Хавфсизликни таъминлашни асли (4) ( 21 бўлим)
(матлабни комил матни)
Иймонни ва аллохни шариатидаги қонунларга риоя қилишни ва исломий давлат,хамда дорул исломнинг ташқи ва ички хокимиятини устида хоким бўлган шаръий усулларни ёнида, “уч абзордаги” росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг уммати,тоифаси бор бўлиб, улар харакатлантирувчи матор ва дастур вахдатини,буйруқ вахдатини мухофизат қилиш вазифасини ва ички махсусан ташқи алоқалар бўйича исломий сахих сиёсатларни олдинга юргизишни бажаришади.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам умумий лафз билан мана бу тоифа хақида мархамат қилганларки:
وَلَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي عَلَى اَلْحَقِّ ظَاهِرِينَ لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اَللَّهِ.[1]
Умматимни бир гурухи хақ йўлда давом этади ва бошқаларни уларга қўшилмаслиги ё қаршилик қилишлари уларга зиён етказмайди, хатто шу холда аллохни фармони билан қиёмат етиб келади. ( яъни шунчалик мухолифат қилинишлар то қиёмат кунигача давом этади).
Агар диққат қилсак мана бу хадисни лафзида бир калид мавжуд бўлиб, хар қандай киши ўзини гурухини мана шу тоифадан, умматдан деб иддао қила олади, очиқ кўриниб турганидек хадисдаги мана бу лафз жуда кўп мисолларни ўз ичига олади, мана бу катта умматни орасида мана бу тоифанинг “уммат” лафзига мухолифлигидир, махсусан бугунги кунда кўриб турганимиздек, ўзлари юзлаб фирқалар ва бир-бирига зид бўлган гурухлардан ташкил топган харакатлар ўзларини мана бу тоифадан деб билишади, хатто мунофиқларни тўдаси хам ўзларини хилма-хил гурухларини хам мана бу тоифадан деб санашади; аммо росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мана бу тоифани ёки умматидан бўлган умматни энг кўзга кўринган белгиларидан бирини таништириш билан уни мусулмонларни орасидаги мўъминлар табақасига ,бўлиб хам дорул исломдаги мўъминларни хос дастасига хослаб нисбатлайдилар ва иддао қилаётган жуда кўп шахсларни,гурухларни умумий хукмдан чиқариб ташлайдилар, у киши мархамат қиладиларки:
لاَ تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِى يُقَاتِلُونَ عَلَى الْحَقِّ ظَاهِرِينَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ [2]
“Хамиша умматимни бир гурухи хақ йўлда қуролли жанг қилишади ва то қиёмат кунигача ғолиб ва ошкор бўлишади.”
لَنْ يَبْرَحَ هَذَا الدِّينُ قَائِمًا يُقَاتِلُ عَلَيْهِ عِصَابَةٌ مِنْ الْمُسْلِمِينَ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ[3]
Мана бу дин доим қоим бўлади ва мусулмонларни бир гурухи уни асосида то қиёмат кунигача жанг қилишади.
«لَا تَزَالُ عِصَابَةٌ مِنْ أُمَّتِي يُقَاتِلُونَ عَلَى أَمْرِ اللَّهِ قَاهِرِينَ لِعَدُوِّهِمْ لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ حَتَّى تَأْتِيَهُمْ السَّاعَةُ وَهُمْ عَلَى ذَلِكَ».[4]
Хамиша умматимни бир гурухи аллох фармонини барпо қилиш учун жанг қилишади, улар душманларига ғолиб бўлишади, уларга мухолиф бўлган кимсалар уларга зарар етказа олишмайди; тоинки шу холда улар жанг қилган холларида қиёмат барпо бўлади.
Демак мана бу мусулмонларни орасидаги мўъминлардан бўлган тоифа ва уммат,дастани белгилари, улар аллохни йўлида жон ва моллари билан қуролли жанг олиб боришади, аллох таоло улар хақида мархамат қиладики:
قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا ۖ قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَٰكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ ۖ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ، ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا، وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ.(حجرات/14-15)
Аъробийлар: “иймон келтирдик”,дедилар. (Эй Мухаммад,уларга) айтинг: “сизлар иймон келтирганингиз йўқ,лекин сизлар “бўйинсундик”, денглар, (чунки хали-хануз) иймон дилларингизга кирган эмасдир. Агар сизлар аллохга ва унинг пайғамбарига итоат этсангизлар у зот сизларга (қилган яхши) амалларингиздан (яъни уларни савобидан) бирон нарсани камитмас. Албатта аллох мағфиратли,мехрибондир.” ** Хақиқий мўъминлар фақат аллох ва унинг пайғамбарига иймон келтириб, сўнгра (хеч қандай) шак-шубха қилмаган ва молу жонлари билан аллох йўлида курашган зотлардир. Ана ўшаларгина ( ўз иймонларида) содиқ бўлган зотлардир.
Демак мана бу “уч сифатга” эга бўлмаган ва “уч сифатга” эга бўлганлар билан бирга бир йўлда уларга хамрох бўлмаган,аммо забонларида мўъмин эканликларини иддао қилаётган кимсалар, мунофиқлар тўдасидан хисобланишади, аллох таоло улар хақида мархамат қиладики:
قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ (مائده/41)
Эй пайғамбар, оғизларида: “иймон келтирдик”, деган аммо дилларида иймон келтирмаган (мунофиқлардан) ва яхудийлардан бўлган,
Бундай кимсаларнинг зохирда қилган ишлари хам оғизларидаги сўз ва амаллари билан тўғри келмайди,биз уларни фақат зохирларига қараб ташхис бера оламиз, уларни аслий аломатлари қуйидагилардир
«وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ»
Бу ерда шу нарса ойдинки, дорул куфрларга қарши жанг то қиёмат кунигача мавжуд ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламни умматларини орасида “уммат”дан бўлган бир гурух то қиёмат кунигача хамиша дорул куфр билан жанг қилишда доим бўлишади ва бу жанг тамом бўлмайди. Шунинг учун хам шахс росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хизматларига келиб айтадики, баъзиларни хаёл қилишларича макка фатх бўлгандан сўнг жанг тамом бўлган, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
كَذَبُوا،
Ёлғон айтишибди,
الْآنَ جَاءَ الْقِتَالُ،
Хозир жанг вақти келган,
وَإِنَّهُ لَا تَزَالُ مِنْ أُمَّتِي أَمَةٌ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ،
Ва хамиша мени умматимдан бўлган уммат аллохни йўлида қитол,жанг қилишади,
لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ،
Уларга мухолиф бўлганлар уларга зарар етказа олишмайди,
يَزِيغُ اللَّهُ قُلُوبَ قَوْمٍ يَرْزُقُهُمْ مِنْهُمْ،
Ва аллох бир қавмни қалбларини ўзгартиради ва уларни устидан ризқ беради,
يُقَاتِلُونَ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ[5]
Ва улар доим то қиёмат етиб келгунича қуролли жанг қилишади.”
Ёки Салма розиаллоху анху айтадики: мен отимни ва жанг қуролларимни бир четга қўйиб қўйдим ва жанг хам ўзини оғир юкини қўйган эди, чунки ўзимга айтдимки, энди жанг тамом бўлди; росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдиларки:
балки хозир жанг вақти келди,
لَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي ظَاهِرِينَ عَلَى النَّاسِ،
хамиша умматимни бир тоифаси одамларни устида “ошкор ва зохир” бўлишади,
يَزْيِغُ اللهُ قُلُوبَ أَقْوَامٍ، فَيُقَاتِلُونَهُمْ، وَيَرْزُقُهُمُ اللهُ مِنْهُمْ، حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ وَهُمْ عَلَى ذَلِكَ[6]
Ва худованд қавмларни қалбини ўзгартиради ва мана бу тоифа улар билан жанг қилади ва уларни устидан ризқлантиради, тоинки улар мана шу холларида бўлиб туриб аллохни амри келади.”
«عِصَابَةٌ مِنْ أُمَّتِي»، « أُمَّةٌ مِنْ أُمَّتِي» و«طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي»
Яъни очиқ-ойдин кўриниб турганидек вохид умматни ичида таъриф қилинган, яъни вохид уммат мавжуд бўлади ва улар мана бу вохид умматнинг орасидаги тоифа ва гурух, уммат сифатида бу белгиларга эгадирлар. Ва уларни энг кўзга кўринган белгиси қуролли жанг қилишларидир:
« يُقَاتِلُونَ عَلَى الْحَقِّ »، « يُقَاتِلُونَ مِنْ نَاوَاهُمْ»، «يُقَاتِلُونَ عَلَى أَمْرِ اللَّهِ ».
Агар диққат қилган бўлсангиз росулуллох саллаллоху алайхи васаллам “жиход” калимасидан фойдаланмаганлар,балки “қитол” сўзи ишлатилган бўлиб у қуръон оятларини тафсиридир. Шунинг учун хам
«الرُّوَیْبِضَهُ» و «أَئِمَّةً مُضِلِّينَ » و «دُعَاةٌ عَلَى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ»
бўлган кишиларни хаммаси жохил дўстлар ва мунофиқлар тўдасини хамда уламойи суъни жамланмаси бундан суистефода қила олишмайди.
Умматдан бўлган мана бу гурухга бошқаларнинг мухолиф бўлишлари зарар етказа олмайди,
«لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ»
хеч ким уларни тугата олмайди ё илдизларини қуритиб ташлашга қодир бўлмайди,чунки мана бу тоифа то қиёмат кунигача мавжуд бўлишлари ва қуролли жанг қилишлари замонат қилингандир:
يُقَاتِلُونَ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ.
хаммасидан хам қизиқроғи хамма яъни мусулмонлар хам ва ғайри мусулмонлар хам уларни ташхис бера олишади,
ظَاهِرِينَ عَلَى النَّاسِ
Аллох таоло ўзини росулига хатто агар танхо бўлган тақдирда хам мана шу тоифа билан бирга бўлишликка ва аллох йўлида жанг қилишликка ва мўъминларни хам жангга тарғиб,тахрик қилишга амр қилади:
فَقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ تُکَلَّفُ إِلاَّ نَفْسَکَ، وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَسَى اللّهُ أَن یَکُفَّ بَأْسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ وَاللّهُ أَشَدُّ بَأْساً وَأَشَدُّ تَنکِیلاً (نساء/ 84)
Бас (эй Мухаммад),аллох йўлида жанг қилинг. Зотан,сиз фақат ўзингиз учун жавобгарсиз. ( демак, ёлғиз қолсангиз хам жанг қилинг) ва мўъминларни хам тарғиб қилинг! Шояд аллох кофир бўлган кимсаларнинг шиддатини даф қилса, аллох қуввати ортиқ,азоби қаттиқ зотдир.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам аллох таолонинг очиқ дастури сабабли, мана бундай қуролли жиходни жойгохи, ахамияти хақида мархамат қиладиларки:
وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ وَدِدْتُ أَنِّي أُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَأُقْتَلُ، ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلُ، ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلُ[7]
“Жоним уни қўлида бўлган зотга қасамки, аллохни йўлида жанг қилишни ва ўлдирилишни ва яна тирилиб ўлдирилишни ва сўнг яна тирилиб яна қайтадан ўлдирилишни орзу қилардим” яъни қайта-қайта аллохни йўлида ўлдирилиб тирилишни хохлардим.
Бу ерда мавжуд бўлган мухим масала шуки, зохирий мазхабидан ташқари барча исломий мазхаблар оятларда,ривоятларда ишора қилинган даъват,бошланғич,талаб жиходи дорул исломни рахбари,имомини фармони остида амалга оширилиши кераклигига иттифоқ қилишганини ёдимиздан чиқармайлик, дорул исломни имоми,рахбарини амрини доирасидан ташқарида қилинган жиход, ханафийлар,моликийлар, ханбалийларни мўътамид раъйига биноан харомдир, шофеъийлар мана бундай жиходни макрух дейишади. Мана бу холатларни барчасидан шуни тушуниб етамизки, ахли қитол бўлган қуролли жанг қилувчи мана бу фирқайи ножия ўзларини “уч абзор”дан бирини ичига жойлаштирган.
Албатта олдин хам айтиб ўтилганидек, мана бу жиход баданга ўхшаган бир система бўлиб унда хилма-хил аъзолар бир-бири билан келишган холда ягона мақсадга етиш учун фаолият олиб боришади. Жиходни системасидаги аъзоларни
«جَاهِدُوا الْمُشْرِكِينَ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ وَأَلْسِنَتِكُمْ»[8]
Уч бўлимни молиявий, жоний, таблиғий бўлимларни ташкил қилади, харбий ва таблиғий ишларнинг ихтисосга,хунарга эхтиёжи борлиги сабабли мана бу заминаларда бир-бирларига уйғун равишда фаолият қиладиган мўъминлар мавжуд бўлишлари мумкин, ёки мана бу системани фақат бир бўлимида ишлайдиган мўъминлар бўлиши мумкин; бу ердаги мухим нарса шуки, хамма бир системада бир-бири билан уйғун бўлган холда фаолият олиб боришади ва бошқарув бирлигини,буйруқ вахдатини риоя қилган холда афзал “уч абзордан” бирини канали орқали ягона мақсадни кўзлаб иш қилишади. Шунга асосланган холда бизлар молиявий,жоний, забоний,таблиғий холатларда мана бу баданда ўзларини вазифаларини бажараётган кишиларни мана шу фирқанинг,тоифанинг жумласидан ва умматни орасидаги уммат деб биламиз.
أحْسِبُهم كذلك، واللَّهُ حَسِيبُهُم، ولَا أُزَكِّي علَى اللَّهِ أحَدًا .
Мана бу борада имоми Нававий рохимахуллохни айтишича, имоми Бухорийни айтиши бўйича бу тоифа ахли илмдурлар ( яъни фиқх,хадис, даъват, таблиғга ўхшаган илмлар) имоми Ахмад ибни Ханбал хам айтадики: мана бу тоифа ахли хадисдан бошқалар бўлиши мумкин эмас деб ўйлайман. Қози Иёз Моликий хам айтадики: Ахмадни манзуридагилар ахли суннат ва жамоат ёки ахли хадис мазхабидаги кишилардир, аммо имоми Нававий рохимахуллох сахихи Муслимни шархида бир жамланма сифатида айтадики: мана бу тоифа мўъминларнинг ўртасида тақсим бўлган бўлиши мумкин, уларни орасида шижоатли,жангчи бўлган кишилар бўлишлари мумкин, ёки уларни орасида фуқахолар,мухаддислар, зохидлар,маъруфга даъват қилиб мункардан нахий қиладиганлар ёки турли-хил бошқа яхшилик ахллари бўлиши мумкин, уларнинг барчаси бир жойда жамланган холда бўлишлари шарт эмас,балки улар бутун ер юзида тарқалган бўлишлари хам мумкин…….. [9][10][11][12]
Имоми Нававий рохимахуллох санаб ўтган мана бу турли-хил тоифалар фақат вохид умматни орасидагина ўзи хақиқий самарасини беради, уларнинг хақиқий самараси худди бир бадандаги аъзолардек муттахид,бир-бирларига уйғун холда ягона мақсад сари харакат қилишса ва ягона марказдан дастур олишса ва бошқарув вахдати,буйруқ вахдати бўйича харакат қилишса кўринади. У кишининг сўзлари бўйича уларнинг хаммаси бир жойда жамланган холда бўлишлари шарт эмас, балки энг мухим нарса шуки улар афзал “уч абзордан” бирига боғланган бўлишлари керак.
Мана бу тоифаларни хар бирининг ўзбилармонлик билан алохида- алохида ишлашлари худди бадандаги кўз ё бошқа аъзоларнинг ўзича ишлашига ўхшайди, аслида бадандаги аъзоларнинг бундай холда ишлаши касаллик хисобланади. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мана бу тоифани тарқоқ шахслар,гурухлар сифатида эмас,балки умматини орасидаги уммат сифатида номлаганлар ва хақ йўлда қитол,қуролли жанг қиладиган “уммат” сифатида келтирганлар, у киши мархамат қиладиларки:
وَلَا يَزَالُ مِنْ أُمَّتِي أُمَّةٌ يُقَاتِلُونَ عَلَى الْحَقِّ[13]
Мени умматимдан бўлган бир уммат, хамиша хақ йўлда қитол,қуролли жанг қилишади.
Ундан ташқари таблиғ билан шуғулланаётган кишилар хам “уммат”ни қолибидан жой олишлари керак, хеч кимнинг ўзича ва ўзини хохши билан даъват номи остида одамлар билан сухбат қилишга ва мўъминларни ўртасида тафрақа ижод қилишга хаққи йўқ. Уммат яъни муттахид бўлган холда ягона забон, ягона қалб билан бир йўлда ягона мақсадга етиш учун харакат қилаётган бирлашган жамоатдир. Аллох таоло хаммани ўзини арқонига боғланишга ва бўлинмасликка амр қилади:
وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَلاَ تَفَرَّقُواْ (آل عمران/103)
Буни кетидан кейинги оятда мархамат қиладики:
وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (آل عمران/104)
Ораларингиздан яхшиликка (исломга) даъват қиладиган,ибодат-итоатга буюрадиган ва исён-гунохдан қайтарадиган бир жамоат бўлсин. Ана ўшалар нажот топгувчилардир.
Мана бу холатда хам мужохидлар жонлари билан умматни қолибида бўлишади ва хам таблиғчилар, даъват ахли , албатта иқтисодий ишларга тегишли кишилар ахли мол-давлат тарқоқ холда бир неча бир-бирига уйғун бўлмаган синфларда бўлишлари мумкин. Хар холда мана бу фирқайи ножия бутун ер юзида тарқалган холда бўлишлари мумкин, уларнинг энг кўзга кўринган белгиларидан бири қитол ва қуролли жанг қилишдир. Аммо энг мухими шуки барча шаръий манбаъларда келтирилишича, мана бу қитол ва қуролли жанг албатта вохид умматга эга бўлган вохид умматни ва мусулмонларни вохид жамоатини хамрохлигида бўлиши керак, бўлиб хам мана бу қуролланган уммат хамиша “уч абзорни” канали орқали мавжуддир, чунки умматни орасидаги бу умматни,тоифани мавжудлиги катта умматни мавжуд деган маънода бўлиб , у кичик умматга ўзини ичидан жой берган, бу муттахид бир ёқадан бош чиқарган дорул исломни маъносини билдиради, мана бу дорул ислом бошқарув вахдати ва буйруқ вахдати билан бу тоифани ва бирлашган умматни канали орқали талаб ва даъват жиходини бошлашади. Мана бу холатда бу қуролланган уммат ва жангчи мужохидлар аллохни ерини ва аллохни бандаларини кофирларни хокимиятидан озод қилиш учун дорул куфрларга қарши жиходи талаб ва жиходи кифоя фарзини бажариш бўйича вазифага эгадурлар, аллох таоло хам ўзини нусратидан сўнг росулуллох саллаллоху алайхи васалламни ва барча имомларни ва дорул исломни рахбарларини мана бу тоифа ва қуролланган уммат билан қувватлайди ва химоя қилади:
هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِينَ (انفال/62)
У сизни ўз ёрдами ва мўъминлар билан қувватлантирган ва уларнинг (мўъминларнинг) дилларини бирлаштирган зотдир.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам яхлит умматга айланган ва табиатан хокимиятда ва ички,ташқи дипломатика бўйича шаръий усулларга риоя қиладиган мўъминлар учун аллох таолодан учта мухим ўринни замонатини олганлар, 1- умматлари гумрох бўлмайди,
سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ فَأَعْطَانِيهَا،
2-кофир душманлар мана бундай умматга хукмрон бўла олишмайди,
وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يُظْهِرَ عَلَيْهِمْ عَدُوًّا مِنْ غَيْرِهِمْ،
3- умматлари қахатчилик сабабли йўқолиб кетмайди,
وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يُهْلِكَهُمْ بِالسِّنِينَ كَمَا أَهْلَكَ الْأُمَمَ قَبْلَهُمْ فَأَعْطَانِيهَا،
Ёки бошқа бир ривоятда келишича “ла яжуъу” умматлари оч қолмайди. Албатта росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мана бу учта ваъдани ёнида аллох таолодан умматларининг гурух-гурух бўлмаслигини, уларни орасида жанглар,курашлар вужудга келмаслигини, бир-бирларига ички жангларни тоттирмасликларини хам замонат беришлигини сўрайдилар, аммо аллох таоло буни замонатини бермайди ва бу талабни қабул қилмайди:
وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَلْبِسَهُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَهُمْ بَأْسَ بَعْضٍ فَمَنَعَنِيهَا “[14]
Демак аллох таоло мўъминларга “уммат” қолибида бўлишликка амр қилган,аммо уларнинг гурух-гурух ,тарқоқ бўлмасликларини ва бу гурухлар бир-бирларига хамла қилмасликларини ва бу гурухлар бир-бирлари билан жанг,курашлар,қирғинлар,рухий ва забоний жанглар қилмасликларини замонатини бермаган. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам аллох таолонинг мана бу уч ваъдани берганлигини мархамат қиляптилар:
حتَّى يَكونَ بَعْضُهُمْ يُهْلِكُ بَعْضًا، ويَسْبِي بَعْضُهُمْ بَعْضًا.[15]
Яъни ички жангларда бир-бирларини ўлдирмагунларича ва бир-бирларидан асир олмагунларича мусулмонларни ўртасида гумрохлик ва мусулмонларни устида кофирларнинг хукмронлиги,очлик,фақирлик бошланмайди ва мана бу уч ваъда рўёбга чиқади.
Қуртубий хам еттинчи асрда айтадики: Савбонни хадисида
«حتَّى يَكونَ بَعْضُهُمْ يُهْلِكُ بَعْضًا، ويَسْبِي بَعْضُهُمْ بَعْضًا»
“хатто” нихоятини билдиради; яъни душман мусулмонларга хукмрон бўла олмайди ва…….магар мусулмонларни баъзиси бошқа мусулмонлар томонидан ўлдириладиган бўлса ва ички жанглар юз берган пайтида хукмрон бўлади, мана бу мусулмонларни ўртасида фитналар ижод бўлганда ва кофирларни шавкати,қудрати кучайган пайтида мусулмонларни диёрларига хукмронлик қила олишади. [16]
Бошқа забон билан айтганда даъват ишида хам уммат мавжуд бўлиши керак ва барча ахли таблиғ иттифоқ қилган холда масалаларни бир хил йўналишда одамларни хаммасига етказишлари керак, мана шу холатда аллох таоло жиход ва мўъминлар учун имомга,дорул исломни рахбарига эргашиш сингари вазифаларни топшириш борасидаги қоидаларни шархлашдан сўнг мархамат қиладики, имом ва исломий давлатни,хукуматни рахбарига хос бўлган дорул исломга тегишли бўлган ижроъий ишларда,жиходда шахсларни,турли-хил тарқоқ гурухларни даъватини дорул исломни имоми ва рахбарини даъвати билан баробар қилмаслигимиз керак, кимки мана бундай ошкор жиноятга дучор бўладиган бўлса , дорул исломни бошқарув вахдатига,дастур вахдатига зарба урибди ва ошкора ўзини ва бошқаларни фитнага ,азобга дучор қилибди:
فَلْیَحْذَرِ الَّذِینَ یُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِیبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ یُصِیبَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ (نور/63)
(Пайғамбарнинг) амрига хилоф иш қиладиган кимсалар ўзларига бирон фитна-кулфат етиб қолишидан ёки аламли азоб етиб қолишидан хазир бўлсинлар!
Бу азоб хақида аллох таоло мархамат қиладики:
قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَن یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذَاباً مِّن فَوْقِکُمْ أَوْ مِن تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ، أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعاً وَیُذِیقَ بَعْضَکُم بَأْسَ بَعْضٍ، انظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الآیَاتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ (انعام/65)
Айтинг: “у сизларга устингиздан ё оёқларингиз остидан азоб юборишга, ёки сизларни гурух-гурух қилиб аралаштириб юбориб (жангу- жадалларда) айримларингизга айримларингизнинг зарарини тоттириб қўйишга қодир бўлган зотдир”. Қаранг,англаб етармикинлар,деб оятларимизни қандай баён қилмоқдамиз.
Демак жиходни сахих манхажини, исломий таблиғни тушуниб етмаган кимсалар, шубхасиз мана бу азобни ва ўзларига нисбатан аччиқ забонни,қуролли жангларни вужудга келишига сабаб бўлишган, биз буларни бир неча асрлардан буён кўриб турибмиз,хозирни ўзида хам мана бу азоблар уларни устида рўёбга чиқиб турибди.
Мана бу холатда фирқайи ножия то қиёмат кунигача мавжуддирлар ва қуролланган холда вахдат сари иззат,талаб ва кофирларни хокимияти остидаги диёрларни озод қилиш жиходига даъват қилишади, аммо то шу пайтгачаки :
-Мусулмонлар мана бу шаръий усулларга пойбанд бўлишмаса ва шариатда талаб қилинган вахдатга қайтишмаса ва мусулмонларнинг вохид улил амр шўросини канали,хамда афзал “уч абзордан” бирининг хукумат қудратини канали орқали вохид рахбарият етакчилигидаги вохид умматни,вохид жамоатни ташкил қилишмагунича ,
-Мусулмонларни орасида тафарруқни ва ички жангларни ривожлантирувчи гумрох рахбарлар бор бўлар экан.
Мусулмонларни ўртасидаги ички жанглар,қирғинлар то қиёмат кунигача хам тамом бўлмайди ва хатто иш шу даражага етиб борадики, мусулмонларни бир дастаси секуляристларга ( араб тили билан айтганда мушриклар) эргашиб кетишади ёки мусулмонларни бир дастаси яна қайтадан бутпарастликка, миллатпарастликка, нажодга юз тутишади ва………умуман исломдан чиқиб кетишади, шунингдек росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
«وَإِنَّمَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِي اَلْأَئِمَّةَ اَلْمُضِلِّينَ،
“мен умматим учун гумрох қилувчи рахбарлар томонидан хавотирланаман;
وَإِذَا وُضِعَ اَلسَّيْفُ فِي أُمَّتِي، لَمْ يُرْفَعْ عَنْهَا إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ،
Агар улар бир-бирларига қарши қилич кўтаришса, то қиёмат кунигача уларни ўртасидан қилич олиб ташланмайди.
وَلَا تَقُومُ اَلسَّاعَةُ حَتَّى يَلْحَقَ قَبَائِلُ مِنْ أُمَّتِي بِالْمُشْرِكِينَ،
Умматимдан бир гурухи секуляристларга (мушрикларга) эргашиб кетмагунича қиёмат барпо бўлмайди ( бунинг учун атрофингга бир қарашни ўзи кифоя қилади, шунда бир миқдор мусулмонларнинг секуляристларга эргашиб кетганини кўрасан),
وَحَتَّى تَعْبُدَ قَبَائِلُ مِنْ أُمَّتِي اَلْأَوْثَانَ».[17]
Умматимни бир гурухи бутларга ибодат қилиб мушрик бўлмагунларича”. Агар атрофимизга қарасак хозирни ўзида хам исломий гурухлардан бўлмиш язидийлар,алиюллохийлар шу даражага етиб боришганини кўрамизки, улар хозирда аллохни шариатидаги ахкомларни расмий равишда бир четга суриб қўйиб шайтонни ўзини малик товус номи билан сиғиниб ётишибти. Мусулмонларни ўртасида ўнлаб катта кичик гурухлар вужудга келган , улар орадан бир неча насл ўтгач ўзларини аслан мусулмон деб хам номламайдилар.
Демак росулуллох саллаллоху алайхи васаллам аллох таолодан замонат олганки, кофирлар умматларига хукмрон бўла олмайди, аммо агар уммат мавжуд бўлмаса ва тарқоқ уммат вужудга келадиган бўлса ва аллох таолони,росули саллаллоху алайхи васалламни дастурларига,буйруқларига итоат қилишмаса ва иттиход, исломий вахдат йўлида сабр қилишмаса ва ўзларини иймонларини мухофизат қилиш усулларини риоя қилишмаса ва тафарруқ,ички жангларга дучор бўлишса, қудрат ва хайбатни ўрнига
«تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ» (انفال/60)
Бу билан аллохнинг ва ўзларингизнинг душманларингизни хамда улардан ташқари сизлар билмайдиган – аллох биладиган бошқа бировларни хам қўрқувга солурсизлар.
«فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ» (انفال/46)
(ўзаро) талашаб-тортишмангизки, у холда сустлашиб, куч-қувватингиз кетур.
Агар энг баттар “зарурат ва изтирор” холатида афзал “уч абзордан” бирининг вохид рахбари, вохид жамоати, вохид уммати бўлмаса ва вохид рахбарни,вохид умматни,вохид жамоатни вужудга келтиришни йўли хам мавжуд бўлмаса ва буларни хаммасини ўрнига тарқоқ гурухлар мавжуд бўлса, барча гурухлардан,тарқоқ ва ранго-ранг фирқалардан ва исломий либос,исломий адабиёт билан аслида мусулмонларни қиришга ,тафарруқга даъват қилаётганлардан узоқлашиш керак, чунки мусулмонларни қиришни ва тафарруқ ширкини жазоси жаханнамдан бошқа нарса эмас.
Хузайфа ибни Ямон розиаллоху анху айтадики, одамлар росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан яхшилик хақида савол сўрашарди; лекин мен ёмонлик,шар хақида у кишидан сўрардим, мабодо унга гирифтор бўлишдан қўрқардим.
مَخَافَةَ أَنْ يُدْرِكَنِي،
Арз қилдимки: эй росулуллох, бизлар жохилиятда,ёмонликда бўлганмиз! худованд мана бу яхшиликни (ислом)ни бизларга юборди, мана бу яхшиликдан,хидоятдан сўнг ёмонлик келадими? Буни жавобига мархамат қилдиларки: ха, айтдимки: мана бу ёмонликдан сўнг яхшилик келадими? Мархамат қилдилар: ха,лекин унда бир навли булғаниш мавжуд бўлади. Арз қилдимки: ундаги булғаниш нима? мархамат қилдиларки: мени хидоятимдан бошқа нарса билан йўл кўрсатадиган қавм келади, уларни жуда кўп ишлари маъруф ва шойиста ,жуда кўп бошқа ишлари эса мункар,ёмон бўлади.
قَوْمٌ يَهْدُونَ بِغَيْرِ هَدْيِي، تَعْرِفُ مِنْهُمْ وَتُنْكِرُ؛
Айтдимки: мана бу яхшиликдан сўнг ёмонлик келадими? Мархамат қилдилар: ха, жаханнамни дарвозаларини олдида ўтириб олган даъватчилар келади
«دُعَاةٌ عَلَى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ»
Кимки уларни даъватини қабул қилса уни жаханнамга ташлашади; арз қилдимки: эй росули худо, уларни бизларга сифатлаб берасизми? Мархамат қилдилар: улар бизларни жинсимиздан ва бизни забонимизда сўзлашади;
هُمْ مِن جِلْدَتِنَا، ويَتَكَلَّمُونَ بأَلْسِنَتِنَا،
Айтдимки, агар уларни кўрсам мени нима қилишга буюрар эдингиз? Мархамат қилдиларки: мусулмонларни жамоати ва уларни имоми билан бирга бўл.
تَلْزَمُ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَإِمَامَهُمْ .
Айтдимки: агар мусулмонларни жамоати ,имоми бўлмасачи?
فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ جَمَاعَةٌ وَلَا إِمَامٌ ،
Мархамат қилдиларки: бу холатда хамма гурухлардан,фирқалардан узоқлаш, агар керак бўлса сенга ўлим етиб келгунича бир дарахтни махкам ушлаб тургин.
قَالَ فَاعْتَزِلْ تِلْكَ الْفِرَقَ كُلَّهَا وَلَوْ أَنْ تَعَضَّ بِأَصْلِ شَجَرَةٍ حَتَّى يُدْرِكَكَ الْمَوْتُ وَأَنْتَ عَلَى ذَلِكَ[18]
Ўтган асрлар давомида умавийларга,аббосийларга ўхшаган исломий изтирорий бадал хукуматлар, мазхаблар мавжуд бўлган, шубхасиз уларнинг хам мусбат нуқталари бўлган ва хам манфий нуқталари бўлган, мана шу даврларда хам бизлар исломий гурухларни ва исломий изтирорий бадал хокимиятларни кўрганмиз, улар баъзи ўринларда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам олиб келган нарсага асосан амал қилишмаган ва росулуллох саллаллоху алайхи васаллам олиб келган нарсадан бошқа нарсаларга даъват қилишади, табиатан қараганда хам яхши амалларга, фикрларга ва хам мункар ва ношойиста фикрларга,амалларга эгадурлар; мана буларни орқасида уларнинг яхши,шойиста амаллари кўрмасликка оладиган ва фақат уларни мункар,ёмон амалларига ишора қиладиган кишилар мавжуд бўлиб, улар мана бу ёмон ,мункар амалларни янада катталаштириб кўрсатишади ва улар мана бу шаклда одамларни аллохни шариатидаги қонунлардан узоқлашишга ва секуляризмга ўхшаш куфр қонунларини қабул қилишга даъват қилишади, бўлиб хам мана бу ишлар “диндаги мусибат” ва жаханнам сари даъватни ўзи хисобланади. [19]
Ибни Қоййим ханбалий рохимахуллох мана бу дастадаги инсонлар хақида айтадики: одамларни баъзиси чўчқани табиатига эгадурлар. Пок нарсалардан юз ўгиришади ва мана бу пок нарсаларга эътибор беришмайди. жуда кўп одамлар шундай бўлишади, сендан жуда кўп яхшиликлар кўришади, аммо яхшиликларингни сақлаб уни бошқаларга нақл қилишмайди ва мана бу яхшиликлар уларни холига муносиб эмас. Аммо бирорта айб, ноўрин сўзни кўришса, мана бу ерда ўзларини мақсадларини топиб олгандай ёки ширин бир нарсани қўлга киритгандай қаерда бўлса нақл қилиб юришади. [20]
Хозирда даъват ва таблиғни баробарида мана бу чўчқа сифат мусулмонлар икки дастага тақсим бўлишади:
1-Биринчи гурух уларни таблиғотларига қулоқ солишади ва уларга эргашиб ахли жаханнам бўлишади.
دُعَاةٌ إلى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ، مَن أَجَابَهُمْ إلَيْهَا قَذَفُوهُ فِيهَا
2-Бошқа бир гурух эса имоми Моликий,Шофеъий, Ханбалий ва бошқаларга ўхшаб мана бу адашишларни, мусбат ва манфий нуқталарни кўришади,аммо мусулмонларни имоми,дорул исломни рахбари, мусулмонларни жамоати билан бирга хамрох бўлишади.
تَلْزَمُ جَمَاعَةَ المُسْلِمِينَ وإمَامَهُمْ،
агар дорул исломни мана бу имоми, рахбари бўлмайдиган бўлса, барча тарқоқ гурухлардан узоқлашишади.
Мана бу холатда очиқ кўриниб турган нарса шуки: мана бу гумрох қилувчи рахбарларни,жаханнам томонга даъват қилувчи даъватчиларни пайдо бўлишлари, тафарруқни пайдо бўлишига ва мусулмонларнинг улил амр шўросини йўқолишига ва вохид умматни, мусулмонларни вохид жамоатини ўртадан кўтарилишига ва мусулмонларни ўртасида саргардонликни,ички жангларни вужудга келишига ва мусулмонларни орасида очлик,фақирликни тарқалишига ва дорул исломни жуда катта қисматлари қўлдан бой берилишига ва мусулмонларни устида кофирларнинг хукмронлик қилишларига ва мусулмонларнинг диёрларининг бир-бири билан келиша олмайдиган ўнлаб бўлакларга тақсимланишига ва бошқа ўнлаб ақидавий,рафторий мушкилотларга,фасодларга боғлиқ бўлиб улар мусулмонларнинг ўзларини рафторлари,адашишлари,бурилиб кетишлари сабабли вужудга келгандир.
«وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ» (شوری/30)
(Эй инсонлар), сизларга не мусибат етса, бас ўз қўлларингиз қилган нарса – гунох сабабли (етур). Яна у кўп (гунохларнинг жазосини бермасдан) авф қилиб юборур.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам “аимматул музиллин” дан гумрох қилувчи рахбарлардан умматлари учун қўрқардилар, аллох таоло бу хақида мархамат қиладики:
وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ لَا یُنصَونَ (قصص/41)
Ва уларни (динсиз кимсаларни) дўзахга чорлаб турадиган пешволар қилиб қўйдик. Қиёмат кунида хам уларга ёрдам берилмас. Энди агар мўъминлар даъват,жиходга ўхшаш ишларда “уммат”ни канали орқали харакат қилишмаган пайтда, мусулмонлар учун бурилиш ва адашиш,тафарруқ,мағлубиятдан бошқа нарсани ижод қилиш, хамда мусулмонларни исломий вахдатини бузишдан ва дорул исломни нобуд қилишдан ўзга қасди бўлмаган мана бу рахбарлар пайдо бўлишса нима бўлади?
Мана бу ерда шуни тушуниб етамизки, касалликни иллати мусулмонларни ўзларига бориб тақалади, бу ердаги касаллик диннинг “тўрт маъноси ва мафхуми”дадир ва мусулмонлар мана бу тўрт ўринда офатга,вирусга дучор бўлишган, мана бу вируслар муносиб мезбон топиб олгач, ўзларини янада кўпайтиришади ва мусулмонлар хам 1- хукумат қудрати,2- қонун ва дастурлар,3- итоат қилиш,4- жазолаш ва мукофот бериш бўйича ўзларини жамиятларида фасодларга дучор бўлишган ва жохилият вирусларини ўсиши,кўпайиши учун муносиб шароитни мухайё қилишган. Мана бу мархалада: кофирларни дилларида мавжуд бўлган қўрқув, мусулмонларни залил бўлишлари ва динни “тўрт маъно ва мафхумидан” узоқлашишлари сабабли кофирларни дилидан йўқолади, буни ўрнига кофирлар қудратга кирганликлари боис, мана бу қўрқув мусулмонларни дилларига киради ва мана бу қўрқув дунёни яхши кўриш ва ўлимни карих кўриш билан бирга мусулмонларга рўбарў бўлгач, душманлар хар томондан уларга хамла қилишади. Мана бу нарсага бизлар асрлар давомида мусулмонлар яшайдиган диёрларда кўриб гувох бўлиб келганмиз.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
«يُوشِكُ أَنْ تَدَاعَى عَلَيْكُمُ الْأُمَمُ مِنْ كُلِّ أُفُقٍ، كَمَا تَدَاعَى الْأَكَلَةُ عَلَى قَصْعَتِهَا
“Яқинда дунёни хар томонидан умматлар сизларга хамла қилишади, худди оч қолган кишилар овқат тўла идишга хамла қилганидек”, ( энди ўтган даврлардан ташқари хозирни ўзига назар ташлайдиган бўлсак, хитой шу бугунги кунда шарқий туркистонни газини,нефтини,кўмирини ўғирлаб олиб кетяпти, франция Малини тиллалари,урониюмини тортиб олиб кетяпти, россия хам кавказ,татаристон,чечен,ғарбий туркистон,тожикистондаги мусулмонларни манбаъларини тортиб олиш билан машғул, америка хам ироқни,сурияни ,оли саъуд,иморат, бахрайнга ўхшаган араб давлатларини нефтини англияга ўхшаган шериклари билан бирга ўғирлаб ётибди. Инданезия,Малайзия,Филиппин, Ветнам,Тайланд, Бангладеш,Бирма,Хинд,Покистон, Афғонистон ва шарқий Туркистондан, ғарбий Туркистондан тортиб то исломни ғарбигача бўлган минтақаларни бутун жахон секуляр кофирлари ўзларини секуляр сотқин хизматкорлари билан бирга талон-тарож қилиш билан шуғулланишяпти. Шуниси қизиқки, 2003 йилни май ойида павел волфувитез “Paul Wolfowitz” ўша пайтдаги американи мудофаъа вазири осиёни химоя қилиш борасидаги конференция хабарида, америка нима учун шимолий кареяни эмас ироқга ўхшаган давлатни ишғол қилди,деган саволга қуйидагича жавоб беради: “ шимолий карея билан ироқни ўртасидаги аслий фарқ шуки, ироқ нефт дарёсини устида сузиб юрибди.” Тромп хам жов бойден билан ўтказилган қўғирчоқ театрига ўхшаган сайловлар пайтида айтган эдики: “ бизлар биринчи марта энергия бўйича мустақил бўлдик, энди мана бу давлатларни хеч бирини ёқилғисига мухтож эмасмиз, ёқилғи сабабли улар билан жанг хам қилмаймиз!” нима деганига эътибор бердингларми: “ уларни ёқилғиси сабабли улар билан жанг қилиб ўтирмаймиз!” Агар яхшилаб эътибор берсанглар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни сўзлари рўёбга чиққанини кўрасизлар. قُلْنَا: يَا رَسُولَ اللهِ، أَمِنْ قِلَّةٍ بِنَا يَوْمَئِذٍ؟
Сахобалар арз қилишадики: эй росули худо у кунда бизларни сонимиз камлиги учун шундай бўладими?
قَالَ: أَنْتُمْ يَوْمَئِذٍ كَثِيرٌ وَلَكِنَّكُمْ غُثَاءٌ كَغُثَاءِ السَّيْلِ تُنْزَعُ الْمَهَابَةُ مِنْ قُلُوبِ عَدُوِّكُمْ، وَيُجْعَلُ فِي قُلُوبِكُمُ «الْوَهَنُ»
Мархамат қилдиларки: у кунда сизларни сонингиз жуда кўп бўлади, худди денгизни юзидаги кўпикка ўхшайсизлар ва сизлардан қўрқиш,хайбат душманларингизни қалбларидан олиб ташланади ва сизларни қалбингизда вахн вужудга келади,
قَالُوا وَمَا الْوَهَنُ؟ قَالَ: حُبُّ الْحَيَاةِ، وَكَرَاهِيَةُ الْمَوْتِ. – حبُّ الدُّنيا، وَكَرَاهِيَةُ الْمَوْتِ – حُبُّكُمُ الدُّنْيَا، وَكَرَاهِيَتُكُمُ الْقِتَالَ»
Шунда айтишдики: эй росулуллох вахн нима? Мархамат қилдиларки: дунё ва хаётни яхши куриш ва ўлимни карих кўришлик, бошқа бир лафзда эса дунёни яхши кўриш ва қитолни,қуролли жангни ёмон кўришлик”. [21]
Мана бу залиллик,нотинчлик вазияти мусулмонлар яна қайтадан динни “тўрт маъноси ва мафхумига” қайтмагунларича давом этади, аммо агар динни “тўрт маъноси ва мафхумига” эга бўлишса,лекин офатлар,вирусларга дучор бўлишган бўлса,албатта уларни аллохни шариатидаги қонунлар билан йўқотиш керак. Мана бу холатда динни “тўрт маъно ва мафхумига” қайтишлик орқали жиход хам ўз-ўзидан ўзини сахих каналига қайтади. Шунингдек росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
«إِذَا تَبَايَعْتُمْ بِالْعِينَةِ، وَأَخَذْتُمْ أَذْنَابَ الْبَقَرِ، وَرَضِيتُمْ بِالزَّرْعِ، وَتَرَكْتُمْ الْجِهَادَ، سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ ذُلًّا لَا يَنْزِعُهُ حَتَّى تَرْجِعُوا إِلَى دِينِكُمْ»[22]
“ иъйнати муомаласига қўл урсангиз ва ерларни ағдариш билан машғул бўлсангизлар ва дехқончиликка рози бўлсангизлар ва жаходни ташлаб қўйсангизлар, аллох таоло сизларга зиллатни хукмрон қилиб қўяди, ва уни бартараф қилмайди,тоинки динингизга қайтмагунингизча.”
«حَتَّى تَرْجِعُوا إِلَى دِينِكُمْ »
Тоинки динингизга қайтмагунингизча дегани исломни ташлаб муртад бўлгансизлар деган маънода эмас, балки динни “тўрт маъно ва мафхумига” қайтишлик маъносидадир, афсуски бугунги кунда жуда кўпчилик динни “тўрт маъно ва мафхумини” мажбур холда секуляризм динига беришган ва динни мана бу тўрт маъно ва мафхумидан узоқлашишган ва уни ташлаб кетишган, ёки бўлмасам динни “тўрт маъно ва мафхумида” офатларга,вирусларга,касалликларга дучор бўлишган ва динни “тўрт маъно ва мафхумини” саломатлигидан узоқлашиб кетишган.
Бу ерда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам жиходга қайтишни динга қайтиш деб таништиряптилар, чунки жиход бўлмайдиган бўлса кофирлар мусулмонларни устида хукмронлик қилишади ёки андалусга ўхшаб исломни бутунлай мусулмонлардан тортиб олишади ёки исломни мана бу тўрт маъно ва мафхумидан холи қилиб қўйишади, улар залиллик ва кофирларни хукмронлиги остида амал қилаётган ноқис дин, улар эга бўлишлари лозим бўлган комил диндан бошқа нарсадир. Аммо улар яна қайтадан шаръий жиходга юзланадиган бўлишса,дархақиқат 1- хукумат қудратини,2- қонун ва дастурларни,3- итоат қилиш ва буйинсунишни,4- жазолаш ва мукофот беришни ислом динига қайтарган бўлишади ва дорул исломни харбий қудратидан ,уларни вахдатидан қўрқув яна қайтадан кофирларни дилига жойлашади; мўъминларни дилида эса қўрқувни ўрнига ғайрат,қудрат,убухат,иззат, буюклик, хавфсизлик эгаллайди ва аввало дафъ қилиш жиходи кейинроқ эса талаб ва озод қилиш жиходи яна бошидан бошланади.
Мана бу холатда жиходдан узоқлашган кимсалар аслида шундай дейишяптики, мана бу “тўрт маъно ва мафхум” ислом динига хосланишини хохламаймиз ва ислом дини мана бу “тўрт маъно ва мафхумдан” холи бўлиши керак, шубхасиз мана бундай кимсалар мўъминлар жумласидан эмас, балки улар мунофиқлар тўдасидан бўлиб мўъминларнинг залил бўлишларини ва динни “тўрт маъно ва мафхуми”ни кофирларга топширишни хохлашади ва ғайри шаръий ,болаларча бахоналар билан мана бу “тўрт маъно ва мафхумни” ислом динига қайтиши ва қудратга кириши,дорул исломни кенгайиши йўлида жанг қилишдан бош тортишади, шунингдек росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қиладиларки:
مَنْ مَاتَ وَلَمْ يَغْزُ وَلَمْ يُحَدِّثْ بِهِ نَفْسَهُ مَاتَ عَلَى شُعْبَةٍ مِنْ نِفَاقٍ[23]
“Кимки ўлган бўлса ва қуролли жанг қилмаган бўлса ва қуролли жанг хақида ўзи билан замзама қилмаган бўлса ( яъни кўнглида уни қасд қилмаган бўлса ёки унга керакли тайёргарликни кўрмаган бўлса), нифоқни шохасида ўлибди.”
Албатта кофирларни дилларидаги қўрқувни йўқолганлиги ва бу қўрқувнинг мусулмонларни дилларига ўтганлиги ёки ана ўша тафарруқ,вахн, дунёни яхши кўриш сабабларига кўра ёки бошқа далилларга кўра кофирлар дорул исломни бир қисмига хамла қилишлари ва дорул исломни бир қисмини эгаллаб олишлари мумкин, мана бундай холатларда жиход фарзи аъйн бўлади.
Аввалги исломий асрлардаги фуқахоларни матнида – бу даврларда ахборот воситаларини технологияси, хозирги пайтдаги транспорт воситалари ё бугунги кундаги бошқарув системаси мавжуд эмас эди- келтирилишича, агар у маконни ахолиси қодир бўлмайдиган бўлса ёки бепарволик қилса ёки бу маконни ахолиси дорул куфр билан хамкорлик қиладиган бўлса, мана бу холатда жиход доиравор суратда хаммага фарзи аъйн бўлади, яъни мана бу фарзи аъйн жиходи хамма мўъминларни ўз ичига олади, “исломнинг секуляризм дини билан ўзаро алоқалари” китобида ханафийларни, моликийларни, шофеъийларни, ханбалийларни раъйларини келтирганмиз ва уни яна такрорлаб ўтиришга хожат йўқ деб ўйлайман, аммо бугунги кунда “мавжуд вазиятда” ошкор “олтиталик кофирлар”дан, ички мунофиқлар тўдасидан ташкил топган халқаро бирлашмаларга диққатни қаратган холда, ахборот воситаларини имконияти ва уларни етиб бориш тезлиги шу даражадаки, барча диёрларни бирлашган холда бир-бирига боғласа бўлади, мана бу холатда агар кофирлар дорул исломни бирор қисмига хамла қиладиган бўлишса, дафъ қилиш жиходи барча мўъминларга фарзи аъйн бўлади. [24][25][26][27]
Худди намозга ўхшаш фарз бўлади, намоздан сўнг дафъ қилиш жиходидан кўра юқорироқда турадиган фарз мавжуд эмас, чунки мана бу жиходни натижасида дорул исломни ўша қисмига хавфсизлик яна янгидан қайтиб келади.
Энди агар дорул ислом ва вохид имом,рахбар мавжуд бўлмаса ва жиход бошқарув вахдати,дастур вахдати билан ўзини сахих йўлида қарор топмаса нима бўлади? Мана бу холатда:
1-Аллох таоло мўъминларга иззатга олиб борувчи барча йўлларни,хидоятни кўрсатиб беради:
وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا (عنکبوت/69)
Бизнинг йўлимизда жиход қилган – курашган зотларни албатта ўз йўлларимизга хидоят қилурмиз.
2-Дорул исломни ички ва ташқи хокимиятини устига шаръий усуллар яна қайтадан хоким бўлади ва мана бу усулни химоя қилиш учун хукуматнинг “харбий қудрати”ни химояси остида нафийи сабил қоидаси майдонга тушади ва барча мусибатларни, офатларни, бузғунчи вирусларни олдини олади. Нима учун “харбий қудрат” ? чунки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам Хузайфа розиаллоху анхуни берган саволига жавоб бериб айтадиларки, мўъминларнинг мана бу фасодларга,ёмонликларга қайтишларига монеълик қиладиган ягона абзор аслаха, қилич бўлади, Хузайфа розиаллоху анху сўрайдики:
یَا رَسُولَ اللهِ، أَیَکُونُ بَعْدَ هَذَا الْخَیْرِ شَرٌّ، کَمَا کَانَ قَبْلَهُ شَرٌّ؟ فَقَالَ: «نَعَمْ»،
Худди бу яхшиликдан олдин ёмонлик бўлганидек,мана бу яхшилик (ислом) дан сўнг ёмонлик келадими? Ха,деб айтдилар.
قُلْتُ: فَمَا الْعِصْمَةُ (مِنْهُ) یَا رَسُولَ اللهِ؟
Хузайфа айтдики: эй росулуллох , ундан нажот топиш йўли нимада?
قَالَ: «السَّيْفُ». [28]
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдиларки: “қилич”.
Албатта мана бу аслаха билан амирлар тебраниб турувчи сулхларни, бахтсиз ходисаларни вужудга келтиришлари мумкин ёки гумрохликка даъват қилувчи даъватчилар хам мавжуд бўлишлари мумкин, аммо аллох таоло томонидан хам мана бу аслаха билан хилофатни сахих йўлида харакат қилувчи имомлар,рахбарлар хам мавжуд бўлишади, улар
«آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا»
дан кейин, мана бу ёмонликлардан нажот топиш йўли фақат
«وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ »
Ва дорул исломни “харбий қудрати”дадир, аллохни рози,хурсанд қилишни хохлаган хар қандай киши, тафарруқдан пархез қилиш билан мана бу мақсадга етиш учун афзал “уч абзордан” бирини канали орқали шошилинч харакат қилиши лозим,
وَعَجِلْتُ إِلَیْکَ رَبِّ لِتَرْضَى (طه/84)
Мен эса сен рози бўлишинг учун шошдим, эй парвардигорим!”
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
[1]همان
[2]مسلم (1923–156)الألباني، صحيح الجامع7293
[3]مسلم (1922)
[4]مسلم:3550 / الألباني، صحيح الجامع7294 (لا تَزالُ طائفةٌ من أُمَّتي يقاتِلونَ على الحقِّ ، ظاهِرِينَ على مَن ناوَأَهُمْ ، حتى يقاتِلَ آخِرُهم المسيحَ الدجالَ)
[5]سنن کبری نسائی: 8712- 3563
[6]مسند احمد:16935
[7]البخاري (2797)، ومسلم (1876)، سنن النسائي- -الجهاد/صحيح البخاري- التمني/فتح الباري شرح صحيح البخاري- التمني/موطأ مالك- الجهاد / (یا با لفظ) وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لَوَدِدْتُ أَنِّى أُقْتَلُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلَ ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلَ ثُمَّ أُحْيَا ثُمَّ أُقْتَلَ
[8]أخرجه أبو داود (2504)، وأحمد (12268) واللفظ لهما، والنسائي (3096)
[9]قال الإمام النووي. (وأما هذه الطائفة فقال البخاري: هم أهل العلم.
[10]وقال أحمد بن حنبل: إن لم يكونوا أهل الحديث فلا أدري من هم
[11]وقال القاضي عياض: إنما أراد أحمد أهل السنة والجماعة ومن يعتقد مذهب أهل الحديث …).
[12]شرح النووي على مسلم (13/67).ويحتمل أن هذه الطائفة مفرقة بين أنواع المؤمنين منهم شجعان مقاتلون ومنهم فقهاء ومنهم محدثون ومنهم زهاد وآمرون بالمعروف وناهون عن المنكر ومنهم أهل أنواع أخرى من الخي،ر ولا يلزم أن يكونوا مجتمعين بل قد يكونون متفرقين في أقطار الأرض …
[13]صحیح نسائی 3563 / وَلَا يَزَالُ مِنْ أُمَّتِي أُمَّةٌ يُقَاتِلُونَ عَلَى الْحَقِّ ، ويزيغُ اللَّهُ لَهم قُلوبَ أقوامٍ، ويرزقُهم منْهم حتَّى تقومَ السَّاعةُ وحتَّى يأتِيَ وعدُ اللَّهِ
[14] في مسند الإمام أحمد (٢٧٢٢٤ / ( عَنْ أَبِي بَصْرَةَ الْغِفَارِيِّ صَاحِبِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ / إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَعَدَنِي فِي أُمَّتِي وَأَجَارَهُمْ مِنْ ثَلَاثٍ: لَا يَعُمُّهُمْ بِسَنَةٍ، وَلَا يَسْتَأْصِلُهُمْ عَدُوٌّ، وَلَا يَجْمَعُهُمْ عَلَى ضَلَالَةٍ (سنن الدارمي ٥٥) / عَنْ كَعْبِ بْنِ عَاصِمٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: “إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَجَارَ لِي عَلَى أُمَّتِي مِنْ ثَلاثٍ لا يَجُوعُوا وَلا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ وَلا یَستَبَاحُ ﺑَﯿْﻀَﺔُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ (رواه ابن أبي عاصم في (السنة) (ص: 92)) / (یا بالفظ) وسألْتُهُ أن لَّا يَجْعَلَ بأسَهم بينَهم، فَمَنَعَنِيهَا : ابن تیمیه ، النبوات 149 / سألتُ ربِّي أن لا يسلِّطَ عليْهم عدوًّا من غيرِهم فيجتاحُهم فأعطانيها وسألتُهُ ألا يُهلِكَهم بسنَةٍ عامة فأعطانيها وسألتَهُ ألا يجعلَ بأسَهم بينَهم فمنعنيها / صحيح الجامع 3593: سألتُ ربي ثلاثًا ، فأعطاني اثنتينِ ، ومنعني واحدةً ؛ سألتُ ربي أنْ لا يُهْلِكَ أمتي بالسَنَةِ ، فأعطانيها ، وسألتُهُ أن لَّا يُهْلِكَ أمتي بالغرَقِ ، فأعطانِيها ، وسألْتُهُ أن لَّا يَجْعَلَ بأسَهم بينَهم ، فمنَعَنِيها / سَأَلْتُ رَبِّي عَزَّ وَجَلَّ أَرْبَعًا فَأَعْطَانِي ثَلَاثًا وَمَنَعَنِي وَاحِدَةً: سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ فَأَعْطَانِيهَا، وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يُظْهِرَ عَلَيْهِمْ عَدُوًّا مِنْ غَيْرِهِمْ، وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يُهْلِكَهُمْ بِالسِّنِينَ كَمَا أَهْلَكَ الْأُمَمَ قَبْلَهُمْ فَأَعْطَانِيهَا، وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَلْبِسَهُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَهُمْ بَأْسَ بَعْضٍ فَمَنَعَنِيهَا / (یا با لفظ) وسألتُ ربيَ أنْ لا يلبِسَنا شِيَعًا فَمَنَعَنِيهَا : صحيح النسائي 1637 / نحوَها. فقالَ رسولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: أجل إنَّها صلاةُ رغبٍ ورَهبٍ سألتُ ربِّي عزَّ وجلَّ فيها ثلاثَ خصالٍ فأعطاني اثنتينِ ومنعني واحدةً سألتُ ربِّي عزَّ وجلَّ أن لاَ يُهلِكنا بما أَهلَكَ بِهِ الأممَ قبلنا فأعطانيها وسألتُ ربِّي عزَّ وجلَّ أن لاَ يظْهرَ علينا عدوًّا من غيرنا فأعطانيها وسألتُ ربِّي أن لاَ يلبسنا شيعًا فمنعنيها
[15] مسلم2889 / صحيح ابن حبان 7238 / إنَّ اللَّهَ زَوَى لي الأرْضَ، فَرَأَيْتُ مَشارِقَها ومَغارِبَها، وإنَّ أُمَّتي سَيَبْلُغُ مُلْكُها ما زُوِيَ لي مِنْها، وأُعْطِيتُ الكَنْزَيْنِ الأحْمَرَ والأبْيَضَ، وإنِّي سَأَلْتُ رَبِّي لِأُمَّتي أنْ لا يُهْلِكَها بسَنَةٍ عامَّةٍ، وأَنْ لا يُسَلِّطَ عليهم عَدُوًّا مِن سِوَى أنْفُسِهِمْ، فَيَسْتَبِيحَ بَيْضَتَهُمْ، وإنَّ رَبِّي قالَ: يا مُحَمَّدُ إنِّي إذا قَضَيْتُ قَضاءً فإنَّه لا يُرَدُّ، وإنِّي أعْطَيْتُكَ لِأُمَّتِكَ أنْ لا أُهْلِكَهُمْ بسَنَةٍ عامَّةٍ، وأَنْ لا أُسَلِّطَ عليهم عَدُوًّا مِن سِوَى أنْفُسِهِمْ، يَسْتَبِيحُ بَيْضَتَهُمْ، ولَوِ اجْتَمع عليهم مَن بأَقْطارِها، أوْ قالَ مَن بيْنَ أقْطارِها، حتَّى يَكونَ بَعْضُهُمْ يُهْلِكُ بَعْضًا، ويَسْبِي بَعْضُهُمْ بَعْضًا / «الله متعال زمين را برایم هموار ساخت و من شرق و غرب آن را ديدم؛ حکومت امتم تا بدانجا که دیدم، خواهد رسید. و گنجینههای سرخ و سفيد به من داده شد.( ) و از پروردگارم خواستم كه امتم را- بهیکباره- با خشكسالي فراگيری نابود نكند و بر آنها دشمن بيگانهاي كه نسلشان را بر چيند، مسلط نگرداند. پروردگارم به من فرمود: اي محمد! آنگاه که چیزی فیصله و مقدَّر کنم، برگشت ندارد. دربارهی امتت وعده دادم که آنها را- به یکباره- با خشكسالي فراگيری، هلاك نكنم. همچنين وعده دادم که دشمن بيگانهای که آنان را ریشهکن کند، بر آنها چیره نسازم؛ هرچند نيروهاي كفر از هر سو بر آنها حملهور باشند. البته تا زمانی که در جنگهاي داخلي یکديگر را به قتل برسانند و از همدیگر اسير بگیرند».
[16]قلت : ويدل عليه قوله عليه السلام في حديث ثوبان حتى يكون بعضهم يهلك بعضا ويسبي بعضهم بعضا وذلك أن ” حتى ” غاية ؛ فيقتضي ظاهر الكلام أنه لا يسلط عليهم عدوهم فيستبيحهم إلا إذا كان منهم إهلاك بعضهم لبعض ، وسبي بعضهم لبعض ، وقد وجد ذلك في هذه الأزمان بالفتن الواقعة بين المسلمين ؛ فغلظت شوكة الكافرين واستولوا على بلاد المسلمين حتى لم يبق من الإسلام إلا أقله ؛ فنسأل الله أن يتداركنا بعفوه ونصره ولطفه .
([17])رواه أبو داود ( 4252 ) وابن ماجه ( 4000 ) / ر.ک: تعلیق آلبانی/ بر المشكاة، ش: 5394؛ و نیز السلسلة الصحيحة، ش:1582 / البخاري : المناقب (3609) , ومسلم : الفتن وأشراط الساعة (157).مسلم : الإمارة (1920) , والترمذي : الفتن (2229) , وأبو داود : الفتن والملاحم (4252) , وابن ماجه : المقدمة (10) والفتن (3952) , وأحمد (5/279). / « وَإِنَّمَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِي اَلْأَئِمَّةَ اَلْمُضِلِّينَ، وَإِذَا وُضِعَ اَلسَّيْفُ فِي أُمَّتِي، لَمْ يُرْفَعْ عَنْهَا إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ، وَلَا تَقُومُ اَلسَّاعَةُ حَتَّى يَلْحَقَ قَبَائِلُ مِنْ أُمَّتِي بِالْمُشْرِكِينَ، وَحَتَّى تَعْبُدَ قَبَائِلُ مِنْ أُمَّتِي اَلْأَوْثَانَ، وَأَنَّهُ سَيَكُونُ فِي أُمَّتِي كَذَّابُونَ ثَلَاثُونَ، كُلُّهُمْ يَزْعُمُ أَنَّهُ نَبِيٌّ، وَأَنَا خَاتَمُ اَلنَّبِيِّينَ، لَا نَبِيَّ بَعْدِي، وَلَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي عَلَى اَلْحَقِّ ظَاهِرِينَ لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اَللَّهِ ». «من برای امتم از ناحیهی رهبران گمراهكنننده نگرانم؛و آنگاه که بر ضد یکدیگر شمشیر بکشند، تا قیامت، شمشیر از میانشان برداشته نخواهد شد. و قيامت برپا نميشود، مگر اینکه گروهی از امتم به مشرکان میپیوندند و نیز گروه زيادي از امتم بتپرست و مشرک میشوند! و در ميان امتم سي كذاب و مدعي دروغین نبوت ظهور خواهند كرد، در حالي كه من خاتم پيامبرانم و پس از من پيامبری نخواهد آمد. و گروهي از امتم همواره در مسیر حق خواهند ماند و از سوی الله ياري خواهند شد كه مخالفت و عدم همراهی دیگران، زیانی به ایشان نمیرساند تا اينكه فرمان الله مبنی بر برپایی قیامت فرا رسد».
[18] متفق علیه / البخاري في صحيحه واللفظ له في كتاب الفتن – بَاب كَيْفَ الْأَمْرُ إِذَا لَمْ تَكُنْ جَمَاعَةٌ (وكذا رواه مسلم وابن ماجه / الألباني ، صحيح الجامع 2994 / تكونُ دعاةٌ على أبوابِ جهنمَ ، مَنْ أجابَهم إليها قذفوه فيها ، هم قومٌ مِنْ جِلْدَتِنا ، يَتَكَلَّمُونَ بألسنتِنا ، فالزمَ جماعَةَ المسلمينَ وإمامَهم ، فإِنْ لم تَكُنْ جماعَةٌ ولَا إمامٌ فاعتزِلْ تِلْكَ الفِرَقَ كُلَّها ، ولَو أنْ تَعَضَّ بأصلِ شجَرَةٍ حتى يُدْرِكَكَ الموتُ وأنتَ كذلِكَ
[19]هر مصیبتی جز مصیبت دین آسان و بلکه در حقیقت نعمت است ، و مصیبت حقیقی ، مصیبتی است که در دین رخ دهد.(مدارج السالکین ۲/ ۳۲۲)
[20] مدارج السالكين ١/ ٤٠٣
[21]رواه أبو داود (4297)، وأحمد (5/278) (22450). الهيثمي في ((مجمع الزوائد)) (7/290) وصححه الألباني في ((صحيح سنن أبي داود)) (4297).
[22]رواه أبو داود (3462)،الحافظ في (البلوغ) (1/172). وصحَّح إسناده ابن تيمية في ((بيان الدليل)) (109)، (3462).رواه أحمد (4987) وصححه الألباني في ((صحيح سنن أبي داود)
[23]صحيح مسلم 3533
[24] ابن عابدین ، حاشیه ، 3/138 / قال ابن عابدین (رحمه الله): وفرض عین ان هجم العدو علی ثغر من ثغور الاسلام فیصیر فرض عین علی من قرب منه، فاما من وراء هم ببعد من العدو فهو فرض کفایة اذا لم یحتج الیهم فان احتیج الیهم بأن عجز من کان بقرب العدو عن المقاومة مع العدو او لم یعجزوا عنها ولکنهم تکاسلوا ولم یجاهد فانه یفترض علی من یلیهم فرض عین کالصلاة والصوم لا یسعهم ترکه وثم وثم الی ان یفترض علی جمیع اهل الاسلام شرقا وغربا علی هذا التدریج. / اگر دشمن به مرزها وثغور اسلامی حمله کرد، برآنانی که به این سرزمین نزدیک اند، جهاد فرض عین است. وآنانی که با دشمن فاصله دارند تا هنگامی که نیازی احساس نشده برآنان فرض کفایه است. اما به حضورشان نیاز بود، بدین گونه که افراد حاظر درمقابل دشمن تاب مقاومت نیاوردندیا اینکه توانایی مقابله را داشتند، اما از خود ضعف وسستی نشان دادند وبه مقاومت و جهاد نپرداختند، آنگاه جهاد برآنانی که به این گروه نزدیگترند، مانند نماز وروزه فرض عین می گردد. ونباید آن را ترک نمایند.وبه همین ترتیب در صورت نیاز به همکاری مسلمانان مجاور آن سرزمین مورد تهاجم، به تدریج بر تمام مسلمانان شرق وغرب فرض می گردد. / علامه کاسانی (رحمه الله) در (بدائع الصنائع7/72) وابن نجیم (رحمه الله) در(البحر الرائق 5/191) و ابن همام (رحمه الله) نیز در(فتح القدیر5/191) همین فتوا را داده اند.
[25] الدسوقی ، حاشیه ، 2/174 / جاء فی حاشیه الدسوقی: وتعین الجهاد بفجئ العدو قال الدسوقی: أی توجه الدفع بفجئ (مفاجاة) علی کل احد وان امرأة أو عبداً اوصبیاً، ویخرجون ولو منعهم الولی والزوج ورب الدین. در حاشیه دسوقی آمده است: جهاد در صورت حمله ناگهانی دشمن، لازم می گردد. دسوقی می گوید: یعنی درصورت حمله ی ناگهانی، دفاع برهر فردی اعم اززن، برده وکودک لازم می گردد وبرای جهاد بیرون روند، گرچه ولی، همسر وطلبکار آنان را ازرفتن باز دارند.
[26] رملي ، نهایة المحتاج ، 8/58 / در نهایة المحتاج رملی(رحمه الله) آمده است که : فان دخلوا بلدة لنا وصاربیننا وبینهم دون مسافة القصر فیلزم اهلها حتی من لا جهاد علیهم من فقیر وولد وعبد ومدین وامرأة . اگر دشمن وارد سرزمین ما شد ومیان ما و آنان کمتر ازمسافت قصر( نماز) وجود داشت، بر اهالی آن شهر، حتی آنانی که جهاد برآنها لازم نیست، اعم از فقیر، بچه و برده ، مدیون و زن، دفاع لازم است.
[27] ابن قدامه ، المغنی، 8/345 / در المغنی ابن قدامه (رحمه الله) آمده است:وتعین الجهاد فی ثلاثة مواضع
1- اذا التقی الزحفان وتقابل الصفان
2- اذا نزل الکفار ببلد تعین علی اهله قتالهم ودفعهم
3- اذا استنفر الامام قوم الزمهم النفیر
جهاد در سه موقعیت وحالت لازم و متعیّن می گردد:
1- هنگامی که دو گروه با هم برخورد کرده و دو صف مسلمین و کفّار درمقابل هم قرار گرفتند.
2- وقتی که کفّار وارد شهری شدند، براهالی آن دفاع ومبارزه لازم است.
3- هنگامی که امام مسلمین عده ای رابرای جهاد اعزام نمودند رفتن شان الزامی است.
[28] مسند امام احمد بن حنبل / صححه آلبانیالسلسلة الصحيحة 2739 ؛ تخريج مشكاة المصابيح5323 / «فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللهِ، أَیَکُونُ بَعْدَ هَذَا الْخَیْرِ شَرٌّ کَمَا کَانَ قَبْلَهُ شَرٌّ؟ فَقَالَ: ” نَعَمْ “، قَالَ: قُلْتُ: فَمَا الْعِصْمَهُ یَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: “السَّیْفُ”، قَالَ: قُلْتُ: وَهَلْ بَعْدَ هَذَا السَّیْفِ بَقِیَّهٌ؟ قَالَ: “نَعَمْ، تَکُونَ إِمَارَهٌ عَلَى أَقْذَاءٍ وَهُدْنَهٌ عَلَى دَخَنٍ”، قَالَ: قُلْتُ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: “ثُمَّ تَنْشَأُ دُعَاهُ الضَّلَالَهِ، فَإِنْ کَانَ لِلَّهِ یَوْمَئِذٍ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهٌ جَلَدَ ظَهْرَکَ، وَأَخَذَ مَالَکَ فَالْزَمْهُ، وَإِلَّا فَمُتْ وَأَنْتَ عَاضٌّ عَلَى جِذْلِ شَجَرَهٍ”، قَالَ: قُلْتُ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: یَخْرُجُ الدَّجَّالُ بَعْدَ ذَلِکَ».گفتم: ای رسول الله صلی الله علیه وسلم آیا چنانکه قبلاً شر وجود داشت، بعد از این خیر، شرّ میآید؟ فرمودند: آری. گفتم: راه نجات چیست؟ فرمود: شمشیر. گفتم: آیا بعد از این شمشیر کسی هم باقی خواهد ماند؟ فرمود: آری امیرانی بر ناگواری و صلحی متزلزل. گفتم: بعدش؟ فرمود: دعوتگرانِ به سوی گمراهی پدید خواهند آمد؛ اگر در آن روز خلیفهای از جانب الله بر زمین موجود بود و بر پشتت شلاق زد و اموالت را مصادره کرد از او پیروی کن. در غیر این صورت باید در حالی بمیری که در جنگل زندگی گذراندهای (کنایتاًیعنی از فتنه دوری کن). گفتم: سپس؟ فرمود: بعد از آن دجال ظهور خواهد کرد…