Мушриклар ва уларнинг ислом шариатидаги ва сўзлашув адабиётидаги таъвил ахлини хукмлари. (20)
Бисмиллах валхамдулиллах.
Аммо баъад: ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух.
Савол.(3)
Кофирни мушрикдан фарқи борлигини хаммамиз хам биламиз. Сизни назарингизда кофирни мушрикдан фарқи нимада?
Ж: сизни мана бу саволингиз, худди хитойлик ё курд ё балуч ё форс ё араб ва бошқаларни инсондан нима фарқи бор ? Ё бўлмасам шофеъий, жаъфарий, моликий, ханафийни мусулмондан нима фарқи бор деганга ўхшайди. Умуман олганда саволни берилиш асоси хатодир. Инсон бўлишлик хам умумий бўлиб, курд , форс, араб, турк
ва бошқа нажодларни ўз ичига олади. Мусулмон бўлиш хам ўз доирасида барча исломий мазхабларни жумладан жаъфарий, ханафий, шофеъийни қамраб олади.
الَّذِينَ كَفَرُوا جِنْسٌ،
Кофирни жинси хам умумий бўлиб, инсонларни орасидаги биз ташхис беришга қодир бўлмайдиган ички кофир ва мунофиқлардан ташқари барча олтиталик кофирларни жумладан:
-1ٱلَّذِينَ هَادُواْ 2- وَٱلصَّٰبِـِٔينَ 3- وَٱلنَّصَٰرَىٰ 4- وَٱلْمَجُوسَ 5- وَٱلَّذِينَ أَشْرَكُوٓاْ (مشرکین) 6- مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ
ларни ўз ичига олади.
Бу саволни одатда хитойлик, курд,турк ё бўлмасам инсониятдаги нажодларни бирортасини инсон деб ёки исломий мазхаблардаги ханафий, жаъфарий , шофеъий ва бошқаларини мусулмон деб хисобламайдиган киши беради. Яъни бу савол биринчи қадамда ё биринчи мархалада мусулмонларни нотўғри такфир қиладиган кимсаларга тегишлидир. Улар сизга фалончини мушрик дейилганда , бу уни кофирсан деган маънода эмас демоқчи бўлишяпти. Яъни масалан Абу Жахл, Абу Лахаб, Умайя ибни Халаф ва бошқа макка мушриклари хам кофир бўлишмаган деганга ўхшайди.
Мана бу саволлар ва шубхалар, фирқалар ва турли хил исломий мазхабларни орасидаги наждият ё наждиятзодаларга тегишли бўлиб, улар мусулмонларни мушрик дейишга асосланган боши берк хатолар кўчасида қолиб кетишган ва орқага қайтиш ё ўзларини тўғрилашга хам хозир эмаслар. “ Мусулмон мушрик” дейилган сўз таркибини ўзи хато ва исломга қарши дейишни хохлашмайди. Бу худди яхудий мусулмон, насроний мусулмон ё мажус мусулмон, соибий мусулмон дейишга ўхшайди. Мана бу кишиларга бас, энди бу ишларни тугатинглар, қачонгача бу нотўғри хато билан мусулмонларга қарши рухий ва қуролли жангларни йўлга қуйишда ва мусулмонларни қони, моли ва обрўсини ўзларингизга мубох қилишда давом этасизлар? – дейишимиз керак.
Сен фалон мусулмонни мушрик дейишлигинг билан дархақиқат уни такфир қилгансан. Ана ўша фалончи мусулмонга сен яхудий мусулмон, ё мажус мусулмон ё насроний мусулмон ё соибий мусулмон дейишингга ўхшайди. Бу таркибий сўзларни барчаси аслида бу мусулмонни такфир қилишликдир.
Барча исломий мазхаблар баён қилганидек,хамма мушриклар кофир бўлади. Хукм жихатидан фалончи мушрик деган пайтимизда мана бу шахсни олтиталик гурухни
1- ٱلَّذِينَ هَادُواْ 2- وَٱلصَّٰبِـِٔينَ 3- وَٱلنَّصَٰرَىٰ 4- وَٱلْمَجُوسَ 5- وَٱلَّذِينَ أَشْرَكُوٓاْ (مشرکین) 6- مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ
1.Яхудлар 2. Соибин 3.Насоро 4. Мажус 5.Мушрикин 6.Динидан қайтган муртадлардан биридансан дейиш билан баробардир.
Бу ерда наждият бир мусулмонни кофир мушриклар сафига қўшиши билан хато қилганини яхши билади. Бу мусулмон кишини яхудий ё насроний ё мажус ё соибий кофирларни сафига қўшишига ўхшайди ва мана бу мусулмонни шариатга қарши равиш билан , нотўғри такфир қилишдир чунки:
-Биринчидан бир мусулмонни такфир қилиш ва уни ислом доирасидан чиқариш учун такфир қилиш қоидасига риоят қилиш ва уларни аслий “ тўрт филтер” дан ўтказиш лозим. Улар мана бунга умуман риоят қилишмаган, шу сабабли хам гохида бундай дейишади: кофирлар ва мушриклар. Яъни уларни фақат бир тарафлама такфир қилишган холос, бошқа томондан эса умумни фикрини чалғитиш , мухолифларни зехнини машғул қилиш учун исломийга ўхшаш иборалар ва сўзлар ўйинини қўллаган холда кофирлар ва мушриклар дейишади. Гўёки мушриклар бошқа нарса ва кофирлар хам бошқа нарса. Аслида эса улар сўзлар ўйини ўйнаб, ўзлари турган жойларида айланишяпти ва шаръий химояси бўлмаган калималарни талаффуз қилишяпти холос. [1]
-Иккинчидан бир мусулмон ислом доирасидан чиққандан сўнг унга фалоний мушрик ё яхудий ё мажус ё соибий бўлди дейишни ўрнига унга фалон шахс муртад бўлди дейишмаган бўлар эди. Наждият бир қадам олдинга ўтиб, такфир қилиш қоида ва мархалаларидан сакраб ,мусулмон шахс диндан қайтгандан сўнг турадиган табақани хам мушаххас қилиб қўя қолишган .
Ахли суннатнинг манхажга оид маълумотини билган киши ,яна огох холатда, қасдан, ўзини ихтиёри билан мана бу хато йўлида давом этадиган бўлса, қуйидаги икки холатдан бирига тушади:
1-Ибни Батта рохимахуллох ибанатул куброда айтганидек ўзини нафси- хавосига эргашадиган қайсар, гунохкор мусулмон хисобланади:
أنَّ مَنْ كَرِهَ الصَّوَابَ مِنْ غَيْرِهِ وَنَصَرَ الْخَطَأَ مِنْ نَفْسِهِ لَمْ يُؤْمَنْ عَلَيْهِ أَنْ يَسْلُبَهُ اللَّهُ مَا عَلَّمَهُ، وَيُنْسِيَهُ مَا ذَكَّرَهُ، بَلْ يُخَافُ عَلَيْهِ أَنْ يَسْلُبَهُ اللَّهُ إِيمَانَهُ[2]
Бир кимса бошқаларни олдидаги хақиқат,соғлом фикрни эшитиш ва қабул қилишни ёмон кўрса ва хотири озорланса ва ўзини хузуридаги хатосидаги хақиқатни билган холда давом этса ,аллох таоло унга ўргатган нарсасини хам ундан тортиб олиши, ўрганган нарсаларини унуттириб юбориши ва янада қўрқинчлироғи аллох таоло уни иймонини хам тортиб олишини эхтимоли бор.
2-Ёки қуръонни очиқ – соф оятлари ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламни сахих суннатлари хамда барча сахоба розиаллоху анхумни фикрлари, хамма исломий мазхабларининг фикрлари қаршисида ,душманни рухий жанггини ижро қилаётган кимсалардан бири эканлигида шубха қилмаса хам бўлади.
Аммо агар ўзимизниниг ўтган давримизга ўхшаб маълумоти бўлмаган ва наждиятнинг нихоятда кенг-кўламли таблиғоти таъсирида наждият касаллигига мубтало бўлган ва мана бу хато йўлда аллохни ризолигини касб қилиш , холис ният билан хақиқатга етишиш , аллохни дини ва аллохни бандаларига хизмат қилишда харакат қилаётган азизларга фикри ва манхажи бемор бўлган киши сифатида қараш керак ва улар дилсўз, жонкуяр докторлар томонидан дармон қилиниши лозим.
Шундай экан мусулмон шахси ўзининг барча назарий ва амалий хатолари бўлишига қарамасдан мусулмон хисобланади ёки такфири қилиш қоидаларига риоят қилган холда муртад бўлади мусулмонни номлаш учун учинчи ўринни ўзи йўқ.
[1] حمد بن علی بن عتیق در مورد دشمنی با کفار و مشرکین بحث جالبی در کتاب سبیل النجاة و الفکاک من موالاة المرتدین و أهل الإشراک دارد. البته سایر نجدیت هم چنین بحثهائی را ارائه داده اند.
[2] ابن بطة، العكبري، الإبانة الكبرى ج2 ص545