“اِیککِی دار”نِی تَشخِیص بِیرِیش بُویِیچَه دُنیادَگِی مِعیارلَر.
(6-قیسم)
نَماز شَخصنِی مُسُلمان اِیکَنِینِی عَلامَتِیدِیر، اَذان وَ مَسجِد هَم “مَجهُول” بوُلگن اوُلَر دارُ الاِسلاممِی یا دارُ الکُفر اِیکَنِینِی بِیز بِیلمَیدِیگن مِنطَقَه لَرنِی دارُ الاِسلام اِیکَنِینِی عَلامَتِی بوُلَدِی. اِمامِی نَوَوِی وَ اِبنِ رَجَب حَنبَلِی هَم مَنَه بُو حَدِیثنِی اِستِناد قِیلگن حالدَه، جَنگ قِیلِیش اوُچُون کِیرِیشگن وَ اوُ مِنطَقَه لَرنِی دارُ الاِسلام یا دارُالکُفر اِیکَنِینِی، هَمدَه مُسُلمانلَر وَ اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه تِیگِیشلِیمِی یا یوُقمِی؟- بِیلمَیدِیگن مُجاهِدلَر اوُچُون تَشخِیص بِیرِیش مِعیارِینِی اَذان آوازِینِی اِیشِیتِیش دِیب بِیلَدِی. [1]
شُوندَی اِیکَن مَسَلَه لَرنِی طَتبِیق بِیرَیاتگن پَیتدَه، اَلبَتَّه حُکمنِی عِللَتِی، زَمان وَ مَکاننِی حِسابگه آلِیش کِیرَک، بُولمَسَم حُکم چِیقَرگن پَیتِیمِیزدَه خَطاگه یُول قوُیِیشِیمِیز مُومکِین. جِهاد وَ قوُراللِی جَنگ وَقتِیدَه بُو حُکمدَن بوُلگن عِللَت وَ اَذاننِی هَمدَه مَسجِدلَرنِی بارلِیگِی مِعیار قِیلِیب قوُیِیلِیشِیدَن مَقصَد، مُسُلمانلَرنِی قانِینِی حِمایَه قِیلِینِیشِی بوُلگن، اَگر خَیبَرگه اوُحشَش بُو مِنطَقَه دَگِیلَرنِی کافِر اِیکَنِی مُشَخَّص بُولَدِیگن بُولسَه وَ آرَدَه جَهل مَوجُود بوُلمَسَه، بُو نَرسَه لَرنِی مِعیار قِیلِیب اوُتِیرِیشگه هَم هاجَت قالمَیدِی.
اوُ دَورلَردَه اِسلام دِینِیگه کِیرگن کِیشِینِی هَر بِیرِی دِیننِی توُرت مَعنا وَ مَفهُومِینِی (1- حُکوُمَت قُدرَتِی،2- قانوُن وَ دَستوُرلَر،3- اِطاعَت وَ بُویسِینِیش،4- جَزالَش وَ مُکافات بِیرِیش) اِسلام دِینِیگه بِیرَردِی وَ اَگر بِیر کِیشِی فَلان مِنطَقَه نِی دارُ الاِسلام یا دارُ الکُفرلِیگِینِی بِیلمَیدِیگن بُولسَه، اَذان آوازِینِی اِیشِیتِیشِی یا مَسجِدنِی بارلِیگِی کِفایَه قِیلگن؛ مَنَه بوُلَر اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی وَ مُسُلمانلَر حاکِیمِیَتِینِی مَنَه بُو مِنطَقَه دَه حاکِم اِیکَنِیگه دَلِیل اِیدِی. شُو سَبَبلِی اَذان وَ شوُنگه اوُحشَش آشکار نَرسَه لَر اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی حاکِمِیَتِیگه وَ جَمِیعَتدَگِی مُسُلمانلَرنِی رَهبَرلِیگِیگه دَلِیل بُولگن، گاهِیدَه توُرلِی – هِیل اِسلامِی مَذهَبدَگِی اوُلامالَر دارُ الاِسلامنِی نَمُونَه لَرِی یا عَلامَتلَرِینِی ذِکر قِیلِیب اِیشارَه قِیلِیشَدِیکِی، “اوُلَرنِی زَمانِیدَه” مَنَه بُوندَی عَلامَتلَرگه اِیگه بوُلگن مَکانلَر دارُ الاِسلام دِیب حِسابلَنگن. اِمامِی مالِک مَذهَبِی هَم آشکار اَذان وَ اِقامَه قِیلِینِیشِینِی حُکم چِیقَرِیش اوُچُون عَلامَت دِیب بِیلِیشَدِی، شوُنگه اَساسلَنگن حالدَه “اوُشَه زَمانلَردَه” مُسُلمانلَرنِی خَوفسِیزلِیگِی هَم دارُ الاِسلامنِی نِشانَه لَرِیدَن بِیرِی بوُلگن، حَنَفِی مَذهَبِی بُو بارَدَه یَحشِیلَب، بَتَفصِیل توُشوُنتِیرگن. اَلبَتَّه بوُندَن باشقَه جُودَه کوُپ مَنبَعلَر هَم مَوجُود بوُلِیب، شُو مَضمُوندَگِی مَطلَبلَرنِی کِیلتِیرِیشگن، بَندَه اوُلَرنِی جَملَدِیم وَ اِنشا ءَالله دوُستلَرِیمِیز بُو مَطلَبلَرگه اِیشارَه قِیلِیب اِرایَه بِیرِیشَدِی. [2][3][4]
“اوُشَه زَماندَگِی” فِقه اَهلِینِی نَظَرِیدَگِی “خَوفسِیزلِیک” دِیننِی توُرت مَعنا وَ مَفهُومِینِی پِیادَه قِیلِیشدَگِی “خَوفسِیزلِیک” حِسابلَنگن، بَعضِیلَر اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی طَتبِیق قِیلِیشدَگِی “خَوف”نِی شَخصِی مَسَلَه لَردَگِی ” خَوفسِیزلِیک” دَرَجَه سِیدَه بوُرتتِیرِیب کوُرسَتِیشَدِی وَ باشقَه اوُرِینلَرنِی یاپِیب تَشلَماقچِی بوُلِیشَدِی وَ مَنَه بُو شَکلدَه “خَوفسِیزلِیک” مَفهُومِیدَن سِکوُلارِیستلَرنِی مَقصَدلَرِی یوُلِیدَه سُوئِستِیفادَه قِیلِیشَدِی.
(دوامی بار…..)
[1]نووی،یحیی بن شرف، المنهاج شرح صحیح مسلم، ج4، ص84؛ ، ابنرجب حنبلی، عبد الرحمن بن احمد، فتح الباری شرح صحیح البخاری، ج5، ص232.
[2] .(الاستذكار” (4/ 18) و”التمهيد/مرتب” (3/ 61) كلاهما لابن عبدالبر، و”الذخيرة” للقرافي (2/ 58) و”الدرر السنية” (12/ 127)، و “شرح الزرقاني” (1/ 148)، و”المنتقى” للباجي (1/ 133)، و “التاج والإكليل” للعبدري (1/ 451)، و”الفواكه الدواني” للنفراوي (1/ 171 ))
[3] بدائع الصنائع” كاساني (7/ 130)، “المبسوط” (10/ 114) و”شرح السير” (5/ 1073) )
[4] مثل: ابن عبد البر، يوسف، الاستذكار، تحقيق: سالم محمد عطا، محمد علي معوض، دار الكتب العلمية، بيروت، چاپ اوّل، 1421ق. ج1 ص371- قشیری نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقي، ناشر: دار إحياء التراث العربي، بیروت، ج1،ص288- نووي، يحيى بن شرف (م 676)، المنهاج شرح صحيح مسلم بن الحجاج، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ دوّم، 1392 هـ.ق.ج4،ص 84- ابن رجب حنبلي، عبد الرحمن بن أحمد (م 795)، فتح الباري شرح صحيح البخاري، مكتبة الغرباء الأثرية، المدينة النبوية، چاپ اوّل، 1417 هـ.ق ج 5،ص 232.- ابن حنبل شيباني، أحمد، مسند أحمد بن حنبل، تحقيق: شعيب الأرنؤوط وعادل مرشد و ديگران، مؤسسة الرسالة، چاپ اوّل، 1421ق.ج24،ص488./ در این صورت الحافظ أبي بكر الإسماعيلي می گوید: ويرون (أي أهل السنة) الدار دار إسلام لا دار كفر -كما رأته المعتزلة!- ما دام:1- النداء بالصلاة والإقامة بها ظاهرين،2- وأهلها ممكنين منها 3- آمنين»
یا صاحب “الدر المحتار” (4/ 356) می گوید: «ودار الحرب تصير دار الإسلام بإجراء أحكام أهل الإسلام فيها «كجمعة وعيد » یا صاحب “الدر الحكام” (1/ 331) به صراحت می گوید: ودار الحرب تصير دار إسلام بإجراء أحكام أهل الإسلام فيها؛ «كإقامة الجمع والأعياد»، وإن بقي فيها كافر أصلي. ابنُ عبد البر هم در “الاستذكار”می گوید: “ولا أعلمُ خلافًا في وجوبِ الأذانِ جملةً على أهل الأمصار؛ لأنّه مِن العلامة الدّالة الـمُفرِّقةِ بين دار الإسلام ودار الكفر”.