حزب، حزب سالاری و احزاب در دارالاسلام و دارالکفر (1) (قسمت 22)
(2-قسمت)
حزب از لحاظ لغوی به معانی دسته و جماعتی از مردم، پیروان و هم مسلکان شخص، بهره و قسمت آمده است.[1] الله تعالی در مورد اصحاب کهف می فرماید: ثُمَّ بَعَثْنَاهُمْ لِنَعْلَمَ أَیُّ الْحِزْبَیْنِ أَحْصَى لِمَا لَبِثُوا أَمَداً (کهف/12) پس از آن ایشان را برانگیختیم (و بیدارشان کردیم ) تا ببینیم کدام یک از آن دو دسته مدّت ماندن خود را حساب کرده است. در اینجا معنی لغوی «حزب» گفته شده است، مثل صلاة و بدعت و …. که گاه در قرآن و سنت صحیح و سخن صحابه و ائمه ی خیرالقرون در معنی لغوی آن به کار رفته اند.
در مفهومِ قرآنیِ «حزب» هم، راغب اصفهانی در «المفردات فی الفاظ القرآن الکریم» می گوید: «الحزب جماعة فیها غِلَظ.»[2] گروهی که در میان آن ها نوعی شدت و سختی وجود دارد. عده ای هم با توجه به مفاهیم قرآنی گفته اند: «حزب تجمع گروهی است که بر اندیشه و هدف واحدی توافق داشته باشند و از آن با حمیّت دفاع کنند.» [3]
اگر در معنی و مفهوم حزب دقت داشته باشیم به راحتی می توانیم متوجه شویم که حزب بیانگر تجمع و تفرّق است. تجمع و دسته بندی در مورد عقاید و اهداف و منافع مشترک که هویت ساز هستند، و تفرق و جدائی و جنگ و مبارزه با کسانی که عقاید و اهداف هویت ساز دیگری دارند. مثل حزب الله در برابر حزب شیطان که با عقاید و باورها و اهداف مختلف و هویتهای مختلف از هم جدا شده اند و آشکارا در برابر هم قرار گرفته و صف آرائی کرده اند و هر یک در جنگی روانی و حتی نظامی سعی می کنند با طرف مقابل وارد رقابت شود و با شدت و خشونت هم که شده هم از عقاید و باورهای خودشان محافظت کنند و هم خودشان را بر مخالفین تحمیل کنند.
در این صورت هر مسلمانی که وارد احزاب مختلف می شود در واقع در مسیر سکولاریستها در حرکت است که الله تعالی امر می کند: وَلَا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکِینَ (روم/31) و از زمره سکولاریستها (مشرکان) نگردید؛ و در واقع وارد عذاب ناشی از تفرق شده است که چه بخواهد چه نخواهد از دیگر مسلمین صف خود را جدا می کند و در برابر سایر مسلمین صف آرائی می کند و چه بخواهد چه نخواهد با سایر مسلمین وارد جنگی تبلیغی و روانی و حتی وارد جنگی مسلحانه می شود که دیگران را با زبان و دست عذاب می دهد و هم توسط دیگران دچار عذاب می شود . هم مزه ی عذاب را به سایر مسلمین می چشاند و هم خودش توسط دیگران مزه ی عذاب را می چشد . الله تعالی می فرماید: : قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَن یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذَاباً مِّن فَوْقِکُمْ أَوْ مِن تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ، بگو: خدا می‌تواند که عذاب بزرگی از بالای سرتان و یا از زیر پاهایتان بر شما بفرستد، أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعاً وَیُذِیقَ بَعْضَکُم بَأْسَ بَعْضٍ، و یا این که کار را بر شما به هم آمیزد ( و در نتیجه حقیقت امر بر شما مشتبه شود) و شما دسته‌دسته و پراکنده گردید (و جنگها در میانتان برپا گرداند) و برخی از شما را به جان برخی دیگر اندازد و گرفتار همدیگر سازد و شما را گروه گروه به جان هم اندازد و بعضی را به عذاب بعضی گرفتار کند، و طعم تند و تیزی و خشونت را توسط بعضى از شما به بعضى دیگر از شما بچشاند.انظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الآیَاتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ (انعام/65) بنگر که چگونه آیات را بیان و روشن می‌گردانیم تا بلکه بفهمند.
(ادامه دارد……)
[1] فرهنگ لغت منتهی الادب
[2] راغب اصفهانی، المفردات فی الفاظ القرآن الکریم
[3] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۱