دارالاسلام و دارالکفر، احکام و وظایف
(3-قسمت)
- الله تعالی فرموده عالم پس از مرگ و بهشت و جهنم این است یا فرموده قانون شریعتش این است و باید در جامعه پیاده شود دیگر شک و گمانهای جاهلها و بخصوص سکولاریستها – یا به ز بان عربی مشرکین- ارزش و اعتباری ندارد.
- – مطمئنی و یقین داری که شخص مسلمان است در این صورت با شک و گمان نمی توانی از اسلام خارجش کنی و شک و گمانهای شما هیچ اعتباری ندارد.
حالا ممکن است عده ای از جاهلین به فقه اسلامی و یا دسته هائی از دارودسته ی منافقین یا سکولارزده ها بپرسند که این قاعده و اصطلاح « اليقين لا يَزُولُ بِالشك» از کجا آمده؟ اینکه نه در قرآن وجود دارد نه در سنت صحیح . یا بگویند این از تولیدات و برداشتهای مجتهدین است و بخواهند به این شکل از اعتبار آن کم کنند. اما همچنانکه عرض کردم تمام این قواعد و اصطلاحات ریشه در قرآن و سنت دارد.
الله تعالی می فرماید : وَمَا يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا (يونس/ 36)بیشتر سکولاریستها[یا به زبان عربی مشرکین]( در معتقدات خود ) جز از شکّ و گمان پیروی نمی‌کنند. شکّ و گمان هم اصلاً انسان را از حق و حقیقت بی‌نیاز نمی‌سازد (و شک جای یقین را پر نمی‌کند و به درد نمی خورد) .
رسول الله صلى الله عليه وسلم نیز می فرماید: إِذَا شَكَّ أَحَدُكُمْ فِي صَلاَتِهِ، فَلَمْ يَدْرِ كَمْ صَلَّى، ثَلاَثًا أَمْ أَرْبَعً، فَلْيَطْرَحِ الشَّكَّ وَلْيَبْنِ عَلَى مَا اسْتَيْقَنَ، ثُمَّ يَسْجُدُ سَجْدَتَيْنِ قَبْلَ أَنْ يُسَلِّمَ [1]«هرگاه یکی از شما در نماز برایش شک حاصل شد و نمی‌دانست که چهار رکعت خوانده است یا سه رکعت، شک را رها کند و به آنچه که یقین است عمل کند (سه رکعت یقینی است و چهار رکعت مورد شک است پس بنا را بر سه رکعت می‌گذارد و رکعت چهارم را می‌خواند) سپس بیش از سلام دادن دو سجده سهو می‌برد.
پس واضح است که ریشه های این قاعده ی فقهی « اليقين لا يَزُولُ بِالشك» هم در آیات قران وجود دارد و هم در سنت صحیح رسول الله صلی الله علیه وسلم .
یا مثل قاعده: الأمورُ بمقاصدها، که به بخشی از عبادتها یعنی عبادتهای درونی و قلبی می پردازند . یعنی با اختلاف نیات احکام شرعی هم تغییر می کنند.
مثلاً به یکی می گوئی این پول را بگیر. اگر به عنوان بخشیدن باشد حکم هدیه را می گیرد، اگر به نیت قرض باشد باید آن را برگرداند، اگر به عنوان امانت در اختیار شخص قرار گیرد باید از این پول محافظت کند و آن را برگرداند. پس با اختلاف نیات احکام هم تغییر می کنند.
الله تعالی می فرماید : لاَّ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِیَ أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا کَسَبَتْ قُلُوبُکُمْ (بقرة/ 225) خداوند شما را به خاطر سوگندهائی که بدون توجّه یاد می‌کنید (و از روی عادت، نه از روی قصد و نیّت از دهان می‌پرد) مؤاخذه نخواهد کرد ولیکن شما را در برابر آنچه دلهایتان کسب کرده است ( و از روی عمد و اراده و اختیار بوده است ) مؤاخذه می‌کند.
(ادامه دارد……)
[1]مسلم571 (2/ 84) سنن الترمذى (2/ 193)أبو داود (1024)، والنسائي (1238) واللفظ له، وابن ماجه (1210)