حَوفسِیزلِیکنِی تَأمِینلَش اَصلِی (3) (20 بُولِیم)
(6-قیسم)
بَرچَه اِسلامِی وَ غَیرِی اِسلامِی مَنبَعلَردَه حَربِی وَ مُدِیرِیَت اِیشلَرِیدَگِی بوُیرُوق وَحدَتِی، دَستُور وَحدَتِی قَبوُل قِیلِینگن اوُصُوللَردَن حِسابلَنَدِی، هَمَّه شَرعِی مَنبَع لَردَه آچِیق- آیدِین کوُرِینِیب توُرگنِیدِیک، دَستوُر وَحدَتِی اَفضَل “اوُچ اَبزاردَن” بِیرِینِینگ اِمامِی وَ رَهبَرِیگه تِیگِیشلِیدِیر، مَنَه بُو بوُیرُوق وَحدَتِی بُولَدِی.
مَنَه شُو شَکلدَه مُؤمِنلَر رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّمنِی زَمانلَرِیدَه مُنافِقلَر توُدَه سِیگه خِلاف رَوِیشدَه بوُیرُوق وَحدَتِیگه، دَستوُر وَحدَتِیگه اِیگه بُولِیشگن، بَقَرَه سوُرَه سِیدَگِی «سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا» مَوضُوعسِینِی اوُشلَگن اِیدِیلَر، اوُنِی مَعناسِی “اِیشِیتدِیک وَ اِطاعَت قِیلدِیک” بُولَدِی. شُو سَبَبلِی هَم جِهاد وَ باشقَه اِیشلَر بُویِیچَه عِذن بِیرِیش فَقَط اِمامگه، رَهبَرگه تِیگِیشلِی بُولگن. مِثال طَرِیقَه سِیدَه اَیتِیلسَه، نُسَیبَه رَضِیَ الله عَنهاگه اوُحشَگن عَیاللَر قوُراللِی جَنگلَردَه قَتنَشِیشگن وَ اوُلَرنِینگ جَنگلَردَه قَتنَشِیشلَرِیگه شَرعِی قَرشِیلِیک هَم قِیلِینمَگن یاکِی اُمُّ سُلَیمگه اوُحشَگن عَیاللَر هَم حُنَین کوُنِیدَه اوُزِی بِیلَن بِیرگه حَنجَر آلِیب یُورگن اِیدِی، « أنَّ أُمَّ سُلَيْمٍ اتَّخَذَتْ يَومَ حُنَيْنٍ خِنْجَرًا» رسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی: “مَنَه بُو حَنجَر نِیمَه اوُچُون؟” فَقالَ لَهَا رَسولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عليه وَسَلَّمَ: ما هذا الخِنْجَرُ؟ اَیتدِیکِی: اَگر سِکوُلارِیستلَر (مُشرِکلَر) دَن بِیرارتَه سِی مِینگه یَقِینلَشسَه بُو بِیلَن اوُنِی قارنِینِی یارِیش اوُچُون حَنجَرنِی آلگندِیم. قالَتْ: اتَّخَذْتُهُ إنْ دَنَا مِنِّي أَحَدٌ مِنَ المُشْرِكِينَ، بَقَرْتُ به بَطْنَهُ ، رسول الله صلی الله علیه وسلم کوُلَه باشلَدِیلَر. فَجَعَلَ رَسولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عليه وَسَلَّمَ يَضْحَكُ.[1]
شُونگه قَرَمَسدَن رَسُول اَلله صَلی الله علیه وسلم بَیان قِیلَدِیلَرکِی، عَیاللَر جِهادنِی اوُرنِیگه حَج وَ عُمرَه گه بارَه آلِیشَدِی؛ شوُ سَبَبلِی هَم اُمَّ المُؤمِنِین عائِشَه رَضِیَ الله عَنها جِهادگه چِیقِیشگه رُحصَت سُورَگن پَیتلَرِیدَه، دارُ الاِسلامنِی اِمامِی وَ رَهبَرِی بوُلگن رَسُول الله صلی الله علیه وسلم اوُ کِیشِیگه مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی: جِهَادُكُنَّ الحَجُّ[2]، یَعنِی سِیزلَرنِی جِهادِینگِیز حَج قِیلِیشدِیر، لِیکِن شوُنگه قَرَمَسدَن باشقَه عَیاللَرنِی قوُراللِی طَلَب جِهادِیدَه قَتنَشِیشدَن مَنع قِیلگن اِیمَسلَر. اِبنِ عُمَرنِی اَیتِیشِیچَه مِین 14 یاشلِی بالَه اِیدِیم، رَسُول الله صلی الله علیه وسلمدَن جِهادگه چِیقِیشگه رُحصَت سُورَدِیم، اوُ کِیشِی مِینگه رُحصَت بِیرمَدِیلَر، مَنَه بُو شَکلدَه رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلَّمنِی صَحابَه لَرِی جَنگدَه قَتنَشِیش شَرائِطِیگه اِیگه اِیکَنلِیگِی یا اِیگه بوُلمَگنلِیکلَرِینِی بِیلِیشمَسدِی، شوُنِینگ اوُچُون هَم دارُ الاِسلامنِی اِمامِی بوُلگن رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلَّمدَن تَکلِیفلَرِینِی تَعیِین قِیلِیشنِی سُورَه شَردِی. شُونگه اَساسلَنگن حالدَه اَهلِی سُنَّت وَ جَماعَت دِیب مَعرُوف بوُلگن بَرچَه مَذهَبلَر شوُنگه اِتِّفاق قِیلِیشگنکِی، جِهادگه رُحصَت بِیرِیش وَ تَکلِیفنِی تَعیِین قِیلِیشلِیک، اَفضَل “اوُچ اَبزاردَن” بِیرِینِی رَهبَرِی یاکِی دارُ الاِسلامنِی اِمامِی وَ رَهبَرِینِی قوُلِیدَه دِیر. [3]
رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلّم دارُ الاِسلامنِی، اِسلامِی حُکوُمَتنِی اِمامِی صِیفَتِیدَه طَلَب، دَعوَت، باشلَنغِیچ جِهادِی پَیتِیدَه اَیتدِیلَرکِی: «ارْجِعْ إِلَیْهِمَا فَاسْتَأْذِنْهُمَا فَإِنْ أَذِنَا لَکَ فَجَاهِدْ وَإِلَّا فَبِرَّهُمَا»[4] اوُلَرنِی آلدِیگه (آتَه – آنَه نگنِی) قَیتِیب بار وَ اوُلَردَن رُحصَت سُورَه، اَگر رُحصَت بِیرِیشسَه جِهادگه بار وَ رُحصَت بِیرِیشمَسَه اوُلَرگه یَحشِیلِیک قِیل”، دِققَت قِیلَدِیگن بُولسَک طَلَب جِهادِیدَه آتَه – آنَه نِی یاکِی قَرض اِیگه سِینِی رُحصَتِی لازِم بُولَدِی، مَنَه شُو حالَتدَه قِیاس قِیلِینَدِیگن بُولسَه ، اَفضَل “اوُچ اَبزاردَن” بِیرِینِینگ اِمامِی وَ رَهبَرِینِی رُحصَتِی بُوندَن کوُرَه مُقَدَّمراق بُولَدِی.
- حَنبَلِی مَذهَبِیدَگِی اِبنِ قُدّامَه رَحِمَهُ الله اَیتَدِیکِی: جِهاد اِیشلَرِی اِمامگه وَ اوُنِی اِجتِهادِیگه تاپشِیریلگن، عاددِی حَلق وَ اوُنِی قوُل آستِیدَگِیلَر مَنَه بُو بارَدَه اوُنِی رَعیِیگه، نَظَرِیگه اِطاعَت قِیلِیشلَرِی لازِم. [5]
- اِمامِی قُرطَبِی رَحِمَهُ الله هَم اَیتَدِیکِی: سَرِییَه وَ گوُرُوهلَر اِمامنِی رُحصَتِیسِیز جِهادگه چِیقَه آلِیشمَیدِی. [6]
- اِمامِی بَهُوتِی رَحِمَهُ الله اَیتَدِیکِی: رَهبَر وَ اَمِیرنِی عِذنِیسِیز، رُحصَتِیسِیز غَزاتگه، جِهادگه چِیقِیش دُرُست اِیمَس، چوُنکِی اوُ جَنگدَن آگاهراقدِیر، جِهاد وَ اوُنگه دَستوُر بِیرِیش هَم اوُنگه تاپشِیرِیلگن. اِمامِی حَجاوِی رَحِمَهُ الله اَیتَدِیکِی: جِهادنِی اَمرِی اِمام وَ اوُنِی اِجتِهادِیگه تاپشِیرِیلگن، حَوالَه قِیلِینگن، چوُنکِی اوُ آدَملَرنِی اَحوالِیدَن آگاهراق وَ دُشمَننِینگ اوُزاق وَ یَقِینلِیگِی بُویِیچَه هَم اوُلَرنِی دَرَجَه لَرگه اَجرَتَه آلَدِیگن شَخص حِسابلَنَدِی. [7]
(دوامی بار…..)
[1]مسلم1809 / أنَّ أُمَّ سُلَيْمٍ اتَّخَذَتْ يَومَ حُنَيْنٍ خِنْجَرًا، فَكانَ معهَا، فَرَآهَا أَبُو طَلْحَةَ، فَقالَ: يا رَسولَ اللهِ، هذِه أُمُّ سُلَيْمٍ معهَا خِنْجَرٌ، فَقالَ لَهَا رَسولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عليه وَسَلَّمَ: ما هذا الخِنْجَرُ؟ قالَتْ: اتَّخَذْتُهُ إنْ دَنَا مِنِّي أَحَدٌ مِنَ المُشْرِكِينَ، بَقَرْتُ به بَطْنَهُ، فَجَعَلَ رَسولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عليه وَسَلَّمَ يَضْحَكُ، قالَتْ: يا رَسولَ اللهِ، اقْتُلْ مَن بَعْدَنَا مِنَ الطُّلَقَاءِ انْهَزَمُوا بكَ؟ فَقالَ رَسولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عليه وَسَلَّمَ: يا أُمَّ سُلَيْمٍ، إنَّ اللَّهَ قدْ كَفَى وَأَحْسَنَ./ از انس رضی الله عنه نقل شده كه در روز حنين ام سليم خنجری به همراه داشت، ابو طلحه او را ديد و گفت: اي رسول خدا ام سليم به همراه خود خنجری دارد، رسول الله صلی الله علیه و سلم به ام سليم فرمود: “اين خنجر چيست؟” گفت: “آن را برداشته ام تا اگر يكی از مشركان به من نزديك شد با آن شكمش را پاره كنم”. رسول الله صلی الله علیه و سلم شروع به خنديدن كرد. آن زن گفت: “يا رسول الله! من بردگانی (طلقاء:مكيان كافر) را كه از تو شكست خورده¬اند، می¬كشم”. پس رسول صلی الله علیه و سلم فرمودند: “اي ام سليم! همانا خداوند ما را بس است و هر كار را به درستي انجام مي¬دهد”
[2]رواه البخاري 2875
[3]ابن عمر رضي الله عنه يقول عرضت على النبي صلى الله عليه وسلم وأنا ابن أربع عشر فلم يجزني [ رواه البخاري ]
[4]ابوداود2530
[5]المغني 16-13 /المغنى لابن قدامة. مكتبة الرياض. 8/352 و 364: أمر الجهاد موكول للإمام واجتهاده ويلزم الرعية طاعته فيما يراه من ذلك / وقال في موضع آخر من الكتاب نفسه (ولا يخرجون ـ أي للجهاد ـ إلا بإذن الأمير لأن الحرب موكول إليه، وهو أعلم بكثرة العدد وقلتهم، ومكامن العدو وكيدهم، فينبغي أن يرجع إلى رأيه لأنه أحوط للمسلمين). / مسائل الإمام أحمد رواية حرب الكرماني 392 : أربع من أمر الإسلام إلى السلطان : الحكم و الفيء و الجهاد و الجمعة / ابن تيمية می گوید : [ ويرون – يعني أهل السنة – إقامة الحج و الجهاد و الجمع مع الأمراء أبراراً كانوا أو فجاراً ] ( مجموع الفتاوى 3/158) و کسانی چون الإمام الطحاوي وابن المديني و أبو زرعة وأبو حاتم الرازيين و الإمام أحمد بن حنبل و بسیاری دیگر از بزرگان چنین چیزی را گفته اند.
وقال أيضاً : [ الجهاد لا يقوم به إلا ولاة الأمور ] ( منهاج السنة 6:118)
[6]لا تخرج السرايا إلا بإذن الإمام ليكون متجسساً لهم عضداً من ورائهم وربما احتاجوا إلى درئه ( الجامع لأحكام القرآن 5/177)
[7]لا يجوز الغزو إلا بإذن الأمير ؛ لأنه أعرف بالحرب و أمره موكول إليه ( كشف القناع 3:72)