مُقَدَّمات دَرسلَرِی/ آلتِینچِی دَرس: نِیمَه قِیلِیش کِیرَک؟ آنگلِی، مَقصَدلِی وَ حَرَکَتلَه نوُچِی وَحدَت.
شیخ ابو حمزه هورامی حفظه الله نی ااودیا تسمه سیدن یازیب آلینگن.
(6-قیسم)
3- دارُ الاِسلام یَعنِی: قانوُنلَرِی اِسلامِی بُولگن دِیار، مُسُلمانلرنینگ واحِد اِجماعسِینِی کَنَلِی آرقَه لِی یاکِی اِضطِرارِی صُورَتدَه اِیسَه اِسلامِی فِرقَه لَرنِی یا مَذهَبلَرنِی بِیرِینِینگ کَنَلِی آرقَه لِی اِسلامِی قانوُنلَرگه کوُرَه اِدارَه قِیلِینَه دِی وَ اوُنِی حاکِمِی هَم مُسُلماندوُر. بُو یِیردَه هَم اوُندَگِی ساکِن بوُلگنلَرنِی هَمَّه سِی مُسُلمان بوُلَه دِیمِی یاکِی مَدِینَه گه اوُحشَب اوُندَه کافِرلَر هَم ساکِن بوُلَه دِیمِی، بُو نَرسَه مُهِم اِیمَس. اِینگ مُهِمِی جَمِیعیَتدَگِی قانوُنلَر وَ جَمِیعیَتدَگِی حاکِمِیَتدوُر.
حوُپ، اِیندِی هِجرَت دارُ الکُفردَن دارُ الاِسلامگه یَعنِی بِیر مَکاندَن باشقَه بِیر مَکانگه قِیلِینِیشِی کِیرَک، اِیلگه رِی قِیلِیشگه نِیدِیک، کُفردَن اِسلامگه هِجرَت قِیلِیش توُشوُنِیلمَیدِی. شُو سَبَبلِی هَم اَنصار وَ مُهاجِر کَلِیمَه لَرِی نِی شَکللَنگن وَ اَلله تَعالَی ساددَه وَ رَوشَن قِیلِیب بَیان قِیلَه دِیکِی: وَالَّذِينَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(حشر/9) اوُلَردَن (مُهاجِرلَردَن) اِیلگه رِی (مَدِینَه) دِیارِیگه اوُرنَشگن وَ اِیمان- اِعتِقادنِی (مَحکَم اوُشلَه گن) ذاتلَر ( اَنصارلَر) اِیسَه اوُزلَرِی(نِینگ یانلَرِی)گه هِجرَت قِیلِیب کِیلگن کِیشِیلَرنِی سوُیُورلَر وَ دِیللَرِیدَه اوُلَرگه (مُهاجِرلَرگه) بِیرِیلگن نَرسَه – اوُلجَه لَر سَبَبلِی بِیران حَسَد توُیمَسلَر هَمدَه گرچِی اوُزلَرِیدَه اِیختِیاج بوُلسَه – دَه، اوُزلَرِینِی قوُیِیب ( اوُزگه لَرنِی) اِیثار – اِیختِیار قِیلوُرلَر. کِیمکِی اوُز نَفسِینِی بَحِیللِیگِیدَن سَقلَه نَه آلسَه، بَس، اوُشَه لَر نَجات تاپگوُچِی ذاتلَردِیر.
اِضطِرارِی حالَتدَه اَهلِی کِتابنِی کافِرلَرِی آرَه سِیدَه حَبَشَه دَگِی مُسُلمانلَرگه اوُحشَش اوُزِینگِیزنِی عَقِیدَه وِی وَ عَمَلِی جِهَتدَن مُستَقِیللِیککَه اِیگه بوُلِیشِینگِیز موُمکِین، اَمّا سِکوُلارِیستلَرنِی آرَه سِیدَه حَیاتِینگِیزنِی کامِل صُورَتدَه اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر اَساسِیدَه تَرتِیبگه کِیلتِیرِیب اِدارَه قِیلَه آلمَیسِیز، بَلکِی سِکوُلارِیستلَرنِینگ قانوُنلَرِینِی وَ حَیاتِیدَگِی رَوِیشلَرِینِی اِجرا قِیلِیشگه مَجبُور بُولَه سِیز وَ اَلله نِی قانوُنلَرِینِی بِیر چِیتگه سُورِیب قوُیَه سِیز، شُونِینگ اوُچُون هَم رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم هِجرَتگه قادِر بوُلگن، اَمّا مُشرِکلَرنِی یا سِکوُلارِیستلَرنِی آرَه سِیدَه یَشَیدِیگن وَ شُو طَرزدَه اوُزِیگه ظُلم قِیلَه دِیگن کِیشِیلَردَن بَرائَتلَرِینِی اِعلان قِیلگنلَر: أنا بَرِيءٌ من كلّ مسلم[1] يُقِيمُ بين أظْهُرِ المشركين. مِین مُشرِکلَرنِی آرَه سِیدَه مُقِیم بوُلِیب یَشَیدِیگن هَر قَندَی مُسُلماندَن بَرِیمَن. باشقَه بِیر جایدَه مَرحَمَت قِیلَه دِیلَرکِی: مَنْ أَقَامَ مَعَ الْمُشْرِكِينَ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ الذِّمَّةُ مَنَه [2] بُو رِوایَتدَه اَساسِی اِیککِی نوُقطَه گه اِعتِبار بِیرِیلِیشِی کِیرَک: بُو نوُقطَه لَرنِی بِیرِی مُشرِک وَ سِکوُلارِیست کافِرلَر حَقِیدَه اَیتِیلگن، یَنَه باشقَه سِی اِیسَه مُستَضعَفِین بوُلِیب هِجرَت قِیلِیشگه قادِر بوُلمَه گن مُسُلمانلَرنِی قانِیدَن رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم بَرائَتلَرِینِی اِعلان قِیلگنلَر، اوُ کِیشِی مَرحَمَت قِیلگنلَرکِی: مَنْ جَامَعَ الْمُشْرِكَ وَسَكَنَ مَعَهُ فَإِنَّهُ مِثْلُهُ[3] بُو یِیردَه هَم قاننِی بِیکارگه کِیتِیشِی بارَه سِیدَه اَیتِیلگن، اوُنِی قانِی حوُددِی سِکوُلارِیستلَرگه اوُحشَب بِیکار بوُلِیب کِیتَه دِی. عُمُومِی قِیلِیب اَیتگندَه بَرائَت قِیلِیشلِیک اَهلِی کِتاب وَ شِبهِ اَهلِی کِتاب کافِرلَرِیگه اِیمَس، بَلکِی مُشرِکلَرگه تِیگِیشلِی، بُو حَقِیدَه مُشرِکلَرنِی وَ سِکوُلارِیستلَرنِی اَنِیقلَش بارَه سِیدَگِی دَرسِیمِیزدَه اِیشارَه قِیلِیب اوُتگندِیک. اَمّا اَگر مَنَه بوُ شَخص رَسُول اَلله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّمنِی عَمَکِیلَرِیگه اوُحشَب مُسُلمانلَرگه قَرشِی جَنگدَه اِیشتِراک اِیتَه دِیگن بوُلسَه، اوُنِی حُکمِی مُشرِکلَرنِی وَ سِکوُلارِیستلَرنِی حُکمِیدِیک بوُلَه دِی، بُو یِیردَه اوُنِینگ اِیمانِی هَم فایدَه بِیرمَیدِی.
هِجرَت واجِب بوُلَه دِی، شَخص اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه مُوافِق رَوِیشدَه حَیات کِیچِیرَه آلمَه گندَن سوُنگ، اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی عَمَلدَه بَجَرِیشنِی مُخافِظَت قِیلِیش وَ آزاد حَیات کِیچِیرِیش اوُچُون اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر اَساسِیدَه هِجرَت قِیلَه دِی. سِیز یَشَب توُرگن جایِینگِیزدَه اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه عَمَل قِیلِیشگه قادِر بوُلمَه سَنگِیز وَ هِجرَت قِیلِیشگه قوُربِینگِیز یِیتسَه، اوُ یِیردَه یَشَش سِیزگه حَرام بوُلَه دِی، سِیز دارُ الاِسلامگه هِجرَت قِیلِیشِینگِیز کِیرَک، بوُ دارُ الاِسلام نُبُوَّت مَنهَجِی اَساسِیدَگِی خِلافَت بوُلَه دِیمِی یا اِضطِرارِی بَدَل حُکوُمَت بوُلَه دِیمِی، بوُنِی فَرقِی یوُق.
دارُ الکُفردَن دارُ الاِسلامگه هِجرَت قِیلِیش قَچانگه چَه دَوام اِیتَه دِی؟ مادامِیکِی جِهاد مَوجُود اِیکَن هِجرَت هَم دَوام اِیَتَه دِی. لا تَنْقَطِعُ الْهِجْرَةُ مَا كَانَ الْجِهَادُ. [4] یا . أَنَّ الْهِجْرَةَ لَا تَنْقَطِعُ مَا كَانَ الْجِهَادُ جِهاد اِیسَه تَوبَه گه اوُحشَب قِیامَت کوُنِیگه چَه مَوجُود، شوُنگه اَساسلَه نِیب هِجرَت هَم قِیامَت کوُنِیگه چَه دَوام اِیتَه دِی: لَا تَنْقَطِعُ الْهِجْرَةُ حَتَّى تَنْقَطِعَ التَّوْبَةُ، وَلَا تَنْقَطِعُ التَّوْبَةُ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا [5]
اِیندِی اوُشَه مَعلوُم دِیاردَن هِجرَت قِیلِیشلِیک اوُشَه دِیاردَگِی مُسُلمانلَر اوُچُون قَچانگه چَه واجِب بوُلَه دِی؟ اوُلَرنِی دِیارِی دارُ الکُفر یا کُفرِیستان بُولَه دِیگن بُولسَه، بُو هِجرَت دَوام اِیتَه دِی. اگر بُو دِیار فَتح بوُلِیب دارُ الاِسلامگه اَیلَه نَه دِیگن بوُلسَه، اوُندَن باشقَه دارُ الاِسلامگه هِجرَت واجِب بوُلمَیدِی. مَثَلاً مَککَه فَتح بوُلِیشِیدَن آلدِین اوُندَن مَدِینَه گه کوُچِیب اوُتِیشلِیک هِجرَت حِسابلَنگن، اَمّا مَککَه فَتح بوُلگندَن سُونگ مَککَه دَن کِیتِیشلِیک هِجرَت حِسابلَنمَیدِی، چوُنکِی مَککَه بُو پَیتدَه دارُ الاِسلامنِی بِیر قِیسمِیگه اَیلَنگن اِیدِی.
یاکِی مَثَلاً کابوُل طالِبان تامانِیدَن فَتح بوُلِیشِیدَن آلدِین دارُ الکُفر حِسابلَنگن وَ اوُندَن طالِباننِی حاکِمِیَتِی آستِیدَگِی مِنطَقَه لَرگه هِجرَت قِیلِیشلِیک واجِب بوُلگن، اَمّا اوُ فَتح بوُلگندَن سُونگ بُو یِیردَن باشقَه مِنطَقَه لَرگه هِجرَت قِیلِیش واجِب بوُلمَیدِی. چوُنکِی اِیندِی بُو یِیر هَم دارُ الاِسلام حِسابلَه نَه دِی وَ اِیندِی آدَملَر – ساوِیتلَرنِی قالدِیقلَرِیدَن حِسابلَنمِیش – دوُستِیمگه اوُحشَه گنلَرنِی قوُل آستِیدَگِی دارُ الکُفرنِی حاکِمِیَتِیدَن چِیقِیب کابوُلگه هِجرَت قِیلِیشلَرِی واجِب بُولَه دِی. اوُ مِنطَقَه هَم دارُ الاِسلامگه قوُشِیلِیشِی اوُچُون هِجرَت قِیلِیشَر اِیدِی. شوُ سَبَبلِی هَم خاص بِیر مِنطَقَه فَتح بوُلِیب بُو یِیرلَر دارُ الاِسلامگه اَیلَنگچ، اوُ مِنطَقَه دَه هِجرَت بَیعَتِی آلِینمَیدِی:
لا هِجرةَ بعدَ فتح مكةَ، ولكنْ أبايعهُ على الإسلام [6] إِنَّ الْهِجْرَةَ قَدْ مَضَتْ لِأَهْلِهَا، وَلَكِنْ عَلَى الْإِسْلَامِ وَالْجِهَادِ وَالْخَيْرِ»[7]
رسول الله صلی الله علیه وَسَلّم مَککَه فَتحِ بوُلگن کوُنِی مَرحَمَت قِیلگن اِیدِیلَرکِی: لَا هِجْرَةَ وَلَكِنْ جِهَادٌ وَنِيَّةٌ وَإِذَا اسْتُنْفِرْتُمْ فَانْفِرُوا. [8] الله تَعالَی مَنَه بُو سَفَربَرلِیک حَقِیدَه مَرحَمَت قِیلَه دِیکِی: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَا لَکُمْ إِذَا قِیلَ لَکُمُ انفِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الأَرْضِ أَرَضِیتُم بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا مِنَ الآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فِی الآخِرَةِ إِلاَّ قَلِیلٌ * إِلاَّ تَنفِرُواْ یُعَذِّبْکُمْ عَذَاباً أَلِیماً وَیَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ وَلاَ تَضُرُّوهُ شَیْئاً وَاللّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (توبه/38-39) اِی مُؤمِنلَر، سِیزلَرگه نِیمَه بوُلدِیکِی، اَلله یوُلِیدَه (جِهادگه) چِیقِینگلَر، دِییِیلسَه، اوُز یِیرِینگِیزگه ( یَعنِی یوُرتِینگِیزگه) یاپِیشِیب آلدِینگِیز؟! آخِیرَت آلدِیدَه بوُ دُنیا مَتاسِی جوُدَه آز نَرسَه – کوُ؟! *** اَگر (جِهادگه) چِیقمَه سَنگِیزلَر، ( اَلله) سِیزلَرنِی اَلَملِی عَذاب بِیلَن عَذابلَر وَ اوُرنِینگِیزگه باشقَه بِیر قَومنِی کِیلتِیرُور. سِیزلَر اِیسَه اوُ ذاتگه بِیران زِیان یِیتکَه زَه آلمَیسِیزلَر. اَلله هَمَّه نَرسَه گه قادِیردُور.
(دوامی بار…….)
[1]رواه أبو داود والترمذي والنسائي
[2]رواه البيهقي والطبراني
[3]شرح السنة (10/ 373 ـ 374). [حكم الالبانى : صحيح
[4]أخرجه أحمد (4/99) من حديث جنادة بن أبي أمية رضي الله عنه وهو في السلسلة الصحيحة [1674].
[5]رواه أحمد ، وأبو داود ، والدارمي .
[6]أخرجه البخاري [3078] ومسلم (3/1487) واللفظ للبخاري.
[7]صحيح البخاري – (3700) / صحيح مسلم – الإمارة (1863) / مسند أحمد – مسند المكيين (3/468)
[8]أخرجه البخاري [3077] ومسلم [1353].
