سَوال: دارُ الاِسلامگه قَرشِی قِیام قِیلگن کِیشِیلَرنِی هَمَّه سِی خَوارِج وَ خائِن بوُلِیب خِیانَتگه دُوچار بوُلگن حِسابلَنَدِیمِی؟ سِیز بِیر جایدَه عِراقنِی کوُردِستانِیدَگِی مُهاجِر سَلَفِیلَرنِی وَ اَبُو مُسعَب زَرقاوِینِی اِیرانگه خِیانَت قِیلگنلِیکدَه عَیبلَه دِینگِیز.
دارُ الاِسلامگه وَ مُؤمِنلَرنِی عَقِیدَه سِیگه قَرشِی چِیقَیاتگنلَر بِیلَن بِیر قَطاردَه، حُکوُمَتنِی اَمِیرِی یا مَسئوُلِی حَتّی دارُ الاِسلامنِی رَهبَرِی توُزِیلگن پَیمانگه عَمَل قِیلمَسلِیگِی وَ خِیانَت قِیلِیشِی هَم مُومکِین. بُو یِیردَه مَنَه بُوندَی مَسئُولگه یا خائِن حاکِمگه اِطاعَت قِیلِینمَیدِی،اوُنِی فَرمانِیدَن باش تارتِیشلِیک یا حَتَّی اَمر بَه مَعرُوف وَنِهِی اَز مُنکَر قالِیبِیدَه اوُنگه قَرشِی قوُزغَلان قِیلِیش مَسئُولِیَتِ یا وَظِیفَه صِیفَتِیدَه لازِم بوُلَدِی؛ رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی:
مَنْ رَأَى مِنْکُمْ مُنْکَرًا فَلْیُغَیِّرْهُ بِیَدِهِ، فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِکَ أَضْعَفُ الْإِیمَانِ.[1]
سِیزلَرنِی قَیسِی بِیرِینگِیز مُنکَرگه رُوبَرُو کِیلسَه وَ مُنکَرنِی کوُرسَه، اوُنِی قوُلِی بِیلَن اوُزگرتِیرسِین. اَگر اوُنگه قادِر بوُلمَیدِیگن بُولسَه، تِیلِی بِیلَن قَرشِیلِیک قِیلسِین، اَگر اوُنگه هَم قادِر بوُلمَیدِیگن بُولسَه، قَلبِی بِیلَن اوُنِی اِنکار قِیلسِین، مَنَه بُو اِیماننِی اِینگ ضَعِیف دَرَجَه سِیدِیر. رسول الله صلی الله علیه وسلم اِینگ اَفضَل جِهادنِی قوُیِیدَگِیچَه تَعرِیفلَگنلَر:
کَلِمَةُ حَقٍّ تُقالُ عِنْدَ ذِی سُلْطَانٍ جَائِرٍ.[2] یا « كَلِمَةُ حَقًّ عِند سُلْطَانٍ جَائِرٍ»[3] یَعنِی سِتَمکار حاکِمنِی حُضُورِیدَه اَیتِیلگن حَق سُوز، دِیب بَیان قِیلَدِی؛ چوُنکِی بُو یِیردَه مَنَه بُو مَسئُول، ظالِم رَهبَر تامانِیدَن اوُلدِیرِیلِیش وَ زِندانگه تَشلَنِیش یا سُورگوُنگه جُونَتِیلِیش وَ توُرلِی- هِیل مَحرُومِیَتلَرنِی اِیحتِمالِی بار، مَنَه بُوندَی ظالِم حاکِمنِی حُضوُرِیدَه حَق سوُزنِی اَیتگنلَر جُودَه کَم تاپِیلَدِی، شوُنِینگ اوُچُون هَم مَنَه بُو مُهِم اِیشگه تَرغِیب قِیلِیش اوُچُون رسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی:
سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، وَرَجُلٌ قَامَ إِلَى إِمَامٍ جَائِرٍ فَأَمَرَهُ وَنَهَاهُ، فَقَتَلَهُ.[4]
شَهِیدلَرنِی سَروَرِی، سَیِّدِی بوُلمِیش حَمزَه اِبنِ عبَدُالمُطّالِبگه اوُحشَیدِی وَ اَمرِ مَعرُوف وَ نَهِی اَز مُنکَر اوُچُون سِمتکار حاکِمگه قَرشِی چِیققَن وَ بُو حاکِم اوُنِی اوُلدِیرگن بُولَدِی.
اَگر دَعوَت قِیلِیش بِیر فَضِیلَت بوُلَدِیگن بوُلسَه، مُنکَردَن وَ شَرِیعَتگه قَرشِی اِیشدَن باش تارتِیش بوُیرُوقدِیر، چوُنکِی: لا طاعةَ لِمخلُوقٍ في معصيةِ الخالِقِ [5]، گوُناهگه وَ اَلله نِی بوُیرُوقلَرِیدَن باش تارتِیشگه سَبَب بوُلَدِیگن هَر قَندَی مَخلوُقنِی دَستوُرِیگه اِطاعَت قِیلِینمَیدِی.
طاعةُ الإمامِ حقٌّ على المرءِ المسلمِ؛ ما لم يأمُرْ بمعصيةِ اللهِ، فإذا أمر بمعصيَةِ اللهِ فلا طاعَةَ لَهُ[6].
عُبادَه اِبن صامِت رَضِیَ الله عَنهُ دَن رِوایَت قِیلِینِیب اَیتَدِیکِی:
«بَايَعْنَا رسول الله -صلى الله عليه وسلم- عَلَى السَّمْعِ وَالطَّاعَةِ فِی الْعُسْرِ وَالْیُسْرِ، وَالْمَنْشَطِ وَالْمَکْرَهِ، وَعَلَى أَثَرَةٍ عَلَیْنَا، رَسُول الله صلی الله علیه وسلم بِیلَن بِیرگه قِییِینچِیلِیکدَه، آسانلِیکدَه، یَحشِی وَ یامان کوُنلَردَه وَ باشقَه لَر بِیزلَردَن اَفضَل کوُرِیلگن پَیتلَردَه هَم قوُلاق سالِیب اِطاعَت قِیلِیشگه عَهد- پَیمان توُزدِیک، وعلى أَنْ لَا نُنَازِعَ الْأَمْرَ أَهْلَهُ إِلاَّ، باشلِیقلَر، اِمِیرلَر، قوُماندانلَر بِیلَن قُدرَتنِی اوُستِیدَه تَلَشِیب- تارتِیشمَسلِیککَه بِیزلَردَن عَهد آلَدِیلَر، فَقَط قوُیِیدَگِی اوُرِینلَردَه گِینَه: أَن تَرَوْا كُفْراً بَوَاحاً، آشکارَه کُفرنِی کوُرگن پَیتِینگِیزدَه، یَعنِی شَک وَ گوُمانسِیز اِیشانچ بِیلَن آشکارَه کُفرگه یَعنِی اوُندَه تَعوِیل قِیلِیشنِی هَم اِیحتِمالِی بوُلمَگن حالَتدَه دُوچار بوُلگنِینِی کوُرگنِینگِیزدَه، یَعنِی بِیزنِی مَذهَبِیمِیزدَه کُفر بُولِیشِی مُومکِین وَ اوُنِی مَذهَبِیدَه اِمامِی اَحمَد اِبنِ حَنبَلنِی دَورِیدَگِی مُعتَزِیلَه گه اوُحشَش کُفر بوُلمَسلِیگِی هَم مُومکِین، یاکِی فِسقگه دُوچار بُولگن بُولِیشلَرِی مُومکِین حُوددِی مَشرُوبخُورلِیکگه اوُحشَش، اوُنِی اوُستِیدَه حُکم اِجرا بوُلِیشِی موُمکِین، یاکِی شوُنگه اوُحشَش اوُنِی حَلال وَ مُباه دِیب سَنَمَیدِیگن فِسقلَرگه دوُچار بوُلِیشِی مُومکِین.
بِیزلَر مَنَه بُو حَطا تَعوِیللَردَن وَ اوُزِیمِیزگه مُخالِف مَذهَبلَردَگِی مَسئُوللَر، باشلِیقلَر قِیلَیاتگن فِسقلَردَن بِیزارمِیز وَ اوُنِی یامان کوُرَمِیز، اِمّا مَنَه بُو یامان کوُرِیشلَر وَ بِیزار بُولِیشلَر بِیزلَرنِینگ قِیام قِیلِیشِیمِیزگه سَبَب بوُلمَیدِی، بَلکِی: من کَرِهَ من اَمِیرِهِ شیئا فَلْیَصْبِرْ، اوُزِینِی حاکِیمِیدَن یامان نَرسَه نِی کوُرگن کِیشِی اوُنگه صَبر قِیلِیشِی لازِم یاکِی رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَر:
فَإِذَا رَأَیْتُمْ مِنْ وَالِیکُمْ شَیْئًا تَکْرَهُونَهُ فَاکْرَهُوا عَمَلَهُ، وَلَا تَنْتَزِعُوا یَدًا مِنْ طَاعَتِهِ[7] اَگر والِیلَرِینگِیزدَه یامان کوُرِیلَدِیگن نَرسَه نِی یا عَمَلنِی کوُرگن پَیتِینگِیزدَه، اوُنگه اِطاعَت قِیلِیشدَن باش تارتمَنگِیز.
(دوامی بار……)
[1] مسلم49 /
[2] الترغيب و الترهيب : ۳/۲۲۵/۷.
[3] رواه النسائی و احمد
[4] الألباني، السلسلة الصحيحة 374 / الحاكم 4884، والديلمي في الفردوس 3472 باختلاف يسير.
[5] البغوي، شرح السنة2455 / الألباني، صحيح الجامع 7520
[6] الألباني، صحيح الجامع 3907
[7] مسلم