تقوای از الله یعنی چه؟ چگونه میزان تقوای خود را بسنجیم؟
(15 –قسمت)
به هر اندازه هم در این کار تلاش کنی به همان اندازه به موفقیت دنیا و قیامت نزدیک می شوی . به همین دلیل الله تعالی به صراحت می فرماید: « وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ » (ال عمران /179)«و اگر ايمان بياوريد و پرهيزگار شويد، پاداش بزرگي خواهيد داشت»
پاداش متقین در دنیا این است که :«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ…»(اعراف ۹۶)؛ «و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان میآوردند و تقوا پیشه میکردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها میگشودیم.»
و در مورد قیامت متقین هم می فرماید : « وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ » (یوسف /57) «و پاداش آخرت، براي كساني كه ( در دنيا ) ايمان ميآورند و پرهيزگاري ميكنند، بهتر است» یا می فرماید : إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ (قمر/54) قطعاً جای پرهیزگاران در باغها و کنار جویباران بهشتی است.
در این صورت نباید مثل عده ای این مفهوم شرعی «تقوا» را نیز پیچیده کرد، همچنانکه مفاهیم ساده ی دیگر را پیچیده و دست نیافتنی کرده اند. چقدر تابع مطلق شریعت الله هستی و از امور غیر شرعی درونی و ظاهری خود را محافظت می کنی به همان اندازه اهل تقوا هستی، و مرکزی هم که فرماندهی این امور را بر عهده دارد و تولید تقوای بیشتر می کند نفس توست که در سینه و قلب انسانهاست چنانچه رسول الله صلی الله علیه وسلم با اشاره به سینه اش سه بار فرمود:«التَّقْوَى هاهُنا»
5 .
پرهیز از الله و تقوا چگونه کامل می گردد؟ به همراه انجام و رعایت دستورات الله در مورد حلالها و پرهیز از حرامها و انجام سنتها و نوافل، دوری از اموری است که به اصطلاح متشابهات هستند.
در اینجا منظور از متشابهات چیزهائی هستند که نمی دانیم حلال هستند یا حرام . زمانی یک مومن متقی در چنین حالتی می افتد هیچ کاری نمی کند و انجامش نمی دهد و با احتیاط تامل می کند تا حکم آن چیز برایش مشخص و آشکار شود و تا آن زمان از آن چیز و از آن مساله ی عقیدتی یا عملی دوری می کند.
عده ای از علماء عنوان وَرَع را برای کسانی که چنین در برابر شبهه بایستند و مرتکب آن نشوند به کار برده اند و کسی چون ابو عبدالرحمن زاهد می گوید: «هرگاه بنده ای اهل وَرَع باشد؛ آنچه که وی را به شک اندازد رها کند و چیزی که او را به شک نیاندازد چنگ زند».[1]
رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید :« إِنَّ الْحَلَالَ بَيِّنٌ، والْحَرَامَ بَيِّنٌ، وبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ لَا يَعْلَمُهُنَّ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ فَقَدِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وعِرْضِهِ، ومَنْ وقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ وقَعَ فِي الْحَرَامِ، كَالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى، يُوشِكُ أَنْ يَقَعَ فِيهِ، أَلَا وإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، أَلَا وإِنَّ حِمَى اللَّهِ مَحَارِمُهُ، أَلَا وإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، وإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، أَلَا وهِيَ الْقَلْبُ»”[2] « «حلال واضح و آشکار است، و حرام واضح و آشکار است، و بین حلال و حرام امور شبههناکی است که بسیاری از مرم [حکم] آنها را [از اینکه حلال است و یا حرام] نمیدانند. کسی که از شبهات بپرهیزد، احتیاط دین و شرف خود را کرده است، و کسی که در شبهات بیافتد (ناخواسته) در حرام خواهد افتاد، مانند چوپانی است که گوسفندانش را در کنار منطقۀ ممنوعه میچراند، و بعید نیست که در منطقۀ ممنوعه داخل شود. و بدانید که برای هر پادشاه منطقۀ ممنوعهای است، [یعنی: جایی است که آن را قُرُق کرده است]، و بدانید که منطقۀ ممنوعه خداوند، چیزهایی است که آنها را حرام قرار داده است. و بدانید که در جسم انسان پاره گوشتی است که اگر خوب و صالح شد، همۀ جسم و صالح میشود، و اگر فاسد شد، همۀ جسم فاسد میشود، و بدانید که این پاره گوشت، (قلب) است» (ادامه دارد……)
[1] «جامع العلوم والحکم» (ص : ۱۱۷).
[2] أخرجه البخاري (52 )، ومسلم (1599)