1-Савол: жиходни сахих каналлари қайсилар бўлади? Зарурат холатида бир неча хизбга эга бўлишни иложи йўқми?
Жавоб: бизлар учун меъёр исломдир ва бу номни,унвонни аллох бизлар учун танлаган ва росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам буни тасдиқлаганлар. Аллох таоло қуйидаги амрга буюргандан сўнг:
« وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ ۚ »
Ва аллох йўлида хақ жиход-ла жиход қилингиз!
هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ۚ ؛
Унинг ўзи сизларни (шу муқаддас дин учун ) сайлади ва бу динда сизларга бирон хараж-танглик қилмади.
مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ ۚ
Оталарингиз Иброхимнинг динини (яъни исломни ушлангиз)!
هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَفِي هَٰذَا،
(аллохнинг) ўзи сизларни илгари(ги муқаддас китобларида) хам, мана шу (қуръонда) хам мусулмонлар ( яъни ўзининг динига бўйсинувчилар) деб атади.
لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ ۚ ،
Токи (қиёмат кунида) пайғамбар сизларнинг устингизда гувох бўлиши учун, сизлар эса (барча динлардаги) одамлар устингизда гувох бўлишингиз учун ,
فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ ۖ فَنِعْمَ الْمَوْلَىٰ وَنِعْمَ النَّصِيرُ (حج/78)
Бас,намозни тўкис адо этингиз, закотни (хақдорларга) ато этингиз ва аллохга боғланингиз! У сизларнинг хожангиздир. Бас,у зот нақадар яхши хожа ва нақадар яхши мададкордир!
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам мархамат қиладиларки:
«أَنَا آمُرُكُمْ بِخَمْسٍ اللَّهُ أَمَرَنِي بِهِنَّ، السَّمْعُ وَالطَّاعَةُ وَالجِهَادُ وَالهِجْرَةُ وَالجَمَاعَةُ، فَإِنَّهُ مَنْ فَارَقَ الجَمَاعَةَ قِيدَ شِبْرٍ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ إِلَّا أَنْ يَرْجِعَ، وَمَنْ ادَّعَى دَعْوَى الجَاهِلِيَّةِ فَإِنَّهُ مِنْ جُثَا جَهَنَّمَ»
Аллох менга буюрган беш нарсага сизларни буюраман: эшитиш ва итоат қилиш, жиход, хижрат қилиш ва жамоат билан бирга бўлиш, кимки жамоатдан бир қарич жудо бўлса, арқон яъни ислом (таъаххудини) ўзини бўйнидан чиқариб ташлабди, магар яна жамоатга қайтади, ўзини жохилият номлари,унвонлари билан чақирадиган ва унга эътиқод қиладиган кимсалар жаханнам ахлини жумласидан хисобланади. Шу пайтда бир киши айтдики: эй росулуллох! Агар намоз ўқиса,рўза тутса хам шундай бўладими?! Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдиларки:
«وَإِنْ صَلَّى وَصَامَ، فَادْعُوا بِدَعْوَى اللَّهِ الَّذِي سَمَّاكُمُ المُسْلِمِينَ المُؤْمِنِينَ، عِبَادَ اللَّهِ»[1]
Агарчи намоз ўқиса ва рўза тутса хам, шундай бўлгач эй аллохни бандалари! Бир-бирингизни аллох сизларни номлаган ном ва унвон билан мусулмонлар ё мўъминлар ,деб чақирингиз.
Бу суратда бизлар учун жаъфарий ё ханафий ё зайдий ё моликий,шофеъий мазхабида ва исломдаги хос кишиларни тафсирида бўлишлик эмас,балки мусулмон ва мўъмин бўлиш мухим аслдир. Жиход амридаги асл хам мусулмонларнинг вохид рахбарияти ва вохид жамоатидадир, унда “қўмондонлик вахдати” ва “дастур вахдати” хокимдир,
«تَلْزَمُ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَإِمَامَهُمْ»،
Мўъминларнинг инқилобий,жиходий харакатидаги биринчи қадам ё мархала, кичик мужохид ташкилотларини ёки мужохидларни кичик шўроларини барчасини ягона ташкилот ва мужохидларнинг катта шўросида жамланишидир, мана бу улил амр шўроси вохид уммат ва вохид ижмоъ ва вохид рахбарияти билан “уч абзор”ни биринчи намояндаси бўлади ва мусулмонларнинг вохид жамоатини вужудга келтиради. Мана бу мархалада мужохидларнинг вохид шўросини ташлаб хар қандай фирқа ё хизбга фирқани,мазхабни,фикрни бахона қилган холда қўшилиб кетиш, дарвоқеъ асли “ваътасиму биллах”ни ташлаб қўйишлик ва тафарруқга бурилиш ва мусулмонларни жамоатидан жудо бўлиш ва ўзини бўйнидан ислом (таъаххуди) арқонини чиқариб ташлаш хисобланади,
«مَنْ فَارَقَ الجَمَاعَةَ قِيدَ شِبْرٍ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ»
жиходни сахих йўлидан ошкора жаханнам томонга бурилиб кетиш хисобланади,
«مِنْ جُثَا جَهَنَّمَ»
Мужохидларнинг мана бу вохид шўроси исломий изтирорий бадал хукумат кўринишига ўтган пайтида, мана бу шакл билан ” уч абзорни” иккинчи абзори вужудга келади, мана бу шўро исломий изтирорий бадал хукуматда хал бўлиб кетади; исломий изтирорий бадал хукумат мавжуд бўлиб туриб ханафий,жаъфарий,шофеъий,наждийларга мунтасиб бўлган хар қандай исм,расмга эга мазхабий,фикрий,фирқаий гурухларга ё хизбларга қўшилиб кетиш хам,жиходдан ошкора бурилиб кетиш ва мусулмонларни ўртасида тафарруқни вужудга келтириш хисобланади; энди мана бу исломий изтирорий бадал хукумат ўзини охирга комил кўринишига хилафату ала минхажин нубуввахга айланган пайтида,барча мусулмонларнинг ва мўъминларнинг хадафи бўлмиш учинчи абзор вужудга келган бўлади.
Мана бу суратда биз мусулмонлар оддий холатда жиходимизни олдинга суриш ва хадафимиз бўлмиш уч абзорга етиш йўлида мухим воситаларга эхтиёжимиз бор, бу хам бўлса танхо замонат қилувчи абзор қуйидаги нарсадир:
«تَلْزَمُ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَإِمَامَهُمْ»
خِلاَفَةٌ عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ-1
Аввалги ва энг мухим абзор бўлиб, бизлар уни Хасан ибни Али розиаллоху анхудан сўнг то бугунги кунгача бу неъматдан махруммиз.
2-Исломий изтирорий бадал хукумат хилафату ала минхажин нубуввахни йўқлиги пайтида зарурат,ночорлик, изтирор хукми юзасидан хилафату ала минхажин нубуввахни ўринбосари,бадали сифатида ўзини вазифасини бажарган.
3-Мужохидларнинг вохид шўроси эса хилафату ала минхажин нубуввах ва исломий изтирорий бадал хукуматни йўқлиги пайтида ўзини вазифасини бажаради.
Мана бу “уч абзор” ўзидаги вохид шўро ва вохид рахбарият билан мўъминларнинг вохид назарини ироя беради, буни натижасида вохид жамоатнинг вохид фикрини вужудга келтириб мусулмонларни тафарруқни шарридан узоқлаштиради, аллох таоло мўъминларнинг мана бу йўли хақида мархамат қиладики:
وَمَن یُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِیراً (نساء/115)
Ким хақ йўлни аниқ билганидан кейин пайғамбарга хилоф иш қилса ва мўъминларни йўлларидан бошқа йўлга эргашиб кетса, биз уни кетганича қўйиб берамиз. Сўнгра жаханнамга дохил қиламиз. Нақадар ёмон жой-у!
Энди мўъминлар мана бу гунох сабабли жаханнамда қанчалик қолишади,худо билади,аммо хар холда аллох ваъда берган нусратга,ғалабага етиши мумкин бўлган “уч абзордан” бошқа хеч қандай бошқа абзор мусулмонлар учун мавжуд эмас,
وَكانَ حَقًّا عَلَينا نَصرُ المُؤمِنينَ (روم/47)
Ва иймон келтирган зотларни ғолиб қилиш бизнинг зиммамизда хақ бўлган.
“Мўъминларни йўлидан” бошқа хар қандай бошқа йўлларга юриш,дарвоқеъ тафарруқ,залиллик,сустлик кўчасига қадам қўйиш билан биробардир,
«فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ»(انفال/46)
У холда сустлашиб,куч-қувватингиз кетур.
Азоб ва бекорга қон тўкилиши ва жаханнам сари даъват қилиш хисобланади.
«مِنْ جُثَا جَهَنَّمَ» ва «وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِیراً»
Агар мана бу “уч абзордан” бошқа хеч қандай нарса бўлмаганда исломни номи хам қолмаган бўларди ва қуйидагиларни воситасида тафарруқ,ички жанглар, бошбодоқчилик, залиллик,пастлик,хақорат,нобуд бўлиш,мағлубият ва мўъминларни қонини бекордан тўкилиши содир бўлган бўларди:
«قَوْمٌ يَهْدُونَ بِغَيْرِ هَدْيِي، تَعْرِفُ مِنْهُمْ وَتُنْكِرُ» ، «أَئِمَّةً مُضِلِّينَ»[2]،«دُعَاةٌ عَلَى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ»[3]
«الرُّويْبِضَة»[4]
дин фуруш ва уламойи суъ ва жиход тижоратчилари мусулмонларни устига хоким бўлади, бу ердаги энг яхши йўл барча ахзоблардан, мутафарриқ гурухлардан узоқлашишдир.
Хузайфа ибни Ямон розиаллоху анху айтадики: одамлар росулуллох саллаллох алайхи васалламдан яхшилик хақида савол қилишарди; аммо мен шар ва ёмонлик хақида у кишидан сўрардим, мабодо унга гирифтор бўлиб қолишдан қўрқардим.
.مَخَافَةَ أَنْ يُدْرِكَنِي.
Арз қилдимки: эй росулуллох, бизлар жохилиятда ва ёмонликда бўлганмиз! Аллох бизларга мана бу яхшиликни жўнатди, мана бу яхшилик,хидоятдан сўнг яна ёмонлик келадими? У киши мархамат қилдилар: ха,шунда айтдимки: мана бу ёмонликдан сўнг яна яхшилик келадими? Мархамат қилдилар: ха,лекин унда бир нав булғаниш мавжуд бўлади. Шунда арз қилдим: ундаги мана бу булғаниш нима? Мархамат қилдилар:
قَوْمٌ يَهْدُونَ بِغَيْرِ هَدْيِي، تَعْرِفُ مِنْهُمْ وَتُنْكِرُ،
мени хидоятимдан бошқа нарса билан бошқаларни йўллайдиган қавм келади,уларни баъзи ишлари яхши баъзи ишлари эса мункар,хунук ишлар бўлади; шунда айтдимки: мана бу яхшиликдан сўнг хам ёмонлик келадими? Мархамат қилдилар:
دُعَاةٌ عَلَى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ،
Ха,шундай даъватчилар борки, жаханнамни дарвозаларида ўтиришади ва уларни даъватини қабул қилган хар қандай одамни унга ташлаб юборишади; арз қилдимки: эй росулуллох, уларни бизларга таърифлаб берасизми? Мархамат қилдилар:
هُمْ مِن جِلْدَتِنَا، ويَتَكَلَّمُونَ بأَلْسِنَتِنَا،
Улар бизни жинсимиздан ва бизни тилимиз билан гапиришади (яъни ислом номи билан ва ислом адабиёти билан ўзларини даъватчиларни қолибида кўрсатишади); агар уларга кўрсам мени нимага буюрган бўлардингиз? Мархамат қилдилар:
تَلْزَمُ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَإِمَامَهُمْ،
Мусулмонларни жамоати ва уларни имомлари билан бирга бўлгин. Айтдимки:
فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ جَمَاعَةٌ وَلَا إِمَامٌ،
Агар мусулмонларни жамоати ва имоми бўлмасачи? Мархамат қилдиларки:
فَاعْتَزِلْ تِلْكَ الْفِرَقَ كُلَّهَا وَلَوْ أَنْ تَعَضَّ بِأَصْلِ شَجَرَةٍ حَتَّى يُدْرِكَكَ الْمَوْتُ وَأَنْتَ عَلَى ذَلِكَ[5]
Бу суратда хамма гурухлардан,фирқалардан узоқлаш, агар бир дарахтни танаси махкам ушлаб то ўлиминг келгунича тургин.
Мана бу аллохни каломидаги исломий сахих манхаж ва пайғамбаримиз саллаллоху алайхи васалламнинг ёритиб беришларидир, мўъминлар учун бундан бошқа йўл мавжуд эмас.
Энди шундай вазиятга хам дуч келиб қолиниши мумкинки, хатто “уч абзор” дан бири бўлмиш нубувват манхажига асосланган исломий хукумат хам мавжуд бўлади, аммо мадинадаги дорул исломга ўхшаш макка секулярларини дорул куфри билан тузилган худайбия сулхидек сулх тузилади ва ундаги шартларга биноан мухожир мўъминлар маккадан дорул исломга кўчиб ўтиша олмайди, ёки дорул исломни канали орқали ўзларини жиходларини хам илгари суришдан махрум бўлишади, шу сабабли хам изтирорий,зарурат холатида Жобон курдийни фарзанди Абу Басир курдий қўмондон ташкил қилганидек уларни ўзлари жамоат ташкил қилишга мажбур бўлишади, шу тарзда ўзларини жиходий фаолиятларини мустақил равишда илгари суришади.
Мана бу зарурат,изтирор холатида хам бизлар энг пастки абзор яъни мужохидларни шўросининг вохид мажлисига “қўмондонлик вахдати” ва ” дастур вахдатига” гувох бўлиб турибмиз, бу ерда тафарруқ ва бўлиниш мавжуд эмас. Агарчи “уч абзор” ни бирига баробар суратда шаклланган бўлса хам, аммо
«الضروراتُ تُبيحُ المحظوراتِ»،
Каби қоидаларни риоя қилган, худди шарқий ва ғарбий туркистондаги бугунги кундаги жиходга ўхшайди, мана бу дорул куфрлар эрон дорул исломи ё афғонистон билан паймонлар тузишган, мана бу ерлардаги мўъминларни жиходи хам шаръий хисобланади.
[1] أخرجه أبو داود (4758)، وأحمد (21561)، وابن أبي عاصم في (السنة) 892/ سنن الترمذي2863 / صحيح الترمذي2863
[2] صحيح الترمذي 2229 / إنَّما أخافُ علَى أمَّتي الأئمَّةَ المضلِّينَ قالَ وقالَ رسولُ اللهِ صلَّى اللَّهُ عليهِ وسلَّمَ لا تزالُ طائفةٌ من أمَّتي علَى الحقِّ ظاهرينَ لا يضرُّهم من خذلُهم حتَّى يأتيَ أمرُ اللَّهِ
[3] متفق علیه / البخاري في صحيحه واللفظ له في كتاب الفتن – بَاب كَيْفَ الْأَمْرُ إِذَا لَمْ تَكُنْ جَمَاعَةٌ (وكذا رواه مسلم وابن ماجه
[4] ابن ماجه (4036) واللفظ له، وأحمد (7912) صحيح الجامع3650 / سيأتِي على الناسِ سنواتٌ خدّاعاتٌ؛ يُصدَّقُ فيها الكاذِبُ، ويُكذَّبُ فيها الصادِقُ، ويُؤتَمَنُ فيها الخائِنُ، ويخَوَّنُ فيها الأمينُ، وينطِقُ فيها الرُّويْبِضَةُ . قِيلَ : وما الرُّويْبِضةُ ؟ قال : الرجُلُ التّافِهُ يتَكلَّمُ في أمرِ العامةِ
[5] متفق علیه / أخرجه البخاري 3606 / ومسلم 1847/ وابن ماجه/ صحيح الجامع 2994