Дарсхойи муқаддамотий/ дарси шишум : чи бояд кард? Вахдати огохона, хадафманд ва харакатий.
Пиёда шуда аз навори совтийи шайх мужохид : Абу Хамза мухожир хўромий.
(25- қисмат)
Дар баробар, муғулхо бо хул ва хуши 40 хазор муғули муттахид ва хамрох кардани гуржхо, ва наздик ба 12 хазор арманий ва 1000 тўпхонайи чиники мусалмонзодахо хам дар он буданд, ва хамрох кардани хазорон мусалмони ханафий ва шофеъий мазхаб турк ва форс ва ғейрих сипохи муттахид хул ва хуш ба қовли ибни Касир 200 хазор нафарро ба вужуд меоваранд.[1].
Дар он замон шиъахо ё исмоилий буданд ё 12 имомийки исмоилийхо бо муғулхо межангиданд ва дар нихоят
тавассути инхо хам нобуд шуданд, ва дастайи дигари шиъахойи 12 имомий будандки теъдоди инхо дар ин сарзаминхо қобили таважжух набуд аммо дарсхондахойи чун Хўжа Насириддин тусий дар миёни лашкари муғул қарор доштандки ба нисбати теъдоди суннийзодахо бисёр ночиз шуморда мешуданд. Дар хар сурат хамма бо хам жибхайи секуляристхои кофари муғулро бар алайхи муслимин тақвият мекарданд.
Дар баробари ин жибхайи муттахид муғулхо ибни Касир мегуяд: теъдоди сарбозони халифа аз марзи бист хазор нафар тажовуз намекард. Хамин теъдод хам дар нихояти сахти ва зиллат ба сар мебурданд, ба турики дар хиёбонхо ва дархойи масжид гадойи мекарданд. Ба гуфта муваррихин хенгомики қовми ғоротгари муғул дар дарвозахойи шахри Бағдод буданд, халифа дар кохи худ бо канизкони ва занхойи овозахон машғули хушгазороний буд. [2]
Ин хам гузориши ибни Касир дар мовриди вазъи он замон пойтахти хукумати муслимин. Бале интури сипохи муттахид ва екпорчайи муғул дар баробари чанин сарбозони мусалмони қарор мегирандки дар нихоят дар соли 656 хижрий қамарий сипохи муғул вориди Бағдод мешавад ва танхо аллох медонадки аз он замон то қудратгири мужаддади усмонийхо ба унвони ек хукумати бадили изтирорийи исломий чи бар сари муслимин омад.
Аз миёни даххо воқеайи торихий ин ду воқеа барои аксари мо ошно хастанд, ду воқеа ба ду натижайи комилан мутафовут ва мутазод дар бархурд бо ек хукумати бадили изтирорий исломий.
Намунайи дигарики боз метавонад моро ба самти жилов бибарад ва моро ба инжойики хастем хидоят кунад саранжом хукумати бадили изтирорийи исломий усмоний аст:
Хукумати бадили исломий усмонийки бо шуори “ хилафату илал абад” ва бар асоси мазхаби ханафий ва геройишоти суфиёнайи нақшбанди наздик ба 6 қарн хукумат дошт, дар замони Илдерми Бойзид қаламруйи муслиминро ба европа густариш дод ва бо фатхи Булғористон, Юнон, Сербистон, Албания, Босния ва Руминия муслимин дар замони Сулаймони қонуни то мухосара ва фатхи шахри Вин пойтахти кунуний Отриш пеш рафтанд, албатта дар замони Мухаммад Фотих Қистонтинияро фатх карданд ва ба умри имперотури насронийхо дар Руми шарқий хам поён доданд.
Насронийхойи кофар душманони шумора се муслимин фахмидандки бо жанги гарм наметавонанд бо усмонийхойи муттахид ва екдаст ба пеш бираванд, жангхойи салибий ва жангхойи усмоний инро ба онон собит карда буд. Инхо медонистанд то замоники муслимин бо хам муттахид хастанд онхо наметавонанд хатто аз мовжудияти худишон хам мухофизат кунанд чи расид ба инки дар баробари онон пешруйихойи дошта бошанд. Барои хамин чандин қарн вориди жанги нарм ва равоний ва сард ба унвони аввалин ва мухимтарин қадам жихати зарба задан ба ин вахдати муслимин шуданд.
Ин жанги нарм ва сипас ижоди мунозаъахойи дохилий ва тафарруқ ва сусти ва залилий
«فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ريحُکُمْ»
Ва дар нихоят шуруъи жанги гарм ва нобуд кардани хукумати муслимин ва хатто худи муслиминро дар Андалус бо муваффақият тажруба карда буданд. Ва тажрубайи Андалусро доштанд, барои хамин тархи Андалуси кардани хукумати усмонийро хам дар барномайи коришон қарор доданд ва ибтидоъ бо жанги нарм ва сард ва равоний шуруъ карданд мисли :
1-доман задан ба таъассуботи мазхабий миёни муслимин. Мисли амиқ кардани ихтилофоти шиъа – сунний, салафий-суфий, салафий – ханафий ва ғейрих.
2-доман задан ба таъассуботи забоний ва нажодий миёни муслиминки дар жохойи бо таъассуботи мазхабий хам қотиъ мешуд.
3-таблиғи дини секуляризм баъди аз қудратгири секуляристхо дар европа.
Мисли тарбияти жавонони секуляристи турк тахти унвони “ комитайи иттиходия тараққий ва сулх” дар Парижки инхоро пас аз омузиш ба даруни хукумати усмоний баргардонданд ва дар соли 1908 кулли секуляристхойи жахон аз ин секуляристхойи муртад барои нобудийи хукумати бадили изтирорийи исломий усмоний химоят карданд.
(идома дорад……..)
[1] ابن کثیر، البدایة و النهایة (قاهره: مطبعه العاده، 1351 ق) ج 13 ـ 14، ص 225.
[2] ابن کثیر، البدایة و النهایة (قاهره: مطبعه العاده، 1351 ق) ج 13 ـ 14، ص 225.