سَوال: سِیز قَبُول قِیلَدِیگن اِسلامِی حُکوُمَتلَرگه قَرشِی بُولگنلَر فَقَط اوُزِیمِیزنِی دِیارِیمِیزدَگِی مُنافِقلَرنِی اوُزِی اِیمَس، بَلکِی یِوراپَه، اَمِیرِکَه وَ عَرَب دَولَتلَرِینِی بَعضِیلَرِیدَگِی مُسُلمان اوُلامالَر هَم سِیزگه قَرشِی توُرِیشَدِی، شُوندَی اِیمَسمِی؟
جَواب: سِکولار دَولَتلَردَه، اَنگلِیَه، اَمِیرِکَه وَ اِیاردَنِیَه وَ اوُندَن باشقَه …….گه اوُحشَش دارُ الحَربلَردَه ، بُوتُون جَهان سِکولار کافِرلَرینِینگ پَناهِی آستِیدَه، دارُ الاِسلام وَ آزادلِیک طَرَفدارِی بوُلگن مُجاهِدلَرگه قَرشِی بوُلگن کِیمسَه لَر، ظاهِردَه اِسلامِی کوُرِینگن اَدَبِیات واسِیطَه سِیدَه تَبلِیغ اِیشلَرِینِی آلِیب بارِیشیَپتِی. سَلَف اوُلامالَرِیدَن بِیرِی سِیزنِی سَوالِینگِیزگه جَواب بِیرِیشِینِی اَفضَل کوُرَردِیم، اوُ کِیشِی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:
من لحق بدار الکفر والحرب مختارا محاربا لمن یلیه من المسلمین فهو بهذا الفعل مرتد له أحکام المرتد کلها من وجوب القتل علیه متی قدر علیه ، ومن إباحة ماله ، وانفساخ نکاحه وغیر ذلك . ( المحلی: ج 13 ص 138-139)
اوُزِینِی اِیختِیارِی، اِیستَگِی بِیلَن دارُ الکُفرگه (کُفر قانوُنلَرِی اوُندَه اِجرا قِیلِینَدِیگن دِیار) وَ دارُ الحَربگه (مُسُلمان دِیارلَرِی بِیلَن جَنگ قِیلَیاتگن کُفر دِیارلَرِی) بارسَه، اوُ یِیردَه توُرِیب مُسُلمانلَرنِی اِیختِیارِیدَگِی دِیارلَرگه دُشمَنچِیلِیک قِیلَدِیگن بُولسَه، بُو اِیشِی بِیلَن اوُ مُرتَد بُولَدِی وَ دِیندَن چِیقَدِی وَ مُسُلمانلَرنِی قوُلِیگه توُشگن پَیتِیدَه اوُنِی اوُستِیدَه مُرتَدلَرنِی بَرچَه حُکملَرِی اِجرا قِیلِینَدِی. اوُنِی اوُلدِیرِیش، مالِینِی حَلال بوُلِیشِی، عَیالِینِی نِکاهِی هَم باطِل بُولِیشِی وَ اوُندَن باشقَه مُرتَدلَرگه تِیگِیشلِی اَحکاملَر شوُنِی جُملَه سِیدَندِیر.
اَلبَتَّه مَنَه بُو اِنسانلَر آلدِین یَحشِی مُسُلمانلَر بوُلگن وَ جُودَه کُوپ حِذمَتلَر قِیلگن بُولِیشِی هَم مُومکِین، یاکِی بُولمَسَم اَلله وَ رَسُولِی اوُچُون هِجرَت قِیلگن بُولِیشِی هَم موُمکِین. (اوُمُّ المُؤمِنِین بُولگن صَفِیَه رَضِیَ الله عَنهانِی آلدِینگِی حُوجَیِینِی عُبَیدُ الله اِبن جَحشگه اوُحشَش، اوُ کِییِینچَه لِیک حَبَشَه دَه مُرتَد بُولگن اِیدِی)
یاکِی وَحِینِی کاتِیبلَرِی بُولگن بُولِیشِی هَم مُومکِین ( عَبدالله اِبنِ اَبِی سرحگه اوُحشَش) اَمّا بِیزلَرنِی حاضِرگِی اَیتماقچِی بُولگن نَرسَه مِیز اِنسانلَرنِی عاقِبَتِی، اوُلَرنِینگ بوُگوُنگِی کوُندَگِی ظاهِرِی وَضِیعَتلَرِی حَقِیدَه دِیر. اَلبَتَّه عَمَللَرنِی خاطِمَه سِی مُهِمدِیر.
بِیزلَر مَنَه بُوندَی شَخصلَرنِی اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانُونلَرِینِی اِجرا قِیلوُچِیلَرگه قَرشِی کوُرِشَیاتگن دُشمَننِینگ روُحِی جَنگلَرِینِی عَسکَرلَرِی، هَمدَه باسقِینچِی،سِکولار کافِرلَر وَ مَحَلِّی ساتقِینلَرنِی جِبهَه سِیدَگِی اِینگ خَطَرلِی قِیسم، دِیب بِیلَمِیز.
بُو قِیسقَه، مُختَصَر جَوابدَن سوُنگ، مُختَصَر صُورَتدَه تَکفِیرنِی شَرطلَرِی، مانِعلِیکلَرِی حَقِیدَه اَیتِیب اوُتِیش لازِم دِیب، بِیلَمَن، چوُنکِی شوُندِی قِیلِینمَسَه – اَلله سَقلَسِین- تَکفِیر قِیلوُچِیلَر وَ مُرجِعَه لَرنِی توُرِیگه اِیلِینِیب قالِیشِیمِیز موُمکِین.
تَکفِیرنِی شَرطلَرِی اوُچ قِیسمگه تَقسِیم بُولَدِی:
- فاعِلدَگِی شَرطلَر: مُکَلَّف بُولِیشِی ( عاقِل، بالِیغ) قَصددَن شُو اِیشنِی قِیلگن بُولِیشِی، اِیشنِی قِیلگن پَیتِیدَه اِیختِیارِی بِیلَن قِیلگن بوُلِیشِی.
- 2- فِعلدَگِی شَرطلَر (بوُ یِیردَه فِعلدَن مَقصَد کُفردِیر): فِعل یا سُوز اَنِیق وَ رَوشَن بُولِیشِی کِیرَک، سُوز یا فِعلنِی کُفر اِیکَنلِیگِی بارَسِیدَه شَرعِی دَلِیلگه اِیگه بوُلِیشلِیک.
- فِعل یا سُوزنِی اِثباتِیدَگِی شَرطلَر: فاعِلنِی اِقرار بوُلِیشِی یا اِعتِراف قِیلِیشِی، اِیککِی عادِل گُواهنِی شَهادَتِی کِیرَک…….بُولَر تَکفِیرنِی مُختَصَر شَرطلَرِی حِسابلَنَدِی.
تَکفِیرنِی مانِعلِیکلَرِی هَم قوُیِیدَگِیچَه دِیر:
فالمانع وصف ظاهر منضبط یلزم من وجوده عدم الحکم ولا یلزم من عدمه وجودالحکم او عدمه.. مانِع ظاهِردَه صِیفَتلَنگن نَرسَه بُولِیب اَگر بار بُولَدِیگن بُولسَه، حُکم چِیقَرِیلمَیدِی، اَمَّا مانِع بُولمَیدِیگن بُولسَه مَوجُود اِیکَنِیگه یا حُکمنِی یُوقلِیگِیگه دَلِیل بُولمَیدِی…….مَثَلاً مَجبُورلَش تَکفِیر حُکمِیگه مانِعلِیک قِیلَدِی،اَگر مَوجُود بُولسَه تَکفِیر قِیلِیب بُولمَیدِی. اَگر مَجبُورلَش بُولمَیدِیگن بوُلسَه، کُفر بُولِیشِی یا بُولمَسلِیگِی قَرار اِیمَس……
مانِعلِیکلَر هَم شَرطلَرگه اوُحشَش اوُچ دَستَه گه تَقسِیم بُولَدِی:
- فاعِلدَگِی مانِعلِیکلَر: بالِیغ بُولمَگنلِیک، جِینِّی یا عَقلسِیز بُولِیشِی، یادِیدَن چِیقِیب کِیتِیشِی.
مَنَه بُو اوُچ اوُرِین سَماوِیَه دِییِیلَدِی، یَعنِی اِنسان مَنَه بُولَردَه رال اوُینَمَیدِی. اَمّا فاعِلدَگِی مُکتَسَبَه عامِللَرِیدَه اِنسان اوُلَرنِی کَسب قِیلِیشدَه اِیختِیارگه اِیگه: حَطا، تَعوِیل، جَهل، مَجبُورلَش……
حَطا: یَعنِی فاعِل کُفرنِی قَصد قِیلمَگن، مَثَلاً بِیاباندَه تُویَه سِینِی یُوقاتِیب قوُیگن کِیشِی توُیَه سِینِی تاپگن پَیتِیدَه، حوُرسَندچِیلِیگِی سَبَبلِی اَللاهِیم سِین راببِیمسَن مِین سِینِی بَندَنگمَن دِییِیشنِی اوُرنِیگه اَللاهِیم سِین بَندَمسَن وَ مِین سِینِی راببِینگ، دِیگن سُوزِیگه اوُحشَیدِی.
تَعوِیل: بُو یِیردَگِی تَعوِیلدَن مَقصَد، شَرعِی حُکمنِی اوُزِینِی اوُرنِیدَن باشقَه جایدَه بُولِیشلِیگِیدِیر یاکِی حُجَّت دَلالَت قِیلگن نَرسَه فَهملَمَسلِیک سَبَبلِی وُجُودگه کِیلگن شُبهَه یاکِی اوُزِی توُغرِی دِیب توُشُونِیب آلگن ناتوُغرِی توُشُونچَه یا اوُ دَلِیل دِیب بِیلگن نَرسَه نِی اَصلِیدَه دَلِیل اِیمَسلِیگِی یاکِی اوُ صَحِیح دِیب اوُیلَگن ضَعِیف حَدِیثنِی اِستِدلالِیدِیر. شوُندَی اِیکَن اَگر بِیر شَخص کُفر اِیشِینِی قِیلگن بُولسَه – یُو، لِیکِن اوُنِی کُفر دِیب فِکرلَمَسَه، تَعوِیل تَکفِیر قِیلِیشگه مانِعلِیک قِیلَه آلَدِی. اَمّا حُجَّت قائِم بُولگندَن سُونگ، اِیککِینچِی مَرتَه بُو اِیشنِی قِیلَدِیگن بُولسَه اوُندَه اوُ تَکفِیر قِیلِینَدِی……..
جَهل: بُو یِیردَگِی تَکفِیرگه مانِعلِیک قِیلَدِیگن جَهل شوُکِی، شَخص اوُنِی بَرطَرَف قِیلَه آلمَسَه، لِیکِن اَگر جَهلنِی بَرطَرَف قِیلمَسلِیک شَخصنِی اوُزِینِی بِیپَروالِیگِی، یُوز اوُگِیرِیب کِیتِیشِی سَبَبلِی بوُلَدِیگن بوُلسَه، جَهل تَکفِیرگه مانِعلِیک قِیلَه آلمَیدِی……..
اِکراه:
وقد ذکر العلماء شروطا لصحة تحقق مانع الاکراه منها(انظر فتح الباری (کتاب الاکراه)).
اوُلامالَر اِکراه (مَجبُورلَش) نِی صِیحَتِینِی تَصدِیقلَش اوُچُون بَعضِی شَرطلَرنِی نَظَرگه آلِیشگن، اوُلَردَن بِیرِی مُکرِه (را کَسرَه بُولَدِی) قِیلگن تَحدِیدِینِی عَمَلدَه بَجَرِیشگه قادِر بوُلسَه، تَحدِید قِیلِینَیاتگن کِیمسَه یَعنِی مُکرَه (را فَتحَه بُولَدِی) اَگرچِی قاچِیب کِیتِیش بِیلَن بُولسَه هَم، تَحدِیدنِی اوُزِیدَن دَفع قِیلِیشگه ناتَوان بُولسَه. تَحدِید قِیلِینگن کِیشِی تَحدِید قِیلوُچِی شَخصنِینگ قِیلگن تَحدِیدِینِی عَمَلگه آشِیرِیشِیگه کوُپراق اِیشانسَه، فَقَط اوُندَن اَیتِیلِیشِی طَلَب قِیلِینگن کُفرنِی اوُزِینِی مِقدارِیچَه کُفر عَمَلِینِی بَچَرِیشلِیک وَ اوُندَن هِیچ قَنچَه مِقدارنِی آشِیرمَسلِیک، مَثَلاً اَگر اوُنگه اَلله گه نِسبَتاً نارَوا سُوزلَرنِی اَیتِیش طَلَب قِیلِینسَه، فَقَط مَنَه شوُنِی اوُزِینِی اَیتِیشلِیک وَ بُونگه قوُشِیب پَیغَمبَرِیمِیزگه هَم رَوا بُولمَیدِیگن سُوزلَرنِی اَیتمَسلِیک. شوُنگه اوُحشَش اوُنگه قِیلِینگن تَحدِید صَبر- طاقَت قِیلِیب بُولمَیدِیگن دَرَجَه دَه بُولسَه……..بَدَننِی اَعضالَرِینِی کِیسِیب تَشلَش یاکِی آلاو بِیلَن کوُیدِیرِیش……شُولَر بِیلَن بِیرگه اَگر اِکراه اوُندَن دَفع بُولَدِیگن بوُلسَه، بُو شَخص اِیمانِینِی یَنَه بِیر مَرتَه آشکار قِیلِیشِی شَرط قِیلِینَدِی.
بُو یِیردَه اِکراه حَقِیدَه اَیتِیب اوُتِیلِیشِی کِیرَک بوُلگن یَنَه بِیر نُوقتَه بار:
ومن المهم هنا التنبیه الی ان الاکراه الذی یتحدث عنه العلماء هوالنطق بکلمة الکفر او فعله ثم العودة الی اظهار الاسلام کما تقدم..اما الاکراه علی الاقامة الکفر والبقاء علیه..فهذا لم یعتبروه ولم یجیزه وفرقوا بینه وبین ما یعذرون به فی ابواب الاکراه.
یَعنِی: بُو یِیردَه اوُلامالَر اَیتِیب اوُتگن اِکراه پَیتِیدَگِی ذِکر قِیلِینِیشِی لازِم بُولگن نوُقتَه، کُفر سُوزِینِی اَیتِیشلِیک یاکِی عَمَلِینِی قِیلِیشلِیک سُونگرَه اِسلامگه قَیتِیشلِیک بُولَدِی، آلدِین هَم اَیتِیب اوُتگنِیمِیزدِیک کُفرنِی اِکراه بِیلَن قِیلگندَن سُونگ، کُفردَه قالِیب کِیتِیشلِیک جائِز اِیمَس، وَ اوُنِی اِعتِبارِی هَم یُوق، مَنَه بُو عَمَل بِیلَن شَخص مَعذوُر بُولگن اِکراهنِی اوُرتَسِیدَه فَرق بار……
- مانِعلِیکلَرنِی اِیککِینچِی قِیسمِی فِعلدَه: سُوز یاکِی اِیش اَنِیق – آچِیق بُولمَسَه، مَنَه بُو سُوز یا اِیشنِی کُفر اِیکَنلِیگِیگه کِیلتِیرِیلگن شَرعِی دَلِیللَر قَطعِی حالدَه دَلالَت قِیلمَسَه.
- مانِعلِیکلَرنِی اوُچِینچِی قِیسمِی: ثابِت بُولِیشلِیکدَه مانِعلِیک مَوجُود بُولسَه. کُفر اِیشِینِی قِیلگن یا سوُزِینِی اَیتگن شَخصنِی کُفرِی ثابِت بُولمَسَه. مَثَلا شَخصنِی اوُزِی اِعتِراف قِیلمَسَه، یاکِی گواهلَرنِی بِیرِی کافِر بُولسَه…….