(12- قیسم)
- بیرینچی اورینده کافِرلَرنی نَولَرینی اِجمالِی صُورَتده بَیان قیلینیشی لازِم:
اَصلِی کافِر؛ یَهُود،نَصاری و سکولاریستلر (اَهلی کِتاب بُولمَگن مُشرِکلر) و مُرتَد آته – آنه لَردَن توغِیلگن کیشیلر،یَعنِی آته – آنه سی مسلمانزاده، لیکِن سکولاریزمنی مَذهَبلَریدَن بِیریگه کِیرگنلِیگی بائِث مُرتَد بُولگن آته – آنه دَن توغِیلگن شَخص هَم مُرتَدلَردَن اِیمَس، اَصل کافِرلَردَن حِسابلَنَدی. بوُندَی شَخصلَر اَصل کافِرگه اوُحشَش شَهادَتَیننی اَیتِیب اِسلامگه کِیریشلَرِی لازِم بُولَدِی، اَگر بُو شَخصنی باباسِی مُسُلمان بُولگن بُولسَه هَم، بوُ شَخصنی اوزی مسلمان حِسابلَنمَیدی، بَلکِی او بیلَن اَصل کافِرگه اوحشَش مُعامَله قِیلینَدِی. شُو سَبَبلِی هَم مُرتَدلَرنینگ حُکمِی (تَوبه یا اولِیم ) اوُنگه اِجرا قیلینمَیدِی، بَلکی اَصل کافِرلَرنی حُکمِی ( مُعاهد، اَهلی جِزیه و…..) اونگه تِیگیشلِی بُولَدِی. شَیخ اِسلام اِبن تَیمِیَه بُو حَقیده اَیتَدِیکِی:
” و قد إستقرت السنه بأن عقوبه المرتد أعظم من عقوبه الكافر الأصلي ” . ( مجموع الفتاوى 28/534 )
- مُرتَدنی جَزاسی کافِرنی جَزاسیگه قَرَگنده کَتته راق اِیکَنلِیگِی سُنّتده ثابِت بُولگندِیر.
مُرتَد کافر؛ رِدّه لوغَت بُویِیچه :یَعنِی قَیتِیش و اوزگرِیش، اِرتَدّه نی لوغَتِی اِیسَه یَعنِی: قَیتِیش، رِدَّة یَعنِی: قَیتِیشلِیک، یَرتَدّ یَعنِی: قَیتدِی، مُرتَد یَعنِی قَیتگن کِیمسَه، مُرتَدِّین یَعنِی: قَیتگنلَر.
” اِرتَدّ” “رِدّه” سُوزِیدَن آلِینگن، لوغَتده قَیتِیش مَعناسِیده کِیلَدِی. دِینی لوغَتدَه اِیسَه، کُفرگه قَیتِیشنِی اِرتِداد و رِدّه،دِیب ناملَنَدِی، (المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ص 192و 193(
مُرتَد شُوندَی کِیشیکی، مسلمان بُولگندَن سُونگ سوُز یا عَمَلِی سَبَبلی کافِر بُولَدِی، اِیندی عِلم آلِیشلِیکنی اِمکانی بار جایلَرده اوزِینی مُرتَد بُولگنلیگینی بِیلسَه یا بِیلمَسَه، یَعنِی شَخص بِی پَروالِیگِی، دَنگسَه لِیگِی اوُنِی جاهِللِیگیگه عُذر بُوله آلمَیدِی. اَلبَتّه اِرتِداد مَسَله سِی و اوُنِی جَزالَنِیش حُکمِی فَقَطگینه اِسلامنی اوُزِیگه خاص نَرسَه اِیمَس، باشقه دِینلَرده هَم شَخص تَنلگن دِینیدَن قَیتسَه، کافر سَنَلَدِی اوزینی دِینیدَن قَیتگنلیگی بائِث مُرتَد، دِیب ناملَنَدِی.
رِدّه ناملَرِی: فِقه دَه،شَرعِی کِتابلرده مُرتَد کیشینی بیر نیچه صِفَت، سُوزلَر بیلَن ناملَنگن، مَثَلاً: مُرتَد، کافِر،اَلماریق، مُفارِق، مُحارِب، تارِکِ الدّین، کَفَرَ بَعد اِسلامِهِ، کَفَرَ بَعدَ اِیمانِهِ.
یَعنِی: قَیتگن، یاپِیلگن،چِیتگه چِیقگن، جَنگ طَلَب، دِیندَن قوُلِینی تارتگن، مُسُلمان بُولگندَن سُونگ کافِر بُولِیش، اِیمان کِیلتیرگندَن سُونگ کافِر بُولِیش.
مسلمانزاده سکولاریستلَرگه یاکی اوزینی سُوزِی ،عَمَلی بیلَن اِسلامدَن بُوتونلَی چِیقیب کِیتَدیگن یاکی اِسلامنِی ناقِص قیلَدِیگن اِیشلَرنی قِیلگن کیشیلرگه ایتیلدی. دِینگه جاهِل بوُلگن کِیشِیلَرنی بَعضِیلَرِی شَخص دِیندَن توُلیق چِیقَدِیگن اِرتِدادنِی بیر قِیسمِیدَه یَهُودِی،نَصرانی یا کامُّونِیست بُولَدی، دِیب اِعلان قِیلیشَدِی و اِسلامنِی ناقِص قیلَدیگن قِیسمِیگه تِیگیشلیسینی اِیسه کوُرمَگنلِیکگه آلِیشَدِی. مَنه بُو مُنافِقلَرنینگ خِیلَه لَریدَن بِیری بوُلیب کیلگن و حاضِردَه هَم شُوندَی بُولیَپتِی.
اِسلامده مُرتَد بُولیش اوچوُن بیر عَمَل یا بیر کَلیمه نی اوزی هَم کِفایَه قِیلَدِی. تَبُوک غَزاتِیده فَقَطگینه بیر کَلِمَه نی اَیتگن و کافِر بُولگن کیشیلَرگه اوحشَش؛ بُولِیب هَم بُو کِیشیلَر رَسول الله صلی الله علیه وسلمنی صَحابَه لَری بُولیشگن و جِهادده اِیشتِراک اِیتیشگن اِیدِی. اِسلام اوُلامالَری بُو حُکمگه اِتّفاق قِیلِیشگن و شَخصنی بِیر کَلِمَه بیلَن مُرتَد بُولیشیگه و اِسلامدَن چِیقیب کِیتیشیگه اوُنلَب مِثاللَرنی کِیلتیریشگن، اَگر بُو شَخص باشقه عِبادَتلَرنی بَرچَه سِینی بَجَرگن یا بَجَرَیاتگن بُولسَه هَم فایده سِی بُولمَیدِی و اوُنی عَمَللَرینی بَررچَه سِی باطِل بوُلَدِی.
ابن ماجه باسَندِی صَحیح ابو هُرَیره دَن کُفرگه سَبَب بُولَدیگن سُوزلَر حَقِیده رِوایَت قِیلَدِی،رسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدیلَرکی:
” إِنَّ الرَّجُڵ ڵێتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ سُخْطِ اللَّهِ ڵا ێرَى بِهَا بَأْسًا فَێهْوِی بِهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ سَبْعِینَ خَرِیفًا” .
یَعنی کُفرگه بائِث بُولَدیگن عَمَللَر حَقیده هَم آته سینی عَیاللَریدَن بِیرینی نِکاهِیگه آلگن مُسُلمان کیشیگه اِشاره قیلسَک بُولَدِی. رسول الله صلی الله علیه وسلم هَم اونی اوُلدِیریشگه بُویوُرگن اِیدِیلَر، بُو کِیشی فَقَطگینه مَنَه شوُ عَمَلنی قِیلگن اِیدِی حالاص، او هَم باشقه مسلمانلَرگه اوُحشَگن کیشی اِیدِی و بَرچَه باشقه عِبادَتلَرنی بَجَرَردِی؛ لیکِن مَنه بُو عَمَلنی قیلیشلیک بیلَن اوزینی اولِیمگه سَزاوار قِیلَدِی.
تَشَیُّعنِی اِصلاحگر عالِملَرینی اَیتیشلَریچه: “اَلبَتّه مُقَدَّس دِین و شَریعَت اَحکاملَرینی اِنکار قِیلیش آچیق- آیدِین سُوز بیلَن بُولِیشی شَرط اِیمَس، بَلکی یالغانچِیگه چِیقَریش،اِنکار قِیلیش، عَیبلَش،ناقِص دِییِیشلِیک، مَسخَرَه قِیلیش، اِسلام دینینی اِستِیهزا قیلیش یاکی مُقَدّساتلَرنی تَخقیرلَش و اَرزِیمَگن نَرسَه دِیب سَنَش و بُو اِیشلَردَن اوزینی تِییمَسلِیکگه سَبَب بُولَدِیگن سُوزلَر، اِیشلَرنی هَمّه سِی کُفر و اِرتِدادگه بائِث بُوله آلَدِی. قُرآننی اِفلاص جایلَرگه تَشلَش یا اونی یِیرتِیش، اوُنگه قَرَتَه اوُق آتِیشگه اوُحشَش اِیشلَر هَم شُولَر جُملَه سِیدَندِیر. دِینی اِسلامنی حَقِیقی اِیمَسلیگیگه بائِث بوُلَدیگن رَفتار و سوُزلَر یاکی اونگه اِعتِقاد قِیلیشنی فایده سِیز دِییِشلِیک هَم شُونگه اوحشَش کُفر و اِرتِدادگه بائِث بوُلَدِی.”
( جواهرالکلام، محمدحسن نجفی، ج 6، ص 48وج 41، ص 600 )
اِسحاق ابن راهَوِیه مَرحَمَت قیلدیکی:
:” و قد أجمع العلماء أن من دفع شيئا أنزله الله و هو مع ذلك مقر بما أنزل الله أنه كافر ” .
(ابن عبدالبر تَمهید کِتابیده او کِیشیدَن رِوایَت قیلَدیکی) یَعنی اولامالَر شُونگه اِجماع قیلیشگنکی، الله تعالی جُونَتگن اِسلامدَگی نَرسه لَرنی رَد قیلگن هَر قَندَی کیشی، اَگرچی دِیننی باشقه اوُرینلَریگه ، الله نی شَریعَتیدَگی قانوُنلرگه اِقرار بُولگن تَقدیرده هَم کافِر حِسابلَنَدِی.
بُو یِیرده مُرتَد بوُلِیش فَقَط اَگر اوزینگنی نِیاتِینگ کافِر بُولیش بُولسَه و بُو اِیشده تأکِید قِیلسَنگ، اَنهَ شُونده بُولیشی مُومکین، دیب اوُیلیدِیگن کِیمسَه اَدَشگنلَردَن حِسابلَنَدی! یاکی یَنَه باشقه بیر گپ هَم بار: شَخص اوزینی اوزی کافِر دِیب بِیلمَگونچَه کافِر سَنَلمَیدِی! یاکی مُرتَد بوُلیشلِیک، اِسلامدَن قَصددَن کامِل چِیقیب کِیتیشدَن عِبارَتدِیر.
چُونکی آیَتلَرنی و الله نی شَرِیعَتیدَگی قانُونلَرنی مَسخَره قیلیش یاکی نَمازنی تَشلَش یا زَکاتنی اِسلامِی حُکوُمَتگه توُلَشدَن باش تارتیش و ……نی اوزی هم یَککه حالَتده شَخصنی اِرتِدادِی و کافر بُولیشیگه سَبَب بُوله آلَدی، اَگرچی باشقه عِبادَتلَرنی بَجا کِیلتِیرسه هَم . رسول الله صلی الله علیه وسلم زَکاتگه مانِعلِیک قِیلوُچیلَرگه اَگرچی اوُلَر باشقه عِبادَتلَرنی بَجَرِیشسَه، نَماز اوُقِیشسَه و شَهادَتنی اَیتِیشسَه و باشقه عِبادَتلَرنی بَجا کِیلتیریشسَه و اِسلامدَن چِیقیب کِیتیشنی هاحلَشمَگن بُولسَه هَم، کافِر و مُرتَددِیک مُعامَله قیلیشگن. عَسکَرگه اَیلَنگن عادِّی حَلق فَقَطگینه زَکاتنی بِیریشدَن باش تارتِیشنی اوزِی مُرتَد بُولِیشلریگه بائِث بُولیشینی بِیلیشمَسدِی،اوُلَرنی مَنه شوُ بِیلمَسلِیکلَرِی و رَهبَرلَریگه هَمراه بُولگنلِیکلری عُذر بَه جَهل،دیب حِسابلنمَسدِی.
چُونکی کُفر،شِرک،نِفاقنینگ کَتته و کِیچیگی بُولگنیگه قَرَمَه – قَرشی رَویشده، رِدّه و اِرتِدادده بُوندَی قائِده مَوجوُد اِیمَس و اِرتِداد قَندَی اَندازه ده بُولِیشیدَن قَطعِی نَظَر کُفری اَکبَر حِسابلَنَدی. اَگرچی بَعضِی رِدّه لَر قُوپال و بُعضِیلَری سادده بوُلسَه هَم، قوپال رِدّه لَر قویِیدَگیلَردَن عِبارَتدیر:
- جَنگ و اولیم مَوجُود بُولَدیگن بوُلسَه
- اونده الله نی مَسخَرَه قیلینگن بُولسَه
- اونده آیَتلَرنی بیرینی یاکی الله نی شَریعَتِیدَگی قانوُنلَرنی بیرینی مَسخَرَه قیلینگن بُولسَه
- اوندهَ آدَملَرنینگ اورتَسِیدَه کُفر و شِرکنی تَبلِیغ قیلیب نَشر بِیریلگن بُولسَه
- اوندَه آدَملَرنینگ آرَسیده الله نی شَریعَتیدَگی قانونلَر اِجرا بوُلیشیگه قَرشِیلِیک قیلینگن بوُلسَه
- اوندَه حَق و باطِل بِیرگه اَرَلَشیب اَهلِی حَقگه قَرشِی جَنگ آلِیب باریلسَه
- اونده الله و رسولینی یامان سُوزلَر بیلَن حَقارَت قِیلگن بُولسَه
- و ……
شُو سَبَبلِی هَم مَنه بُو کُفرلَردَن بِیرینی بَجا کِیلتِیرگن کیمسَه کُفرنی یِیتَکچِیلَرِیدَن حِسابلَنَدِی. الله تعالی هَم قوپال کُفر حَقِیدَه مَرحَمَت قِیلیب اَیتَدِیکی:
اَگر عَهدلَشگنلَرِیدَن کِییِین قَسَملَرینی بُوزسَه لَر و سِیزلَرنینگ دِینینگیزگه تاش آتسَه لَر،او حالده (بُو کِیردِیکارلَرِیدَن) توُحتَشلَرِی اوچُون کُفر یِیتَکچِیلَریگه قَرشِی جَنگ قِیلِینگِیز! زِیرا، اوُلَر اوچُون هِیچ قَندَی قَسَم یُوقدِیر. (یَعنِی اوُلَر مُدام اوُزلَرِی اِیچگن قَسَملَرینی بوُزَوِیرَدِیلَر). ( توبه/12)
اوُلامالَرنی اَیتِیشلَرِیچَه، اَگر سادده رِدَّه اِیککِینچی مَرتَه تَکرارلَنسَه و شَخص تَوبَه سِینی بُوزسَه، بُو قوپال رِدَّه گه اَیلَنَدِی، مَنَه بُو شَخصدَن تَوبَه قِیلِیشنِی طَلَب قِیلینمَسدَن تُوریب اونی اولدِیرِیلَدِی. الله تعالی مَنه بُو زَمینه حَقیده مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:
اَلبتّه اِیمان کِیلتیریب، سُونگ کُفرگه قَیتگن کِییِین یَنَه اِیمانگه کِیلیب، سوُنگره یَنه کافِر بُولگن کِییین اِیسَه کُفرلَرِی زِیاده بُولگن کیمسَه لَرنی الله هَرگیز مَغفِرَت قِیلمَیدِی و اولَرنِی زِینهار حَق یُولگه هِدایَت قِیلمَیدِی. (نسا/ 137)
سادده رِدّه دِیب، آلدِینراق اَیتیب اوُتِیلگن اوُرِینلَرنی بِرارتَسِیگه دُچار بُولمَگن بُولسَه، بَلکی اونی مَنه بُو وَیران قِیلوُچی بَلاگه فَقَط کُفرگه دُچار بُولگن بوُلسَه شُونگه اَیتِیلَدِی. مَثَلاً الله نی قانُونِیدَگی حَرامنی،قَیتَریلگن نَرسَه لَرنی حَلال،دِیسَه یاکی الله آزاد،حَلال قِیلگن نَرسَه لَرنی حَرام، مَمنوُع دِیسَه یاکی نَمازنی تَرک قِیلسَه و ………
(دوامی بار…..)