Тоғутга куфр келтириб аллохга иймон келтириш ёки ўша “ла илаха иллаллох” бутун башарият тарихи давомидаги дини исломнинг собит, асл қарори ва режаси хамда умумий йўли бўлиб, ислом дини талаб қилган рухни ва пайғамбарларнинг барчасини рисолатини ташкил қилади. Мана бу умумий қарор бўйича пайғамбарларни хеч қайсиниси ихтилоф қилишмаган. Лекин инсонларнинг минтақасига муносиб равишда ё илохий хикматларга биноан, одамлар тоғутга куфр келтиргандан сўнг қилишлари лозим бўлган жузъий ибодат ишларида ва амалларни бир қисмларида бир-бирларидан фарқи бўлган холос. Мана буларни шариатдаги фарқлар деб номланган. Яхуд ва насороларни дини ўзгарган деган вақтимизда ,аслида уларни дини хам ана ўша дини исломдир, аммо уларни шариати фарқ қилади. Хозирги кунда эса улар ўзгартирилган, асли манзур мана шу бўлади.
کفر به طاغوت و ایمان به الله یا همان «لا اله الا الله» طرح و نقشه ای ثابت، اصل دین اسلام در طول تاریخ بشریت و خطوط کلی بوده که روح مطلب دین اسلام و رسالت همه ی پیامبران را تشکیل داده، و هیچ پیامبری با دیگری در این طرح کلی اختلاف نداشته است، اما متناسب با وسعتی که انسانها داشته اند یا طبق حکمت الهی، امورعبادی جزئی و فروع عملی که مردم بایستی بعد از کفر به طاغوت انجام میدادند با همدیگر در مواردی فرق داشته؛ یعنی مال پیامبری با پیامبر دیگر فرق داشته که از آن به اختلاف در شرایع یا اختلاف در شریعتها یاد شده است.
وقتی می گوییم یهود و نصارا، این ها شریعت های منحرفی از اسلام هستند و دین آن ها همان دین اسلام است اما، شریعت های آنان با هم فرق دارد و الان منحرف شده اند منظور همین است.
Бугунги кунда ҳар қандай муҳим ва кенг-кўламли миқёсдаги ишларни бажариш учун бир марказга эҳтиёж пайдо бўлиши шубхасиздир,хусусан мана бу муҳим ишлар жамиятнинг барча поғоналарини ўзгартиришга оид масалалардан бўладиган бўлса, янада эҳтиёж кўпроқ бўлади.
Инқилоб,харакат ва жамоатга боғлиқ бўлган ўринларда хам бир неча далилларга кўра кучли бир марказга эҳтиёж борлиги сезилади.Биринчидан,душманни баробаридаги мужоҳидларни кучига қўмондонлик қилинишига эҳтиёж борлиги сабабли.Яхуд-салбчилар жоҳилияти ва маҳаллий муртадларнинг исломни тараққий топган кучларига нисбатан қилаётган жанглари, ниҳоятда жиддий эканлигига шубха қилмаймиз.Шу сабабли хам ҳар қандай амални бошлашга ва қадамни қўйишга қарор қилганимиздан сўнг,уни ижро қилиш,илгари силжитиш учун мустаҳкам бир раҳбариятга эҳтиёж пайдо бўлади.
Бошқача тил билан айтганда,харакатни йўналтириш,олға юргизиш ва ниҳоят кўзланган мақсадга етказиб олиб бориш учун қуйидагиларга эҳтиёж бордир:1.Тахлил қилиш.2.Режа тузиш.3.Буйруқ бериш ва уни бажарилишини кузатиб бориш.
Қисқача қилиб айтганда раҳбарлик қилиниши лозим бўлади,бўлмасам харакат ичида тартибсизлик,ўзбошимчалик бошланиши ва оқибатда душман томонидан мағлуб бўлиши аниқдир.
Ислом ва жоҳилиятнинг ўртасидаги жангда раҳбарлик қиладиган марказни аҳамияти шу даражадаки,хатто заиф марказни бўлгани уни умуман бўлмаганидан афзал хисобланади.Раҳбарлик қиладиган марказга эга бўлмаслик,бу жиҳод ва муборазадан бош тортишлик ё бўйин товлашлик деса хам бўлади.
Минтақаларга тарқалган мубораза қилувчи кучлар хам,бирлашган холда битта мақсад сари ва битта режа асосида иш олиб боришга қодир бўлишлари керак.Шу сабабли хам айтиб ўтилган ишларни амалга ошириш учун, албатта раҳбариятга зурурат пайдо бўлади.
Иккинчидан эса,ишларни натижаси ва оллоҳни калимасини олий қилиш йўлидаги муборазани амалга ошириш учун, фаолият олиб бораётган жамоатдаги нафарларнинг илмини жамлашга оид ишларда,хамда буларни тахлил қилиш ва заҳмат чекиб қилинган меҳнатларнинг самарасини жамоатни сиёсати, такомиллашиши йўлида тақдим қилиш ва жамоатни муборазага оид амалларининг режасини тузишда хам марказга эҳтиёж бордир.
Жамоатдаги аъзоларнинг барчаси хам мана бу вазифаларни уддасидан чиқа олмаслиги ойдек равшандир.Қуръонни тарихига ва росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи вассалламни равишларига диққат билан қарайдиган бўлсак,агар саҳобаларнинг сони бир неча нафардан кўпайиб кетгудек бўлса,улар дарров ораларидан бир раҳбар,амирни сайлашган ва бу билан гуруҳни аъзоларини бирлиги сақланиб,уларни битта раҳбарнинг қўл остида бирлаштирилган.Мана бу умумий кўз-қараш ва бир неча босқичдаги силсилаларнинг мавжудлиги сабабли, ҳадаф ва программаларни илгари юргизиш заруриятга айланади.
Марказда жойлашган раҳбарлар хам жамоатнинг бошқа аъзоларига қараганда, ислом ва салафи-солиҳларни тўғри йўли бўйича яхши маълумотга эга бўлиши ва ўзида бор бўлган илмни кунни талабига кўра, маҳорат билан ишлата билиши лозим бўлади.Агар покиза исломий кўз-қарашга эга бўлишса,кучлар билан тажриба орттириш даврида ва уларни иҳтиёридаги манфаатли нарса хисобланган мубораза илмининг воситасида,олий даражадаги илмга ва раҳбарлик қилиш қудратига шакл берса бўлади.Қисқа қилиб айтганда,ҳақиқий раҳбарлар бутун дунё муборизларининг ,барча жамоатларнинг,покиза ислом ақидасининг маҳсулотидирлар.Улар раҳбариятнинг киндигини боғлаб турувчи арқон хисобланишади,агар бу арқон кесиладиган бўлса,уларнинг сифатлари ўз-ўзидан йўқолиб кетиши аниқ.Амирлик ва раҳбарият масаласида, ҳалқпарвар бўлиш ва шўрога асосланиб амал қилиш,шаклланиш ҳамда ундан хам муҳимроғи ислом раҳбарлигидаги бир марказни кучайтириш ва парвариш қилиш борасида калит вазифасини ўтайди ва ҳар қандай яккаланиш,жоҳилона шахсга сиғинишни ўртадан кўтариб ташлайди.
Агарда марказият ўзининг гуруҳидаги аъзолар билан доим алоқада бўлиб,фаолият олиб боришаётган тамомий заминалардаги(низомий,таблиғий ва………….) уларнинг тажрибалари ва назарларини тўғри усулда жамласа ва уни натижасини,асосини ироя бера олса,тутган йўлини тартиблашга ва тўғри сиёсатга эриша олади.Раҳбарлик қилаётган марказият фақат мана шу усулдагина бўлиб ўтган воқеа,ходисалар ва бошқа масалалар ҳақида комил тасвирга эга бўлади.Жамоатнинг ҳамма аъзоларини тажрибалари,назарлари “Жамият илмини” янада ривожланишига ёрдам беради ва шу усулда шўрога суянган амирлик билан қўмондонлик, битта амал қилиш йўлини тузишга жамоатни қодир қила олади.
Буйруқ бериш бирлиги яъни,бутун ташкилот уни устига қуриладиган ягона сиёсий йўлга эга бўлишдир,ҳалқпарварлик ва шўрога асосланиб иш олиб бориш яъни,бирлик пойдеворини сақлаш ва уни такомиллашишига харакат қилиш,хамда уни тўғри усулда ишлатиш йўлида мубораза қилиш,уни янада кучайтириш,уни устига ташкилотни ва уни асосига ташкилотнинг даражама-даража силсилаларини қуриб боришдан иборатдир.Мана бу айтиб ўтилган нарсалар, шўрога асосланган амирликни қисқача тушунчасидир.
Агар қуйидаги органлар юқоридаги органларга бўйсинмас ва уларни барчаси марказга итоат қилишмас экан,уларнинг хаммаси бутун жамоатнинг тажрибаларидан махрум бўлиб,фақат ўз фикрлари бўйича амал қилишга дучор бўлишади.Чунки мана бу органлар марказга эргашмаганлигини оқибатида,ўзларининг биз озгина тажрибаларига кўра иш олиб боришга мажбур бўлишади. Шу тарзда уларнинг фикрлари,амаллари “Умумий тасвирга кўра бўлган илмни” пойдеворига асосланмайди ва ўз-ўзидан хатога йўл қўйишади,нотўғри йўлга бурилиб кетишади.
Марказият,бутун жамоатнинг,хатто дунёдаги барча мубораза қилаётган жамоатларнинг тажрибалари ва билимларини жамланмаси ,деса хам бўлади.Марказият ўзини доим аъзоларининг назоратига қўйиб қўйиши ва уларнинг тазаккур беришларини эшитишга ,хамда шунга мувофиқ равишда хатоларини тўғрилишга хам тайёр туриши лозим.Бу тўғри йўл кўрсатиш бўйича, саҳиҳ ривожланишнинг лойиҳасини бир қисми хисобланади.Бошқа томондан пастдаги органлар ва уларнинг аъзолари жамоатнинг программасини ишлатиш орқали қўлга киритган етилмаган ишларини ироя бериш, жамоатнинг программасини шаклланишида муҳим рол ўйнайдиган, ўзларининг фикрларини билдириш,уни устида мубораза қилиш орқали,тўхтамасдан вазифаларини бажаришлари керак бўлади.Аъзоларнинг маълумотлари,иймонларини мустаҳкамлиги қанчалик юқори бўладиган бўлса,жамоат тарафидан тайинланган вазифаларини тўғри ва яхшироқ бажаришади.Буни натижасида эса, марказиятга хам тўғри программа тузишда ёрдам берган бўлишади,аммо буни акси бўладиган бўлса,шўрога асосланиб иш олиб бориш орқали марказиятни мустаҳкамлаб бўлмайди.
Агар жамоатнинг аъзоларига жамоатни йўналтириш ва мақсад сари харакатланиш сингари муҳим ишларни топширилган пайтда,вазифаларига нисбатан бепарволик ё ташлаб кетиш холатлари бўладиган бўлса,марказият мана бу холатларга нисбатан жиддий мубораза қилиши лозим.Яъни тажрибаларнинг заҳираси,уларни ўрганиш ва буни марказиятга етказиш вазифаси баъзи босқичларда тўҳтаб қолган,хамда бу вазифа уларни бўйинларидан соқит бўлган,-деб аъзолар тасаввур қилмасликлари керак.
Мана бу сустлик ва бепарволиклар,одатда турли-хил ишларни босими ёки ақидавий-ҳарбий муборазаларнинг мураккаблиги натажасида мужоҳидларда пайдо бўлиши мумкин.Лекин марказият томонидан аъзоларнинг қобилиятларини кўра билиш ва уларнинг истеъдодларини янада ривожлантириш,-дегани “Қўявер ҳар ким гапини гапирсин” ёки бошқача таъбир билан айтганда “Ҳар ким ҳоҳлаган созини чалсин” маъносида эмасдир.
Мана бунга ўхшаш катта ва муҳим масала,фақатгина ўзини гапини айтиш сингари энг паст мартабага тушиб кетмаслиги учун,муборизлар ўзларининг назарлари борасида ниҳоятда жиддият билан ишлари ва уни тўғрилигини дин меёрлари,салафи-солиҳларни тушунчаси билан ўлчашлари керак бўлади.Бу меҳнат ва марҳалаларни босиб ўтгач, назарларни ўзини муносиб ўрнига қўйиш учун тайинланган йўллар бўйича мубораза қилишлари керак.Мубораза қилаётган шахс қанчалик катта масъулиятни бўйнига олганини дарк қилиши,қиёмат куни ўзига берилган мубораза,жиҳод,тоза фикр,тўғри фахмлаш ва………. неъматлари ҳақида албатта сўроқ-савол қилинишини яхши билиши зарурдир.
Жамоатни ичида шўро системасини ижро қилиш ниҳоятда кўп меҳнат талаб қиладиган,масъулиятли ва муборазага тўла бир иш хисобланади.Мана бундек муҳим системани жамоатнинг барча бўлимларида йўлга қўйиш, буйруқ берувчи марказиятдаги жавобгар масъулларни зиммасидаги вазифадир.
Ташқаридан қараганда амирлик билан шўро масаласи бир-бирига қарама-қарши бўлган бирдамликка ўхшайди,лекин аслида шўросиз буйруқ бериш тизимида бирликни ижро қилиш мумкин эмас.Буйруқ бериш тизимида бирликни вужудга келтирилмас экан,шўрони ижро қилиш хам оёқ-остин бўлиши табиийдир.Оқибатда эса бизлар ишларимизда раҳнамолик қиладиган натижани қўлга кирита олмаймиз ва душманни қаршисидаги гапирган гапимиз ва амалларимизнинг бир хиллиги борасида хам нуқсонлар пайдо бўлади.Буйруқ бериш тизимида бирлик бўлмас экан,бутун жамоатнинг хатто дунёдаги бошқа мубораза қилувчиларнинг тажрибалари,назарларини жамлаш ва уларни қайтадан барча бўлимларда ишлатиш ва жамоатни аъзоларининг амалий,зеҳний истеъдодларини ривожлантиришни имкони бўлмайди.Буларга қўшимча равишда шуни ҳам айтиб ўтиш лозимки,жамоатнинг ичидаги ҳақиқий шўрони,маслаҳатлашишни замонати раҳбариятнинг тутган йўлига боғлиқдир.
Салафи-солиҳларни тушунчасига кўра , тўғри ақидаги эга бўлган мусулмон раҳбарият,ўзининг марказини қувватлантириш учун жамоатнинг пойдеворини доимий тараққиётига,пок ақида маълумотларига яхши эътибор бериши керак.
Раҳбарият бир муддат ичида жамоатнинг жасадига нисбатан ўзида эҳтиёж йўқ,-деган фикрларга бориши ёки уларни парвариш қилиш,зеҳний истеъдодларини кашф қилишга бепарво бўлиши ё уларнинг эҳтиёжларига жавоб бермаслиги мумкин.Лекин жамоатнинг жасади муаммоларга дуч келган ва хатоларга,бузғунчи кучларга йўлиққан пайтда,аъзоларнинг қобилиятларига ва маълумотларига эҳтиёж пайдо бўлганда,майдонда ҳеч кимни топа олмайди.Агарда раҳбарият айтилган манфий нуқталарга қарши курашмоқчи бўлса хам,жамоатда уни қўллайдиган гуруҳ топилмай қолиши табиий.
Жамоат бирлашган ва бир ёқадан бош чиқарган холатда иш олиб бориши керак,аммо шу билан бирга жамоатнинг бирлигига зарар етказмаган холда,озод бахс қилиш ва муносиб тазаккур беришга хам шароит яратиши лозим бўлади.Жамоатнинг танзимотини ичидаги “Марказлаштириш ва ўзаро ҳамкорлик”озод исломий харакатнинг йўқотиб бўлмайдиган асоси ҳисобланади.Ўзаро ҳамкорлик қилиш орқали аъзоларнинг тарқоқ тажрибалари жамланиб,мубораза пайтида фойдаланилади.Мана бу чуқур тушунилиши лозим бўлган муҳим нарсанинг ўзидир:”Бахс озодлиги” ва “Бирлашиб амал қилиш”.
Оламлар роббисига ҳамду-санолар бўлсин!Оллоҳ буюк зотдир!
بدون شک در دنیای کنونی جهت انجام هر کار مهم و دامنه داری، نیاز به یک مرکز (سانتر) پیدا می شود. به خصوص اگر این کار مهم و بنیادین مسئله ای چون تغییر و تحول در مسایل زیر بنایی کل مجتمع باشد.
در مورد انقلاب، جنبش و جماعت به چندین دلیل نیاز به یک مرکزیت نیرومند احساس می شود.
اول، به دلیل نیاز به فرماندهی نیروهای مجاهد در برابر دشمنان. شک نداریم که جنگ جاهلیت صهیو صلیبی ومرتدین محلی اش علیه نیروهای مترقی اسلام ، بی نهایت جدی و حساس است. به همین دلیل به محض تصمیم گیری در مورد هر عمل و اقدام مشخصی، نیاز به وجود یک وحدت آهنین برای پیشبرد و به اجرا گذاشتن آن ضروری می باشد.
به زبانی دیگر ، جهت پیشبرد و به ثمر رسانیدن جنبش باید مرکزی باشد که: 1- تحلیل کند، 2-نقشه بریزد، 3- فرمان بدهد و اجرایش را دنبال کند.
شیخ محمد ابن عبدالوهاب رحمه الله منهجینی مخالف لری او کیشی و نجد اولامالرینی اَیبله یاتگن نرسه لردن بیری، شیخ محمد ابن عبدالوهاب رحمه الله کافرلرگه تعَلّوقلی بولگن حکمنی مسلمانلرگه تطبیق قیلگَنیدیر. کییینگی مسله ایسه بغدادینینگ اسلامی دولَتینی جماعت شیخ محمد ابن عبد الوهاب و نجد اولامالرینی تفکّوراتینی یولگه قوییشگن، اما اولر اوزلری حقیده هیچ نرسه دیییشمگن ایدی. منه بو سوزلر قیسی درجه ده توغری بوله دی؟
ج: محمد ابن عبد الوهاب اوزیگه مخالف مسلمانلرنی مشرک دییش بیلن اولرنی آچیق و روشن تکفیر قیلَردی. و بونگه مثال کیلتیریب ایتَردیکی: عبدالقادیر گیلانی و اونگه اوخشه گنلردن سورشگنیگه اوخشدیر. منه بو زمینه ده اونته لیک نقصانلرده کیلتیریشیچه، مجبور بولمه گن حالتده او هم شوندی رویشده گی اوزلری تعریف قیلیب چیگه ره لب قوییشگندیک مسلمانلر اوچون جهالت و تعویل بابیده اعتبارلی شرعی عذرلرنی کیلتیریشمیدی. [1][2]
شیخ احمد ابن زینی دهلان ( 1231-1304 ق) حرمیننی امامی، شافعیلرنی فقیهی، محمد ابن عبد الوهابنی عصریده گی صوفی مسلک بولگن ذات شیخ محمد ابن عبد الوهاب حقیده اَیته دیکی:
Шайх Мухаммад ибни Абдулваххоб рохимахуллох манхажини мухолифлари у киши ва нажд уламоларини айблаётган нарсалардан бири , шайх Мухаммад ибни Абдулваххоб рохимахуллох кофирларга таъаллуқли бўлган хукмни мусулмонларга татбиқ қилганлигидир. Кейинги масала эса, Бағдодийнинг исломий давлатини жамоати шайх Мухаммад ибни Абдулваххоб ва нажд уламоларини тафаккуротини йўлга қўйишган, аммо уларнинг ўзлари бу хақида хеч нарса дейишмаган эди. Мана бу сўзлар қайси даражада тўғри бўла олади?
Ж: Мухаммад ибни Абдулваххоб ўзига мухолиф мусулмонларни мушрик дейиш билан уларни очиқ ва равшан такфир қиларди. Ва бунга мисол хам келтириб айтардики: Абдулқодир Гийлоний ва унга ўхшашлардан сўрашганига ўхшашдир. Мана бу заминада ўнталик нуқсонларда келтиришича,мажбур бўлмаган холатда у хам шундай равишдаги ўзлари таъриф ва чегаралаб қўйишгандек мусулмонлар учун жахолат ва таъвил бобида эътиборли шаръий узрларни келтиришмайди. [1][2]
Шайх Ахмад ибни Зайний Дахалон ( 1231- 1304 қамарий) харамайнни имоми, шофеъийларни фақихи,Мухаммад ибни Абдулваххобни асридаги сўфий маслак бўлган зот шайх Мухаммад ибни Абдулваххоб хақида айтадики:
و حمل الآیات القرآنیة التی نزلت فی المشرکین علی اهل التوحید… [3]
Мухаммад ибни Абдулваххоб мушриклар борасида нозил бўлган қуръон оятларини ахли тавхидга татбиқ қилган киши эди……
Мухаммад ибни Абдулваххоб ўзини еттинчи рисоласида ибни Сахим ва унга эргашганларга раддия бериб уларни такфир қилади ва Бахутийни ақно китобидаги сўзларини хужжат қилиб айтади: Али ибни Аби Толибни фарёд қилиб чақирган кимса кофирдир ва уни куфрида шак-шубха қилиб уни такфир қилмаган кимса хам кофир бўлади. Шундай экан уларни мусулмон деб хисоблайдиган ва муваххидлар билан бахслашадиган ва муваххидларни хавориж ва кофир дейдиганларни холи қандай бўлар экан. .[4]
Оли саъуд салтанатидаги наждиятнинг энг катта муфтиси ибни Боз ширкни таърифига ёрдам сўраш, фарёд қилиб ўлган ё ғоиб кишиларни чақириш ёки уларга қурбонлик ва назрлар қилишни мисол тариқасида келтириб айтади:
ويطلق على الكافر أنه مشرك وعلى المشرك أنه كافر
Кофирга мушрик деб итлоқ қилинади ва мушрикка кофир деб итлоқ қилинади. Шу тарзда қуйидаги натижага келади: кофир мушрик деб номланади ва мушрик хам кофир деб номланади. [5]
Наждият мана шунга ўхшаб мусулмонларни нохақ равиш билан мушриклар сафига қўшиб қўйган пайтида, уларни мушрик дейишдан мақсадлари уни лафзий маъносида эмас, балки уни хукмий маъносида айтишган, шу сабабли хам бундай деб хукм чиқаришган: “мушрикларни ислом миллатидан ташқарида деб санамаган киши, дархақиқат қуръонни тасдиқловчи бўлолмайди, чунки қуръон мушриклар яъни аллохдан бошқага сиғинадиганларни ислом миллатидан ташқарида деб хисоблайди. Ва шу билан бирга уларни такфир қилиб ислом миллатидан чиқаради ва уларга қарши душманчилик қилиб жанг қилишга буюради. Мухаммад ибни Абдулваххоб исломни учинчи ноқис қилувчи нарса хақида айтади: мушрикларни такфир қилмаган ё уларни ислом миллатидан ташқарида эканига шубха қилган ва ё уларни мазхаби, йўлини тўғри деб санаган кимса кофирдир. .[6]
Энди бир фикрлаб , ўзингни атрофингга бир қараб чиқ, сени назарингда қанча фоиз мусулмонни такфир қилиб бўлади?
Шубхасиз мусулмонлар хокимиятнинг хилофат холатидан бурилиб кетиши ва шохигарлик бидъатига гирифтор бўлиши ва турли хил шўроларни бузилиши ва фирқаланиш касаллиги тарқалганлиги сабабли, назарий ва зохирий масалаларда булғанишган. Аммо тўғри даволаниш йўлидан бурилиб кетиш ва яхудийларни тавхидга асосланган кўз-қарашини қабул қилиш ва мана бундан сўнг мусулмонлардан шаръий узрларни олиб ташлаш ва уларни устида тавхидга асосланган мана бу дунё қараш билан хукм қилиш, буларни барчаси тўғри йўл эмас.
Сахих хадисда келтирилишича , бир яхудий ўзидаги ана шунча бурилишлар, ширклар бўлишига қарамасдан росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва сахоба розиаллоху анхумнинг тавхидидан айб топади ва уларни ширк келтиришда муттахам қилади. [7]
Албоний ўзининг сахих хадислар силсиласида бошқа лафз ва янада кўпроқ изох билан ривоят қилган. [8]
Сойфий Жухайнани қизи Қутайладан ривоят қилинишича айтадики: яхудийларни олимларидан бири росулуллох саллаллоху алайхи васалламни олдиларига келиб айтди: эй Мухаммад агар сизлар ширк келтирмаганингизда қандай яхши қавм бўлар эдингиз. У киши мархамат қилдилар:
سُبْحَانَ اللهِ، وَمَا ذَاكَ؟،
Субханаллох, бу қайси ширк? Яхудий айтди: қасам ичаётган пайтингизда кабаъга қасам дейсизлар. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бир оз туриб айтдилар:
Ўтган замонда айтганларингиз энди ўтиб кетди, бундан кейин қасам ичмоқчи бўлган киши каъбани парвардигорига деб қасам ичсин. Шундан сўнг яхудий айтди: эй Мухаммад, агар сизлар аллохга ширк келтирмаганингизда қандай хам яхши қавм бўлар эдингиз. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилдилар:
سُبْحَانَ اللهِ، وَمَا ذَاكَ؟
Субханаллох, бу қайси ширк?Яхудий айтди: сизлар агар аллох ва фалоний хохласа дейсизлар. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бир оз туриб айтдилар:
Ўтган замонда айтганларингиз энди ўтиб кетди, энди бундан буён бир киши агар аллох хохласа деса, сўнг уни ажратган холда кетидан агар сен хохласанг десин.
Биз хар қандай шароитда хам ,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва аввалги сахобаларнинг барчалари 13 йил Маккада яшаган йиллари ,яъни Мадинага келгунча бўлган давр давомида ва мана бу яхудийни хабари келгунча Мадинада яшаган пайтларида хам, мана шунча ансорлар хам бўлишига қарамасдан ,уларни хаммаси тавхидни тушунмай қолганликлари ва энг катта ширкни келтиришганини қабул қила олмаймиз. Росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан сўралган эди:
Яъни мана бу хохом яхудий келиб аллох таолога ширк келтиришаётганини айтгунча бўлган давр ичида улар энг катта ширкни келтириш билан яшаб ўтганликлари ва бир яхудийни келиб уларга тавхидни ўргатишлиги ақлга сиғмайдиган нарсадир.
Бу ерда мана бу яхудий росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва у кишини сахобаларини баёнларини зохиридан нотўғри тушунча чиқарган , тавхид ва ширк масаласини тўғри тушунмаслиги, билмаслиги , нотўғри хулоса чиқаргани сабабли ўша гапларини айтишга жасорат қилган. Аммо кўриб турганимиздек, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бир оз ўйланиб тургач, сўзлашиб туришган мавзуни мана бу яхудий суистефода қилишини имкони қолмайдиган томонга бурадилар. Лекин аслида росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва сахобалар олдин айтишган сўзлар билан кейинги айтишга буюрилган сўзларни тушунча,мазмуни бир хилдир. Аммо кейинги янги буюрилган лафз душманларни суистефода қилиши ва рухий жангларига монеъ бўла олади.
Хозир бизни замонамизда эса бир гурух кишилар яхудийларнинг олими ишлатган адабиёти билан мусулмонларни фақатгина ширк келтириш билан айблабгина қолмасдан, бир қадам илгари қўйиб уларни мушрик эканликларида муттахам қилишади.
Сиз хам айтиб турганингиздек мусулмон кишини мушрик дейишликни ўзи яъни уни такфир қилишдир – бу сизни сўзларингиздан кўриниб турганидек – ва мусулмонларни бу тарзда такфир қилиш хам дуруст эмас,бу билан бирданига иккита ишга иқдом қилинади:
1-Аллох таоло ва унинг росули саллаллоху алайхи васаллам мушрик кофирлар хақида содир қилган хукмни ёинки илм ахли хам мушрик кофирлар хақида айтган сўзларни мана бу шаръий узрларга эга бўлган бечора мусулмонларга татбиқ қилашади. Шайх Абдуллатиф оли шайхга ўхшаганларни сўзларини келтиришади, у киши айтади: мушрикни такфир қилиш ё мушрикларни такфир қилиш хаворижларни усулларидандир ва ахли суннат уламоларининг бирортаси бу ишни қилмаган. Бу сўзлар аллох таолога ва пайғамбаримиз саллаллоху алайхи васалламга ва умматни ижмосига раддия беришдир. Бу уятлик иш фақат мана бу раддия билан кофийдир ва эътироз қиливчи киши ўзини жахолати сабабли пайғамбарларнинг дини ва хавориж мазхабини ўртасида ташхис бера олмаган бўлади.[10]
Мана бу ерда кўриб турганимиздек кофир мушрикларга тегишли бўлган хукмни мусулмонларга татбиқ қилишяпти. Бу аниқ хато ва инкор ё кечириб бўлмайдиган жиноятдир. Аллох таоло ва росули саллаллоху алайхи васаллам ошкор ва бепарда бир гурух кишиларни кофир, муртад ё мунофиқ деган ном билан таништирган ва агар бир киши мана бу гурухларни кофир эканлигида шубха қиладиган бўлса, уни ўзи хам куфрга дучор бўлади. Аммо наждият мусулмонларни бунга ўхшаш ишлар сабабли хам такфир қилиб юборишади, яъни аслида кофирлар хақида нозил бўлган хужжатларни мусулмонларни устида ишлатишяпти.
2-Қўлларидаги харбий ва хукуматий қудратлари соясида аллох ва уни росули саллаллоху алайхи васалламни динига таъна қилувчи ва мусулмонларни ақидаларини ташвишини қилаётганлар номи билан сизлар ўзингизни фикрингизни баён қилишингизга монеълик қилиб , қурол ва қўполлик билан сизга тўсқинлик қилишади. Ўзларига наждийларни фикрларига мухолифат қилишни аллох ва росулига таъна қилиш ва мусулмонларни ақидаларини издан чиқиши деб кўрсатишади! Ўзига мухолифат қилишни аллох ва росулига мухолифат қилиш деб биладиган мана бундай мутакаббирлик бўлиш , ўзини нихоятда юқорида кўриш ва очиқ хатокор бўлишдан аллохни ўзи сақласин!
1295 хижрий қамарий йилларда Маккада ханбалийларни муфтиси бўлган шайх Мухаммад ибни Абдуллох наждий ўзини
«السُّحُبُ الوابِلةِ علی ضرائِحِ الحنابلة»
номли китобида Мухаммад ибни Абдулваххоб хақида шундай деб ёзади: Мухаммад ибни Абдулваххоб ўзига қарши агар бир киши мухолифат қилса ёки унга қарши раддия ёзса, у мана бу кишини тўғридан тўғри , очиқ равишда ўлдиришга қудрати бўлмаган. У бирор кишини мана бу одамни кечаси уйида ё кечаси бозорда ўлдириш учун жўнатарди; чунки у ўзини мухолифларини такфир қилиб , уларни ўлдиришни халол қилиб олганди. [11]
Мухаммад ибни Абдулваххобни невараси, наждиятни алломаси деган ном билан танилган шайх Абдуррохман ибни Хасанни айтишича: хокимларга аллох ва росулини динидаги бирор нарсага таъна ва ажралишни вужудга келтираётган ва мусулмонларни ақидаларини ташвишга солаётганларни олдини олиши вожиб бўлади. Шу билан бирга мушрикларни такфир қилишдан манъ қилаётган ва уларнинг исломни даъво қилаётгани ва шаходат келтираётганини далил қилган холда , мусулмонлар ва ислом умматидан деб хисоблаётганларни зарари исломга махсусан авом одамларга қайтади ва халқни орасида фитна,тўполон келтириб чиқаришига боис бўлади.
Келинглар , сизлар билан довланинг шаръий хайатларига ,марказий қидирув идораларига содир қилинган ва набаъ номли 76 чи мажаллада чоп қилинган баённомани текшириб чиқамиз. Унда айтилишича: “ исломий давлатдаги даъватчилар ва илм талаб қилаётганларга одамларни ширк ва унга тушиб қолишларидан, мушрикларни такфир қилиб туришларидан огохлантиришлари вожиб бўлади.” Довла бу ерда шайх Мухаммад ибни Абдулваххоб ва нажд уламоларини тафаккуротларини бирма-бир ижро қилишни амалда бажарган. Ўзини қўл остидаги ёрдамчиларига мусулмонлардан мушрик бўлганликда муттахам қилинганларни такфир қилишни вожиб қиляпти,мана бундан хам уларнинг ошкора наждият тафаккуротларининг содиқ ижро қилувчилари экани аниқ кўриниб турибди.
Довланинг ўзига мухолиф мусулмонларни мушрик дейиши ва сўнг муттахам қилинган мусулмонларни такфир қилишни вожиб этиши ва буни кетидан уларни Покистон,Ироқ, Яман, Сумоли, Ливияни масжидлари, суфийлар ва шиъалар жамланадиган маконларда қатли ом қилиши Мухаммад ибни Абдулваххоб ва наждият анча йиллар олдин режасини тузиб чиққан ишни амалдаги кўринишидир. Ўзини наждият фикрига эргашувчи деб хисоблайдиган хар бир киши , Мухаммад ибни Абдулваххоб ва довлага ўхшаб амал қилмайдиган бўлса , ё у даъво қилаётган иддаосига шубха билан қараш керак ёки бу шахс туқия ( ўзини яширадиганлар) ахлидан бўлиб уни ижро қилишга қудрати йўқ ва қулай фурсат етишини кутаётганлар тоифасидан бўлади.
[1] وفي رسالة الشيخ محمد رسالة في الرد على ابن صباح ، ذُكرت في تاريخ نجد تحقيق ناصر الدين الأسد ص468 في الرد على من اتهمه بتهم ، ورد على ذلك ، إلا أنه قال في أثنائها : “الحمد لله ، أمَّا بعد : فما ذكره المشركون ( لاحظ هنا سماهم مشركين ) عنّي أنني أنهى عن الصلاة على النَّبِيّ -صلى اللَّه عليه وسلم- ، أو أني أقول لو أن لي أمراً هدمت قبة النَّبِيّ -صلى اللَّه عليه وسلم- ، أو أني أتكلم في الصالحين ، أو أنهى عن محبتهم ، كل هذا كذب وبهتان افتراه عليّ الشياطين الذين يريدون أن يأكلوا أموال الناس بالباطل ، مثل أولاد شمسان وأولاد إدريس الذين يأمرون الناس أن ينذروا لهم وينخونهم ويندبونهم ، كذلك فقراء الشياطين الذين ينتسبون إلى الشيخ عبد القادر وهو منهم بريء كبراءة علي بن أبي طالب من الرافضة ، فلما رأوني آمر الناس بما أمرهم به نبيهم -صلى اللَّه عليه وسلم- ألاّ يعبدوا إلا اللَّه وأن من دعى عبد القادر فهو كافر، وعبد القادر منه بريء ، وكذلك من نخى الصالحين أو الأولياء أو ندبهم أو سجد لهم … ” انتهى . والشاهد قوله : ” وأن من دعى عبد القادر فهو كافر ” فهذا نص بأنه يُكفّر من دعى عبد القادر وأمثاله (ومن فعل الشرك أعطى اسمه ، فيُسمى مشركا كافرا )، رسالة أرسلها إلى أحد علماء الأحساء واسمه أحمد بن عبد الكريم ، وهي الرسالة الحادية والعشرون في تاريخ نجد ص346.
[3] الدرر السنیة فی الرد علی الوهابیة، ص 67./ و کان کثیر من مشایخ ابن عبدالوهاب بالمدینة یقولون: سیضلّ هذا او یضلّ الله به من ابعده و اشقاه، و کان الأمر کذلک. و زعم محمّد بن عبدالوهاب انّ مراده بهذا المذهب الذی ابتدعه اخلاص التوحید و التبری من الشرک، و انّ الناس کانوا علی الشرک منذ ستمائة سنة، و انّه جدّد للناس دینهم، و حمل الآیات القرآنیة التی نزلت فی المشرکین علی اهل التوحید…
بسیاری از اساتید محمّد بن عبدالوهاب در مدینه می گفتند: زود است که این مرد گمراه شود و خداوند به واسطه او کسانی را که از خودش دور کرده و شقی نموده گمراه سازد، و پیش بینی آنها به وقوع پیوست. محمّد بن عبدالوهاب گمان کرده بود که مقصودش از این مذهبی که اختراع کرده توحید خالص و بیزاری و دوری از شرک است و اینکه مردم از ششصد سال پیش بر شرک بوده اند و او بوده که دینشان را تجدید کرده است. او کسی بود که آیات قرآن را که درباره مشرکان نازل شده بود بر اهل توحید حمل نمود…
[5] مجموع فتاوى الشيخ ابن باز” (9/174، 175) / الشرك فهو صرف بعض العبادة لغير الله، كمن يستغيث بالأموات أو الغائبين أو الجن أو الأصنام أو النجوم ونحو ذلك، أو يذبح لهم أو ينذر لهم، ويطلق على الكافر أنه مشرك وعلى المشرك أنه كافر … فسمى الكفار به كفاراً وسماهم مشركين، فدل ذلك على أن الكافر يسمى مشركاً، والمشرك يسمى كافراً.
[7] صحيح النسائي 3782 / أنَّ يَهوديًّا أتى النَّبيَّ صلَّى اللَّهُ عليهِ وسلَّمَ فقالَ: إنَّكم تندِّدونَ، وإنَّكم تُشرِكونَ تقولونَ: ما شاءَ اللَّهُ وشئتَ، وتقولونَ: والكعبةِ، فأمرَهُمُ النَّبيُّ صلَّى اللَّهُ عليهِ وسلَّمَ إذا أرادوا أن يحلِفوا أن يقولوا: وربِّ الكعبةِ، ويقولونَ: ما شاءَ اللَّهُ ثمَّ شئتَ
[8] أخرجه أحمد (27138)، وابن سعد في ((الطبقات الكبرى)) (10797)، والطحاوي في ((شرح مشكل الآثار)) (238) / سلسله الحادیث صحیحه البانی جلد ۳ صفحه ۱۵۴/ عبد الله بن يسار عن قتيلة بنت صيفي الجهنية قالت: ” أتى حبر من الأحبار رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال: يا محمد! نعم القوم أنتم لولا أنكم تشركون! قال: سبحان الله! وما ذاك؟ . قال، تقولون إذا حلفتم: والكعبة، قالت: فأمهل رسول الله صلى الله عليه وسلم شيئا ثم قال: إنه قد قال، فمن حلف فليحلف برب الكعبة، قال: يا محمد! نعم القوم أنتم لولا أنكم تجعلون لله ندا! قال: سبحان الله! وما ذاك؟ قال: تقولون ما شاء الله وشئت. قالت: فأمهل رسول الله صلى الله عليه وسلم شيئا ثم قال: إنه قد قال، فمن قال: ما شاء الله فليقل معها: ثم شئت” / عبد الله بن یسار از قتیله بنت صیفی الجهنیه که گفت: حبری (عالمی) از احبار (علمای یهود) نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: ای محمد شماها چه قوم خوبی می بودید اگر شرک نمی ورزیدید. فرمود: سبحان الله چه شرکی؟ گفت: وقتی سوگند می خورید می گویید: سوگند به کعبه. پیامبر صلی الله علیه وسلم درنگی کرد سپس فرمود: هرکس از شما سوگند خورد پس به پروردگار کعبه سوگند بخورد. سپس آن یهودی گفت: ای محمد، شماها چه قوم خوبی بودید اگر برای خداوند همتایی قرار نمی دادید. گفت: سبحان الله! یهودی گفت: می گویید: اگر خدا و فلانی بخواهند. پس پیامبر صلی الله علیه وسلم درنگی کرد سپس فرمود: آنچه در گذشته می گفتید هیچ، اما از این به بعد هرکس گفت: «اگر خدا بخواهد»، پس به همراه آن بگوید: «سپس تو بخواهی
[11] السحب الوابلة علی ضرائح الحنابلة، ص 275. / فانّه کان إذا باینه احد و ردّ علیه و لم یقدر علی قتله مجاهرة یرسل إلیه من یغتاله فی فراشه أو فی السوق لیلا، لقوله بتکفیر من خالفه و استحلاله قتله.
یکی از ایراداتی که مخالفین منهج شیخ محمد بن عبدالوهاب رحمه الله و علمای نجد وارد می کنند این است که شیخ محمد بن عبدالوهاب رحمه الله حکمی که متعلق به کفار است را بر مسلمین تطبیق می دهند. و سخن دیگر اینکه جماعت دولت اسلامی بغدادی مجری تفکرات شیخ محمد بن عبدالوهاب و علمای نجد بوده اند و چیزی از خودشان نگفته اند. این سخنان تا چه اندازه صحت دارد؟
ج: محمد بن عبدالوهاب با مشرک خواندن مسلمین مخالف خود به صراحت آنها را تکفیر می کند. و مثال هم می آورد و می گوید : مثل کسانی که از عبدالقادر گیلانی و امثال او درخواست می کنند. [1] در این زمینه هم در نواقض دهگانه ای که می آورد غیر از حالت اکراه آنهم آنگونه که خودشان تعریف و محدود و مرز بندی کرده اند برای مسلمین سایر عذرهای معتبر شرعی چون جهل و تاویل قائل نیستند.[2]
شیخ احمد بن زينى دحلان (1231 ـ 1304ق) امام‌الحرمین، مفتی و فقیه شافعیه و صوفی مسلک معاصر محمد بن عبدالوهاب در مورد شیخ محمد بن عبدالوهاب می گوید: و حمل الآیات القرآنیة التی نزلت فی المشرکین علی اهل التوحید… [3] محمد بن عبدالوهاب کسی بود که آیات قرآن را که درباره مشرکان نازل شده بود بر اهل توحید حمل نمود…
محمد بن عبدالوهاب در رساله هفتم خود ردی بر ابن سحیم و پیروان او را می دهد و آن ها را تکفیر می کند و با استناد به سخن بهوتی در کتاب الاقناع می گوید: هرکس علی بن ابی طالب را به فریاد بخواند کافر است و هرکس در کفر او شک کند و او را تکفیر نکند کافر است پس حال آن شخص چگونه است که آن ها را مسلمان می داند و با موحدین به جدل می پردازد و موحدین را خوارج و کافر می نامد.[4]
Мушриклар аллох билан ўзларини ўртасига восита қўйиб олишади ва булар бизларни аллохга яқинлаштиради деб эътиқод қилишади. Аллох таоло ўзи билан махлуқини ўртасидаги хар қандай воситани қабул қилмайди ва бутпарастларнинг яқинлашиш бахонасида восита қилишларини хам рад қилиб айтадики:
У зотдан ўзга “дўстлар” ни ( худо) қилиб олган кимсалар: “ биз ( ўша худоларимизга) фақат улар бизни аллохга яқин қилишлари учунгина ибодат қилурмиз”,
Мана бу оятда аллох таоло мушрикларни аллохдан бошқага қилган ибодатларини маломат қилаётганини кўрамиз, у зот бу билан ўзига яқинлашиш учун қилинаётган ишларни маломат қилмаяпти ,чунки баъзида мўъмин кишини бирор мустахаб ё вожиб амали хам аллохга яқинлашишига боис бўлади ва бу амал шариатга мувофиқдир. Лекин агарда харом ё ширк амаллари билан аллох таолога яқинлашишни хохлайдиган бўлишса , биз бу ишни шариатга тўғри келмайди деб хисоблаймиз . Шундай экан баъзи бир амалларни восита қилиб аллохга яқинлашишни ўзи қайтарилмаган, балки ибодатларни илохаларга бериб қўйиш ва бу илохаларга аллохни рубубият ва бошқа хусусиятларини бериш шариатда қайтарилгандир.
مشرکلر الله بیلن اوزلرنی اورتسیگه واسیطه قوییب آلیشدی
مشرکلر الله بیلن اوزلرنی اورتسیگه واسیطه قوییب آلیشدی و بولر بیزلرنی الله گه یقنلشتردی دیب اعتقاد قیلیشدی. الله تعالی اوزی بیلن مخلوقینی اورتسیده گی هر قندی واسیطه نی قبول قیلمیدی و بوتپرستلرنینگ یقینلشیش بهانه سیده واسیطه قیلیشلرنی هم رد قیلیب ایته دیکی:
مشرکین برای خدا واسطه قرار می دادند و می گفتند اینها ما را به خدا نزدیک می کنند. خداوند هر گونه واسطه ای بین خودش و مخلوقش را نمی پذیرد و بهانه ی بت پرستها را هم در قرار دادن واسطه هائی که آنها را به خدا نزدیک کند رد می کند و می فرماید: وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى.
ج: اگر به دقت در آیه نگاه کنیم که می فرماید: وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى (زمر/3) کسانی که جز خدا سرپرستان و یاوران دیگری را برمی‌گیرند (می‌گویند:) ما آنان را عبادت نمی‌کنیم مگر به این دلیل که ما را به خداوند نزدیک کنند.
متوجه می شویم که در این آیه الله تعالی به نکوهش عبادت کردن مشرکین برای غیر الله پرداخته، نه به نکوهش تقرب و اموری که باعث تقرب به او می شوند؛ چون گاه مومن با امری واجب یا مستحب به الله تعالی تقرب می کند که امری شرعی و پسندیده است؛ اما چنانچه با حرامی یا با شرکی بخواهد به الله تعالی تقرب کند ما این تقرب را امری غیر شرعی و ناپسند می دانیم . پس ذات تقرب و قرار دادن وسیله جهت نزدیک کردن خود به الله ممنوع و ناپسند نیست، بلکه دادن عبادت به إله هائی که برای آنها حق ربویت یا سایر مختصات الله تعالی را به آنها داده اند ممنوع و غیر شرعی است.
