مُقَدَّمات دَرسلَرِی/ آلتِینچِی دَرس: نِیمَه قِیلِیش کِیرَک؟ آنگلِی، مَقصَدلِی وَ حَرَکَتلَه نوُچِی وَحدَت.
شیخ ابو حمزه هورامی حفظه الله نی ااودیا تسمه سیدن یازیب آلینگن.
(5-قیسم)
باشقه جایلَردَه هَم رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم مَرحَمَت قِیلَه دِیلَرکِی: «لَا يَحلُ لمُسلم أَنْ يَهجُر أخاهُ فَوق ثَلاث لَيالٍ يَلْتَقِيَانِ فَيُعْرِضُ هَذَا وَيُعْرِضُ هَذَا، وَخَيْرُهُمَا الَّذِي يَبْدَأُ بِالسَّلَامِ [1] « هَر بِیر مُسُلمان اوُچُون مُسُلمان بِرادَرِی بِیلَن اوُچ کوُندَن آرتِیق عَرَضلَب یوُرِیشلِیگِی وَ اوُچرَشگن پَیتِیدَه یُوز اوُگِیرّیشلِیگِی مُومکِین اِیمَس؛ اوُلَرنِینگ اِینگ یَحشِیسِی بِیرِینچِی بوُلِیب سَلام بِیرگه نِی.”
شُونِینگدِیک یَنَه مَرحَمَت قِیلگنلَرکِی: “لَا تَحَاسَدُوا، وَلَا تَنَاجَشُوا، وَلَا تَبَاغَضُوا، وَلَا تَدَابَرُوا، وَلَا يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ، وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَانًا الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ، لَا يَظْلِمُهُ وَلَا يَخْذُلُهُ، وَلَا يَحْقِرُهُ التَّقْوَى هَاهُنَا وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ «بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ، دَمُهُ، وَمَالُهُ، وَعِرْضُهُ [2]“بِیر- بِیرِینگِیزگه بَحِیللِیک قِیلمَنگلَر وَ خَرِیدارنِی اَلدَش اوُچُون نَرحنِی کوُتَه رِیب یوُبارمَنگلَر؛ بِیر- بِیرِینگِیز بِیلَن دُشمَنچِیلِیک قِیلمَنگلَر وَ بِیر- بِیرِینگِیزگه آرقَه قِیلمَنگلَر. بَعضِینگِیز بَعضِینگِیزنِی آلدِی- ساتدِی بوُیِیچَه مُعامَلَه نگِیزنِی اوُستِیدَن مُعامَلَه قِیلمَنگِیز، اَلله نِی بَندَه لَرِی وَ بِرادَر بوُلِینگِیز. مُسُلمان مُسُلماننِی بِرادَرِیدوُر، اوُنگه ظُلمنِی سِیتَمنِی رَوا کوُرمَیدِی وَ اوُنِی زَلِیل، حار قِیلِیب تَشلَب قوُیمَیدِی، اوُنِی تَخقِیرلَه مَیدِی، تَقوا مَنَه بوُ یِیردَه.” اوُچ مَرتَه کوُکرَکلَرِیگه اِیشارَه قِیلِیب مَرحَمَت قِیلَه دِیلَرکِی: “شَخصنِینگ گوُناهکار بوُلِیشِی اوُچُون شوُنِی اوُزِی هَم یِیتَرلِیکِی، اوُ مُسُلمان بِرادَرِینِی تَخقِیرلَیدِی، مُسُلماننِینگ هَمَّه نَرسَه سِی مُسُلمان اوُچُون حَرامدُور. اوُنِی قانِی،مالِی، آبرُویِی.” شوُنِینگدِیک باشقَه بِیر جایدَه مَرحَمَت قِیلگنلَرکِی: « انْصُرْ أَخَاكَ ظَالِمًا أَوْ مَظْلُومًا» “بِرادَرِینگ ظالِم بوُلسَه هَم یا مَظلوُم بوُلسَه هَم اوُنگه یاردَم بِیر.” شوُندَه اَیتِیلدِیکِی: اِی رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم، مَظلوُمگه یاردَم بِیرِیشلِیک رَوشَن بِیر نَرسَه،اَمّا ظالِمگه قَندَی قِیلِیب یاردَم بِیرَه مِیز؟ اوُ کِیشِی مَرحَمَت قِیلدِیلَرکِی: «تَحْجُزُهُ، أَوْ تَمْنَعُهُ، مِنَ الظُّلْمِ فَذَلِكَ نَصْرُه [3] “اوُنِی ظُلم قِیلِیشدَن قَیتَه رِینگلَر، مَنَه بُو اوُنگه بِیرِیلگن یاردَمدوُر.”
رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم یَنَه مَرحَمَت قِیلَه دِیلَرکِی: لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ. [4] سِیزلَرنِی هِیچ بِیرِینگِیزنِی اِیمانِینگِیز اوُزِی اوُچُون یَحشِی کوُرگن نَرسَه سِینِی بِرادَرِیگه رَوا کوُرمَه گوُنِینگِیزچَه کامِل بوُلمَیدِی.
یَنَه باشقَه بِیر جایدَه رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلّم حَقِیقِی مُسُلماننِی تَعرِیفلَب مَرحَمَت قِیلَه دِیلَرکِی: [5] «المُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ المُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِه مُسُلمان شُوندَی کِیشِیکِی، باشقَه مُسُلمانلَر اوُنِی قوُلِیدَن،تِیلِیدَن خاطِرجَمع بوُلِیشَه دِی. مَنَه بوُ بارَه دَگِی رِوایَتلَر جُودَه کوُپ، اوُلَرنِی تَکرارلَب اوُتِیرِیشگه اِیختِیاج یوُق دِیب اوُیلَیمَن، چوُنکِی بِیزلَر بُو بارَه دَه جُودَه کوُپ نَصِیحَت اِیشِیتگنمِیز. عُمُومِی قِیلِیب اَیتگندَه شوُنِی یَحشِی بِیلِیشِیمِیز کِیرَککِی، بِیزلَر هَر کوُنِی اِینگ کَمِیدَه 9 مَرتَه اَلله بِیلَن نَمازلَرِیمِیزدَه سوُزلَشگنِیمِیزدَن سوُنگ بَرچَه مُسُلمانلَر اوُچُون مَنَه بُو بَشارَتنِی کِیلتِیرَه مِیز: السلام عليكم و رحمة الله و بركاته. بِیزلَر مَنَه بُو نَرسَه نِی یَرَتگن ذات بِیلَن سوُزلَشگندَن سُونگ مُسُلمانلَر اوُچُون کِیلتِیرَه مِیز.
2- اِیککِینچِی اوُرِین، دارُ الکُفردَن دارُ الاِسلام سَرِی هِجرَت قِیلِیشلِیک: اَگر اِنسان قادِر بوُلَه دِیگن وَ هِیچ قَندَی عُذرگه اِیگه بوُلمَیدِیگن بوُلسَه، بُو اوُنِینگ اِیمانِینِی نِشانَه سِی هَم دَه بوُنِی کِیتِیدَن اوُنِینگ صَداقَتِینِی نِشانَه سِی وَ بُو شَخصنِینگ مَنَه بُو بِینانِی قوُرِیش وَ اوُنِی مُخافِظَت قِیلِیش، اوُنِی نابُود بوُلِیشِینِی آلدِینِی آلِیش بارَه سِیدَه پایبَندلِیگِینِی نِشانَه سِی حِسابلَه نَه دِی.
اَوّلا دارُالکُفر وَ دارُ الاِسلام بارَه سِیدَه یَنَه قَیتَه دَن تَعرِیفلَب بِیرِیشِیمِیز لازِم بوُلَه دِی:
دارُ الکُفر یَعنِی: بِیر طاغوُت، کافِر حاکِم کُفر قانوُنلَرِیگه کوُرَه بِیر دِیاردَه حُکمرانلِیک قِیلَه دِی وَ اَسلَحَه نِی کوُچِی بِیلَن اوُزِینِی کُفر قانوُنلَرِینِی اِجرا قِیلدِیرَه دِی وَ اوُزِینِینگ کُفر قانوُنلَرِی یوُلِیدَه مُخالِفلَرِیگه قَرشِی جَنگ هَم قِیلَه دِی. مَنَه شوُ نَرسَه لَر بِیلَن طاغوُتلَرنِینگ حاکِمِیَتِی اوُزِینِی مَعناسِینِی اَنگلَه تَه دِی. بِیزلَر جُودَه کوُپ طاغوُتلَرگه کُفر کِیلتِیرگنمِیز، طاغوُتلَرنِینگ رَئِیسلَرِیدَن بِیرِی دِیارلَرگه حُکمران بوُلِیب آلگن کافِرلَر بوُلِیب، بُو دِیارلَرگه دارُ الکُفر دِییِیلَه دِی وَ مَنَه بُو حاکِملَر کُفر قانوُنلَرِینِی حُکمران قِیلِیش یوُلِیدَه عَسکَرلَر وَ اوُزلَرِینِینگ تَبلِیغاتِی، مالِیَه وِی کَنَللَرِی آرقَه لِی مُؤمِنلَر بِیلَن جَنگ قِیلِیشَه دِی: الَّذِینَ آمَنُواْ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُواْ أَوْلِیَاء الشَّیْطَانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطَانِ کَانَ ضَعِیفاً(نساء/76) اِیمان اِیگه لَرِی اَلله یوُلِیدَه جَنگ قِیلَه دِیلَر، کافِر کِیمسَه لَر اِیسَه شَیطان یوُلِیدَه جَنگ قِیلَه دِیلَر. بَس، شَیطاننِینگ دوُستلَرِیگه قَرشِی جَنگ قِیلِینگِیز! شُبهَه سِیز، شَیطاننِینگ مَکرِی ضَعِیف بوُلگوُچِیدِیر.
بُو یِیردَگِی هَمِیشَه اِیشارَه قِیلِیب کِیلِینگن نوُقطَه لَردَن بِیرِی شوُکِی، جَمِیعیَتدَگِی اَهالِی اِیمَس، بَلکِی بُو جَمِیعیَتگه حاکِم بوُلگن قانوُنلَر مِعیار حِسابلَه نَه دِی، جَمِیعیَتنِی وَ آدَملَرنِی اِیمَس،بَلکِی قانوُنلَرنِی وَ حاکِمِیَتنِی اوُستِیدَه حُکم صادِر قِیلِینَه دِی. چُونکِی بِیر دارُ الکُفردَه ساکِین بوُلگنلَرنِی هَمَّه سِی کافِر بوُلِیشِی یاکِی حاضِرگِی دَورگه اوُحشَب مُسُلمانلَر یَشَیدِیگن دِیارلَرنِی اَکثَرِیدَگِی حاکِمِیَت کُفرِی، اَمّا آدَملَرِی اِیسَه مُسُلمان بوُلِیشلَرِی مُومکِین.
(دوامی بار……)
[1] البخاری مع الفتح، کتاب الأدب، باب الهجر، وقول الرسول ج: لا یحل لرجل أن یهجر أخاه فوق ثلاث بلا عذر شرعی (4/1986)، (ش: 2560).
[2]أخرجه أحمد (2/277 ، رقم 7713) ، ومسلم (4/1986 ، رقم 2564) . وأخرجه أيضًا: البيهقي (6/92)
[3] مسلم في کتاب البر، باب انصر أخاك ظالماً أو مظلوماً (4/1998)، (ش: 2584)؛ به همین معنا؛ و أحمد (3/99)؛ والبخاری مع الفتح فی کتاب المظالم، باب أعن أخاك ظالماً أو مظلوماً (5/98)، (ش: 2443، 2444)؛ وکتاب الإکراه، باب یمین الرجل لصاحبه (12/223)، (ش: 6952)
[4] البخاری مع الفتح، کتاب الإیمان، باب من الإیمان أن یحب لأخیه ما یحب لنفسه (1/56)، (ش: 13)؛ ومسلم، کتاب الإیمان، باب الدلیل على أن من خصال الإیمان أن یحب لأخیه ما یحب لنفسه (1/67)، (ش: 45)
[5] البخاری مع الفتح، فی کتاب الإیمان، باب أی الإسلام أفضل (1/54)، (ش: 11)؛ ومسلم کتاب الإیمان، باب بیان تفاضل الإسلام وأی الأمور أفضل (1/65)، (ش: 41)؛ متن از مسلم میباشد.