Дарсхойи муқаддамотий/ дарси шишум : чи бояд кард? Вахдати огохона, хадафманд ва харакатий.
Пиёда шуда аз навори совтийи шайх мужохид : Абу Хамза мухожир хўромий.
(13- қисмат)
Ё ибни Хажар хайматий мегуяд: дар пеймони сулх, қарор бар он шудки жонишини Муовия, тавассути шўройи мусалмонон таъйин гардад. [1]
Барои хамин вазиъат ва чанин шурути будки мебинем Муовия мегуяд: “ ман охарин халифа аввалин подшох хастам!?” [2]
Дар инжо ек халифаки дар хамма чиз бар Муовия бартари дошт, танхо дар масалайи хукмрони ба далоили мушаххас ва аз руйи ночори ва изтирор жойи худишро ба ин шох медихад. Ин еки аз далоили будки сахоба хаммаги минжумла Хасан ва Хусайн ва дигарон ба чанин хукумати байъат доданд.
Дар воқеъ набояд чанин тасаввур бишавадки масалан ек инқилоб рух дода аст ва хукумат аз риша дигаргун шуда аст, на интури набуд, чун агар интури буд на Хасан ва Хусайн ва на хеч сахобайи ба қиймати жонишон хам тамом мешуд ижозайи чанин кориро намедоданд, инхо хам бо вужуди чанин бузургони журъати чанин тағйиротиро надоштанд. Далилиш хам қиёми Хусайн розиаллоху анху бар алайхи хокимияти Язид буд, чун аз замони Язид ба баъад астки мо бо навосоноти шохиди тағйир дар соири находхойи хукумати ва мардуми ва дар нихоят шохиди онхамма тафарруқ ва нобасомони ва рукуд будаем.
Бале, ба мурури замон ва бар асари вафот ва қурбоний шудани ин ширмардон будки мо шохиди тағйирот ва навоқиси асосий хастем, замоники дар замони Абдулмалик бин Марвон аксари тобеъин хам аз дунё рафта буданд ин ноқиссози густариши бештари пейдо мекунадки ,инхам аз шохи ба шохи дигар фарқ дошт. Умар ибни Абдулазиз ек чизи буд Марвон бин Мухаммад хам чизи дигари буд.
Ибни Холдунки, идома дихандайи рохи касони чун Абу Бакр Туртуший андалусий дар нигариши илмий ба жомеъа ва торих аст ва аз у ба унвони падари жомеъашиносий хам ном бурда мешавад, дар мовриди ин интиқоли қудрат аз хилофат ба подшохи мегуяд: хар чанд низоми хилофат ба низоми подшохий тағйир ёфт, аммо ин тахаввул, махдуд буд ва бисёри аз мавозин ва зерсохтхойи хилофати исломий хамчунон дар низоми подшохий ижро мешуд. [3]
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам қаблан дар ин замина фармуда будки :
«ابْنِي هَذَا سَيِّدٌ، وَلَعَلَّ اللَّهَ أَنْ يُصْلِحَ بِهِ بَيْنَ فِئَتَيْنِ مِنَ المُسْلِمِينَ».[4]
“ ин фарзандам, оқо ва сарвар аст ва чи басо худованд, ба василайи у , миёни ду гурухи азими аз мусалмонон, ислох барқарор созад”. Ва Хасан ибни Али розиаллоху анхума хам интури ин мушкил ба вужуд омадаро ислох кард аммо боз мефармояд: “ хамоно ман, дар холики пеш аз хар каси, сазовори хилофат будам, ( аз он кинорагири кардам) ва бо Муовия байъат кардам ва намедонемки саранжом ин байъат, мужиб ба вужуд омадани фитнайи миёни шумо хохад шуд ва ё то муддати бароитон судманд хохад буд”. [5]
Хасан ибни Али розиаллоху анхума мисли падариш хам хокими машруъи муслимин буд ва хам хокимияти Хижоз ва Ироқ ва Яманро пас аз падариш дар ихтиёр дошт ва дар мовзеъи қудрати будки падариш буд. Аммо мажбур мешавад барои ислохи бейни ин ду гурухи азими аз муслимин бейни бад ва бадтар, бадро интихоб кунад;аммо хамин баде баъадхо бадтар ва бадтарин хам аз он берун омадаки то алъон хам идома дорад.
Замоники Хасан бин Али розиаллоху анхума хукуматро ба Муовия меспорад мегуяд: “ эй Муовия! Худованд, замоми умури уммати Мухаммадро ба ту сипорд ва намедонам воқеан расидан ба ин мақом, ба хотири сифати хуби будки дар ту вужуд дошт ва ё инки бар акс, ба хотири вужуди шарри дар ту буд “. Онгох ин ояро тиловат кардки :
:«وَإِنْ أَدْرِي لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَكُمْ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ» (انبياء/111)
“ ман намедонам, шояд ин, озмуни барои шумо бошад ва ( шояд шуморо) то муддати бахраманд созад ( ва бароитон муфид бошад) [6]
Дар воқеъ хукумати Муовия исторти тағйири хилофат ба подшохи ва ек мархалайи гузар махсуб мешавад, ин тағйири хокимият ба шохигари аз замони худиш шуруъ мешавад ва бо мурусий шудани хокимият тасбит мешавад, аз нигохи Абу Аъло Мавдудий интихоби Язид аз иштибохоти фохиши Муовия ва қадам гузоштани хақиқий аз хилофат ба мулукият ва шохигари буд. Аз нигохи фирақи кунуний маъруф ба ахли суннат он чизики бунёни машруъияти хулафойи рошидин талаққий мешавад ижмоъи ахли хал ва ақд ва шўрои улил амри вохиди муслимин аст. Ин шўростки аз Абу Бакр то Хасан бин Али розиаллоху анхумаро интихоб мекунад ва инро Али розиаллоху анху дар номахоиш ба Муовия ёдовари мекунад ва дар инжо ин шўрои улил амр астки тавассути Муовия заиф ва сипас нобуд мешавад.
(идома дорад………)
[1]الصواعق المحرقه (2/299)
[2]البدایة والنهایة : ج 8 ص 16
[3]النظریات السیاسیۀ، اثر ریس، ص194 به نقل از: المقدمۀ از ابن خلدون.
[4] صحيح البخاري – التوحيد (7109) سنن النسائي – الأذان (644) مسند أحمد – باقي مسند المكثرين (3/6) مسند أحمد – باقي مسند المكثرين (3/35) مسند أحمد – باقي مسند المكثرين (3/43) مستدرك الحاكم : 3 / 174
[5]فضائل الصحابۀ (2/769). سند اين روايت صحيح است.
[6]المعجم الكبير (3/26). سند اين روايت حسن است.