Муқаддамот дарслари/ учинчи дарс: тоғутни таниб олишлик, ақидани комил қилишдаги аввалги қадамдир.
Бисмиллах валхамдулиллах
“Албатта хамд ва сано танхо аллохга лойиқдир, унга шукр айтамиз ва ундан ёрдам сўраймиз, ва ундан мағфират талаб қиламиз ва ўзимизни нафсларимизни шарридан ,амалларимизни ёмонлигидан аллохдан панох сўраймиз, кимни аллох хидоят қилса уни хеч ким гумрох қила олмайди, кимники аллох гумрох қиладиган бўлса уни хеч ким хидоят қила олмайди, ва аллохдан ўзга илох йўқлигига ва уни шериксиз эканига гувохлик бераман, Мухаммад уни бандаси,элчиси эканига шаходат бераман.”
“Эй мўъминлар,аллохдан хақ-рост қўрқиш билан қўрқинглар ва фақат мусулмон бўлган холларингда дунёдан ўтинглар!”
“Эй инсонлар! Сизларни бир жондан (одамдан) яратган ва ундан жуфтини (хавони) вужудга келтирган хамда у икковидан кўп эркак ва аёлларни тарқатган парвардигорингиздан қўрқингиз! Яна ораларингиздаги савол-жавоблардан ўртага номи солинадиган аллохдан қўрқингиз ва қариндош- уруғларингиз (билан ажралиб кетишдан сақланингиз)! Албатта аллох устингизда кузатувчи бўлган зотдир.”
“Эй мўъминлар, аллохдан қўрқинглар, тўғри сўзни сўзланглар! (Шунда аллох) ишларингизни ўнглар ва гунохларингизни мағфират қилур. Ким аллохга ва унинг пайғамбарига итоат этса, бас у улуғ бахтга эришибди.”
Аммо баъад: энг рост сўз аллохни китоби ва энг яхши равиш Мухаммад саллаллоху алайхи васалламни равишидир, энг ёмон иш динда янгилик вужудга келтиришдир, динда янги пайдо бўлган нарса, бидъатдир; хар қандай бидъат гумрохлик ва хар бир гумрохлик эса жаханнамдадир.[1]
Ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух
Аллох таоло хамма умматларни орасига жўнатган элчиларининг юборилиш сирини бундай баён қилади:
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ۖ (نحل/36)
Аниқки,биз хар бир умматга: “аллохга ибодат қилинглар ва шайтондан йироқ бўлинглар”,(деган вахий билан) бир пайғамбар юборганмиз.
Мана бу буйруқни адо қиладиган кишиларга мархамат қиладики:
فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ(بقره/256)
Бас,ким шайтондан юз ўгириб, аллохга иймон келтирса, у хеч ажраб кетмайдиган мустахкам халқани ушлабди.
Шундай экан, бутун тарих давомида келган барча пайғамбарлар биринчи бўлиб инсонларга тоғутдан узоқлашишни яъни тоғутга куфр келтиришни ўргатиш ва мана бу мухим ишдан сўнг, ибодатларини фақат аллохга хос қилишни ўргатиш учун келишган; ибодат инсонни хаётини хаммасини иш қилиш,намоз ўқиш,жиход қилиш,садақа бериш, илм касб қилиш ва ……..хатто ўлим равишини хам ўз ичига олишини хаммамиз яхши биламиз. Шу сабабли аллох таоло амр қиладики:
قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ* لَا شَرِيكَ لَهُ ۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ (انعام/162-163)
Айтинг (эй Мухаммад): “албатта намозим,ибодатларим,хайту-мамотим бутун оламларнинг парвардигори бўлмиш аллох учундир. У зотнинг биронта шериги йўқдир. Мана шунга (яъни ягона аллохга ихлос-ибодат қилишга) буюрилганман. Ва мен буйсингувчиларнинг аввали- пешқадамиман”.
Кўриниб турганидек,тоғутга куфр келтиришлик аллохга иймон келтиришни ва аллохни ибодатини муқаддамаси хисобланади. Аллохга иймон келтириш ва аллохга ибодат қилиш, мусулмонларнинг ақида биносини иккинчи табақасини ташкил қилади, тоғутга куфр келтириш ва тоғутдан узоқлашиш бу бинони пойдеворидир; бинони иккинчи табақасини хавони устига қуриб бўлмаслигини хаммамиз хам яхши биламиз. Балки аввал бу бинони пойдеворини мустахкам қилиш лозим, бундан сўнг иккинчи табақага харакат қилса уни ишларини амалга оширса бўлади. Аввалги табақани пояларини қанчалик илм ва билим билан мустахкам қилинган бўлса, иккинчи табақа хам хавфсизлиги,мустахкамлиги жихатидан яхши мезонга эга бўлади.
Бундан келиб чиқадики, тоғутни таниб унга куфр келтириш мухим иш бўлиб, мусулмонни ақидасини асосий қисмини ташкил қилади; башариятни тарихи давомидаги барча пайғамбарларни рисолатини ярми бўлган, аммо агар хозир жуда кўп жамиятларга бориб улардан барча пайғамбарлар нима учун келган?-деб сўрасангиз, жуда хам кам одам сизга қуръоний жавобни беришга қодир бўлади, агар уларга тоғутга куфр келтириш нима?-деб савол берсангиз, жуда кам одам тўғри жавоб бера олади, аслини олганда бу нарсалар ақидани ярмини ташкил қилади.
Аммо агар мана шу шахсларга ақидани иккинчи табақаси бўлган нарсалар хақида савол берсангиз, масалан ўзини ўзи қуръонда таништирган аллохни таниш ва унга иймон келтириш, шариатда баён қилинган жаннат ва жаханнамни таниш ва унга иймон келтириш, аллох йўлидаги жиход, аллохни шариати билан хукм қилишни лозимлиги, исломий хукумат, мусулмонларни ўртасидаги вахдатни жойгохи, аллохни ва уни авлиёларини яхши кўриш, аллохни яхши кўрган йўлда хаёт ва ўлимни хидоят қилиш, ё шунга ўхшаш масалалар бўйича сўрасангиз, уларни билими қуръонга яқин бўлмайди. Улар унчалик кўп маълумотга эга бўлмасликлари,танимасликлари мумкин,ёки уларни билимлари булғанган бўлиши хам мумкин. Аммо тахорат,мисвок уриш, эрталаб ва кечки зикрлар, намоздан кейинги зикрлар, суннат намозлари, эътикоф, хижобни риоя қилиш, қабрни устига ўтиришдан пархез қилиш ёки шунга ўхшаш юзлаб майда масалалар хақида савол сўрасангиз одатда жуда кўп яхши маълумотларни сизларга беришади. Мана бу бандайи худо бир томондан мана бу масалалар унга мухимроқ қилиб кўрсатилганини сизга тушунтириб беради, ёки уни ўзига шариат масалаларини ичида фақат мана шу нарсалар унга мухим бўлиб кўринган бўлади…….
Ва агар улардан тоғутга куфр келтириш ва ақидани бошқа ишлари хақида нима учун хеч нарса билмаслиги борасида сўрасангиз, кўпинча бахона келтириб айтадики:
“…مَّا سَمِعْنَا بِهَذَا فِي آبَائِنَا الْأَوَّلِينَ” (مؤمنون/۲۴)
Бизлар бу (нух айтаётган “аллох якка ягонадир”, деган сўз)ни аввалги ота-боболаримиздан эшитган эмасмиз.
Ингор бу жохилиятда ўзларини атрофидаги кишилардан тоғут,тоғутга куфр келтириш ва иймонни бошқа зарурий масалалари хақида эшитишмаган, яъни тоғутга куфр келтириш мухим иш бўла олмайди, бу хам бошқаларга қараб тақлид қилинган бир нарсадир.
Чунки хар қандай киши ўзи ишонган уламоларни хақ йўлда,деб фикрлайди, мана бу уламолар ва рахбарларни ёлғон сўзлаши мумкин эмас, улар ишонган мана бу уламолар мана бу мазхабда бошқалардан олимроқдир. Мана бу худони бандаси аллох таоло инсонга ақл берганини ва хар қандай ёшда ё хар қандай савод табақасида бўлишидан қатъий назар, хақни ботилдан ажратиб ташхис бериш қобилияти унга берилганини хам унутиб қўйган, бу одам хар қандай шароитда ўзини ақлини бошқаларни қўлига бериб қўймаслиги керак.
Қуръон хам очиқ-ойдин,содда забон билан нозил қилинган. Ақидалар хам жуда хам содда, такрорий суратда ва достонлар,мисоллар қолибида …….баён қилинган, хар бир киши аллох унга берган ақлни миқёсига қараб бу оятларда фикрлаб ақлини юргиза олади ва фахмлайди. Шундай бўлгач уни хеч қандай бахона қилишига ўрин хам қолмайди. Хаммани тушуниш миқёси бошқаларга қараганда фарқ қилади. Бир киши бошқа бир кишини тушуниш миқёси бўйича фахмлаши шарт эмас.
Қуръон содда ва хамма уни тушуна олади, аллох таоло хам қуръонда ақидани барча усулларини содда равиш билан хамма тушунадиган қилиб баён қилиб берган, тоғутга куфр келтириш “ла илаха” бўлса, уни ярми “иллаллох” худога ва фаришталарига,осмоний китобларга,пайғамбарларга, қиёмат кунига, тақдирни яхши ва ёмонига иймон келтиришдир. Ақида худди намоз,закот,рўза, хаж ва ……..ўхшаш буларни тафсилотини хадис ва суннат берадиган ва инсон турли-хил уламоларни назарларини ўртасида хайрон бўлиб қоладиган ахкомларнинг усулларига кирмайди, балки нихоятда содда, равшан ва комил суратда қуръонда баён қилинган.
Агар ақида шунчалик содда ва хаммага тушунарли бўлмаганда, хар қандай киши қиёмат кунида,қуръон ва ақида биз тушунадиган даражада эмас эди,деб бахона қила оларди, ва бу суратда фақатгина саводли кишилар,ёшлар, диплом эгалари, бакалаврлар,докторлар, муллолар, мавлавийлар,шайхлар, донишмандлар уни тушуришар эди. Аммо кўриб турганимиздек бундай эмас, ақидани хар қандай ақлли,болиғ ва хар қандай ақлни даражасидаги киши ўзини тушунчасини андозасига қараб тушуна олади ва иймон келтиради ёки уни қабул қилмайди. Бу ерда фақат ақлсиз кишилар,ёш болалар узрли бўлишади.
Яна бир мухим нуқта шуки, хар бир шахс танхо ва бошқалардан якка холда қиёматда хисоб-китоб қилинади ва ўзини ақидада саводсиз бўлгани боис ихтиёрини,ақлини бошқаларга бериб қўйганини бахона қила олмайди ва ўзини инсон бўлганидан воз кечиб қуръондаги аллохни шариатини оддий йўналишига қаршилик кўрсата олмайди.
Ақида тақлид қиладиган нарса эмас ва бизлар хеч қандай бахонани қабул қила олмаймиз. Шу сабабли хам ақидамизни тўғри йўл орқали ўрганишимиз лозим. Тоғутни танимаган киши қандай қилиб тоғутга куфр келтиришни хам билмайди. Хақиқатда бу киши йўлни танимасдан туриб қандай қилиб мақсадга етиб боради, ёки бўлмасам мақсадга етиб боргунича жуда кўп мушкилотларга,монеъликларга дучор бўлиши мумкин, ёки умуман йўлни йўқотиб қўйиб бошқа жойларга бориб қолиши хам мумкин, худди шунга ўхшаш жуда кўп кишилар динга алоқаси бўлмаган гурухларга кириб қолишади.
Тоғут сўзини энг содда маъноси яъни; бирор нарса ёки кимсани одатдаги холатдан тажовуз қилишидир. Бу ерда уни ўзи тажовуз қиладими ёки у рози бўлган холда бошқалар бу хақни у учун қоил бўлишадими фарқи йўқ. Ўзини одатдаги холатидан тошиб кетган дарёга хам туғён қилди,дейилади, инсон хам бир махлуқдир, мана шу махлуқ бўлиш хаддида қолиши лозим, агар у ўзини холиқ бўлганга ўхшатмоқчи бўлса ёки холиқни ишини бажармоқчи бўлса, у хам ўзини хаддидан ошган бўлади ва унга хам туғён қилган,дейилади.
Тоғут масдар бўлиб, аммо фоилни маъносини беради; яъни тоғий. Бу калима қуръонда 8 ўринда келган, бу сўздан мақсад хам ёлғончи худолар ва хаддидан тажовуз қилган инсонлардир, яъни улар ўзларига таъйин қилинган чегарадан ўтиб кетишган. Тоғут, туғён моддасидан келиб чиққан сиғайи муболаға бўлиб, хаддидан тажовуз қилиш маъносидадир, унга таъйинланган чегарадан,хаддидан ошиб кетган ёки уни хаддидан ошириб юборишган хар қандай нарсага айтилади. Масалан тошдан хамма нарса ясалади; уй қурса бўлади ва уни воситасида ишларимизни амалга оширамиз,аммо бир киши мана шу тошга аллохни махсус сифатларини берадиган бўлса, бу хаддан ошиш бўлади. Тупроқ ва чўп хам шунга ўхшайди,унга қўлларини суртишади ёки биз кўриб турган бошқа ишларни қилишади ва аллох таъйин қилган чегарадан ошириб юборишади. Бу суратда ана ўша тош ва чўп аллох таъйин қилган хаддан ошириб юборилган, шу тарзда бу нарсалар хам тоғутга,илохга айланади.
Хатто малоика,пайғамбарлар,ўтиб кетган авлиёлар, солих инсонлар ёки хар қандай махлуқни хам таъйин қилинган хаддан ошириб юборишиб тоғутга айлантиришади. Шундай экан, тоғут умумий луғат бўлади ва аллохни ўзига хос сифатлари берилган ва аллохга ўхшаш ,деб тасаввур қилинган,аллохдек қабул қилинган махлуқга айтилади. Мана шу қабул қилиш яъни аслида фақат аллохга хос бўлган сифатлар билан бу махлуқга ибодат қилиш, аллохни қонунини ўрнига ўзича қонун ишлаб чиқарадиган ва ўзини аллохни ўрнига қўядиган кишига ўхшайди. Бу одам ўзини аллохни ўрнига қўйиб аллохни сифатини ўзига беради,яъни қонун ишлаб чиқариш сифатини; бу холатда мана бу шахс хам худди тош ва чўпга ўхшаш тоғутга айланади.
Тоғутлар жуда кўп, уламолар нихоятда кўп тоғутларни санаб ўтишган, аммо уларни энг катталари беш қисматдан иборат:
–-Аввалгиси: шайтон.
-Иккинчиси: аллохни хукмини бошқаларни хукми билан алмаштирадиган кишилар.
-Учинчиси: аллохни қонунидан бошқа қонунлар билан хукм қиладиган кишилар, аллох таоло мархамат қиладики:
يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُوا ْبِه(نساء/۶۰)
(эй Мухаммад), ўзларини сизга нозил қилинган нарсага (қуръонга) ва сиздан илгари нозил қилинган нарсаларга иймон келтирган деб хисоблайдиган (айрим) кимсаларнинг шайтонга хукм сўраб боришни истаётганларини кўрмадингизми? Холбуки,уларга унга ишонмаслик буюрилган эди. (чунки) шайтон уларни бутунлай йўлдан оздиришни истайди.
-Тўртинчиси: илми ғайбни иддао қилаётган киши.
-Бешинчиси: одамлар (фақат аллохга хос бўлган зохирий ва ички) ибодатларни унга нисбатан қилишаётган ва ўзи бундан рози бўлган бир шахсдир.
Мана булар энг хатарли ва вайронгар тоғутлар бўлиб “тоғутларни раислари” номи билан машхурдир, улардан бароат қилиш хар бир мусулмон учун вожиб бўлади ва уларга қарши туриши хам лозим. Тоғутга ишонмаслик ва унга куфр келтириш “ла илаха иллаллох”ни ярмини ташкил қилади, мусулмон бўлган аммо тоғутга нисбатан ишонмаслик,танаффурга эга бўлмаган хар қандай киши мусулмон хисобланмайди ва ислом доирасига кирмайди. Шу сабабли хам уламолар айтишганки: тоғутларга ишонмаслик қуйидагича бўлади, яъни шундай ишончга етиб бориш лозим бўладики, аллохдан бошқага қилинадиган ибодатни ботил дейсан ва буни кетидан мана бундай илохни тарк қиласан,ундан нафратланиб безор бўласан,унга эргашганларни кофир деб санайсан ,уларга душманчилик қиласан,мана шу ерда асл кофирлар ва муртадлар ислом доирасидан чиқиб кетишади.
Бир шахсни,қонунни ё программани, махлуқни аллохга хос бўлган сифатлар,феълларни ўрнига қўйилиши тоғутдир; энди бу нарсалар баъзи ўринларда бўладими ё барча ўринлардами фарқи йўқ. Яъни фақат биргина аллохга хос бўлган сифатни уни махлуқотига берадиган бўлса, бу холатда аллохни ўрнига қўйган ва тоғутга эргашган хисобланади.
Тоғут ясаб олиш заминасида, мухтасар бир изох бериб ўтиш лозим бўлади,хақ аллох ким? Ва ботил худолар нималар? Қандай қилиб тоғутга айлантириб олинган нарсаларни хаммасига аллохга хос бўлган сифатлар берилади ва аллох ботил худога айланиб қолади? Аслида эса шаходатайнни аввалги қисматида “ла илаха” дейилганда бу нарсаларни рад қилиниши керак эди. Олдин хам айтиб ўтганимиздек тоғут калимаси қуръонда 8 ўринда келган ва ундан мақсад хам ёлғон худолар бўлган. Шу сабабли хам ишни бошидаёқ ёлғон худолар “ла илаха” лафзи билан рад қилиниши ё оёқ-ости қилиниши лозим,бошқача истелох билан айтганда эса куфр келтириш керак.
Бу ерда баъзи биродарлар ва опа-сингиллар учун аллох нима?-деган савол туғилиши мумкин. Аллох инкор қилишга ва куфр келтиришга буюрган ёлғон худо хам мавжудми?
Худойи хақ яъни аллох; у мен ва сизни ва тамоми мавжудотларни халқ қилган зотдир, бутун жахонни молики, қиёмат кунини молики,раззоқ,идора қилувчи, хоким ва қонун чиқарувчи , бизларни хаммамизни ва барча ўлиб тириладиган махлуқотларни ўлдирувчи, тирилтирувчи зот, хисоб-китоб ва жазо ва мукофот,жаннат ва жаханнам хам у зотни ихтиёридадир, барча нарсани устида мутлақ ва чегараси йўқ қудратга эга. Қонун чиқариш ва хукм таъйин қилиш хам у зотни қўлидадир.
Бу суратда,мана шунча азамат ва қудратни эгаси бўлган худо, сиғинишга ва сўзига итоат қилишга лойиқ бўлган ягона илох бўла олади. Шу сабабли хам, мана шу аллох ўзи яратган нарсаларга, махлуқотларга ислом деб номланган программа,қонун ва шариатни чиқарган ва мана бу дунёдаги барча ибодатларимизни яъни ишларимизни,шахсий хаётимизни, оилавий ишларимизни, ижтимоъий хаётимизни, хукуматни,иқтисодни, таълим ва тарбияни хатто вафот топадиган равишимизни хам фақат у зотни ўзига хос ва у зотни қонунини йўлида бўлиши лозим.
قُلْ إِنَّ صَلاتي وَنُسُکي وَمَحْيايَ وَمَماتي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ(انعام/۱۶۲)،
Айтинг (эй Мухаммад):”албатта,намозим, ибодатларим, хаёту-мамотим бутун оламларнинг парвардигори бўлмиш аллох учундир.
Шундай бўлгач, холиқ бўла олмайдиган хар қандай мавжудот буйруқ берувчи ( амр ва нахий қилувчи) бўла олмайди. Албатта аллох буюрувчи бўлиши керак ,чунки холиқдир, у зотни ўзи хамма нарсани бир андозада, муайян кайфиятда яратган ва мана бу мавжудотни мушкилотларини ва хал қилувчи йўлларини яхши билади ва танхо у зотни ўзи уларни қандай қилиб идора қилишни,контрол қилишни билади; шундай экан, у зотдан бошқа хеч қандай кимсани қонун ишлаб чиқариш, хукмронлик қилишга хаққи йўқ.
Нохақ ва ботил худо хам яъни: хавойи нафс ва барча хатавот, қонунлар, программалар, каналлар ва аллохдан бошқалар томонидан вужудга келган ва аллохни қонунлари,программаларини муқобилидан ўрин олган ибодатлардир. Масалан:
1-Хозирги замондаги ўтган асрлардан қолган ёки бошқа миллатлардан кириб келган жуда кўп одоб ва расм-русумлар, аллохни шариатидаги қонунлар ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламни суннатлари билан ошкора мухолифатга эга. Бу вазиятда, шариатга хилоф бўлган мана бу одоблар,расм-русумларни ўзи худога айланиб қолган ва бир гурух жохил одамлар хам мана бу расм-русумларни бажариш орқали уларга сиғинишяпти. Худди бир тўда одамлар томонидан зикр ва ибодат сифатида қилинаётган баданни ярадор қилиш ёки тешишга ўхшаш ишлар мисол бўлади. Бўлиб хам аллох таоло баданга зарар етказишдан очиқ-ойдин маън қилган. Мана бу жохилий одоб ва русумлар “тойпусом” унвони остидаги хиндларни бир байрамига тегишли нарса бўлиб, шахслар унда хиндларнинг “муругон” номли худосига ўзларини қанчалик эътиқодлари борлигини исботлаб кўрсатиш учун бундай ишларни қилишган. Мана шунга ўхшаш хиндларнинг жуда кўп хурофотлари бизларни баъзи жамиятларимизда бир неча наслдан буён роиж бўлган ва жохилий маданият унвони остида аллохни шариатидаги қонунларни баробаридаги тоғутга айланган. Пичоқлаш ва чопқи билан уришга ўхшаш………
Ёки бўлмасам бир гурух одамлар томонидан чоршанба сурий,деб амалга ошириладиган хурофотлар хам шуни жумласига киради, олов ёқиб олиб уни устидан сакрашади ёки уни атрофини тавоф қилишади ёки ер тепинишлар,рақс билан айланишади, ёки 13 рақамини нажас деб санашади ва яхудийларни пурим номли байрамларига эргашиб 13 куни уйдан ташқарига чиқиб кетишади ва ……..жохилият томонидан наврўз қолибида тоғутга айлантирилган хамма нарсалар янги йилда инсонларни тақдирига,табиатга нисбатан аллох таолони ёнида хаётларига таъсир қиладиган нарсалар бордек қилиб кўрсатяпти, яъни уларни хаётларига таъсир қиладиган нарсалар бор дейишмоқчи бўляпти, бу яъни жохилият,ширк ва тоғутлар аллохни ёнига қўйиб сиғинилиши лозим,дегани бўлади.
2-Ёлғон худоларни яна бири,ғайри шаръий қонунлар ишлаб чиқарадиган кишилардир. Аллохни қонунини бошқа қонун ва программа билан алмаштиришади. Башар тарафидан ишлаб чиқарилган қонунлар ёки секуляризм дини,шариат ва динни худди ўзидир. Булар аллохни шариатидаги қонунларга қарши равишда ёзилган қонун ва программалар бўлиб, унда шахсий,ижтимоий,иқтисодий,сиёсий хаётни идора қилиш йўллари,русумлари ва таълим-тарбия, амр ва нахий, хад ва худуд,арзиш ва зидди арзиш,жазолашлар, хаётга оид барча ишлар мушаххас қилинган.
Мана бундай қонунларни ёзган ёки уни ишларида иштирок этган кишилар, ўзларига худони сифатини беришган ва худога айланишган, чунки бундай иш танхо аллохни хаққидир; мана шундай қонунларга тарафдорлик қилган,назар берган кишилар хам,аллохни дини ва қонуни бизни дардимизга емайди,уни хохламаймиз,дейишган бўлади ва улар аллохдан бошқа худони тан олишган, яъни ўша қонунларни ёзган кишиларни тан олишгандир. Қуръон ва суннатда айтилишича:
– أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمينَ (اعراف/۵۴)
Огох бўлингизким, яратиш ва буюриш фақат уникидир. Барча оламлар парвардигори- аллох буюкдир.
إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلَّهِ (انعام/56)
Хукм қилиш фақат аллохнинг ўзига хосдир.
أَمْ لَهُمْ شُرَکاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مالَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ (شوری/۲۱)،
Балки улар (макка мушриклари) учун (куфр ва ширк каби) аллох буюрмаган нарсаларни- “дин”ни, уларга шариат қилиб берган шериклари- бутлари бордир?!
وَاللَّهُ يَحْکُمُ لامُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ (رعد/۴۱)،
Аллох хукм қилур-унинг хукмини текширувчи бўлмас.
Аммо жохил одамлар томонидан сайланган парламент аъзолари мана бу қонун ишлаб чиқариш хаққи танхо аллохни ўзига хос бўлишига рози эмаслар. Шу сабабли хам аллохни сифатларидан бўлмиш қонун ишлаб чиқариш хаққини ўзларига хос қилиб олиб,ўзларини аллохни ўрнига қўйишган ва хавойи-нафсларига ,одамларни истакларига эргашиб қонун ишлаб чиқаришади, халол ва харомни таъйин қилишади, ишларни озод ва мамнуъ қилишади,вожиб таъйинлашади ва таъйинланган ишлардан бўйин товлайдиган бўлишса , жазоларни ижро қилишади. Хаётдаги барча ишлар учун худди аллох қонун таъйин қилганидек қонун таъйинлашади, ўзларини назарлари орқали шундай мавжудотларни ўзларига намоянда қилиб сайлаган одамлар хам,фақатгина аллох уларни худоси бўлишига қаноат қилишмаган эди. Шу сабабли хам парламент ибодатгонларида буйруқларни содир қиладиган ёлғон худоларни ўзларига таъйинлаб олишган.
3-Бир гурух кишилар томонидан ёлғон худо ва илохга айланган ўринларни яна бири, бирлашган миллатлар ташкилотининг секуляристик қонунларидир, бу хам ўзича бир худо бўлиб қонунлари жамланмасини ишлаб чиқарган, бу қонунлар бўйича ахзоблар,миллатлар ўзларини мушкилотларини хал қилиш учун мурожаъат қилашиди, худди мусулмонлар мушкилотлари,ихтилофларини аллохни шариатидаги қонунлар ва пайғамбарни суннатларига мурожаъат қилишганидек.
Аллох таоло хам мархамат қиладики:
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌوَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا (نساء/۵۹)،
Эй мўъминлар,аллохга итоат қилингиз ва пайғамбарга хамда ўзларингиздан бўлган (яъни мусулмон) хокимларга бўйинсинингиз! Бордию бирон нарса хақида талашиб қолсангиз,- агар хақиқатан аллохга ва охират кунига ишонсангиз- у нарсани аллохга ва пайғамбарига қайтарингиз! мана шу яхшироқ ва чиройлироқ ечимдир.
Чунки аллох таоло мархамат қилганки:
وَمَاكَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَامُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِينًا (احزاب/۳۶)،
Аллох ва унинг пайғамбари бир ишни хукм қилган-буюрган вақтида бирор мўъмин ва мўъмина учун (аллохнинг хукмини қўйиб) ўз ишларидан ихтиёр қилиш жоиз эмасдир. Ким аллох ва унинг пайғамбарига осий бўлса, бас у очиқ йўлдан озиш билан йўлдан озибди.
Бошқа бир ўринда мархамат қиладики:
فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَايَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا (نساء/۶۵)،
Йўқ,парвардигорингизга қасамки, то улар ўз ўрталарида чиққан келишмовчиликларда сизни хакам қилмагунларича ва кейин сиз чиқарган хукмдан дилларида хеч қандай танглик топмай, тўла таслим бўлмагунларича- бўйсинмагунларича зинхор мўъмин бўла олмайдилар.
Бирлашган миллатлар ташкилотини қонунлари ва программалари, мусулмонлар яшайдиган диёрлардаги махаллий тоғутларни олдида шундай бир жойгохга етиб борганки, улар бу қонунларни фойдаси учун аллохни шариатидаги қонунларни,программаларни бир четга суриб қўйишга хам тайёрдирлар, хатто ўзларини дарс китобларини бирлашган миллатлар ташкилотини фойдасига ўзгартиришади. Агар фосид оли саъуднинг дарс китобларидаги 2030 ўринни қандай татбиқ қилинишига бир назар ташласангиз, бирлашган миллатлар тоғутининг мусулмонларнинг аслий диёри,вахий нозил бўлган диёр,харами шарифни диёри, росулуллох саллаллоху алайхи васалламни мамлакатлари бўлмиш ерга қанчалик таъсир кўрсатганини ва америка,исроилни қўл остидаги ташкилотни тасарруфига ўтганини тушуниб оласизлар. [2]
4-Бир гурух кишиларни наздида ёлғон худога,илохга айланган ўринларни яна бири, қариндошчилик алоқаларидир. Яъни бу одамларни наздида қариндошчилик алоқалари хам сиғинадиган бутга айланган. Ўз холича бир бутдир. Яъни масалан фалончи мени қавмим ва қариндошим ёки хонадоним ё тоифамдан бўлгани учун яхши кўраман ва уни ғолиб бўлишига харакат қиламан, уни кофир ва муртад бўлиши мухим эмас, бу нарса алоқаларга хам таъсир қилмайди ва агар қаршисидаги шахс мусулмон бўлган тақдирда хам уни ташлаб қўймайди, агар мана бу золим,муртад бўлган миллатдошига бир нарса дейиладиган бўлса, норози бўлади ёки биз кўрган бошқа муносабатларни билдиришади. Аслида эса аллох таоло таъкидлаб баён қиладики:
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(حجرات/10)،
Мўъминлар хеч шак-шубхасиз оға-инилардир. Бас,сизлар икки оға-инингизни ўртасини ўнглаб қўйинглар! Аллохдан қўрқинглар- шояд у зот томонидан бўладиган рахматга эришсангиз.
Қиёмат кунида хам хеч қандай қавм ва қариндошчилик алоқалари хеч кимни дардига емайди, қиёматни сахналари бизларга мана бу воқеиятни кўрсатиб турибди. Аллох мутаол мархамат қиладики:
يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ * وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ * وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ * لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ *(عبس/34-37)
У кунда киши ўз оға-инисидан хам,онаси ва отасидан хам, хотини-ю бола-чақасидан хам қочур!
5-Секуляристлар томонидан бизни миллатимизни орасида роиж бўлган ёлғон худолар ,илохлардан яна бири, миллатчилик ақидаси ва нацианализмдир. Бу хам жуда кўп одамлар сиғинаётган худоларни бири хисобланади. Курд,араб,турк, хўромий, паштун,тожик миллатпарастлигига ўхшаш……..
Биринчи бўлиб нажодини бошқалардан афзал эканини иддао қилган кимса, одамни баробаридаги шайтон бўлган эди, яъни аллохни хукмини баробарида нажод парастликни вужудга келтирган.
قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ ۖ قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ (اعراف/12)
(аллох) деди: “сенга буюрган пайтимда нима сени сажда қилишдан тўсди?” “мен ундан яхшироқман. Мени оловдан яратгансан. Уни эса лойдан яратдинг”,деди у.
Бир гурух кишилар аллохни қонунини ўрнига илох қилиб олиб сиғинаётган тоғутлар,жохилиятдан пархез қилиш борасида аллох таоло мархамат қиладики:
یا أیُّهَا النّاسُ إِنَّا خَلَقناکُم مَن ذَکَرٍ وَ أُنثَی وَ جَعَنَاکُم شُعُوباً وقَبَائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکرَمَکُم عِندَاللّهِ أَتقَاکُم إِنَّ اللهَ عَلیم خبیر(حجرات/ 13)،
Эй инсонлар,дархақиқат биз сизларни бир эркак (одам) ва бир аёл (хаво)дан яратдик хамда бир-бирларингиз билан танишинглар (дўст-биродар бўлишинглар) учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила –элатлар қилиб қўйдик. Албатта сизларнинг аллох наздидаги энг хурматлироғингиз тақводорроғингиздир. Албатта аллох билгувчи ва огохдир.
Аммо бир гурух кимсалар асли мухим бўлган нарсага орқа қилиб,тоғутни,қавмпарастликни,нажодни уни ўрнига қўйиб олишади ва хамма нарсани меъёри қавм ва нажод бўлади.
Намуна сифатида келтирадиган бўлсак, сиз курд бўлганингиз учун сизга курдни яхши кўришлик вожиб қилинган! Нима учун? Чунки у курд,шу холос. Энди мана бу курд мусулмон бўладими ё кофирми, муртадми, аллох парастми ё язидий шайтонпарастми, покиза одамми ё бузуқми, золим ё одилми; мана булар мухим эмас, бу одам курд бўлар экан хамма хуқуқлардан фойдалана олади ва уни химоя қилиш лозим, сен хам уни ғолиб бўлиши учун харакат қилишинг керак, энди агар бир киши мана бу курдни муқобилига туриб олса ва бу киши ситам кўрган миллати курд бўлмаган ягона аллохга сиғинадиган ва жамиятда шариат қонунларини татбиқ қилинишини тарафдори бўлган киши бўладиган бўлса хам, албатта ана ўша курдни химоя қилиниши шарт.
Қуръонни бу ердаги хабари аллохни дўстлари (мўъминлар) билан дўст бўлиш ва аллохни душманлари (кофирлар) га қарши душманчилик қилишдир, қавмпарастлик ва миллатчилик,нажодпарастликка асосланган нацинализм парвардигорни буйруғига қаршидир, энди мана бу жохилият ва тоғут ясовчиларга бундай дейишимиз керак:
«قُلْ أَأَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ» (بقره/140)
“Айтинг (эй Мухаммад), уларнинг динларини сизлар яхшироқ биласизми ёки аллохми?”
Чунки аллох таоло нажод ,қавм ва қариндошчиликни назарга олмаган холда мархамат қиладики:
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَاتَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیَاءَ تُلْقُونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ»(ممتحنه/1)،
Эй мўъминлар, менинг душманим ва сизларнинг душманларингиз ( бўлган мушриклар)ни дўст тутманглар! Сизлар уларга дўстлик (хақида хам-хабар) юборурсизлар,холбуки улар сизларга хақ (дин ва қуръон)га кофир бўлгандирлар!
«وَمَنْ یَفْعَلْهُ مِنْکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِیلِ» (ممتحنه/1)،
Сизлардан ким шу (иш)ни қилса,бас, аниқки, у тўғри йўлдан озибди!
«لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ» (مجادله/22)،
Аллохга ва охират кунига иймон келтирадиган қавмнинг аллох ва унинг пайғамбари чизган чизиқдан чиққан кимсалар билан – гарчи улар ўзларининг оталари, ёки ўғиллари, ёки оға-инилари, ёки қариндош- уруғлари бўлсалар-да –дўстлашаётганларини топмассиз.
Секуляр кофирлар билан дўст бўлишни охири, ахзоблар ва секуляр хукуматлар,кофирлар ва махаллий тоғутларга эргашишга ва итоат қилишга боис бўлади, курдларга ўхшаш қавмларнинг жуда кўп мусибатларга дучор бўлишларига ,мана шу дўстликлар,итоат қилишлар сабаб бўлган. Аллох таоло мархамат қиладики:
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا الَّذِینَ کَفَرُوا یَرُدُّوکُمْ عَلَی أَعْقَابِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِینَ» (آل عمران/149)،
Эй мўъминлар, агар кофирларга итоат қилсангиз, сизларни кетингизга (куфрга) қайтарадилар. Бас,зиён кўргувчиларга айланиб қоласизлар.
«بَلِ اللَّهُ مَوْلَاکُمْ وَهُوَ خَیْرُ النَّاصِرِینَ» (آل عمران/150)
Йўқ, (улар сизларнинг дўстингиз эмас,балки) аллох хожангиздир. Ва у зот энг яхши ёрдамчидир.
Аби Довудни сунанида келтирилишича росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
لَیسَ مِنّا مَن دَعا إلی عَصَبِیةٍ، و لَیسَ مِنّا مَن قاتَلَ (عَلی) عَصَبِیةٍ، و لَیسَ مِنّا مَن ماتَ عَلی عَصَبِیةٍ[3]،
“Миллатчиликка даъват қилган ёки мана бу йўлда жанг қилган ё мана бундай тафаккур билан ўлган ва дунёдан ўтиб кетган кимса бизлардан эмас.” Мана бу рохматуллил аъламин бўлган зотнинг ўзларига бундай тоғутни,илохни ясаб олган кишиларга айтган сўзларидир.
Икки мусулмонни яъни бири мухожир ва иккинчиси ансорий бўлган кишиларни ўртасида бир тортишув юзага келган пайтда, уларни хар бири ўзини қавмини ёрдамга чақиради, шунда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдиларки:
«أَبِدَعْوَی الجَاهِلیةِ وأنا بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ[4]»
Мен сизларни орангизда бўлиб туриб жохилона фарёдларни қиляпсизларми?
Модомики аллохни шариатидаги йўлда бўлишса ва гунохкор бўлишмайдиган бўлса, бизлар ўзимизни қавмимизни химоя қиламиз ва натижада ўзимиз хам гунохкор бўлмаймиз. Абу Довудни сунанида келтирилишича,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
«خَیرُکمُ المُدافِعُ عَن عَشیرَتِهِ ما لَم یأثَمْ»[5]،
Сизларни энг яхшироғингиз гунохкор бўлмаган холда ўзини қариндошини химоя қилган кишидир.
Сизлар (натони аъзоси бўлган) туркияга ўхшаш секуляр муртадларни,кофирларни ихвонуш шаётин бахонаси билан ёки турк бўлганлиги сабабли химоя қилиб гунохкор бўлмадингизми? Кумала,демократ ва толибонийни қолдиқлари бўлган кофир хизбларни,муртад секулярларни,борзонийни гурухини, ужалонни ишчилар хизби бўлган коммунистларни ва бошқа хоин хизбларни химоя қилиб шариатдаги энг катта гунохга дучор бўлмадингларми? Шариатда хеч қайси гунох секуляр кофирларни ва махаллий муртадларни химоя қилиш гунохига баробар келмайди,буни хам биласизларми?
Эй бечора,агар гунох қилишни хохласанг бу дунёда хам ўзингга манфаъати бор гунохни қилгинки, у сабабли кофир бўлмасанг, масалан қуйидаги гунохи кабиралар: шароб ичиш,ўғирлик, одамларни молини ейиш, рибохўрлик, жинсий бузуқликлар ва ……агар буларни халол деб хисобламасдан қиладиган бўлсанг кофир бўлмайсан, иншааллох жаннат ахлидан бўласан; аммо агар жахон кофирлари ва махаллий секуляр муртадларини химоя қилиш гунохини қиладиган бўлсанг, ислом доирасидан чиқиб кетасан. Бир оз фикр қил, бу ишни қилишингни арзиши борми? Ўзингни дунё ва қиёматингни миллатчи тоғутлар ва нацианализм сабабли қўлдан бой беришингни арзиши борми?
Ёдимда охирги марта яқинларимдан бири билан дийдорлашган пайтимда, у киши очиқчасига айтдики, мен учун миллат ва нажод жуда мухим, фалончи курд болани мен пайғамбарни фалончи сахобасидан кўра яхшироқ кўраман, у хам фақат уни курд бўлганлиги сабабли холос. Бу кишини сухбатлари хам жуда қўпол ва воқеиятдан узоқ холда эди, яъни секуляристлар ва махаллий тоғутларнинг спутник каналларидаги ёлғонларга асосланган эди, бу банда худони яхши таниганим боис у билан бахслашиб ўтиришни лозим топмадим, чунки бу кишидаги маълумотларни хаммаси ахборот воситаларидаги ёлғонларга асосланган эди, аммо бу банда худо сухбатни шу даражага олиб бордики, имоми Ахмад ва Насоий росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан ривоят қилган ва Албоний хам келтирган Убай ибни Каъабни ривоятини ўқиб беришимга тўғри келди, бу росулуллох саллаллоху алайхи васаллам тарафидан ўзига хос мархалаларда жохилиятга даъват қилаётган бундай кимсаларга айтиладиган сўздир: “бор,отангни жинсий олатини тишлаб ол.” [6]
Аллох таоло шу пайғамбарни ахлоқи хақида айтган эдики:
وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ (قلم/4)،
Албатта сиз улуғ хулқ устидадирсиз.
У киши пайғамбар бўлиб юборилишларидан олдин хам кофирлар у зотнинг чиройли хулқларига гувохлик беришган, у киши қандай қилиб бундай калимани забонига олган?
Бир шахснинг ўзига ва сизга қилаётган зулми шу даражага етадики, унга нисбатан “энг яхши услуб” билан муносабат билдиришни иложи бўлмай қолади, лозим бўлган мархалаларда бу шахсни уйғотиш учун унга шок берилади ва уни ёмонликларини тилга олишингиз керак,шунда нима бўлганини ва қандай жойгохга бориб қолганини тушунади. Аллох таоло мархамат қиладики:
لَّا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَن ظُلِمَ ۚ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا (نساء/148)،
Аллох ёмон сўзларнинг (яъни дуойи баднинг) ошкора айтилишини суймайди. Магар мазлум томонидан бўлса (жоиздир). Аллох эшитгувчи,билгувчи зотдир.
Бизни мана бу қариндошимиз,ақвомимиз – аллох таолодан уни мана бу ақидасида ўлдирмаслигини ва унга фурсат беришини,хидоят қилишини сўраб қоламиз- буни жавобига айтдики: мен бундай пайғамбарни қабул қилмайман. Жуда осонлик билан шундай деди. Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни рад қилди, бўлиб хам хеч қайси мусулмон уларни кофир эканликларига шак-шубха қилмайдиган секуляристларнинг спутник воситаларидаги ёлғонларни фойдасига бу ишни қилди, махсусан курдистондаги қуролланган ва мусулмонларга қарши қурол билан жанг қилаётган ва ислом ,мусулмонлар хақида улардан хеч қандай хабарни қабул қилиб бўлмайдиган секуляристларнинг фойдасига буни қилди.
Айтиб ўтилганидек,шайтон нажодпарастликни ташкил қилган эди, росулуллох саллаллоху алайхи васалламни айтган бу сўзларини барча нажодпарастларга,шайтонга эргашувчиларга тегишли,уларни жохилияти маданиятини тирилтириб уни химоя қилиб, аллохни хукмини ўрнига нажод тоғутига сиғиниб юришибди. Аллохни қонунида “албатта мўъминлар биродардирлар” дейилган,аллохни дўстлари билан дўст бўлинади ва аллохни душманлари билан душман бўлинади,бу ерда нажодга хеч қандай ўрин йўқ.
Кўриб турганингиздек, нажод ва қавмиятни тоғут ва илох даражасига етказиб олишлик, намоз ўқийдиган инсонни росулуллох саллаллоху алайхи васалламни рад қиладиган даражага олиб боради. Аммо бундай кимсалар хақида росулуллох саллаллоху алайхи васаллам қуйидаги сўзларни хам айтганлар:
Термизий росулуллох саллаллоху алайхи васаллам насаблари билан фахрланадиган кишилар хақида ривоят қилади,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладилар:
«لَیَنْتَهِیَنَّ أَقْوَامٌ یَفْتَخِرُونَ بِآبَائِهِمْ الَّذِینَ مَاتُوا… أَوْ لَیَکُونُنَّ أَهْوَنَ عَلَی اللَّهِ مِنْ الْجُعَلِ الَّذِی یُدَهّدِهُ الْخِرَاءَ بِأَنْفِهِ»
Ўзларини ота-боболари,ўлиб кетган аждодлари билан фахрланаётган кишилар, мана бу ишларидан тийилишлари лозим, агар уларни қўлларини бу ишдан тортмас эканлар, аллохни наздида ахлатини ўзини тумшуғи билан суриб юрган қўнғиздан кўра хам пастроқ бўлади. Мана бу росулуллох саллаллоху алайхи васалламни айтган сўзларидир.
Нажодпарастлик ва қавмпарастлик қолоқ жамиятларни ва нодон,жохил инсонларни сифатларидан хисобланади, уларни жойгохи ва арзиши шу даражада бўлганки,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам уларга оталарини жинсий олати билан ана ўша ишни қилишни тавсия қиладилар ёки уларни тумшуғи билан ифлос ахлатни суриб юрган қўнғизга ўхшатадилар,балки аллохни наздида мана бу қўнғиздан хам кўра пастроқ эканликларини билдирадилар.
Абу Довуд росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан ривоят қилиб айтадиларки,аллох таоло мусулмонларни нажод,қавмпарастликка таъассуб қилишдан ва жиноятчи ота-боболари билан ёки аллохни қонунига мўъмин бўлган инсонлар ёки фожир бадбахт кишилар билан фахрланишдан қайтарган. Бу борада мархамат қиладики:
«إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذْهَبَ عَنْکُمْ عُبِّیَّهَ الْجَاهِلِیَّهِ وَفَخْرَهَا بِالْآبَاءِ، إِنَّمَا هُوَ مُؤْمِنٌ تَقِیٌّ وَفَاجِرٌ شَقِیٌّ، النَّاسُ کُلُّهُمْ بَنُو آدَمَ وَآدَمُ خُلِقَ مِنْ تُرَابٍ»،
Аллох таоло жохилият таъассубини ва ота-боболар билан фахрланишдан сизларни қайтарган; одам пархезкор мўъмин бўладими ёки фосиқ бадбахт бўладими,хамма одам фарзандларидир ва одам хам тупроқдан яратилган.
Инсонлар ёки аллохни шариатидаги қонунларга мўъмин бўлишади ёки тоғутга мўъмин бўлиб аллохни шариатига,қонунига кофир бўлишади, нажод ва насаб уларни бир жойга етказмайди. Муслим росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан ривоят қиладики:
«مَنْ بَطَّأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ یُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ»،
Амали уни орқага тортилиб кетган одамнинг насаби уни бир жойга етказиб олиб бормайди. Қавмпарастлик сизларни бир жойга етказмайди.
Аллохни қонуни ва суннатини айни намунасини росулуллох саллаллоху алайхи васалламни икки амакиларида кўра оламиз; Хамза шахидларни саййиди, Абу Лахаб эса қуръонда лаънатланган, барча мўъминлар ва аллохни бандалари томонидан мана бу дунёда то қиёмат кунигача нафратланади ва мана бу дунёда жаханнамни оташини ваъдаси хам унга берилган.
Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни амакиларини хар иккисини насаби хам бир хил, аммо Хамза тоғутга куфр келтиради ва аллохни шариатидаги қонунларга иймон келтиради, аммо Абу Лахаб тоғутга иймон келтириб аллохни шариатидаги қонунларга кофир бўлади. Пайғамбаримиз саллаллоху алайхи васалламни амакиларини насаби уни бирор жойга етказа олгани йўқ, уни нажот бера олмади,балки хор ва залил бўлди, аммо тоғутга куфр келтириб аллохга иймон келтиришлик Салмон форсий, Жобон курдийга ўхшаган кишиларга иззат, шарофат берди; хатто Салмон форсийга пайғамбаримиз саллаллоху алайхи васалламни ахли байтларидан бўлишини хам насиб қилди.
Бизларни атрофимиздаги қавмпарастлар ва нажодпарастлар Салмон форсий ё Жобон курдий ё Салохиддин Айюбий ёки ўзларини қавмидан бўлган солих кишилар билан фахрланишмаган ва фахрланишмайди хам. Улар хатто ўзларини солих ота-боболарини исмини хам тилга олишмайди. Уларнинг солих бўлган боболарини исмини тилга олишганини кўрганмисизлар? Йўқ; балки улар ўзларини боболарини исмини мод қавмини орасидаги мажхул кофирларни ёки ашконийларни ,сосонийларни орасидан қидиришади ва ўзларига язидий шайтонпарастлар ва алиюллохий ғуллотларини ёки янги асрдаги муртад секуляристларни ўртасидаги хаёлий қавмиятларини тасаввур қилишади. Мана булар муртад секуляристлар спутник каналлари,ижтимоий ахборот воситалари орқали мусулмонларнинг халқумига қўйган қавмпарастликни,нажодпарастликни мағзидир, улар мусулмонларни мана бундай тоғутлар,бутлар,илохларга иймон келтириш доирасига киргизишган.
Яна бир бошқа ўрин ватанпарастлик,шоунизм бўлиб бу хам тоғут ва илохга айланган. Бир мамлакат шаръий кўз-қараш билан қараганда ё дорул ислом яъни аллохни шариатидаги қонунлари асосида идора қилинадиган диёрдир, мана бу аллохни шариати ё шўрони асосида барча исломий фирқаларни иштирокида,мусулмонларнинг вохид ижмоъсига биноан олиб борилади ёки бўлмасам исломий махзаблардан бирига кўра олиб борилади; мана бундай мамлакатни рахбари хам мусулмон бўлади. Бандай диёр дорул ислом дейилади; энди дорул куфр эса куфр қонунлари бўйича идора қилинадиган диёрдир. Дорул ислом ва дорул куфрни меъёри қонундир. Бу ерда дорул исломни барча ахолиси мусулмон бўладими ёки йўқми бу мухим эмас. Дорул куфр хам шунга ўхшайди. Бу ердаги жамиятда хоким бўлган асосий қонунлар мухимдир, бу жамиятдаги шахслар ва хукмларни бу диёрга алоқаси йўқ. Масалан туркия дорул куфри деган пайтимизда,уни хамма ахолиси кофир дегани эмас, ироқни курдистонидаги дорул куфр деганимизда хам уни барча одамлари кофир дейилмайди,балки бу ерда уни асосий қонунлари секуляризм ва куфрга асослангандир.
Энди сиз ватанингизни бир ниқоб сифатида чехрангизга тақиб оласиз ва мана бу ниқобни ортидаги секулярист динфурушларни ва секуляризм динини эса кўрмаганликка оласиз, ўзингизни валоъ ва бароъларингизни хам мана бу булғанган ватанни йўлида сарфлаб ташлайсиз,жонингизни ва молингизни хатто динингизни хам уни йўлида қурбон қилиб ташлайсиз, уни муқаддас қилиб оласизлар хатто уни номи билан қасам ичасизлар. Масалан баъзиларга ўхшаш курдистонга қасам ёки фалон жойни тупроғига қасам дейсизлар. Бу ерда хақ ва ботилга,ислом ва куфрга, шариат қонуни ва секуляризм динини қонунларига эътибор хам берилмайди, душманларини ёмон кўрасанми ё бундай ватанни дўстларини яхши кўрасанми фарқи йўқ; ислом ва куфрни назарга олинмайди. Аллохни шариатидаги қонунларни ва куфр,секуляризм қонунларини назарга олишмайди,агарчи мана бундай ватанни дўстлари малики товус (шайтон), язидийлар, америка ва кофир,жинояткор хукуматларни бири бўлса хам мухим эмас.
Мана бу мусулмонлар секуляристларнинг биринчи даражали душман эканини билишмайдими? Аллох таоло мана бу заминада очиқ-ойдин мархамат қиладики:
«لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَی» (مائده/82)،
Иймон келтирган зотларга энг қаттиқ адоват қилгувчи одамлар яхудийлар ва мушрик бўлган кимсалар эканини кўрасиз. Иймон келтирган зотларга энг яқин дўст бўлгувчилар эса:”биз насронийлармиз”,деган кишилар эканини кўрасиз.
Мана шу секуляристлар қурол билан қиёмат кунигача,динимизни мафхуми,маъноларидан қўлимизни тортмагунимизча бизлар билан жанг қилишади. Аллох таоло мархамат қиладики:
«وَلَا یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّی یَرُدُّوکُمْ عَنْ دِینِکُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا وَمَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَهُوَ کَافِرٌ فَأُولَئِکَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» (بقره/217)
Улар( кофирлар) қўлларидан келса то динингиздан қайтармагунларича сизлар билан урушаверадилар. Сизлардан ким ўз динидан қайтиб, динсиз холда ўлса, ундай кимсаларнинг қилган амаллари дунёю охиратда бехуда кетур. Улар дўзах эгаларидир ва унда абадий қолажаклар.
Бу ерда диққат қилинглар, аллох таоло яхуд ва насоролар сизлар билан жанг қилишади,демаяпти,балки секуляристлар ва ғайри ахли китоб мушриклари сизлар билан доимо жанг қилишади,деяпти. Исломдан кейинги тарих давомида секуляристлар бизларга қарши доимо жанг қилиб келишяпти. Хитой ва хиндни атрофларида ёки бошқа жойларда мавжуд бўлган ,аммо баъзи мархалаларда насоролар бизлар билан жанг қилишмаган ,яхудлар хам баъзи бир мархалалардан жанг қилишмаган, қурол билан жанг қилишмаган тил билан эса урушишган. Аммо секуляристлар турли- хил унвонлар остида бизларга қарши жанг қилиб келишган ва то қиёмат кунигача динимизни тўрт мафхумидан қўлимизни тортмагунимизча бу жангни давом эттиришади.
Ватан секуляристлар учун тоғутга ,илохга айланган, улар мана омма қабул қиладиган тоғутни ортида секляризм динини қонунларини,хадафларини илгари суриб боришяпти. Мана бу воқеият билан бизлар ироқни куфристонида борзонийни секуляр,сотқин тўдаси кўринишида ва хозирда хам сурияни куфристонида ужалонни секуляр ишчилар хизбини намунасида кўриб турибмиз. Мана бу кўз боғлашлар,сехрлар таъсирида жуда кўп кишилар жохилият ва тоғутпарастликка ва секуляризм қонунлари томонига тортилиб кетишди, бу нарсани ватандўстлик билан умуман катта фарқи бор.
Ватандўстлик бир хиссиётдир, аммо бугунги кундаги секуляристларнинг ватанпарастлиги аллохни хукмини,қонунини қаршисидаги қонун ва программадир. Хар қандай шахс ўзини туғулиб ўсган диёрига нисбатан ўзига хос хиссиётга эга бўлади,аммо бу хиссиёт мана бу диёрларга хоким бўлган кофирларни химоя қилишига сабаб бўлмайди. Мана бу кофирлар ўзларини секуляристик диктаторлиги билан сизни исломий хаётингизга монеълик қилиб туришгандан сўнг, хижрат қилишга буйруқ содир бўлган пайтда мана бу тупроқ бу диёрни тарк қилиб кетишингизга монеълик қила олмайди,балки унга нисбатан хиссиётларингиз билан бирга, сизни ватанингиз аллохни шариатидаги қонунлар татбиқ қилиниши лозим бўлган жойдир. Энди мана бу шариат қонунлари исломий фирқалар ё мазхаблар томонидан ижро қилинидими ёки барча исломий фирқаларни шўроси ва мусулмонларни вохид ижмоъси томонидан бўладими фарқи йўқ. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ўзларини ватанлари маккага нисбатан қандай хиссиётга эга бўлганликларини хаммамиз яхши биламиз, бўлиб хам макка ва мадинани хар икковидаги одамлар араб бўлишган. Аммо бу хиссиёт ўзини ватанига хоким бўлган кофирларни химоя қилишларига сабаб бўлмади. Балки ўша шароитдаги дорул исломдаги хаётни қабул қилдилар ва ватанларини ташлаб кетдилар. Инсонлар икки қисматга бўлинишади, ё аллохни дўстлари ё аллохни душманлари; ватан ва нажод уларни мохияти ва муомала қилиш равишини ўзгаришига боис бўла олмайди.
3-Тоғутга айланган яна бир ўринлардан бири, сойкс ва пику томонидан ишлаб чиқарилган чегаралар ва бу диёрларни байроқларидир; улар жиноятни асосчилар бўлишди ва мусулмонларни ерларини хатто мушаххас бир қавмга тегишли минтақаларни хам тақсимлаб ташлашди. Курдлар,тожиклар,балучлар ва …..ўхшаш. бу ердаги ажойиб нуқта шуки, мана бу давлатларни байроқларидаги аксар белгилар жохилиятни тутампарастлик навларидан иборат. Бири эчки, бири бургутдир, бу нарсаларга жохилиятда тутам сифатида сиғинишарди ва жохилиятда уларни хурмат қилишарди. Эрон ва ироқдаги секуляр курдларнинг аломатларига ўхшаш ва ………шайтонпарст язидийларнинг аломатлари хам шуни жумласидан бўлиб, улар буни байроқларига белги,аломат қилиб фойдаланишади,бу расман шайтонпарастларни аломати хисобланади. Уни қуёшга ўхшаш доира шаклида келтириб уни ўртасида шайтонпараст язидийларни аломатлари жойлашган. Бечора мусулмон мана буни манзилида сақлайди ва гохида унга таъзим қилиб эхтиром кўрсатади, уни аллохни ўрнига қўйиб ватанини аломати сифатида қабул қилган.
4-Яна бир бошқа ўрин аллохни авлиёлари ва солих кишиларни тоғут ва илохга айлантириб олишдир. Тоғутга айлантирилган кишиларни ўзлари бунга рози эмаслар. Ийсо ибни Марям ва бошқа пайғамбарлар, жуда кўп обид ва аллохни солих авлиёлари бунга мисол бўла олади. Бу кишилар бундай тоғут ясаб олишларга рози бўлишмайди ва қиёмат куни хам улардан бароат қилишади. Энди мана бу дунёда уларни тоғут ва илохга айлантирган кишилар бор.
5-Партиялар,хизблар ва хизбларни чақириқлари(манифести) баъзи бир кишилар томонидан илохга ва ёлғон худоларга,тоғутга айлантириб олинган, мана бу хизб хам аллохга ўхшаш шариат ва алохида программа бўлиб, аллохни шариатидаги қонунларга хилоф равишда ўзи учун қонун ёзиб чиққан ва одамларни ўзини хизби ва чақириқларига даъват қилади. Уни мана бу қисматдаги қонунларини қабул қилган кишилар, ана ўша андозада ўзларини аллохни қонунларидан узоқлаштиришади ва аллохни шариатидаги қонунларига ахамият бермасдан ана ўша хизб ва чақириқларни бандаси,қулига айланади ва хизбни ,уни куфр қонунларини йўлида жуда кўп мушкилотларга тоқат қилишга хам тайёрдирлар,хатто мана бу йўлда ўзларини хам фидо қилиб ташлашади. Бир шахс фалончи хизб учун опа-синглисидан, ака-укасидан,қавмидан,қаришдошидан хам кечиб юборади,хатто шахс секуляризм динини фойдасига ўзини иймонидан хам воз кечади.
Улар кечаю- кундуз хизбларини зикр қилишади ва хизбларини мухолифлари билан хам душманчилик қилишади. Эрондаги 57 шамсий йилдаги инқилобни аввалги йилларидаги хўромонот ва бошқа минтақалардаги кофир секуляристлар ва муртад кумалалар ва демократларни ўртасидаги жангларни кўрганмиз. Мана шу секуляристларни,ужалонни ишчилар хизбини, екитини,борзонийни ва……ларни ўртасидаги жангларни хам гувохи бўлганмиз. Хозирги пайтда хам уларни жохил ва гумрох тарафдорлари хам шундай вазиятда эмасми?
Уларни валоъ ва бароълари хизбларини атрофида айланади, агар бутун хизблари бирор хизбни ё хукуматни яхши кўрадиган бўлса,улар хам уни яхши кўришади, агар эртаси куни хизбларини алоқаси ана ўша хизб ё хукумат билан ёмонлашиб қолса, улар хам улардан бароат эълон қилиб безор бўлишади. Худди шунга ўхшаш ўзларини бошқа хамзабонлари ва хаммазхаблари билан биродарликни,баробарликни иддао қилишади ва фақат шиорлар қолибида бу алоқалар сақланиб қолади. Улар учун дўст ва душманни,яхши ва ёмонни, хадаф ва арзишларни ва……..аллох ва уни қонунлари эмас,балки хизб ва чақириқлари таъйин қилади. Хизб (партия) бир мушт жохил инсонлари учун амалда сиғиниладиган илохга,тоғутга айланган.
6-Илох ва тоғутга айланган ўринларни яна бири, диний жихатдан саводли бўлган одамларни ўртасида танилган шахслар,рохиблар,кохинлар,шайхлар,мавлавийлар,муллолар,момусталар ва………Яъни шундай бўладики, фалончи шайх ё муллони айтган сўзи билан иш комил ва тамом бўлган хисобланади. Аслида эса мусулмонлар шахсларни далилларига тобеъ бўлиши керак, бўлиб хам мана бу далиллар шахсларни ўзига эмас,балки аллохни шариатидаги қонунларга асосан бўлиши лозим, фалончи мен қуръон ва суннатга эргашаман ёки уни соқоли узун ва иштонини почаси калта,мисвокдан фойдаланади, ёки фалончи шайхни олдида дарс ўқиган ва жуда кўп маърузаларга эга ёки спутникда программалари мавжуд ва уни хамма танийди ёки бир қанча асарлари бор ва …….., мана бу ўринларни назарга олган холда шахсларни ўзларига муфти ва хамма нарса қилиб олишлари ва мен далилларни қидириб ўтиришга тоқатим етмайди,деган бахоналар билан ўзларини мана бу шахсларга муқаллид қилиб олишларини хам қабул қилиб бўлмайди, бўлиб хам далилларни кетидан тушиб қидиришга фурсати хам етарли; мана буларни хеч қайси бири ана ўша диний саводи бор киши ироя бериши керак бўлган далил ва хужжатларни ўрнини босмайди.
Уларни далилсиз айтган хамма нарсаси халол бўлиши ва сен хам уни халол,дейишинг шарт эмас; ёки улар харом қилган нарсаларни харом дейишинг хам шарт эмас. Мана бу шахслар маъсум эмас, уларни айтгани дегани аллохни буйруқ берган нарсаларни ўзидек хам бўлмайди. Уларни хеч қайси бири пайғамбар эмас, ва аллох ва росули хам далилсиз фалончи шайхга тобеъ бўлишга буйруқ берган эмас, агар мана бу хатоларга йўл қўядиган бўлсак, хохлаймизми хохламаймизми уларни худо қилиб олган бўламиз.
Имоми Шофеъий рохимахуллох ўзини “рисолах” китобини икки жойида айтганки:
«لیس لأحد دون رسول الله صلی الله علیه وسلم أن یقول إلا بالإستدلال»،
Росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан бошқа хеч қандай шахс далилсиз назар айтишликка хаққи йўқ. Яъни назар ва фатволарни шаръий эътибори шахсларга эмас, балки аллох ва росулидан келтирилган далилларга асосланган бўлиши керак; росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан сўнг хеч қандай шахсни шахсияти уни назарини сахих эканига далил бўла олмайди. Чунки бу ерда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам айтганлари учун у кишини сўзларини хақ дея оламиз, хақиқат хам мана шудир, бирор бир далилга хожат хам йўқ, аммо бошқа шахс учун бундай бўла олмайди,албатта далил келтириши лозим.
Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни суннатидаги тарихий бир воқеани сизларга баён қилиб бермоқчиман. Диққат қилинглар: буюк муфассир олим бўлмиш имоми Фахриддин Рози ўзини тафсирида келтиришича, Ади ибни Хотам айтадики: мен росулуллох саллаллоху алайхи васалламни олдиларига келган пайтимда бўйнимда салиб бор эди; пайғамбар менга мархамат қилдиларки: эй Ади бу нима? Бу бутни ташлаб юбор, сўнгра мана бу оятни ўқиётганларини эшимдим:
«اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ»
Улар аллохни қўйиб ўзларининг донишмандлари ва рохибларини хамда Масих ибни Марямни парвардигор деб билдилар. Бизлар Масих ибни Марямни,рохибларни ахборларни илох қилиб сиғинмаймиз,дедим, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдилар: албатта (сиғинишади) улар хар вақт халолни харом қилишса ёки харомни халол қилишса, уларни айтганларига эътимод қилишади ва ишонишарди; мана бу уларни ибодат қилишларидир.
Тоатдаги ширк яъни аллох таолони муқобилида қонун ишлаб чиқариш ширки ёки қонун ишлаб чиқариш бўйича аллох таоло учун ширк келтириш ( худди бизни асримиздаги секуляр тоғутларга ўхшаб секуляр парламентларини йўлга қўйишидир , динфурушлар эса уларни нафига фатво ишлаб чиқаришади), тоатдаги ширк яъни мана бундай тоғутларни хукмларига рози бўлиш ва ўзини хохши билан мумкин ва мумкин эмас нарсалар, халол ва харом, қазоватга оид ишларни хал қилиш бўйича уларни ахкомларини қабул қилиш ва мажбур бўлмасдан туриб уларни шариатга қарши бўлган қонунларига тан бериш ва уларни ишларига рози бўлиш. Мана бу суратда хам, аллохга итоат қилишда ширк келтирилган ва аллох таолони баробарида тоғут,илох вужудга келтирилган.
Мана булар хавойи нафсга қўшимча бўлган (шахс ўзини мавжуд бўлган нарсасини воситасида аллохдан бениёз деб билади) бутлар,тоғутлар,илохлар ва жохил одамларни маданиятида роиж бўлган худолар хам мавжуд, ва аллох таоло мана бу ёлғон худолар билан бирга жуда кўп одамлар томонидан сиғинилади!
Аллох таоло дахрий секуляристлар ( ёки бизни бугунги сўзимиз бўйича коммунистлар,материалистлар,атеистлар) ўзларини хавойи нафсларини илох ва маъбуд қилиб олишгани хақида мархамат қиладики:
أفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ ۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ (جاثیه/23)،
(эй Мухаммад), хавойи нафсини ўзига “илох” қилиб олган ва аллох уни билган холида йўлдан оздириб, қулоқ ва кўнглини мухрлаб,кўз олдига парда тортиб қўйган кимсани кўрганмисиз? Бас,уни аллох (йўлдан оздиргани)дан сўнг ким хидоят қила олур?! Ахир эслатма-ибрат олмайсизларми?!
Баъзи вақтларда эса шундай инсонлар хам борки, улар бир замонни ўзида бир неча худога сиғинишади, улар бир неча тоғутни ўзларига ясаб олишган, миллат худоси ва у билан бирга ватан худоси, уни ёнида эса хизб ва хизбни чақириқлари худоси, бирлашган миллатлар худоси, буни ёнида эса авлиёлар ва малоикалардан иборат худолар хам мавжуд. Улар бир қанча худоларни аллох таоло билан бирга хамрох холда сиғинишади. “ла илаха иллаллох” эса мана буларни хаммасини инкор қилади.
Инсон қандай қилиб мана бу ёлғон худоларни хаммасидан бароат қилишни ва уларга куфр келтиришни тушуниб етмагунича ва уларни рад қилмагунича,ўзини “ла илаха” талаб қилган нарсага мувофиқ қила олмаган бўлади, бу “ла илаха иллаллох” ни биринчи қисматидир. Шу сабабли хам шахсий,ижтимоъий,сиёсий,иқтисодий, маданий,таълим ва тарбия ва бошқа моддий ва маънавий хаётини ишлари бўйича муваххид бир одам сифатида аллохни ва уни шариатидаги қонунларни амалда ишлатиб яшай олмайди. Бу ишни қилмаган ва қила олмайди,чунки бу борада тажрибаси йўқ, намозида ахд бераётган “ийяка наъбуду ва ийяка настаъин”га хам амал қила олмайди.
Шахс биринчи бўлиб барча худолар ва башар қонунларини рад қилиши лозим, бу мархалани босиб ўтгач навбат аллох ва уни қонунлари,шариатини исботига келади ; шахс мана бу шартни бажармагунича, комил исломни қабул қилганини иддао қила олмайди.
Аллох таоло мархамат қиладики:
«فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لاانفِصَامَ لَهَا» (بقره/۲۵۶)،
Бас,ким шайтондан юз ўгириб, аллохга иймон келтирса, у хеч ажраб кетмайдиган мустахкам халқани ушлабди. Ва аллох таоло бошқа бир жойда бизларга шуни равшан қиладики, барча пайғамбарларини одамларга аввало ўзларини тоғутлардан узоқлаштиришлари кераклигини ва мана бу мархалани кетидан ибодатларини (яъни дунёвий ва ботиний хаётларидаги барча ишларни) фақат аллохга нисбатлашлари лозим, у зот мархамат қиладики:
«وَلَقَدْ بَعَثْنا فيکُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوااللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ» (نحل/۳۶)،
Аниқки, биз хар бир умматга: “аллохга ибодат қилинглар ва шайтондан йироқ бўлинглар”, (деган вахий билан) бир пайғамбар юборганмиз.
Фақатгина мана бу суратда “ла илаха” ва “иллаллох” ўзини воқеий кўринишини кўрсатади. Қуръондаги оятларда “ла тутиъ” (ахзоб/1), “ла тутиъу” (шуаро/151), “ла таттабиъ” (моида/ 49), “ла таттабиъу (бақара/ 168) калималари кўзга ташланади,булардан мақсад тоғутларга эргашмаслик,итоат қилмаслик буюрилгандир.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилганларидек:
«مَنْ قال لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ محمدا رسولُ اللَّه، وَكَفَرَ بِما يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ، حَرُمَ مالُهُ وَدَمُهُ، وَحِسابُهُ على اللَّه تعالى»[7]
Ла илаха иллаллох ва Мухаммадур росулуллох,деган киши, бундан сўнг аллохдан ўзга ибодат қилаётган нарсаларини хаммасига ишонмаслиги лозим, мана бу суратда уни қони,моли мусулмонларга харом бўлади ва уни қалби хақида эса биз хеч нарса билмаймиз, қалбни иши аллохга боғлиқ нарса.
Бу ерда жиддий диққат қилинглар, сухбат кофир шахс хақида кетяпти, булғанган мусулмон борасида эмас. Яъни ла илаха иллаллох ва Мухаммадур росулуллох деган,аммо аллохдан бошқа барча нарсалардан воз кечмаган бўлса,тоғутларга куфр келтирмаган бўлса, бу холатда уни қони ва моли мусулмонларга харом бўлмайди ва қонини тўкса бўлади; чунки шахс аслида исломга кирган эмас. Аммо агар исломга хам кирса ва ишончсиз хам бўлмаса,лекин биз уни қалбидаги нарсалардан хабаримиз бўлмайдиган бўлса,масалан мунофиқларга ёки пинхон кофирларга ўхшаш; бу холда росулуллох саллаллоху алайхи васалламни айтишларига кўра,уни қалбини аллохга топширамиз ва биз уни қалбидаги нарсадан хабардор эмасмиз,қалби билан ишимиз хам йўқ. Аммо агар зохирда амалларида ,ибодатларида тоғутга куфр келтирмайдиган бўлса, бундай шахсни ислом доирасига киргиза олмаймиз. Биз кофир кишини исломни доирасига киргиза олмаймиз, бу росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг ислом доирасига кирмоқчи бўлаётган кофирлар хақидаги сўзларидир.
Тоғутга иймон келтирмаслик,куфр келтиришлик ақида ва исломни аввалги табақасини,уни склетини,пойдеворини ярми ва муқаддимаси хисобланади, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам 13 йил давомида маккада унга даъват қилиб турганлар; уларни хаммаси фақатгина “ла илаха иллаллох” калимасини қуруқ забон билан талаффуз қилиш орқали иш битмаслиги ва бошқа ишларни хам амалда қилиш лозим эканини яхши билишарди. Чунки қуръон уларни тилида нозил бўлган эди, улар “ла илаха иллаллох”нинг улардан нималарни талаб қилаётганини яхши тушунишган.
Шундай бўлгач, агар кофир киши мусулмон бўлишни қасд қилган бўлса, аввало “ла илаха” ни забони билан талаффуз қилади ва ундан сўнг барча ёлғон ва ботил худолардан бароат қилиб безор бўлади,тоғутларга куфр келтиради. Бундай сўнг “иллаллох”ни тилга олади ва ахли тавхид бўлади. Мана бундай қонунга бўйсиниб тоғутдан узоқлашгач, ундан кейинги мархалага ўтади; яъни иймон. Аллох таоло бундай бандаларига башорат бериб айтадики:
«وَالَّذينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها وَأَنابُوا إِلَي اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْري فَبَشِّرْعِبادِ» (زمر/۱۷)،
Шайтондан ва унга ибодат қилишдан йироқ бўлган ва аллохга (яъни ёлғиз аллохга ибодат қилишга )қайтган зотлар учун (жаннат) хушхабари бўлсин!
Худди ана ўша Адий айтган нарсаларга мулло парастлик,ватан парастлик,нажод парастлик ва ……..ларга ўхшаган ўринлардан воз кечган кишиларга аллох таоло хушхабар беряпти.
Равшан кўриниб турганидек, тоғут ясаб олишлардан яъни хар махлуқ ва программани аллохни қонуни ва программасини ўрнига қўйиб олишдир,энди бу қўйиб олинадиган нарсалар баъзи ўринларда бўладими ёки баъзи сифатлардами ёки барча сифатлардами ёки аллохни зотини ўрнига қўйиб олишадими ё қонун қўйишадими фарқи йўқ. Хар қандай суратда хам аввалги қадам, тоғутларга ишонмаслик ва куфр келтиришдир. Аммо тоғутга куфр келтириш хам соддагина иш эмас, баъзилар одамларнинг мана бу тоғутга куфр келтириш даражасига етишини хохламайди ва агар хам бу даражага етишган бўлса,тоғутларни химоя қилишади. Буюк уламолар тоғутларни энг катта химоячиларини учталик кўринишида ” зар ва зур ва тазвир” деб номлашган.
Зар: қуръонда яъни муллолар,сармоядорлар,бадавлат кишилар бўлиб, тоғутларнинг одамларни бойлигини талон-тарож қилиш бўйича хақиқий шериклари хисобланади. Бугунги кунда буржуазия ва янги копитализмдаги кортеллар, тростлар ва …….номи остида, хатто хитой,куба, шимолий кареяга ўхшаш сармоядор давлатларда хам буни гувохи бўлиб турибмиз.
Зур: харбийлар орқали, улар тоғутларни химоячилари,мудофаъа қилувчи кучлари хисобланади ва улар учун жанг қилишади. Шу сабабли хам қуръон уларни кофир деб таништирган, аллох таоло мархамат қиладики:
«الَّذينَ آمَنُوا يُقاتِلُونَ فيسَبيلِ اللَّهِ وَالَّذينَ کَفَرُوا يُقاتِلُونَ فيسَبيلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا أَوْلِياءَ الشَّيْطانِ إِنَّ کَيْدَ الشَّيْطانِ کانَ ضَعيفاً» (نساء/۷۶)،
Иймон эгалари аллох йўлида жанг қиладилар, кофир кимсалар эса шайтон йўлида жанг қиладилар. Бас, шайтоннинг дўстларига қарши жанг қилингиз! Шубхасиз, шайтоннинг макри заиф бўлгувчидир.
Яъни кофир бўлган кимсалар кофирлар билан тоғутни йўлида жанг қилишади. Шу сабабли хам қадимдаги ва хозирдаги уламолар тоғутларни дастасига,аскарларига,эргашувчиларига : тоғутларни ансорлари ёки тоғутларни ёрдамчилари,дейишади; мисол учун фиръавн ва уни аскарлари хақида аллох таоло мархамат қиладики:
وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ (فجر/۱۰)،
Қозиқлар ( яъни ерга қозиқдек қоқилган баланд эхромлар ва қасрлар) эга бўлган фиръавнни (қандай халокатга дучор қилганини-чи)?
Бу ердаги учинчи табақани тазвир ташкил қилади, гохида зар ва зурдан кўра хам тоғутларга хизмати кўпроқ ва мусулмонларга хам зарари кўпроқ бўлган. Осмоний шариатлар бўйича босавод кишилар ва секуляристлар бошқа бир истелох билан айтганда тахсил кўрган секуляристлар бўлиб,улар ахборлар,рохиблар, хохомлар,кохинлар, мавлавий,шайх,мулло,мамуста,устоз,доктор ва ………сифатида асрлардан буён одамларни ўртасида танилган кишилардир. Қуръон очиқ-ойдин қилиб батафсил мана бу динфурушлар,авомни фариб берувчилар хақида сухбат қилган, аммо мисрлик бир табибни тарихий хотирасини бир достони бор,шу кунларда бир гурух кишиларни ўртасида бу достон тарқалган, бу достон бизларга фиръавнга ўхшаш секуляристларнинг ихтиёридаги мана бу мусибатларни яхши таниб олиш учун ёрдам беради. Синуха ёки синухий номи остидаги достон бўлиб, насронийларни тарихидан олдинги ўнинчи асрда яъни 3000 йил олдин бўлиб ўтган.
Синухани хотираларини бир қисмида бизлар “амфисис” номли секуляр тоғутга ва “ахнотун” номли мисрни катталари,ашрофларини хаётини фожеасига дуч келамиз:
“синухи” ўзини хотиротларини бир қисмида шундай деб ёзади: бир куни мисрни кўчаларида пиёда айланиб юрган эдим, шунда чиройли чехрага эга шарофатли,бадавлат киши бўлмиш “ахнотун”ни қўл ва оёғини,бурнини кесиб ташланган ва қонига ботиб ётган холда кўрдим. Уни баданида ярадор бўлмаган ё шаллоқ урилмаган соғлом жойи қолган эмасди. Ўлим билан уни ўртасида бир неча қадам масофа қолган эди холос. “ахнотун”ги шу холатда кўргач, уни ўлимдан нажот бериш учун ўзимни шифохонамга олиб кетдим ва у икки ойгача хушига келмади. У хушига келган пайтида ўзини достонини қуйидагича таъриф қилиб берди:
“Фиръавн (амфисис) мендан барча ерларимни, ўзимда бор нарсаларни хаммасини, хотинларимни, ғуломларимни, канизларимни хаммасини беришимни талаб қилди. Ахнотун хам хаётини давом эттириш учун ўндан бир давлатини ўзига қолдиришни сўрайди, аммо секуляр фиръавн бунга рози бўлмайди,у ўзини худо ,деб хисоблайди. Шунда фиръавн уни қўл ва оёғини кесиб шаллоқ уриб яланғоч холда кўчага ташлаб кетади. Шу тарзда кунлар ўтади ва ахнотун ўзини ночор ахволи, фақирлиги билан кун кечирарди ва агарчи бошқа бир одамни қўли билан бўлса хам золим фиръавндан қасос олишни умид қиларди. Фиръавн хам бир куни ўлади. Синухани айтишича, мен хам табиблар синфини раиси ва каттаси сифатида фиръавнни вафоти муносабати билан ижро қилинган маросимда иштирок этдим. Кохинлар,рохиблар фиръавнни мотам маросимида видолашув хутбаларини ўқишарди. Улар қуйидаги сўзларни айтишарди:” эй миср халқи, осмонлар ва ерлар энг буюк қалбни қўлдан бой берди, мана бу қалб бутун мисрни ахолисига, инсонларга, хайвонларга, ўсимликларга, қуруқ нарсаларни хаммасига мехр тарқатарди. У етимларга ота, фақирларга ёрдамчи, одамларни биродари, бутун миср учун эса азамат,улуғворлик эди. У худоларни энг одили,мехрибони эди, бошқаларга қараганда миср халқини кўпроқ яхши кўрарди. Амфисис бошқа худоларни сафига қўшилиш учун бизларни тарк қилди ва одамларни қоронғиликка ташлаб кетди.”
Синуха ё синухи яна мана буларга қўшимча қилиб айтадики: кохинларни ёлғон сўзларига қулоқ солиб турган пайтимда, фиръавнни шаллоғини тагида беллари букланган халқ учун хурсанд эдим, фиръавнни шаллоғини мазасини ўзига хос усуллар билан тотиб кўрган мана бу тўда-тўда халқнинг йиғлаётган холида, уларни орасида бошқалардан кўра шиддатлироқ худди боласини ўлимига йиғлаётган онани ноласига ўхшаш зорланган овозни эшитдим, бу овозни эгаси кимлигини билиш учун қизиқиб уни чехрасига қарадим. Не кўз билан кўрайки, бу ана ўша ожиз, нотавон бўлиб қолган ахнотун эди, уни ерга йиқилиб тушмаслиги учун эшакни устига боғлаб қўйишган эди. Уни бир оз тинчлантириш учун у томонга шошилдим, мен фиръавнни ўлими натижасида хурсандчилик йиғисини бошлаб юборган ,деб ўйлагандим, аммо…….. мени хаёлларимни пучга чиқарди, чунки уни менга кўзи тушиши билан фарёд қилиб айтдики: “эй синуха! Амфисисни мана бу даражада одил,буюк ва одамларга бунчалик мехрибон деб ўйламагандим, мен кохинларни сўзидан буларни хаммасин эшитдим. Кўриб турганингдек хозир йиғлаб ўтирибман, чунки ўтган шунча йил ичида мана бу буюк худога нисбатан қалбимда кина сақлаб юргандим, аслида эса уни улуғлаб унга мухаббатимни изхор қилишим лозим экан. Эй синуха! Мен қанчалик гумрох бўлган эканман.”
Синухани айтишича: “ахнотун мана бу сўзларни кучли иймон билан айтаётган пайтида,мен уни кесилган қўл-оёғига ва ғамгин юзига хайрон бўлиб тикилиб турардим, гўёки у мени нигохимдаги хайратни тушуниб еткандай эди, чунки у яна фарёд уриб айтдики: амфисис мени бошимга мана бу кунларни солишга хаққи бор экан,чунки худовандни буйруқларига итоат қилмайдиган кимсани жазоси мана шундай бўлади. Ха,кўриб турганингдек худованди холиқни фармонига бўйсинмайдиган кишини сазоси бундан бошқа нарса эмас. Ўзини жазосини мустақим худони ўзини қўли билан кўрган кишидан хам саодатлироқ кимса борми, мен мана бу иш учун хурсандман.”
Бизлар хам хозирги замонда спутник каналларида дин фуруш,хоин муллоларнинг қози мухаммадга,мустафо борзонийга, қосимлуга, жалол толибонийга ўхшаш муртад секуляристлар хақидаги сенариоларини кўрмадикми? Худди шу секуляристлар равшан фикрлилар номи остида ана ўша кохинларни ишларини қилишмадими? Қози мухаммад ўзини асрида энг қонхўр коммунистлардан бўлган сталинни буйруғига кўра, мусулмон курдларни ўртасидаги аввалги муртад секуляр хизбни ташкил қилди. Ундан кейинги хозирги кунгача мавжуд бўлган барча хизблар ,ана ўша сталинни буйруғига биноан муртад қози мухаммад томонидан ташкил қилинган курдистон демократ хизбини қолдиқлари ва оқимлари хисобланади. У сталинни буйруғига ва боқировни йўлланмаларига кўра собиқ социалистик советларини равиши бўйича жумрухиятни ташкил қилди ва охирида ишлаш муддати тугагач совет социалист секулярлари томонидан ахлатга ташлаб юборилди, бу муртад одамларни химоясига хам эга эмас эди, шунинг учун хам нихоятда бечора ва ноумид холида қўлга тушади ва америка томонидан химоят қилинадиган эронлик секуляристни қўли билан ўлдирилади. Бу муртад кимса совет давлати уни бир четга суриб қўйган пайтда, одамлар уни фойдасига жанг қилиб химоя қиладиган одам бўлган эмасди. Одамлар хам уни ташлаб қўйишади. Чунки мусулмон одамлар уни яхши танишарди. Мулло Халил рохимахуллох унга қарши жиход фатвосини содир қилган ва уни иртидоди хақидаги хукмни чиқарган эди. Мулло Халил ва секуляристларнинг хеч қайси бири бу муртадни ким бўлганини ва уни нима учун муртад дейилишини далилини хам изохлаб ўтиришига хам хожати йўқ эди, қози мухаммад нихоятда хорлик ва залолатда секуляр ризохон тарафидан ўлдирилди.
Энди кохинлар ва сехргарлар биринчи муртадлар хизбини ташкил қилган мана бу мусайламайи каззобни бошига нима балоларни олиб келишди? Хоин ва исроилни хизматкори бўлган борзонийга нисбатан нима ишларни қилишди? Сизлар курд миллати ва динига хиёнат қилган жалол толибонийни танимайсизларми? Бутун умрини хиёнатга, мусулмонларни ўлдиришга ва турли-хил фасодларни ривожлантиришга сарфлаган мана бу жинояткорни ўлимидан сўнг, кохинлар ва сехргарлар у хақида ахборот воситаларида нималар қилишганини кўрмадикми? Мисрни тоғути бўлмиш абдунносир хақидачи? Туркияни тоғути бўлмиш мустафо камол отатурк хақидачи? Оли саъудни фосид шохлари хақидачи? Коммунистларни тоғути бўлмиш ўзбекистонни фасодчиси каримов хақидачи? Шунга ўхшаш юзлаб намуналар мавжуд бўлиб, улар мана бу кохинлар тарафидан ғусли таъмид берилган кимсалардир.
Амфисис ва уни кохинларини сенариосини такрорий кўринишини, сурия ва туркия,ироқни курдистонидаги атеист,коммунист ва секуляр тоғут бўлмиш абдуллох ужалонни мисолида кўрсак бўлади, бу жинояткорга алоқаси бўлган ахборот воситаларини ролига хам гувох бўлиб турибмиз. Фақат сизлар мана бу ёлланган жиноятчини ишончлари,ақидаларини таниб олсангиз ва уни курдистон мусулмонларининг ақидасига нисбатан муносабатини билсангиз, мана бу кишини ахборот воситаларида химоя қилаётган кохинлар,сехргарларнинг хиёнатини умқини тушуниб етасизлар.
Бугунги кунда хозирги мусулмонларни гирифтор бўлган мусибат шуки, динфуруш уламо ва муллолар,хоин тахсил кўрганлар,равшанфикр ва доктор,аспирант,бакалавр номи остидаги секулярларнинг………фиръавнга,секуляр ахзобларга,америка рахбарлигидаги бутун жахон секуляристларига тобеъ махаллий тоғут хокимларга эргашиб кетишган ва яна бири диндаги фитна масаласи бўлиб,махаллий ва бутун жахон секуляр ахзоблар одамларнинг диний хиссиётларидан ва ёмон уламоларни шубхаларидан суистефода қилишяпти. Мана бу ёмон уламолар ўзларини ихтиёрларидаги спутник ахборот воситалари ва масжидларни минбарларидан фойдаланиб, ўзларининг тоғут арбобларининг истаги-хохшига,орзусига биноан оятлар ва хадислар ва одамларни диний,ватандўстлик хиссиётлари билан арбобларининг хадафлари йўлида ўйнашишяпти!
Синуха достонини мутолаъа қилгач, ва ундан мухимроғи қуръонни ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламни сўзларини мутолаъа қилгач, мана бу мавжудотларнинг янги пайдо бўлган эмаслигини тушуниб етамиз, бу офатларни бартараф қилиш борасида ўзимизни йўқотиб қўймаслигимиз керак, хоин секулярлар бутун тарих давомида мавжуд бўлган, хозирда хам бор. Аммо осмоний шариатлардаги махсусан аллохни охирги шариатидаги уламойи суъ варрувайбиза ( аимматул музиллин, жаханнам эшикларига чақиривчи даъватчилар) деб ёд қилган, шариат мана бу офатларни дафъ қилиш йўлларини хам кўрсатган.
Мана бу динфуруш муллолар ва уламойи суъ юмшоқ ва рухий жангларда тоғутларнинг қудратини ,хукмини махкам бўлишига боис бўлишди, улар тоғутларнинг рухий жанглардаги аскарлари хисобланишади, улар харбий жангни бошловчилари ва одамларни устида хукмронлик қилишга шароитни мухайё қилувчилар бўлишади.
Шундай бўлгач, қуролланган лашкарни орасидаги мусулмонларга қарши бомбалар ва ўқ- аслахалар билан жанг қилаётган оддий аскарни, америкалик ва исроиллик,иорданиялик, арабистонлик,туркиялик учувчиларни, тоғутларни ўзини фатволари,сухбатлари билан химоя қилаётган кишилар билан фарқи йўқ, балки рухий жанглар харбий жангларга қараганда хам нихоятда хатарлироқдир. Чунки рухий жангларни макони қалб,иймон ва инсонларни ботинидир, агар мана бу марказлар фосид ва нобуд бўладиган бўлса, инсонни хамма нарсаси нобуд бўлади ва тоғутлар хам осонлик билан ўзларини хадафларини қўлга киритишади.
Хурматли биродарлар ва опа-сингиллар, аллох мутаол нима учун қуръонда зулматлар калимасини жамъ суратида фойдалангани ва нур калимасидан эса якка холда келтиргани хақида фикрлаб кўрганмисизлар? Аллох таоло мархамат қиладики:
«الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَجَعَل الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ» (أنعام/ ۱)
Хамду сано осмонлар ва ерни яратган, зулматлар ва нурни таратган аллох учундир.
«هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمَاتُ وَالنُّور» (رعد/۱۶)
“кўр (гумрох) билан кўрувчи (хақ йўлга хидоят топган киши) баробар бўлурми? Ёки зулматлар билан нур баробар бўлурми?”
Жохилиятда жуда кўп тоғутлар вужудга келади ва ботил йўллар нихоятда турли-туман,ранго-рангдир, мана бу тоғутларни бир қисмига ишора қилиб ўтилди; аммо хақ йўқ фақат танхо,ягонадир. Ўзинг танийдиган ё танимайдиган ё кўрган ва кўрмаган мана бу тоғутларга ишонмаслик билан иймонни иккинчи мархаласига етган бўласан. Аллохга иймон келтириш нур бўлиб,у ягонадир.
Аллох таолодан биз ва сизларни тоғутга куфр келтириш,сўнгра эса аллохга иймон келтиришда муваффақ ва собит қадам қилишини,хамда оқибатимизни хам ба хайр қилишини сўраб қоламиз.
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ، لاَإِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته [8]
[1] این مقدمه را رسول الله صلی الله علیه وسلم قبل از هر خطبه و سخنرانی ایراد می فرموند.
[2] همین دیروز هم تحت عنوان اسلام میانه رو سخنان ولیعهد خائن آل سعود محمد بن سلمان را شنیدید که در مورد مسلمان ها و درمورد شریعتی که در جامعه ته مانده هایش مانده بودند چه صحبتی داشت. چگونه می خواهد آن ها را فوراً نابود کند.
[3]– سنن أبی داوود، ج 4، ص 332، ح 5121
[4]– تفسیر ابن کثیر، 1/390 / نیز: مجموع الفتاوی، 28/328 ، 329
[5] سنن أبی داوود، ج 4، ص 332، ح 5120 – 4458 / امام السیوطی، جامع الأحاديث – الجامع الصغير وزوائده والجامع الكبير – قسم الأقوال الجزء الرابع/ شماره 11910-11911 / الروض الداني إلى المعجم الصغير للطبراني – ج 2 – شماره 1020/ المعجم الأوسط للطبراني 7176/ فوائد أبي العباس الأصم 15 / شعب الإيمان للبيهقي 7487 / شرح السنة امام بغوی 3447 / معرفة الصحابة لأبي نعيم الأصبهانی 3284/ والمتقي الهندي في كنز العمال حديث رقم 6932، 6961 /
[6] قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ تَعَزَّى بِعَزَاءِ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَعْضُوهُ بِهِنَّ أَبِيهِ وَلَا تُكَنُّوا» رواه البخاري في (الأدب المفرد) [963/1 بتحقيقي ] ، والنسائي في (السنن الكبرى) (5/272) [8864] و (6/242) [10812] وفي (عمل اليوم والليلة) [976] ، وأحمد في (المسند) (5/136) وابنه في (زوائد المسند) (5/136) ، وابن أبي شيبة في (المصنف) (15/33) [19030] أو (7/456) [37183] ، وأبو عبيد القاسم بن سلام في (غريب الحديث) (3/163) [422] و (3/288) [467] (ط مجمع اللغة العربية) ، والحربي في (الغريب) (3/919) ، والطحاوي في (شرح مشكل الآثار) [3204] و [3207] ، والهيثم بن كليب الشاشي في (مسنده) (3/374) [1499] ، وابن حبان في [3153الإحسان] أو [736 موارد] ، والطبراني في (المعجم الكبير) (1/198-199) [532] ، والقطيعي في (جزء الألف دينار) [209] ، وأبو نعيم في (معرفة الصحابة) [756] ، والبغوي في (شرح السنة) (13/120-121) [3541] ، والضياء المقدسي في (المختارة) [1242] و [1244] ، والمزي في (تهذيب الكمال) (19/339-330) و (19/330) النسائي في ((السنن الكبرى)) (8864) واللفظ له، وأحمد (21234) / آلبانی ، تخريج مشكاة المصابيح 4828/ شعيب الأرناؤوط: تخريج المسند 21236 / الألباني ، السلسلة الصحيحة269 / تخريج صحيح ابن حبان 3153 / ابن حجر العسقلاني: تخريج مشكاة المصابيح 4/404 / الألباني : السلسلة الصحيحة1/538 / محمد الأمين الشنقيطي: أضواء البيان3/527 / السخاوي: الأجوبة المرضية2/623 / شعيب الأرناؤوط: تخريج المسند21233 / السيوطي: الجامع الصغير629 / الألباني: صحيح الجامع567 / أخرجه أحمد (21271)، والنسائي في ((السنن الكبرى)) (10810)، والطبراني (1/198) (534) باختلاف يسير.
[7] رواه مسلم
[8] پیاده شده از نوار صوتی شیخ ابوحمزه المهاجر هورامی حفظه الله