.
Мўъминларнинг дорул исломни баробаридаги вазифалари
(3-қисм)
Шубхасиз иймон келтириш ва куфрдан аллох ва росули сари қочиб ўтишлик, хамма нарсани пойдевори ва хар бир шахсни хаётида рўй бериши мумкин бўлган энг мухим воқеадир, аммо қуръон оятларидаги хижрат ва мухожир хақидаги дорул исломга алоқаси бўлган сухбатлардан бўлган манзур, бир макондан бошқа бир маконга иймонни мухофизат қилиш ва аллохни шариатидаги дастурларга амал қилишни химоя қилиш учун қилинадиган зохирий хажратдир. Мисол тариқасида келтирадиган бўлсак, аллох таоло мархамат қиладики:
وَمَن يَخْرُجْ مِن بَيْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلى اللّهِ (نساء/ 100).
“кимки аллох ва уни росули сари хижратни қасд қилиб уйидан чиқса, сўнг унга ўлим етса, уни ажри аллохни зиммасида қатъийдир”.
Дорул куфрдан “дорул ислом”га қилинган хижрат шахснинг мўъмин эканини нишонаси,белгиси бўлади, узрли бўлган кишилардан ташқари албатта. Чунки аллох йўлида жиход қилиш “дорул ислом” ташкил бўлгандан сўнг шахснинг мўъмин эканини аслий нишонаси,белгиси хисобланади, хижрат қилмасдан ва “дорул ислом” ни хокимияти остига ўтмасдан туриб мана бу жиходни ташкил қилиб бўлмайди. Демак хижратсиз вожиб бўлган жиход хам амалга ошмайди
« وَمَا لاَ يَتِمُّ الْوَاجِبُ إِلاَّ بِهِ؛ فَهُوَ وَاجِبٌ»
Бу суратда шахс жиход қилишга имкон топиши ва мусулмонларни кўпайиши учун, шахсга дорул куфрдан “дорул ислом” сари хижрат қилишлик барча исломий мазхабларни наздида вожибдир, магар шахс узрга эга бўлса ёки “дорул ислом”ни масъуллари томонидан унга дорул куфрда вазифалар топширилган бўлса ва уни у ерда қолишидаги манфаъат хижратдан кўра кўпроқ бўлса ва у ерда хам ўзини жиходий амалларини давом эттира олса мумкин бўлади. [1]
Мусулмон бўлган кофирлар хам мадинага хижрат қилишни ўрнига ўзларини минтақаларида қолиб закотларини беришарди,хақиқатда эса улар яшаётган минтақалар “дорул ислом”ни бир қисмига айланган яъни одатда “дорул ислом”ни янги озод бўлган чегараларига кирарди. Бу минтақалар ташқи кофирларнинг хамла қилиш хатарига хам дучор бўларди, улар ўз диёрларида қолиш ёки у ердан “дорул ислом” ни ё пойтахтни ичига кўчиш бўйича ихтиёрга эга эдилар. Яъни “дорул ислом” ни бир қисмидан “дорул ислом”ни бошқа бир қисмига кўчиб ўтиш бўларди. Шунга асосланган холда Мовардий хавийда айтадики:
فَأَمَّا الْهِجْرَةُ فِي زَمَانِنَا فَتَخْتَصُّ بِمَنْ أَسْلَمَ فِي دَارِ الْحَرْبِ فِي الْهِجْرَةِ مِنْهَا إِلَى دَارِ إِسْلَامٍ، وَلَا تَخْتَصُّ بِدَارِ الْإِمَامِ .
Бизни замонимизда хижрат дорул харбдаги мусулмонларга тегишлидир, улар у ерлардан “дорул ислом”га хижрат қилишлари керак, бу рахбарни ва имомни диёрига хос қилинмаган.
Имоми Шавконий рохимахуллох нақл қиладики, ибни Арабий “бахр”да айтадики: дорул куфрдан дорул исломга хижрат қилиш мусулмонларни ижмоъси бўйича вожибдир, росулуллох саллаллоху алайхи васалламни замонларида бу фарз бўлган эди. [2]
Мўъмин шахс қуръон оятлари ва сахих суннатни асосига кўра хижрат амрига нисбатан икки холатда бўлиши мумкин:
1-Дорул куфрда аллохни шариатидаги қонунларга амал қилишни ва динини ошкор қилишга қодир бўлмаса,аммо хижрат қилишга қодир бўлса.
Шавконий ибни Арабийдан у эса “муснади бизор” деб маъруф бўлган бахруз заххар китобини сохиби Аби Бакр ибни Амр бизордан нақл қилиб барча уламолар ижмоъ қилган нарсалар хақида сухбат қилишича, хижрат мана бундай холатда “вожибул айн” бўлади ва агар кимки хижрат қилмаса дунё ва қиёматда уни оқибатларини кутаверсин, аллох таоло бундай қавмларни дунёвий хаётдан кейинги оқибати хақида мархамат қиладики:
إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ
Албатта мусулмонлар билан хижрат қилмасдан кофирлар қўл остида яшашга рози бўлиш билан ўз жонларига жабр қилган кимсаларнинг жонларини олиш чоғида фаришталар уларга: “қандай холда яшадингиз?”-деганларида: “биз бу ерда чорасиз бечоралар эдик”,дедилар. (Шунда фаришталар): “хижрат қилсанглар аллохни ери кенг эди-ку?! (нега дину иймонларингиз йўлида бу юртдан хижрат қилмадинглар?) –дейишди. Бундайларнинг жойлари жаханнамдир. қандай ёмон жойдир у!
Мана бундай холатда агар қиз ёки аёл киши у билан бирга хижрат қилишга махрам топа олмаса ва хижрат қилиш йўлларини яхши билса хотиржам бўлса ва хижрат қиладиган йўлида жонини омон бўлишига хотиржам бўлса ,хатто хижратни хатарлари,мушкилотлари дорул куфрда яшашни хатаридан,мушкилотларидан камроқ бўлса, ёлғиз хижрат қилиш унга худди намоз ва рўзадек вожибул айн бўлади. Чунки динни хифз қилиш хам намоз ва рўзага ўхшаш бошқа бировларни рухсати керак бўлмайдиган вожиб хисобланади,бу ерда эркак ва аёлни ўртасида фарқ йўқдир.
(давоми бор……)
[1] كشاف القناع 3/ 43 / منصور البهوتي می گوید: “وتجب الهجرة على من يعجز عن إظهار دينه بدار الحرب وهى ما يغلب فيها حكم الكفر”
[2] صاحب نيل الأوطار زیر مساله ی “مساكنة الكفار” می گوید: وقال ابن العربي: الهجرة هي الخروج من دار الحرب إلى دار الإسلام، وكانت فرضا في عهد النبي صلى الله عليه وسلم واستمرت بعده لمن خاف على نفسه والتي انقطعت أصلا هي القصد إلى حيث كان. امام شوکانی نقل می کند که ابن العربی در “البحر” می گوید: أن الهجرة عن دار الكفر واجبة إجماعا، حيث حمل على معصية فعل أو ترك أو طلبها الإمام بقوته لسلطانه، وقد ذهب جعفر بن مبشر وبعض الهادوية إلى وجوب الهجرة عن دار الفسق، قياسا على دار الكفر، وهو قياس مع الفارق، والحق؛ عدم وجوبها من دار الفسق لأنها دار إسلام، وإلحاق دار الإسلام بدار الكفر بمجرد وقوع المعاصي فيها على وجه الظهور ليس بمناسب لعلم الرواية ولا لعلم الدراية، وللفقهاء في تفاصيل الدور والأعذار المسوغة لترك الهجرة مباحث ليس هذا محل بسطها
.