سَوال: بَعضِیلَرنِی اَیتِیشلَرِیگه کوُرَه، اَگرچِی سِکوُلار وَ کافِر حُکوُمَت بُولسَه هَم، حاکِملَرگه اِطاعَت قِیلِیشلِیک واجِب بُولَدِی، مَنَه بُو سُوزلَر شَرعاً توُغرِیمِی؟ (1)
جَواب: آیَت وَ صَحِیح حَدِیثلَرگه اَساسلَنگن حالدَه، «الَّذِينَ آمَنُوا» اِیمان اَساسِیدَن وَ «وَهَاجَرُواْ» مُهاجِرَت اَساسِیدَن سُونگ، “دارُ الاِسلام فُقارالِیگِینِی اوُچِینچِی اَساسِی” جَمِیعَتنِی رَهبَرِیگه اِطاعَت قِیلِیش بُولَدِی، جِهاد وَ باشقَه حُکوُمَتگه تِیگِیشلِی اِیشلَر مَنَه شُو رَهبَرِیَتنِی واحِد بُویرُوغِی آستِیدَه بَجَرِیلَدِی.
مَنَه بُو مُهِم زَمِینَه بُویِیچَه، اَلله تَعالی مُسُلمانلَرنِی آرَسِیدَگِی مُؤمِنلَرگه خِطاب قِیلِیب مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ، اُی مَؤمِنلَر، اَلله گه اِطاعَت قِیلِینگِیز وَ پَیغَمبَرگه وَ هَمدَه اوُزلَرِینگِیزدَن بُولگن (یَعنِی مُسُلمان) حاکِملَرگه بُویِینسِینِینگِیز!
فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا (نساء/59) باردِیُو بِیران نَرسَه حَقِیدَه تَلَشِیب قالسَنگِیز،- اَگر حَقِیقَتاً اَلله گه وَ آخِیرَت کوُنِیگه اِیشانسَنگِیز – اوُ نَرسَه نِی اَلله گه وَ پَیغَمبَرِیگه قَیتَرِینگِیز! مَنَه شوُ یَحشِیراق وَ چِیرایلِیراق یِیچِیمدِیر.
اَگر « وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ – اوُزلَرِینگِیزدَن بُولگن (یَعنِی مُسُلمان) حاکِملَرگه و «فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ – باردِیُو بِیران نَرسَه حَقِیدَه تَلَشِیب قالسَنگِیز، اوُ نَرسَه نِی اَلله وَ رَسُولِیگه قَیتَرِینگِیز” جُملَه لَرِیگه دِقَّت قِیلَدِیگن بُولسَک، نِهایَتدَه آسانلِیک بِیلَن جَمِیعَتنِی رَهبَرِی مُؤمِن بُولِیشِی لازِم اِیکَنِینِی توُشُونِیب آلَمِیز، بُو حاکِم هَم قُرآن وَ سُنَّتگه اَساساً حُکم قِیلِیشِی کِیرَک، اَگر بَعضِی اوُرِینلَردَه اِیختِلافگه دوُچار بوُلَدِیگن بُولِینسَه، اوُنِی حَل قِیلِیش اوُچُون اَلبَتَّه قُرآن وَ سُنَّتگه مُراجَعَه قِیلِیشِی کِیرَک.
مَنَه بُو آیَتنِی بِیزلَرگه آشکار وَ آچِیق بَیان قِیلِیب توُرگنِیدِیک، دارُ الاِسلامدَه رَهبَرِیَتگه لایِیق بُولَدِیگن کِیشِیلَر اوُچتَه بِیلگِیگه اِیگه بُولِیشلَرِی لازِم:
- رَهبَر وَ حاکِم مُسُلمانلَرنِی آرَسِیدَگِی مُؤمِن کِیشِی بُولِیشِی.
- مَنَه بُو رَهبَر فَقَطگِینَه قُرآن وَ سُنَّتگه اَساساً حُکم قِیلِیشِی.
- مَنَه بُو رَهبَر بَرچَه اِقتِصادِی، اِجتِمائِی وَ ……..مُشکِلاتلَرنِی حَل قِیلِیش اوُچُون حُکم چِیقَرِیشنِی قُرآن وَ سُنَّت مُحاکَمَه سِیگه قَیتَرِیشِی کِیرَک، قُرآن وَ سُنَّت مُشکِلاتلَرنِی حَل قِیلِیش یُوللَرِینِی کوُرسَتَدِی.
بُوندَن حُلاصَه قِیلَدِیگن بُولسَک، دارُ الاِسلامنِی رَهبَرِیَتِیگه مُؤمِن بُولمَگن کِیشِی اوُتِیرَه آلمَیدِی؛ وَ رَهبَر صِیفَتِیدَه سَیلَنگن مُؤمِن هَم قُرآن وَ سُنَّتدَن باشقَه نَرسَه بِیلَن حُکم قِیلَه آلمَیدِی « إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلّهِ » (یوسف/68) “حُکم یالغِیز اَلله نِینگ عِذمِیدَه دِیر”، اوُرتَدَه یُوزَگه کِیلگن اِیختِلافلَر بُویِیچَه هَم قُرآن وَ سُنَّتدَن باشقَه نَرسَه گه مُراجَعَت قِیلَه آلمَیدِی، چُونکِی «وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِیهِ مِن شَیْءٍ فَحُکْمُهُ إِلَى اللَّهِ، ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبِّی عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ» (شوری/10) (اِی مُحَمَّد، مُؤمِنلَرگه اَیتِینگ): “سِیزلَر ( بُو حَیاتِی دُنیادَه کافِرلَر بِیلَن) اِیختِلاف قِیلگن هَر بِیر نَرسَه نِینگ حُکمِی (قِیامَت کوُنِیدَه) اَلله گه (قَیتَرِیلوُر وَ اوُ ذات کِیم حَق، کِیم ناحَق اِیکَنلِیگِینِی اَجرَتِیب بِیرُور). مَنَه شُو اَلله پَروَردِیکارِیمدِیر.
شُوندَی بُولگچ اوُچتَه شَرط (مُؤمِن بوُلِیش+ اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانُونلَر اَساسِیدَه حُکم قِیلِیش وَ حاکِمِیَتنِی باشقَرِیش+ حُکم چِیقَرِیش اوُچُون فَقَط قُرآن وَ سُنَّتگه قَیتِیشلِیک) بِیر- بِیرِیدَن جُودا بُولَدِیگن نَرسَه لَر اِیمَس، اَگر بِیر کِیشِی مَنَه بُو اوُچتَه شَرطنِی بِیرارتَه سِینِی اَجرَتِیب آلماقچِی بوُلسَه، اوُنِی بُو اِیشِی قَبوُل قِیلِینمَیدِی، چوُنکِی اَلله تَعالی رَهبَرِیَت اوُچُون مَنَه بُولَرنِی شَرط قِیلِیب قوُیگن.
سَلطَنَت اوُلامالَرِی وَلِیِی اَمر سُوزِینِی لوُغَوِی جِهَتدَن فَقَط “حُکم اِیگه سِی” دِیب حُلاصَه قِیلِیشگن، اوُلَر اَلله تَعالی نِینگ اوُچتَه شَرطِیگه اِیشارَه قِیلِیشمَیدِی، بُو حُودِّی نَمازنِی فَقَطگِینَه لوُغَوِی جِهَتدَن “دُعا” دِیب حُلاصَه چِیقَرگن کِیشِیلَرنِینگ اِیشِیگه اوُحشَیدِی، اوُلَر اوُنگه شَرعِی جِهَتدَن نَظَر تَشلَشمَگن، بُونِی نَتِیجَه سِیدَه اِیسَه آسانلِیک بِیلَن نَمازنِی اِقامَه سِینِی مَنَه بُو رَوِیش بِیلَن تَرک قِیلِیشگن.