بِسمِ الله وَالحَمدُ لِله، اَمّا بَعَد: اَلسَّلامُ عَلَیکُم وَ رَحمُةُ الله وَ بَرکاتُه / 11 بوُلِیم:
دارُ الکُفرلَرنِی نَوعلَرِی وَ دارُ الاِسلامنِی دارُ الکُفرگه اَیلَنِیشِی (2)
(1-قیسم)
شافِیعِیلَر:
اِبنِ قُدَّامَه رَحِمَهُ الله اِمامِی شافِیعِی رَحِمَهُ الله نِی اوُزِیدَن نَقل قِیلَدِیکِی: بِیر دِیارنِی اَهلِی مُرتَد بوُلسَه وَ اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی اَحکاملَرنِی اوُرنِیگه جَمِیعَتدَه اوُزلَرِینِی اَحکاملَرِینِی پِیاده قِیلِیشسَه، مَنَه بُو دِیار دارُ الحَربگه اَیلَنَدِی….اوُلَرنِی ماللَرِینِی غَنِیمَتگه آلِیش بُویِیچَه وَ …….اَبُو بَکر صِیدِّیق اوُلَر بِیلَن جَنگ قِیلگن مُسَیلَمَه یِی کَذّابنِی دِیارِیگه اوُحشَش بوُلَدِی……شُو یِیردَه اَیتَدِیکِی: شافِیعِی شوُندَی دِیدِی. [1]
اِبنِ حَجَر الهَيتَمِي رَحِمَهُ الله اَیتَدِیکِی: بِیر دِیارنِی اِسلامِی یاکِی حَربِی دِیب ناملَشلِیک، صِیفَتلَش عارِضِی صِیفَت بُولِیب بُو دِیارگه حاکِم بُولگن اَحکاملَرنِی اوُزگرِیشِی بِیلَن اوُزگرِیب توُرَدِی، اَمّا مَنَه بُو صِیفَتنِی اوُزگرمَیدِی ثابِت دِییدِیگن کِیشِیلَرنِی سُوزلَرِی توُغرِی اِیمَس. [2]
بُو اَندَلوُسگه اوُحشَیدِی اَوَّلدَه دارُ الکُفر اِیدِی، سُونگ فَتح قِیلِینگچ دارُ الاِسلامگه اَیلَندِی، اوُندَن کِییِین کافِرلَر تامانِیدَن باسِیب آلِینگندَن سُونگ یَنَه دار ُالکُفر بوُلَدِی. اَلبَتَّه اِبنِ حَجَر هَیتَمِی رَحِمَهُ الله “تخفة المهتاج” دَه مَنَه بُو جُملَه لَرنِی فَقَط بِیر قِیسمِیگه اِعتِقاد قِیلَدِی حالاص، اوُ کِیشِینِی اِعتِقادِی بُویِیچَه، دارُ الکُفر دارُ الاِسلامگه اوُزگرَه آلَدِی، اَمّا دارُ الاِسلام دارُ الکُفرگه اَیلَنمَیدِی، اوُ کِیشِی اَیتَدِیکِی: هَر قَندَی دِیارگه دارُ الاِسلام حُکمِی بِیرِیلگندَن سُونگ، اوُ مُطلَقا دارُ الکُفرگه اَیلَنمَیدِی. [3]
بَعضِی بِیر شافِیعِیلَرنِی سوُزلَرِیدَگِی اِیککِی هِیللِیکنِی سَبَبِی، اوُلَرنِینگ رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلَّمنِی سُوزلَرِیدَن چِیقَرگن توُشوُنچَه لَرِیدِیر، پَیغَمبَرِیمِیز مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی: «الإسلامُ يَعْلُو و لايُعْلَى» اوُلَر بوُندَن شوُندَی حُلاصَه چِیقَرِیشگنکِی، آلدِین دارُ الاِسلام بُولگن هَر قَندَی دِیار دارُ الکُفرگه اَیلَنمَیدِی. شافِیعِی مَذهَبِیدَگِی شَربِینِی رَحِمَهُ الله گه اوُحشَگنلَر اَیتَدِیکِی: حَتّی اَگر کافِرلَر طَرسُوسگه اوُحشَگن اوُندَگِی ساکِن اَهالِی مُسُلمان بوُلگن دِیارلَرنِی باسِیب آلِیشسَه هَم، بُو دِیار دارُ الحَربگه اَیلَنمَیدِی. [4][5]
مَنَه بُو توُشوُنچَه بُویِیچَه، کافِرلَر تامانِیدَن اِیشغال قِیلِیب آلِینگن دِیار اگرچِی مَنَه بُو آزاد قِیلِینِیش اوُزاق مُدَّتگه چوُزِیلسَه هَم، یَنَه قَیتَه دَن مُسُلمانلَرگه، اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه قَیتَرِیلِیشِی کِیرَک. مَنَه بُو اِیشلَرنِی بَرچَه سِی شوُنِینگ اوُچوُنکِی، بِیر پَیتلَر اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی حاکِیمِیَتِی آستِیدَه بُولگن، اوُنِی حاکِمِیَتِی مُسُلمانلَرنِی قوُلِیدَه بُولگن دِیار هَرگِیز کافِرلَرنِی موُلکِیگه اَیلَنِیب قالمَیدِی، بَلکِی باسِیب آلِینگن وَ بِیر کوُن کِیلِیب مُسُلمانلَرگه قَیتَرِیلِیشِی وَ بِیر کوُن یَنَه مُسُلمانلَرگه قَیتَرِیلِیب اوُ یِیردَه اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر اِجرا قِیلِینِیشِی کِیرَک بوُلگن دِیار حِسابلَنَدِی، بُو دِیارنِی حُکمِی اوُشَه “آلدِینگِی حُکمگه” کوُرَه یَعنِی هَنُوز اِجرا قِیلِینمَگن حالَتِی بُویِیچَه بُولدِی. [6]
مَنَه بُو صُورَتدَه: شافِیعِیلَرنِی بَعضِیسِی قوُیِیدَگِی حَدِیثنِی اِستِناد قِیلگن حالدَه: الإسلامُ يَعْلُو ولا يُعْلى[7]، اوُلَر شوُنگه اِعتِقاد قِیلِیشَدِیکِی، دارُ الاِسلام هَر قَندَی شَرائِطدَه دارُ الکُفر یا دارُ الحَربگه اَیلَنمَیدِی، اوُلَر اِسلامنِی هِیچ قَچان مَغلوُب بوُلمَیدِیگن غالِب دِیب بِیلِیشَدِی؛ حَتّی بَعضِیلَر مَنَه بُو حَدِیثگه اَساسلَنگن شَهَرلَرِیدَن بِیرِینِی اِیگللَب آلِیشسَه وَ اوُ یِیردَه مُسُلمانلَر مَوجُود بُولمَسَه، مَنَه بُو مِنطَقَه بَرِیبِیر دارُ الکُفرگه اَیلَنِیب قالمَیدِی؛ چوُنکِی بُو یِیردَگِی حُکمِی اِستِیلا آلدِینگِی غَلَبَه گه کوُرَه چِیقَرِیلَدِی. [8]
اِمامِی نَوَوِی رَحِمَهُ الله “لَقِیطنِی” اَحکاملَرِینِی بَیان قِیلماقچِی بوُلگندَه دارُ الاِسلام اوُچُون اوُچ حالَتنِی کِیلتِیرَدِی، اوُچِینچِی حالَتدَه اَیتَدِیکِی: مُسُلمانلَر یَشَب سُونگ اوُ یِیرنِی تَرک قِیلِینگن وَ اوُلَردَن کِییِین کافِرلَر اِیگللَب آلگن دِیار. [9]
بُونِی کِیتِیدَن اِمامِی نَوَوِی رَحِمَهُ الله اوُزِینِی مَنَه بُو سوُزِیگه اِیضاح بِیرِیب اَیتِیشِیچَه، شافِیعِیلَرنِی بَعضِیسِی مَنَه شُو دَلِیلگه کوُرَه دِیارلَرنِی دارُ الاِسلامنِی جُملَه سِیدَن دِیب حِسابلَشَدِی، چوُنکِی مُسُلمانلَرنِی قَدِیمدَگِی حُکمرانلِیکلَرِی حُکمنِی دَوام اِیتِیشِی اوُچُون کِفایَه قِیلَدِی، اِینگ آخِیرگِی شافِیعِی مَذهَبِیدَگِیلَرنِی بَعضِیسِی اَیتَدِیکِی، مَنَه بُو حُکم مُسُلمانلَرنِی مَنع قِیلِیشمَگوُنِیچَه اوُز کوُچِیدَه توُرَدِی، اَگر مُسُلمانلَرنِی مَنع قِیلَدِیگن بوُلِیشسَه دارُ الکُفرگه اَیلَنَدِی. [10]
(دوامی بار…….)
[1]ابن قدامه ، المغني (شرح مختصر الخرقي) – ج12 ص 284(7105) / فَصْلٌ: وَمَتَى ارْتَدَّ أَهْلُ بَلَدٍ، وَجَرَتْ فِيهِ أَحْكَامُهُمْ، صَارُوا دَارَ حَرْبٍ فِي اغْتِنَامِ أَمْوَالِهِمْ، وَسَبْيِ ذَرَارِيِّهِمْ الْحَادِثِينَ بَعْدَ الرِّدَّةِ، وَعَلَى الْإِمَامِ قِتَالُهُمْ، فَإِنَّ أَبَا بَكْرٍ الصِّدِّيقَ – رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ – قَاتَلَ أَهْلَ الرِّدَّةِ بِجَمَاعَةِ الصَّحَابَةِ، وَلِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَمَرَ بِقِتَالِ الْكُفَّارِ فِي مَوَاضِعَ مِنْ كِتَابِهِ، وَهَؤُلَاءِ أَحَقُّهُمْ بِالْقِتَالِ؛ لِأَنَّ تَرْكَهُمْ رُبَّمَا أَغْرَى أَمْثَالَهُمْ بِالتَّشَبُّهِ بِهِمْ وَالِارْتِدَادِ مَعَهُمْ، فَيَكْثُرُ الضَّرَرُ بِهِمْ. وَإِذَا قَاتَلَهُمْ، قَتَلَ مَنْ قَدَرَ عَلَيْهِ، وَيَتْبَعُ مُدْبِرَهُمْ، وَيُجْهِزُ عَلَى جَرِيحِهِمْ، وَتُغْنَمُ أَمْوَالُهُمْ. وَبِهَذَا قَالَ الشَّافِعِيُّ.
[2] «تحفة المحتاج بشرح المنهاج» (12/108-109) /وهذا الوصف للدار -وهو كونها إسلاميّة أو حربيّة- وصفٌ عارضٌ يتغير بتغير غلبة الأحكام التي تجري فيها، وأما قول من قال إنها ثابتة لا تتغير فغير صحيح.
[3]تحفة المحتاج في شرح المنهاج، أحمد بن حجر الهيتمي، تحقيق جماعة من العلماء، المكتبة التجارية الكبرى، القاهرة./ (9/269)./ ما حُكم بأنّه دارُ إسلامٍ لا يصير بعد ذلك دارَ كفرٍ مطلقًا
[4] “تحفة المحتاج” (8 / 82)، و”أسنى المطالب” (4 / 204)
[5]شمس الدین محمد الخطیب الشربینی ، مغني المحتاج إلى معرفة معاني ألفاظ المنهاج – ج 2 ص465 / ولو غلب الكفار على بلدة يسكنها المسلمون كطرسوس لا تصير دار حرب .
[6]و الرّملي در “نهاية المحتاج”می گوید: “ومِنها -أي: مِن دار الإسلام- ما عُلم كونُه مسكنًا للمسلمين، ولو في زمنٍ قديمٍ، فغلب عليه الكفّارُ كقرطبةَ؛ نظرًا لاستيلائنا القديم”.
[7] أخرجه الروياني في ((مسنده)) (783)، والدارقطني (3/252)، وأبو نعيم في ((تاريخ أصبهان)) (1/92)
[8] هیتمی، ابنحجر، تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، ج9، ص269.
[9]العزيز شرح الوجيز (الشرح الكبير) 1-14 ج7 / کتاب القطی – احکام القیط ص 403 / أحدها : دار يسكنها المسلمون فاللقيط الموجود فيها مسلم وإن كان فيها أهل ذمة تغليباً للإسلام. الثاني : دار فتحها المسلمون وأقروها في يد الكفار بجزية فقد ملكوها أو صالحوهم ولم يملكوها ، فاللقيط فيها مسلم إن كان فيها مسلم واحد فأكثر، وإلا فكافر على الصحيح . الثالث : دار كان المسلمون يسكنونها ثم جلوا عنها وغلب عليها الكفار
[10] وأما عد الأصحاب الضرب الثالث دار إسلام فقد يوجد في كلامهم ما يقتضي أن الاستيلاء القديم يكفي لاستمرار الحكم ، ورأيت لبعض المتأخرين تنزيل ما ذكروه على ما إذا كانوا لا يمنعون المسلمين منها فإن منعوهم فهي دار كفر