада ўзимиз етарли миқдорда кўрганмиз,ана ўша кўрганларимиз ибрат олишга кифоя қилади.
() الإیمان ص 281 )
5-Андалусда қолиб кетган ва хижрат қилмаган бир даста мусулмонларни муртад бўлиши…..899 йилда вафот топган Абу Аббос ибни Зикрий мусулмонларга қарши насронийлар билан муттахид бўлган ва насронийларни химоя қилиб уларга ёрдам берган қабилалар хақида мархамат қиладики:
” ما وصف به القوم المذكورون يوجب قتلهم كالكفار .” ( النوازل 1/419 )
Сифатлари айтиб ўтилган қавмни ўлдириш кофирларни ўлдиришдек вожиб вожиб бўлади.
6-Охирги бир икки асрда мусулмонларнинг секуляризм ва ундан чиқиб келган социализм,социал демократ, либирал демократ,коммунизмга…….. ўхшаш мазхаблар унвони остида муртад бўлишлари.
7-Бутун жахондаги босқинчи секуляр кофирларни ва махаллий секуляр муртадларни химоя қилишни орқасидан муртад бўлган мусулмонзодаларни муртад бўлиши, мана бу бечораларни сони қанча эканини аллохни ўзи билади.
Муртадни мужозот қилишни ижросидаги хикмати
Диндан чиқиб ўзини чиқиб кетганини ошкор суратда эълон қилган кишини мужозот қилса бўлади, аммо агар ўзини иртидодини ошкор изхор қилмаган ва хеч ким уни иртидодан хабардор бўлмаган бўлса, мужозот бўлмайди. Чунки эътиқод қалбга оид нарсадир. Шунинг учун хам муртадни дунёда мужозот қилиш уни шахсий ақидаси сабабли эмас,балки уни ижтимоий жинояти,гунохи сабаблидир.
Муртад киши ўзини иртидодини жамиятни орасига олиб кирган пайтда, уни рафтори ижтимоий ахкомлар майдонига киради, мана шу кўз- қараш жихатидан у мусулмонларга қарши рухий жангдаги жиноятчи сифатида майдонга кирган бўлади; у ошкора бошқаларни хуқуқларини паймол қилиб уларни иймонлари,ишончларига қарши хамла қилади, умум одамларни зехнида шак-шубхани ижод қилади,албатта умумни фикрида шубхани ривожлантириш жамиятни иймоний рухиясини заъифлаштиради ва одамларни иродасини,иймонини сустлаштиради. Шубхаларни текшириш мутахассислар,диншуносларни зиммасидаги вазифа бўлганлиги боис, умумий диндор одамлар – ўзларида мана бундай қобилиятни йўқлиги сабабли – жамиятдаги умумий фазо ўзлари ва фарзандларини парвариши учун соғлом бўлишини ўзларини хаққи ,деб билишади. Жамиятни иймоний рухиясини сақлашлик,жамиятдаги шахсларни мухофизат қилишни пойдевори,асоси бўлиб, аллохни шариатидаги қонунларни душманларига қарши муқобила қилиш йўлидаги энг кучли абзор ва одамларнинг хаққи бўлади.
Аллохни душманлари мана бу мухим абзорни яхши танишади,шу сабабли хам садрил ислом даврида ислом душманлари режа тузиб зохирда ислом келтиришди ,сўнгра эса кофир бўлишди, улар бу ишлари билан мусулмонларни иймонларини заифлаштиришни ва уларни ўрталарида ихтилофни, бўлинишни ижод қилишни хохлашди. Аллох таоло бу борада мархамат қиладики:
” ” . (آل عمران، 72. )
Шундай бўлгач ислом шариатидаги қонунларга нисбатан қайсарлик билан ва илохий динга зарба уриш ,фитна ва бўлиниш,мусулмонларни ўртасида ихтилофни ижод қилиш учун куфрини эълон қилган кишини устида муртад хукмини ижро қилиниши комилан маъқул ва мантиқийдир. Мусулмонларни вахдатига зарба уриб муваффақиятсизликка ва мусулмонларни обрўсини тўкилишига боис бўладиган кимсаларни жазоси шундай бўлади.
Мана бу хукмни ижро қилишни ва одамларни ижтимоий гунохларни қилишдан узоқлаштиришни хикматларига қуйидаги сатрларда ишора қилинади:
1-Аллохни шариатидаги қонунларни мухофизат қилиш ва жамиятни асосий қонуни сифатида қўлга киритган жойгохига ахамият бериш.
2-Мусулмонларни душманларининг жамиятни иймоний ишончларида ,ахлоқий интизомда парокандаликни ижод қилиш учун амалга ошириляпган рухий жангларини бостириш. Шу сабабли бу мужозотни рухий таъсири умум одамларга ўзидан кўра кўпроқ соғлом фазони вужудга келтира олади.
3-Бошбошдоқликни ва жамиятдаги асосий қонунларни назарга илмасликни олдини олиш.
4-Муртад шахс кофир холида ўлмаслиги учун, шу шахсни жамиятнинг асосий қонунларига итоат қилишга қайтариш.
5-Иртидод хукмини оғирлиги уни таблиғ қилиш йўлларини ёпади, худди ўлдириш,ўғирлик ва бошқаларни хукмини оғирлиги мана бу жиноятларни йўлини беркитканидек.
6-Аллохни шариатидаги қонунларни ахамиятини кўрсатиш ва мусулмонларни иймони ,ақидавий ва рухий саломатлигини мухофизат қилиш. Албатта хар бир тузум жорий қилинган ўзини қонунларини кўрсатиш орқали, қайси ишлар кўпроқ ахамиятга эга эканини намоён қилади. Иртидод учун оғир жазони таъйин қилиниши хам,жамиятни рухий ва ақидавий саломатлигини хамда иймоний рухиясини сақлашдаги ахамиятини кўрсатади.
7-Ислом динига киришдан олдин ислом шариати хақида кўпроқ тахқиқотлар олиб бориш ва фикрлашга тарғиб қилиш.
Исломга кириш мажбурий эмас “ла икроха фид дин”, аммо унга кириб келгач ундаги қонунларга бўйсиниш лозим бўлади. Муртадни жазоланиши, мусулмон бўлмаган халқларни янада кўпроқ диққат ва эътибор билан исломга киришларига тарғиб қилади. Мана бу масала суст иймонни хам олдини олади.
Ридда шаръий худудларни бири хисобланади.
Риддада жиноятчини жазоси ўлим эканлигида хеч кимни шубхаси йўқ,аммо баъзи уламоларни фикрича уни хукми ўлим бўлгани билан шаръий худудлардан хисобланмайди,балки таъзир яъни адаблашни бир туридир. Аммо кўпчилик назарлар бўйича у шаръий худудлардан бири хисобланади , худудлар 7 қисм бўлиб дунёдаги 5 заруратни мухофизат қилиш учун ижро қилинади:
1-Ридда ва муртадлар хаддини ижро қилиш, аллохни шариатидаги қонунларни мухофизат қилиш ва уни жамиятдаги ижроий қудратидан иборатдир.
2-Жонга оид қасослар эса шахсларни жонини мухофизат қилиш учундир.
3-Зино ва хамжинсбозлар хаддини ижро қилиниши наслни мухофизат қилиш учундир.
4-Тухмат қилиш хаддини ижро қилиниши эса номус ва обрўни мухофизат қилиш учундир.
5-Маст қилувчи ва хушдан кетказувчи нарсаларни хаддини ижро қилиш жамиятни ақли ва фикрини саломатлигини мухофизат қилиш учундир.
6-Ўғирлик хаддини ижро қилиниши мол ва мулкни мухофизат қилиш учундир.
7-Қароқчилик хаддини ижро қилиш хам жон ва молни мухофизат қилиш учундир.
Мужрим шахсга нисбатан ридда хаддини ижро қилиниши учун лозим бўлган шартлар:
1-Мукаллаф бўлиши: шу маънодаки куфр келтирган киши болиғ,оқил,озод бўлиши ва ёш бола,жинни, маст,мажбур қилинган бўлмаслиги керак. Чунки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдиларки:
” رفع القلم عن ثلاث ، عن المجنون حتي يبلغ و عن الطفل حتي يبلغ … “.
2-Бу шахс келтирган куфр ошкор,равшан,аниқ бўлиши ва у хақида хеч қандай шубха бўлмаслиги керак.
3-Бу шахсни куфр келтирганлиги ишончли холатда собит бўлиши лозим.
4-Уни куфр келтирганлиги йўлида хеч қандай тўсиқ бўлмаслиги керак. Жахлга ўхшаш,мана бу жахл хам динни усулларида ва тавхидда хамда таъвил сабабли вужудга келадиган жахл хам бўлмаслиги керак, ёки хато қилиб куфр амалини қилган ва шахсни хадафи куфр амалини ўзини бажо келтиришлик хам бўлмаслиги лозим.
Муртад шахсни жазосини ким ижро қилади?
Исломий хукуматни намояндалари одатда исломий қозихона худудларни ижро қилади. Аммо мана бундай хукумат мавжуд бўлмаган тақдирда ,зарурат хукми сабабли қодир бўлишига қараб воқеани маслахати ва офатларини хисоб- китоб қилган холда,шахслар ва шариатгаро жамоатлар мана бу бўшлиқни тўлдира олишади. Мисол тариқасида айтадиган бўлсак, бир шахс сизни номусингизни ё молингизни тахдид қилиб турган бўлса, сизни бу балодан химоя қилиш учун хукумат қудрати хам мавжуд бўлмаса, сизни ўзингиз зарурат хукми сабабли мана бу балони дафъ қилиш учун реакция билдиришингиз керак бўлади. Мана бу шароитда сиз номусингизни,обрўйингизни химоя қилишга мажбурсиз ва хатто бу йўлда ўлишингиз ёки хамла қилган шахсни ўлдиришингиз хам мумкин. Энди бир тасаввур қилиб кўринглар, бир киши аллох жалла жалалаху ё росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қиладиган бўлса ва мана бу муртадни ўлдирадиган исломий хоким мавжуд бўлмайдиган бўлса, (ёки мавжуд бўлса хам) нима қилиш керак?
Мана бу мавзу бўйича мусулмон киши шахсий суратда баъзи муртадларга нисбатан худудни ижро қилганига ёки унга буйруқ берилганига оид намуналарни келтираман. Бунга қўшимча равишда қуйидаги шубхаларга хам жавоб берилади:
” أن الحدود لا يقيمها إلا الإمام أو نائبه ” .
1-Яъни: худудлар фақатгина имом ёки уни ўринбосари томонидан амалга оширилади.
Қул ёки канизни эгаси хам шахсий суратда хукмни ижро қила олади. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
” أقيموا الحدود علي ما ملكت أيمانكم ” . ( رواه ابو داود و غيره )
Яъни: шаръий худудларни қулларингиз ва канизларингизни устида ижро қилинглар. Яна мархамат қилганларки:
إن زنت أمة أحدكم فليجلدها “. ( رواه البخاري )
2-Агар бир киши мусулмонлар билан паймон ва сулх тузган бўлса-да росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилган бўлса, уни ўлдириш худди жанг қилаётган кофирни ўлдиришдек хар бир мусулмонга вожиб бўлади ва уни ўлдиришда хеч қандай мушкилот йўқдир. Бунга далил сифатида Абдуллох ибни Умар розиаллоху анхуни сўзини келтирилган, у кишига бир рохибнинг росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилганини хабар беришади,шунда у киши айтдиларки: агар мен уни эшитганимда уни ўлдирган бўлардим. Шундай сўнг бу рохибни у кишини олдига олиб келишди ва Абдуллох ибни Умар розиаллоху анху хам унга қилич кўтарган пайтларида рохиб бу нарсани инкор қилди ва у киши уни қўйиб юбордилар.
3-Абдуллох ибни Умарни мисолига ўхшаш воқеалар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асрларида жуда хам кўп содир бўлган, бир киши росулуллох салллаллоху алайхи васалламни хукмларига рози бўлмаган пайтда, Умар уни бўйнини узиб ташлаган эди. Қуръон хам у кишининг бу ишини тўғри эканини тасдиқлаган, шунга ўхшаш Марвонни қизи хам росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилган пайтида уни хўжайини ўлдирган эди. Мана бу кишига росулуллох саллаллоху алайхи васаллам томонидан “ аллох ва росулини химоячилари” деган лақаб берилган эди.
4-Усмон ибни Афвонни хилофати даврида Жундуб ибни Каъаб ғомидий билан бирга Валид розиаллоху анху бир сехргарни ўлдиради.
5-Уммул мўъминин Хафса розиаллоху анхо ўзини қўли билан сехргар аёлни ўлдиради.
6-Кўзи ожиз мусулмон киши ўзини яхудий канизини росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилган пайтида ўлдиради, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам бу канизни қонини тўғри тўкилган,деб эълон қиладилар.
Шахсни муртад бўлгани қандай собит бўлади?
1-Муртад кишини ўзи иртидодга дучор бўлганига иқрор бўлиши
2-Икки одил инсонни гувохлик бериши.
Бир гурух кишилар шу фикрдаки, агар шахс бундай иртидодни инкор қиладиган бўлса унга хукм ижро қилинмайди. Имоми Шофеъий уммун китобида мархамат қиладики:
” من قيل أنه لا يصلي فأنكر صدق . ”
Яъни: бир кишига намоз ўқимаслиги айтилса-ю, аммо у буни инкор қилади ( у мен намоз ўқийман,деса) шахсни мана бу инкори уни рост сўзи сифатида қабул қилинади.
Истефоза, одамларни орасида тарқалган бўлса, яъни етарли миқдорда гувохлар мавжуд бўладиган бўлса ва инкор қилишга ўрин қолмаган бўлса.
Муртад кишини дунё ва қиёматдаги хукми.
Дунёда агар муртад киши тавба қилмаса ва аллохни шариатидаги қонунларга таслим бўлмаса ўлдирилиши керак. Кофирларга тегишли барча хукмлар унга ижро қилинади,қуйидагиларга ўхшаш:
Унга нисбатан бароат ва танаффур қилинади.
Уни химоя қилинмайди.
Мусулмон унга никохланмайди, агарда аёли бор бўлса ундан жудо қилинади, аллох таоло мархамат қиладики:
لا هُنَّ حِلٌّ ڵهُمْ ۆلا هُمْ ێحِلُّونَ ڵهُنَّ ” ( الممتحنه:10. )
агар аёли ундан узоқлашмайдиган бўлса,у хам хўжайинидек муртад хисобланади.
Абдуллох ибни Зубайр розиаллоху анху Мухтор Сақафийни аёлини хам ўлдиради, чунки бу аёл хўжайинини кофир эканини қабул қилмаган эди.
Фарзандларини устида рахбарлик қилиш ва қизларини турмушга бериш масъулияти хам ундан тортиб олинади, унда хеч қандай хақ қолмайди.
Муртадни фарзанди агар отасини иртидодидан олдин дунёга келган бўлса,отасини иртидоди сабабли кофир бўлмайди, аммо агар отаси муртад бўлгандан сўнг дунёга келган бўлса, унга хам кофир бўлганлик хукми берилади ва уни қул қилса хам бўлади.
Муртад киши молига хам эга бўла олмайди, сўзни сахихи шуки муртадни мол-мулки ғанимат қилиб олинади. Буни далили хам отасини аёлини никохига олган кишини достони мисол бўла олади. Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асхоблари уни ўлдиргандан сўнг молини ғаниматга олиб кетишади.
Уни қўли билан сўйилган хайвон хам харом бўлиб уни ейилмайди.
Уни орқасидан намоз ўқилмайди, ботил хисобланади, уни одамларнинг устида имомлик қилишга хаққи йўқ. Уни орқасида намоз ўқиган кимса ,агар уни муртадлигини билган бўлса хам билмаган бўлса хам намозини қайтадан ўқиши лозим. Имоми Ахмад ибни Ханбал мархамат қиладики:
” منهم من قال ذلك لايصلي خلفه الجمعه و لا غيرها ، إلا أنا لا ندع اتيانها ،فإن صلي خلفه أعاد ” . (السنة والإبانة. )
Намози жумъани ва ундан бошқа намозларни хам уни орқасидан ўқилмайди ,дейдиганлар мавжуд, аммо биз жамоат намозини тарк қилманглар ,деймиз,лекин уни орқасидан намоз ўқиган пайтингизда намозни қайтадан ўқинглар. Яхё ибни Муъин мархамат қиладики: 40 йилдан буён Маъмун аббосий тарафидан жухамийларни зухур бўлганлиги боис, мен жумъа намозини қайтадан ўқийман.
Хукумат ва унга байъат қилишлик ботил бўлади, агар хукумат қудрати уни қўлида бўладиган бўлса, чунки аллох таоло мархамат қиладики:
” ۆڵنْ ێجْعَڵ اللَّهُ لِلْكَافِرِینَ عَڵى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً ” . النساء:141.
Муртад билан паймон тузиш шу холатда мумкин бўладики, мусулмонларни қудрати кам бўлса ва уни шаррини дафъ қилишга қодир бўлишмаса.
Агар муртад иртидодини даврида қатл,ўғирлик ё зино каби гунохларни қилган ва ундан сўнг тавба қилган бўлса,агарчи баъзилар тавба ўтган гунохларни ювиб кетади,дейишса хам буларнинг барчасини тавонини тўлаши лозим . Ёки бўлмасам амир ё исломий хоким баъзи бир далилларга кўра (масалан муртадларни тавбага тарғиб қилиш учун) мана бу хисоратларни тўлаши хам мумкин.
Агар муртад киши тавба қилишдан ва қайтадан мусулмон бўлишдан олдин харобкорликлар,зарар ва зиёнлар еткизган бўлса уни хаммасини тўлаши керак. Мана бу заминада хам баъзилар тавба олдин ўтган гунохларни поклайди, ёки амир ва исломий хоким баъзи бир далилларга кўра хисоратни бўйнига олади.
Умум уламолар муртад қўлга тушган пайтида ундан тавба талаб қилишни вожиб дейишади, баъзилар эса уни суннат ,деб билишади. Агарчи бу муртад хар қандай суратда ўлдирилса хам шу назарни билдиришган, ундан тавбани талаб қилингани ва бу дунёдан иймон билан кетгани яхшироқдир.
Умар ибни Хаттоб розиаллоху анху Абу Мусо Ашъарий розиаллоху анху бир муртадни тавба талаб қилмасдан ўлдиргани боис айблаган эди. Умар розиаллоху анху унга айтадики:
هلا حبستموه ثلاثا ، و أطعمتموه كل يوم رغيفا، و استتبتموه لعله يتوب ” ( رواه مالك و عبدالرزاق والبیهقي )
Яъни: нимага уч кун уни қамаб қўймадинг, хар куни унга бир бўлак нон берардинглар ва уни кетидан ундан тавба қилишни талаб қилардинглар,балким у тавба қиларди.
Абдуллох ибни Масъуд розиаллоху анху хам бир қавм муртад бўлган пайтида улардан тавба қилишни талаб қилган эди. (Ахмад ривояти) шунингдек муртаддан тавба қилишни талаб қилишлик Али,Усмон, Муоз ва бошқа асхоблар розиаллоху анхумни наздида хам собит нарса. Қуръондан мана бу оятни хам хужжат, далил сифатида келтирилган:
” ” . (التوبه / 5 )
Имоми Нававий Муслимни шархида мархамат қиладики:
” و قد أجمعوا علي قتل المرتد و اختلفوا في استتابته هل هي واجبة أو مستحبة ، و في قدرها و في قبول توبته ” .
Яъни: уламолар муртадни ўлдириш борасида ижмоъ қилишган,аммо тавбани талаб қилиш вожибми ё вожиб эмасми ва бу тавбани қабул бўлиши қайси даражада экани хақида ихтилоф қилишади.
Аммо иртидоди қаттиқ, муғаллиза бўлган муртадлар тўдасини тавбани талаб қилиб ўтирмасдан туриб ўлдирилади. Сехргар ва аллох ,росулини хақорат қилган кимсалар ё мусулмонларни қаршисига кофирларни қўллаб- қувватлаётган кишилар шуларни жумласидандир.
Имоми Ахмад Ахками ахлил милал лилхилал китобида 459 сахифада мархамат қиладики:
الزنديق لا يستتاب .
Яъни: зиндиқдан тавба қилишни талаб қилинмайди. Ибни Таймия хам айтадики:
ويفرق في المرتد بين الردة المجردة فيقتل إلا أن يتوب ، و بين الردة المغلظة ، فيقتل بلا إستتابة ” . (مجموع الفتاوى والصارم 20/103 )
Яъни: содда ридда агар тавба қилмайдиган бўлса ўлдирилади, ридда муғаллиза эса тавба қилишни талаб қилмасдан туриб ўлдирилади, уларни ўртасида фарқ бор.
Агар бир мусулмон муртадга нисбатан жиноят қиладиган бўлса, ундан қасос олинмайди балки мухтасар бир танбех қилинади холос.
Агар муртад ўлдирилган бўлса уни қони бекорга тўкилган бўлади, уни оиласи ва қариндошларидан хеч қайси бири уни қасосини ё диясини талаб қилишга хаққи йўқ.
Агар бир киши муртадни мол-мулкидан ишлатиб юборган бўлса, ўша миқдордаги нарсани мусулмонларни байтул- молига бериши керак, чунки бундай молни эгаси байтул-мол хисобланади.
Муртад кишини қул қилинмайди ва ундан жизъя хам олинмайди,балки тавба қилиб иккинчи марта мусулмон бўлади ёки қодир бўлинадиган бўлса мусулмонларни қудратига муносиб равишда ўлдирилади. Бу ерда уларга нисбатан “уларни ўлдиринглар ёки ислом келтиришсин” хукми бўйича секуляристлар ёки ахли китоб бўлмаган мушрикларга ўхшаш муомала қилинади, ё мусулмон бўлишади ёки ўлдирилади.
Агар аёл киши муртад бўладиган бўлса, у қўлга тушмасдан олдин тавба қилмаган бўлса ,росулуллох саллаллоху алайхи васалламни мархамат қилган нарсаларига кирганлиги боис “кимки динини ўзгартирса, уни ўлдиринглар” га биноан ўлдирилади. Росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг аёлларни ўлдирмаслик хақидаги буйруқлари асл кофир бўлган аёлларни бир қисмига тегишли бўлиб, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам маккани фатх қилинган пайтда исломга ва мусулмонларга қарши рухий,таблиғий жангларни олиб борганлиги сабабли ўлдирган эдилар.
Аёл кишини ўлдиришлик вожиб эканига далил, Байхақийни дорул қутунда келтиришича : Абу Бакр Сиддиқ розиаллоху анху қирфа номли аёл муртад бўлган пайтида ундан тавба қилишни талаб қилади, аммо у тавба қилмагач Абу Бакр розиаллоху анху уни ўлдиради. Имоми Ахмад ахками ахли милал хилалийда мархамат қиладики:
“إذا ارتدت أستتيبت فإن تابت و إلا قتلت ، و من الناس من يحتج بنهي النبي صلي الله عليه وسلم عن قتل النساء و ذاك غير ذا ليس هو في ذا في شي ء .” .
Яъни: агар аёл киши муртад бўлган бўлса,ундан тавба қилишни талаб қилинади, агар тавба қилмаса ўлдирилади, шундай кишилар борки росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан аёлларни ўлдирмаслик борасидаги далилларни келтиришади, бу далилларни бизнинг (муртадлар хақидаги ) бахсимизга умуман алоқаси йўқ.
Ибни Қуддома муғнийда мархамат қиладики:
” أما نهي النبي صلي الله عليه وسلم عن قتل المرأه فالمراد بها الأصليه “.
Яъни: росулуллох саллаллоху алайхи васалламни аёлларни ўлдирмаслик хақидаги буйруқлари асл кофир аёлларга тегишли бўлган
Агар тоифатул муматтинаъах муртадлари ; харбий қудратга эга ва аллохни шариатидаги қонунлардан бош тортган гурухлардаги муртадлар бўладиган бўлса, уларни хукми бошқа муртадларни хукмидан фарқ қилади. Муматтинаъах тоифаси харбий,хавфсизлик,ижроий қудрати бўлган барча гурухлар,жамоатлар, тоифалар,давлатлардан иборат бўлиб, улар аллохни шариатидаги қонунлар бўйича тузилган хукуматни ташкил бўлишига қаршилик қилади, шу сабабли хам уларга тўсувчи ва шариат қонунларига бўйсинмайдиган тоифа,жамоат ,деб хам айтилади. Улар аллохни шариатидаги қонунлар буйича хукумат ташкил бўлишини хохлашмайди ва харбий,башарий қудрат воситасида аллохни шариатидаги қонунларни ижро қилинишига монеълик қилишади.
Агар муртадлар қуролланган холда мусулмонларга қарши жанг қиладиган бўлишса, уларни аёллари,фарзандлари қул ва канизларга айланишади. Худди Абу Бакр розиаллоху анху бани ханифа ва бошқа қабилалардаги муртад арабларни аёл ва фарзандларини каниз ва қулга айлантирганига ўхшайди. Али ибни Аби Толиб хам бани ножиянинг муртадларини аёл ва фарзандларини қул ва каниз қилиб олганди, агар бу муртадлар қуролли жанг бошланишидан олдин мусулмон бўлишиб таслим бўлишса, уларни қони ва моли омонда бўлади ва уларни аёл,фарзандлари қул ва каниз қилиб олинмайди. Аммо агар улар жанг бўлиб ўтгандан ва уларни қўлга олингандан сўнг мусулмон бўладиган бўлишса, уларни қони ва жони сақлаб қолинади,аммо аёл ва фарзандлари қул ва канизга айланади,эркаклари эса қул қилинмайди.
Мана бунга ўхшаш ахкомларни татбиқ қилиш мусулмонларни мавжуд вазиятига, ўша асрдаги фиқхга боғлиқ бўлиб замон ва маконга муносиб равишда бўлади. Абу Бакр розиаллоху анхуни замонида бу хукм татбиқ қилинди ва Умар розиаллоху анхуни замонида эса мана бу аёл ва болалар қайтарилди , икки замонга эътибор бергангиз ўртасидаги ошкор фарқни кўрасизлар. Хўвла бинти Иёс ханафия Мухаммад ибни Алини онасини қайтарилиши бунга намуна бўла олади. Албатта росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам хавазонни аёл ва болаларини мусулмонларни ўртасида тақсимлаб берилгандан сўнг,уларни яна қайтариб олгандилар,лекин бу хукмдаги ихтилофга сабаб бўлмайди,балки бундай ўзгаришлар амирни ташхисига ,замон ва маконни маслахатига боғлиқ бўлади. ( Абу Юсуф харрож китобида муртадларга оид хукмлар қисматида 67 сахифасида батафсил бу хақида сухбат қилган ва бунга қўшимча равишда Абу Яълий ахкамул султониях китобини 52 сахифасида изохлаб берган ,ибни Қуддома хам муғнийда 90/10 уларни ахкомларига ишора қилган)
Агар муртад жинни бўлиб қоладиган бўлса ,иртидод хукмини ижроси ва кофир бўлишлик ундан олиб ташланади.
Ўлган пайтида уни ювилмайди ,ғусл ва кафан қилинмайди.
Ўлган пайтида унга намоз ўқилмайди ва унга мағфират талаб қилинмайди ,уни хаққига дуо хам қилинмайди.
Ўлган пайтида мусулмонларни қабристонига хам дафн қилинмайди,балки ўлган хайвонларни ўлигига ўхшаш тупроқни остига беркитиб қўйилади.
Унга мерос хам берилмайди ва ундан мерос хам олинмайди. Масалан агар секуляр муртадни фарзанди мусулмон бўладиган бўлса, уни секуляр муртад отаси ўлган тақдирда унга мерос берилмайди, энди мана бу мусулмон ўғил ўладиган бўлса хам, муртад отасига мерос берилмайди. Булар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни мархамат қилган сўзларига мувофиқ равишда бўлади:
” لا يرث المسلم الكافر و لا يرث الكافر المسلم “. (رواه البخاري و مسلم ( :” لا يتوارث أهل ملتين شتي ” . ( رواه أحمد و أبوداود )
Хар қанча қилган яхшиликлари,ибодатлари ботил бўлиб кетади.
Жаханнамни оловида доимий қолиб кетади ва хеч қачон ундан чиқарилмайди, гунохкор бўлган мусулмон кишилар эса поклангандан сўнг аллох таоло рухсат берган сабабларга кўра, жаханнамдан чиқарилади. Аллох таоло мархамат қиладики:
” ۆمَنْ ێرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِینِهِ فَێمُتْ ۆهُۆ كَافِرٌ فَأُوڵئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْێا ۆالْآخِرَةِ ۆأُوڵئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ” . ( البقره:217. )
Хокимни,уни хукмини бажарувчиларни, хукуматда ишлайдиган ишчиларни муртад бўлиши.
Имоми Нававий муслимни шархида мархамат қиладики, қози Иёз мархамат қилади:
” أجمع العلماء علي أن الأمامه لا تعتقد لكافر و علي أنه لو طرأ عليه كفر انعزل ، و قال : فلو طرأ عليه الكفر ، خرج عن حكم الولاية و سقطت طاعته ووجب علي المسلمين القيام عليه ، و خلعه و نصب إمام عادل فإن لم يقع الا لطائفة وجب عليهم القيام بخلع الكافر، فإن تحققوا العجز لم يجب القيام و ليهاجر المسلم عن أرضه إلي غيرها و يفر بدينه “.
Рахбарият ва қўмондонликни кофир кишига топширилмайди,деб уламолар ижмоъ қилишган, шу сабабли агар куфрга дучор бўладиган бўлса уни бу мансабдан олиб ташланади. Мархамат қилинишича: агар у куфрга дучор бўладиган бўлса, уни рахбарлик,қўмондонлик хукми бекор бўлади ва унга итоат хам қилинмайди. Уни олиб ташлаб ўрнига одил пешвони қўйишлик мусулмонларга вожиб бўлади. Агар мана бу вожиб фақат бир жамоатни воситасида амалга ошадиган бўлса, бу холатда уларга мана бу иш вожиб бўлади. Аммо агар бу жамоат шу вожибни бажариш бўйича ўзида заъифликни хис қиладиган бўлса, мусулмонлар ўзларини динлари (уни қонунларига амал қилишни) сақлаб қолиш учун диёрларини тарк қилиб хижрат қилишлари вожиб бўлади.
Ибни Хажарни мархамат қилишича: “ожиз бўлган кишиларга хижрат вожиб бўлади.” (фатхул борий 123/13)
Қодир бўлмаган кишиларга хижрат қилишлик вожиб бўлади. Маъмун аббосий жухамийларни мазхабига эргашган пайтида Ахмад ибни Наср Хузоъий унга қарши қўзғолон қилди; имоми Ахмад ибни Ханбал уни мақтаб чиққан эди:
” رحمه الله ما أسخاه لقد جاد بنفسه له ” . ( إبن كثير 10/303 )
Унга аллохни рахмати бўлсин, у шунчалик кечиримли киши эдики, бу йўлда жонини хам фидо қилиб юборди.
Ислом ахли мана бу ўринда ижмоъ қилишганки, хокимни муртад бўлишидан сўнг занжиравор холатда харбий,хавфсизлик кучлари ва давлат мансабларидаги ишчилар,ходимлар ва уларни қўл остидагилар хам муртад бўлади. Чунки мана шу кишилар уни хукуматини ушлаб туришади ва уни хукуматини,куфрли қонунларини давом этишига хамда аллохни шариатидаги қонунларга қарши жангга боис бўлишади.
Шу нарсага диққат қилиниши лозим бўладики, мана бу хукм хокимни қўл остидаги фармонига бўйсинадиган мажмуъага тегишли бўлиб, оддий халқ буларни жумласига кирмайди, аммо агар бу халқ хам мана бу муртадни хукумат қилишига рози бўладиган бўлса, агарчи бир сўз билан бўлса хам бу хокимни химоя қилиб қўллаб- қувватлашса, бу суратда халқни хукми хам муртад бўлган хисобланади.
Мана бундай кишилар мухариб кофирларни диёрларида ўзларини хохиш- ихтиёрлари билан ўрнашиб яшаётган кишилар билан бирга истелохда “мақдурун алайх” дейиладиган кишиларни хукмига киришмайди. (мақдурун алайх яъни исломий хукуматни ва аллохни шариатидаги қонунлар соясида яшайдиган кишилар хар қандай вақтда жиноят қиладиган бўлишса, исломий суд томонидан хукм чиқарилади) бундай кишилар узр ба жахлга эга бўлишмайди.
Шу сабабли хам харбий,хавфсизлик,суд органларидаги кучлар ёки бошқа ижроий органлардаги нафарларга хам рахбарларини хукми жорий бўлади. (яна бир марта қайтариб айтаман: диққат қилинглар, уларга муртад ва кофир рахбарнинг хукми тегишли бўлади, бу хукуматдан рози бўлмайдиган оддий халқ эса бу хукмга тушмайди.) аллох таоло хам фиръавнни атрофидаги кучларни хам фиръавнни хукмини жумласига киритади ва уларни хаммасини бир хил суратда номлайди ва мархамат қиладики: “ “ (қасос 8)
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам рахбарларни хукмини фақатгина уни қўл остидагиларга жорий қилиб қолмасдан, балки улар билан паймон тузганларга хам мана шу хукмни ижро қилганлар. Росулуллохни асхоблари муртадларга ва уларни қўл остидаги кучларга ва улар билан муттахид бўлганларга нисбатан хам мана шу муомалани ижро қилишган. Айтилишича сосонийларни эронга қилган хамласини омилларидан бири сосонийларнинг муртадлар билан хамкорлик қилганликлари бўлган экан.
Тоғутни хузурига хукм қилишни талаб қилиб боришлик куфр эканини билганингиздан сўнг, шуни хам яхши билингларки аллох таоло куфрни жиноятини одам ўлдиришдан хам кўра каттароқ ва шиддатлироқ,деб билади ва мархамат қилади:
” والفنتة أکبر من القتل “
бошқа бир ўринда мархамат қиладики:
” والفتنة أشد من القتل ” .
Бу ердаги фитнадар мақсад куфрдир; агар шахар ва қишлоқлардаги барча инсонлар бир- бирларини қатли ом қилиш билан машғул бўлиб , хаммани қирғин қилишса хам, бу ишлари бир тоғут хокимни ўзларига пешво қилиб олишлари ва бу хоким одамларни устида аллохни шариатидаги қонунларга хилоф равишда хукмронлик қилишидан яхшироқдир.
Муртадларни устида аллохни хукми ижро қилиниши учун мусулмонлар кўриши лозим бўлган тадбирлар:
1-Уларни кофир бўлганликларини эълон қилиш ва тавба қилмаган тақдирда уларни ўлдириш. Имом Барбахорий суннахни шархида мархамат қиладики:
” فإذا فعل – أي المرتد – شيئا من ذلك فقد وجب عليك أن تخرجه من الإسلام ” .
Яъни: агар муртад шахс мана булардан бирортасини қиладиган бўлса, унда сенга уни исломдан чиқаришинг вожиб бўлади,яъни уни кофир деб биласан.
Албатта кофир,деб эълон қилишлик ва шахсни муртад бўлиши хам ўзига яраша шароитларга ,аниқ ва равшан нуқталарга эга бўлиб уларга эътибор бериш лозим бўлади. Янги мусулмон бўлган ёки мажбурий холатда шаръий билимлардан узоқда ушлаб турилган кишилар хақида ( социалист коммунистларнинг хокимияти остидаги мусулмонлар ёки хозирги кундаги хитойдаги социалистларни қўл остидаги мусулмонларга ва…… ўхшаш) шуни айтса бўладики, агар улар харомлардан бир бўлакни жохил холда инкор қилса, ёки халолларни бир қисмини қабул қилишдан ва вожиб нарсалардан ўзларини тортишса ёки ўзлари қилаётган куфрни бир қисми хақида билимга эга бўлмайдиган бўлса, биринчи бўлиб уларга салохиятли канал орқали уларга керакли билим берилиши лозим. Сўнгра улардан тавба қилишни талаб қилинади ,агар улар етарли билимга эга бўлиб туриб хам ўзларини куфрларида махкам туриб оладиган бўлишса, бундай вазиятда уларни кофир ва муртад бўлганликлари эълон қилинади.
Ибни Таймия маст қилувчи ичимликни ичишни халол қилиб олган ва Умар ибни Хаттоб розиаллоху анху улардан тавба қилишни талаб қилган кишилар хақида айтадики:
” يستتابون و تقيم عليهم الحجة ، فإن أصروا كفروا حينئذ ، لا يحكم بكفرهم قبل ذلك ، كما لم يحكم الصحابة بكفر قدامة بن مضعون “. (مجموع الفتاوى 10/610 )
Яъни улардан тавба қилишни талаб қилинади ва уларга хужжатни комил қилинади, бундан сўнг агар улар яна куфрларида туриб оладиган бўлишса, унда кофир бўлишади, бу ишлардан олдин уларга куфр хукми берилмайди. Шунга ўхшаш сахобалар хам Қуддома ибни Мазъунга хам кофир бўлганлик хукмини беришган эмасди.
Яна мархамат қиладики:
” فإن من نشأ ببادية أو كان حديث عهد و فعل شيئا من المحرمات غير عالم بتحريمها لم يأثم و لم يحد و إن لم يستند في استحلاله لدليل “. (رفع الملام ص 56 )
Агар бир киши биёбонда яшайдиган бўлса ёки янги мусулмон бўлган бўлса ва бу киши мамнуъ харом бўлган нарсани қилса ва уни харом эканлигини билмайдиган жохил бўлса, унда гунохкор бўлмайди ва жазоланмайди хам. Агарчи бу ишни халол эканлигига чанг урмаган фақат уни қилган бўлса хам.
2-Муртадлар билан жиход,жанг ва илм йўли орқали муқобила қилишинг ва уларни тил билан кофир дейишинг ва уларни муртад бўлганлик мезонини қанчалик хатарли эканини хам ровшан қилишинг ва бошқаларни унга қарши қўзғатиб тарғиб қилишинг лозим бўлади.
Агар муртад киши иккинчи марта аллохни шариатидаги қонунларга ,динга қайтишни хохласа уни тавба қилиш шароити ва бу тавбани қабул бўлиш шартлари.
1-Руйи-рост холатда тавба қилиб пушаймон бўлиш
2-Бундан сўнг шаходатайнни айтиш
3-Бундан олдин ўзини кофир ва муртад бўлганига иқрор бўлиши ва ундан сўнг ошкор суратда тавба қилиши
4-Албатта уни иртидоди муғаллиза бўлмаслиги лозим ,чунки аллох жалла жалолахуни ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хақорат қилиш каби ўринларда ундан тавба қилишни талаб қилиб ўтирилмайди.
Баъзи уламоларни фикрича бу шахс ғусл қилиши ва хажжини хам яна қайтадан адо қилиши керак бўлади.
Энди олдинда айтиб ўтилган изохларни орасида шундай савол хам туғилиши мумкин: мушаххас ва маълум бир инсонга нисбатан худди ўғирлик жиноятини қилган ўғрига қарата сен ўғрисан,деганимиздек ёки бўлмасам бегунох кишини ўлдирган кишига қарата сен қотилсан ,дейилганига ўхшаш сен кофирсан ё муртадсан, дея оламизми?
Жавоб мусбатдир; ахли суннатни мазхабида агар бир шахсда такфирни шартлари топиладиган ва такфирга монеълик қиладиган нарсалар хам мавжуд бўлмайдиган бўлса, бундай шахс етарли илм ва билимга эга бўлган хар қандай мусулмон тарафидан муртад,кофир бўлганлик хукми содир қилинса бўлади. Аммо комилан эхтиёт бўлишлик зарур бўлади,чунки агар бир киши илмсиз бўлиб туриб шахсни кофир бўлганлик хукмини содир қиладиган бўлса, шахсда куфр топилмаган тақдирда хукмни содир қилган кишини ўзига бу хукм қайтади ва бу нихоятда хатарлидир. Шунга ўхшаш агарда бир киши кофир ва муртад бўлса-да ,сиз уни мусулмон деб номлаб юрсангиз, бу ишни энг кам хатари шуки ,сиз аллохни шариатидаги қонунларни ахкомини инкор қилган,четга ташлаган бўласиз. Шу билан бирга бу шахсни ва унга ўхшаган бошқа шахсларни динни ва аллохни қонунини оёқ -ости қилишига ёрдам берган ва одамларни иртидодига шароитни янада мухайё қилиб берган бўласизлар. Мана бу замина бўйича икки гурух фаолият олиб борган:
1-Муржиъа мазхабига яқин бўлган ва “истихлол ва жухудни” такфирни шартларидан деб хисоблайдиган кишилардир, аслида эса бундай эмас.
2-Шундай кишилар хам борки, ахли иржоъ эмаслар аммо айтишадики: чунки бу замина бўйича бир гурух кишилар ифрот қилишган (ошириб юборишган) ва жуда кўп хатоларни қилишган, биз мушаххас бир замонгача бу хукмни бекор қилиб турамиз!
Бу икки гурухни хар бири хато қилишади , улар фаолият олиб борган жойларида аллохга ва росули саллаллоху алайхи васалламга нисбатан нафратланиш ва аллохни шариатидаги қонунларни оёқ- ости бўлишига ва бошқа ошкор куфрларни кўпайишига боис бўлишган, буни натижасида секуляр ва муртад ахзоблар одамларни ўртасида осонлик билан ёрдамчи ва тарафдор жамлайди ва уларнинг муртад бўлишига сабаб бўлади.
Балким сизларни ўзингиз хам мана бу тафритларни кўрган бўлсангиз керак, шундай намозхон кишилар борки, муқобилидаги тарафдан бир оз аччиғи чиққанлиги сабабли аллох ва росули, дин ва осмон ва бошқа нарсаларни хақорат қилиб ташлайди, ёки шундай инсонлар хам топиладики, намоз ўқишлари билан бирга секуляр,муртад хизбларга тарафдорлик қилиб юришади. Улар бу ишлари билан ислом доирасидан чиқиб муртад бўлишади,аммо улар ўзларини мусулмон деб хисоблаб юришади!!
Шундай инсонлар хам борки, ўзлари шаръий илмни таълим олишда аввалги мархалада кетишяпган ёки эндигина жохилият ва жамиятга хоким бўлган куфрдан нажот топиб фирқайи ножияни карвонига қўшилган,бу кишилар жамиятдаги фосид вазиятни ўзгаришини тарафдори эканликларига қарамасдан, етарли даражада билимга эга эмаслар, шу сабабли хам улар осонлик билан хатоларга дучор бўлишади. Бундай кишилар тафрит ва бўш ушлаш сабабли такфир қилиш бўйича қўпол харакатлар қилишга ёки ошириб юборишларга гирифтор бўлмасликлари керак.
Инсонлар ишонч ва хотиржамлик билан мусулмон бўлгандан сўнг, шак ва гумон билан ундан чиқишлари мумкин эмас,балки мана бу йўлда ишонч ва қатъиятга эга бўлишлари лозим, худди росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилганларидек:
” إلا أن تروا كفرا بواحا عندكم فيه من الله برهان “.
Магар сизлар ошкор куфрни кўрган пайтингизда бу хақида аллох тарафидан ўзингизни олдингизда далил ва хужжатга эга эдингизми.