Муқаддамот дарслари / учинчи дарс: тоғутни таниб олишлик, исломга киришдаги аввалги қадамдур.
(20-قیسم)
یَعنِی کافِر بُولگن کِیمسَه لَر بِیلَن طاغُوتنِی یُولِیدَه جَنگ قِیلِیشَدِی. شُو سَبَبلِی هَم قَدِیمدَگِی وَ حاضِردَگِی اوُلامالَر طاغُوتلَرنِی دَستَه سِیگه، عَسکَرلَرِیگه، اِیرگه شُوچِیلَرِیگه : طاغوُتلَرنِی اَنصارلَرِی یاکِی طاغُوتلَرنِی یاردَمچِیلَرِی، دِییِیشَدِی؛ مِثال اوُچُون فِرعَون وَ اوُنِی عَسکَرلَرِی حَقِیدَه اَلله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ (فجر/۱۰)، قازِیقلَرگه (یَعنِی یِیرگه قازِیقدِیک قاقِیلگن بَلَند اِیهراملَر وَ قَصرلَر) اِیگه بوُلگن فِرعَوننِی (قَندَی حَلاکَتگه دُوچار قِیلگنِینِی- چِی؟
بُو یِیردَگِی اوُچِینچِی طَبَقَه نِی تَزوِیر تَشکِیل قِیلَه دِی،گاهِیدَه زَر وَ زُوردَن کوُرَه هَم طاغوُتلَرگه حِذمَتِی کوُپراق وَ مُسُلمانلَرگه ضَرَرِی کوُپراق بوُلگن.
بُو یِیردَگِی اوُچِینچِی طَبَقَه نِی تَزوِیر تَشکِیل قِیلَدِی، گاهِیدَه زَر وَ زُوردَن کوُرَه هَم طاغوُتلَرگه کوُپراق وَ مُسُلمانلَرگه هَم ضَرَرِی کوُپراق بوُلگن. آسمانِی شَرِیعَتلَر بوُیِیچَه باسَواد کِیشِیلَر وَ سِکوُلارِیستلَر،باشقَه بِیر اِصطِلاح بِیلَن اَیتگندَه تَخصِیل کوُرگن سِکوُلارِیستلَر بوُلِیب، اوُلَر اَخبارلَر، راهِبلَر، خاخاملَر،کاهِنلَر، مَولَوِی، شَیخ، مُلّا، ماموُستا، اوُستاز، داکتار وَ……صِیفَتِیدَه عَصرلَردَن بُویان آدَملَرنِی اوُرتَسِیدَه تَنِیلگن کِیشِیلَردِیر. قُرآن آچِیق- آیدِین قِیلِیب بَتَفصِیل مَنَه بُو دِین فُرُوشلَر، عَوامنِی فَرِیب بِیرُوچِیلَر حَقِیدَه صُحبَت قِیلگن، اَمّا مِصرلِیک بِیر طَبِیبنِی تَرِیخِی خاطِیرَه سِینِی بِیر داستانِی بار، شوُ کوُنلَردَه بِیر گوُرُوه کِیشِیلَرنِی اوُرتَسِیدَه بُو داستان تَرقَلگن، بُو داستان بِیزلَرگه فِرعَونگه اوُحشَش سِکوُلارِیستلَرنِینگ اِیختِیارِیدَگِی مَنَه بُو مُصِیبَتلَرنِی یَحشِی تَنِیب آلِیشِیمِیز اوُچُون یاردَم بِیرَدِی. سِینُوهَه یاکِی سِینُوحِی نامِی آستِیدَگِی داستان بُولِیب، نَصرانِی لَرنِی تَرِیخدَن آلدِینگِی اوُنِینچِی عَصردَه یَعنِی 3000 یِیل آلدِین بُولِیب اوُتگن.
سِینُوهَه نِی خاطِیرَه لَرِینِی بِیر قِیسمِیدَه بِیزلَر “اَمفِیسِیس” ناملِی سِکوُلار طاغوُتگه وَ “اَخناتوُن” ناملِی مِصرنِی کَتتَه لَرِی،اَشرافلَرِینِی حَیاتِینِی فاجِیعَه سِیگه دُوچ کِیلَمِیز:
“سِینُوحِی” اوُزِینِی خاطِراتلَرِینِی بِیر قیسمیده شوندی دیب یازدی: بیر کونی مصرنی کوچه لریده پیاده ایلنیب یورگن ایدیم، شونده چیرایلی چهره گه ایگه شرافتلی، بدولت کیشی بولمیش “اَخناتوُن”نِی قوُل وَ آیاغِینِی، بوُرنِینِی کِیسِیب تَشلَنگن وَ قانِیگه باتِیب یاتگن حالدَه کوُردِیم. اوُنِی بَدَنِیدَه یَرَدار بوُلمَگن یا شَلّاق اوُرِیلمَگن ساغلام جایِی قالگن اِیمَسدِی. اوُلِیم بِیلَن اوُنِی اوُرتَسِیدَه بِیر نِیچَه قَدَم مَسافَه قالگن اِیدِی حالاص. “اَخناتوُن” نِی شوُ حالِیدَه کوُرگچ، اوُنِی اوُلِیمدَن نَجات بِیرِیش اوُچوُن اوُزِیمنِی شِفاخانَمگه آلِیب کِیتدِیم وَ اوُ اِیککِی آیگه چَه حوُشِیگه کِیلمَدِی. اوُ حُوشِیگه کِیلگن پَیتِیدَه اوُزِینِی داستانِینِی قوُیِیدَگِیچَه تَعرِیف قِیلِیب بِیردِی:
“فِرعَون (اَمفِیسِیس) مِیندَن بَرچَه یِیرلَرِیمنِی، اوُزِیمدَه بار نَرسَه لَرنِی هَمَّه سِینِی، حاتِینلَرِیمنِی، غوُلاملَرِیمنِی، کَنِیزلَرِیمنِی هَمَّه سِینِی بِیرِیشِیمنِی طَلَب قِیلدِی. اَخناتوُن هَم حَیاتِینِی دَوام اِیتتِیرِیش اوُچُون اوُندَن بِیر دَولَتِینِی اوُزِیگه قالدِیرِیشنِی سوُرَیدِی، اَمّا سِکوُلار فِرعَون بوُنگه راضِی بوُلمَیدِی، اوُ اوُزِینِی خُدا، دِیب حِسابلَیدِی. شُوندَه فِرعَون اوُنِی قوُل وَ آیاغِینِی کِیسِیب شَلّاق اوُرِیب یَلانغاچ حالدَه کوُچَه گه تَشلَب کِیتَدِی. شوُ طَرزدَه کوُنلَر اوُتَدِی وَ اَخناتوُن اوُزِینِی ناچار اَخوالِی، فَقِیرلِیگِی بِیلَن کوُن کِیچِیرَدِی وَ اَگرچِی باشقَه بِیر آدَملَرنِی قوُلِی بِیلَن بُولسَه هَم ظالِم فِرعَوندَن قَصاص آلِیشنِی اوُمِید قِیلَردِی. فِرعَون هَم بِیر کوُن اوُلَدِی. سِینوُحَه نِی اَیتِیشِیچَه، مِین هَم طَبِیبلَر صِنفِینِی رَئِیسِی وَ کَتتَه سِی صِیفَتِیدَه فِرعَوننِی وَفاتِی مُناسَبَتِی بِیلَن اِجرا قِیلِینگن مَراسِیمدَه اِیشتِراک اِیتتِیم. کاهِنلَر، راهِبلَر فِرعَوننِی ماتَم مَراسِمِیدَه وِدالَشُو حُطبَه لَرِینِی اوُقِیشَردِی. اوُلَر قوُیِیدَگِی سوُزلَرنِی اَیتِیشَردِی: “اِی مِصر حَلقِی،آسمانلَر وَ یِیرلَر اِینگ بُویُوک قَلبنِی قوُلدَن بای بِیردِی، مَنَه بُو قَلب بوُتوُن مِصر اَهالِیسِیگه ،اِنسانلَرگه،حَیوانلَرگه ، اوُسِیملِیکلَرگه ،قوُرُوق نَرسَه لَرنِی هَمَّه سِیگه مِهر تَرقَتَردِی. اوُ یِیتِیملَرگه آتَه، فَقِیرلَرگه یاردَمچِی، آدَملَرنِی بِرادَرِی،بوُتوُن مِصر اوُچُون اِیسَه عَظَمَت، اوُلوُغوارلِیک اِیدِی. اوُ خُدالَرنِی اِینگ عادِلِی، مِهرِیبانِی اِیدِی، باشقَه لَرگه قَرَگندَه مِصر حَلقِینِی کوُپراق یَحشِی کوُرَردِی. اَمفِیسِیس باشقَه خُدالَرنِی صَفِیگه قوُشِیلِیش اوُچوُن بِیزلَرنِی تَرک قِیلدِی وَ آدَملَرنِی قارانغِیلِیکگه تَشلَب کِیتدِی.”
(دوامی بار……)