Савол: баъзиларни айтишларига кўра, агарчи секуляр ва кофир хукумат бўлса хам, хокимларга итоат қилишлик вожиб бўлади, мана бу сўзлар шаръан тўғрими? (1)
Жавоб: оят ва сахих хадисларга асосланган холда,”аллазина аману” иймон асосидан ва “хажару” мухожират асосидан сўнг, “учинчи дорул ислом фуқоролигини учинчи асоси” жамиятни рахбарига итоат қилиш бўлади, жиход ва бошқа хукуматга тегишли ишлар мана шу рахбариятни вохид буйруғи остида бажарилади.
Мана бу мухим замина бўйича, аллох таоло мусулмонларни орасидаги мўъминларга хитоб қилиб мархамат қиладики:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ،
Эй мўъминлар, аллохга итоат қилингиз ва пайғамбарга ва хамда ўзларингиздан бўлган (яъни мусулмон) хокимларга бўйинсинингиз!
فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا (نساء/59)
Бордию бирон нарса хақида талашиб қолсангиз, – агар хақиқатан аллохга ва охират кунига ишонсангиз – у нарсани аллохга ва пайғамбарига қайтарингиз! Мана шу яхшироқ ва чиройлироқ ечимдир.
Агар “улил амри минкум- ўзларингиздан бўлган (яъни мусулмон) хокимларга” ва ” фаин таназаътум фи шайъин фаруддуху илаллохи варросули –бордию бирон нарса хақида талашиб қолсангиз, у нарсани аллох ва росулига қайтарингиз” жумлаларига диққат қиладиган бўлсак, нихоятда осонлик билан жамиятни рахбари мўъмин бўлиши лозим эканини тушуниб оламиз, бу хоким хам қуръон ва суннатга асосан хукм қилиши керак, агар баъзи ўринларда ихтилофга дучор бўладиган бўлинса,уни хал қилиш учун албатта қуръон ва суннатга мурожаъа қилиши керак.
Мана бу оятни бизларга ошкор ва очиқ баён қилиб турганидек, дорул исломда рахбариятга лойиқ бўладиган кишилар учта белгига эга бўлишлари лозим:
1-Рахбар ва хоким мусулмонларни орасидаги мўъмин киши бўлиши.
2-Мана бу рахбар фақатгина қуръон ва суннатга асосан хукм қилиши.
3-Мана бу рахбар барча иқтисодий,ижтимоъий ва …..мушкилотларни хал қилиш учун хукм чиқаришни қуръон ва суннат мухокамасига қайтариши керак, қуръон ва суннат мушкилотларни хал қилиш йўлларини кўрсатади.
Бундан хулоса қиладиган бўлсак, дорул исломни рахбариятига мўъмин бўлмаган киши ўтира олмайди; ва рахбар сифатида сайланган мўъмин хам қуръон ва суннатдан бошқа нарса билан хукм қила олмайди
« إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلّهِ » (یوسف/68)
“Хукм ёлғиз аллохнинг измидадир”, ўртада юзага келган ихтилофлар бўйича хам қуръон ва суннатдан бошқа нарсага мурожаъат қила олмайди, чунки
«وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِیهِ مِن شَیْءٍ فَحُکْمُهُ إِلَى اللَّهِ، ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبِّی عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ» (شوری/10)
(эй Мухаммад,мўъминларга айтинг): “сизлар (бу хаёти дунёда кофирлар билан) ихтилоф қилган хар бир нарсанинг хукми ( қиёмат кунида) аллохга (қайтарилур ва у зот ким хақ, ким нохақ эканлигини ажратиб берур). Мана шу аллох парвардигоримдир. Ўзига суяндим ва ўзига илтижо қилурман.”
Шундай бўлгач учта шарт ( мўъмин бўлиш + аллохни шариатидаги қонунлар асосида хукм қилиш ва хокимиятни бошқариш+ хукм чиқариш учун фақат қуръон ва суннатга қайтишлик) бир- биридан жудо бўладиган нарсалар эмас, агар бир киши мана бу учта шартни бирортасини ажратиб олмоқчи бўлса, уни бу иши қабул қилинмайди,чунки аллох таоло рахбарият учун мана буларни шарт қилиб қўйган.
Салтанат уламолари валийи амр сўзини луғавий жихатдан фақат “хукм эгаси” деб хулоса қилишган,улар аллох таолонинг учта шартига ишора қилишмайди, бу худди намозни фақатгина луғавий жихатдан “дуо” деб хулоса чиқарган кишиларнинг ишига ўхшайди, улар унга шаръий жихатдан назар ташлашмаган,буни натижасида эса осонлик билан намозни иқомасини мана бу равиш билан тарк қилишган.