Савол: дорул исломга қарши қиём қилган кишиларни хаммаси хавориж ва хоин бўлиб хиёнатга дучор бўлган хисобланадими? Сиз бир жойда ироқни курдистонидаги мухожир салафийларни ва Абу Мусъаб Зарқовийни эронга хиёнат қилганликда айбладингиз.
Дорул исломга ва мўъминларни ақидасига қарши чиқаётганлар билан бир қаторда,хукуматни амири ё масъули ё хатто дорул исломни рахбари тузилган паймонга амал қилмаслиги ва хиёнат қилиши хам мумкин. Бу ерда мана бундай масъулга ё хоин хокимга итоат қилинмайди, уни фармонидан бош тортишлик ё хатто амр ба маъруф ва нахий аз мункар қолибида унга қарши қўзғалон қилиш масъулият ё вазифа сифатида лозим бўлади; росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
مَنْ رَأَى مِنْکُمْ مُنْکَرًا فَلْیُغَیِّرْهُ بِیَدِهِ، فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِکَ أَضْعَفُ الْإِیمَانِ.[1]
Сизларни қайси бирингиз мункарга рўбарў келса ва мункарни кўрса, уни қўли билан ўзгартирсин. Агар унга қодир бўлмайдиган бўлса, тили билан қаршилик қилсин, агар унга хам қодир бўлмайдиган бўлса, қалби билан уни инкор қилсин, мана бу иймонни энг заъиф даражасидир. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам энг афзал жиходни қуйидагича таърифлаганлар:
کَلِمَةُ حَقٍّ تُقالُ عِنْدَ ذِی سُلْطَانٍ جَائِرٍ.[2] یا « كَلِمَةُ حَقًّ عِند سُلْطَانٍ جَائِرٍ»[3]
Яъни ситамкор хокимни хузурида айтилган хақ сўз,деб баён қилади; чунки бу ерда мана бу масъул,золим рахбар томонидан ўлдирилиш ва зиндонга ташланиш ё сургунга жўнатилиш ва турли-хил махрумиятларни эхтимоли бор, мана бундай золим хокимни хузурида хақ сўзни айтадиганлар жуда кам топилади, шунинг учун хам мана бу мухим ишга тарғиб қилиш учун росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، وَرَجُلٌ قَامَ إِلَى إِمَامٍ جَائِرٍ فَأَمَرَهُ وَنَهَاهُ، فَقَتَلَهُ.[4]
Шахидларни сарвари,саййиди бўлмиш Хамза ибни Абдулмутталибга ўхшайди ва амри маъруф ва нахий аз мункар учун ситамкор хокимга қарши чиққан ва бу хоким уни ўлдирган бўлади.
Агар даъват қилиш бир фазилат бўладиган бўлса,мункардан ва шариатга қарши ишдан бош тортиш буйруқдир, чунки:
لا طاعةَ لِمخلُوقٍ في معصيةِ الخالِقِ [5]،
Гунохга ва аллохни буйруқларидан бош тортишга сабаб бўладиган хар қандай махлуқни дастурига итоат қилинмайди.
طاعةُ الإمامِ حقٌّ على المرءِ المسلمِ؛ ما لم يأمُرْ بمعصيةِ اللهِ، فإذا أمر بمعصيَةِ اللهِ فلا طاعَةَ لَهُ[6].
Убода ибни Сомит розиаллоху анхудан ривоят қилиниб айтадики:
«بَايَعْنَا رسول الله -صلى الله عليه وسلم- عَلَى السَّمْعِ وَالطَّاعَةِ فِی الْعُسْرِ وَالْیُسْرِ، وَالْمَنْشَطِ وَالْمَکْرَهِ، وَعَلَى أَثَرَةٍ عَلَیْنَا،
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам билан бирга қийинчиликда, осонликда, яхши ва ёмон кунларда ва бошқалар бизлардан афзал кўрилган пайтларда хам қулоқ солиб итоат қилишга ахд- паймон туздик,
وعلى أَنْ لَا نُنَازِعَ الْأَمْرَ أَهْلَهُ إِلاَّ،
Бошлиқлар, амирлар,қўмондонлар билан қудратни устида талашиб-тортишмасликка бизлардан ахд олдилар, фақат қуйидаги ўриндагина:
أَن تَرَوْا كُفْراً بَوَاحاً،
Ошкора куфрни кўрган пайтингизда, яъни шак ва гумонсиз ишонч билан ошкора куфрга яъни унда таъвил қилишни хам эхтимоли бўлмаган холатга дучор бўлганини кўрганингизда, яъни бизни мазхабимизда куфр бўлиши мумкин ва уларни мазхабида имоми Ахмад ибни Ханбални давридаги мўътазилага ўхшаш куфр бўлмаслиги хам мумкин, ёки фисқга дучор бўлган бўлишлари мумкин худди машрубхўрликка ўхшаш, уни устида хукм хам ижро бўлиши мумкин, ёки шунга ўхшаш уни халол ва мубох деб санамайдиган фисқларга дучор бўлиши мумкин.
Бизлар мана бу хато таъвиллардан ва ўзимизга мухолиф мазхаблардаги масъуллар,бошлиқлар қилаётган фисқлардан безормиз ва уни ёмон кўрамиз, аммо мана бу ёмон кўришлар ва безор бўлишлар бизларнинг қиём қилишимизга сабаб бўлмайди,балки:
من کَرِهَ من اَمِیرِهِ شیئا فَلْیَصْبِرْ،
Ўзини хокимидан ёмон нарсани кўрган киши унга сабр қилиши лозим ёки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладилар:
فَإِذَا رَأَیْتُمْ مِنْ وَالِیکُمْ شَیْئًا تَکْرَهُونَهُ فَاکْرَهُوا عَمَلَهُ، وَلَا تَنْتَزِعُوا یَدًا مِنْ طَاعَتِهِ[7]
Агар волийларингизда ёмон кўриладиган нарсани ё амални кўрган пайтингизда, унга итоат қилишдан бош тортмангиз.
(давоми бор…..)
[1] مسلم49 /
[2] الترغيب و الترهيب : ۳/۲۲۵/۷.
[3] رواه النسائی و احمد
[4] الألباني، السلسلة الصحيحة 374 / الحاكم 4884، والديلمي في الفردوس 3472 باختلاف يسير.
[5] البغوي، شرح السنة2455 / الألباني، صحيح الجامع 7520
[6] الألباني، صحيح الجامع 3907
[7] مسلم