مصداقهای دارالاسلام در دنیای معاصر (1) (قسمت 25)
(6-قسمت)
در اینجا ما زمانی که با استناد به تمام منابع شرعی متوجه شدیم که فلان سرزمین دارالاسلام یا دارالکفر است دیگر نیازی به مقایسه ی محتوای قالبهای حکومتی آنها نیست اما می توانیم خود قالبها را همچون یک ابزار با هم مقایسه کنیم . مثلاً قالب توزیع ثروتی که کمونیستها و سرمایه دارها و مسلمین از آن استفاده می کنند را می توانیم به عنوان سه قالب مختلف با هم مقایسه کنیم؛ دقیقاً چگونه فلان ابزار و ماشین و هواپیما و قطار و تکنولوژی پزشکی و امنیتی و نظامی را با هم مقایسه می کنیم و اصلاً کاری به عقیده و مذهب استفاده کننده ها و حتی تولید کننده های آنها نداریم.
ساده تر عرض کنم ما می توانیم مثلاً سیستم مدیریتی راه آهن و قطارهای عربستان سعودی را با سیستم مدیریتی راه آهن و قطارهای ژاپن یا روسیه یا آمریکا و یا سایر دول اروپائی مقایسه کنیم و کاری به عقاید مدیران و افرادی که در این قطارها جابجا می شوند نداشته باشیم اما در عوض از تجربیات و مطالعات و تکنولوژی کشورهای مختلف در فرایند هدف گذاری و برنامه‌ریزی استفاده ی شرعی کنیم.
به عنوان مثالی دیگر زمانی که در مورد دو سبک مدیریتی آمریکا و ژاپن صحبت می شود و جهت مقایسه و حتی استفاده گفته می شود:
مدیریت آمریکائی به بوروکراسی[1] نزدکتر است که 1- برنامه ریزی کوتاه مدت دارد 2- مسئولیت فردی است 3- تصمیم گیری و روند تصمیم گیری تند اما بکارگیری آن تصمیم کند است.
و مدیریت ژاپنی به اَدهوکراسی[2] نزدکتر است که : 1- برنامه ریزی بیشتر بلند مدت 2- مسئولیت گروهی 3- مدت و روند تصمیم گیری کند ولی اجرای آن به سرعت انجام می شود.
در اینجا دو سبک و الگوی مدیریتی کاملاً متفاوت با هم مقایسه شده اند و سخنی از باورهای استفاده کننده ها نشده است؛ و هر کسی با هر عقیده ای می تواند از این سبکها و الگوهای مدیریتی استفاده کند، چون این سبکهای مدیریتی مثل «دیوان» «ابزار» ی هستند که می توان هم آنها را دستکاری کرد و هم از آنها متناسب با عقاید مختلف استفاده های مختلف نمود.
یا زمانی که در مورد «سیستم» آموزشی آمریکا و ایران و چین و افغانستان و پاکستان و عربستان و غیره صحبت می شود در واقع چند «ابزار» و«سیستم» با هم مقایسه می شوند نه چند فکر و عقیده.
یا زمانی که در مورد انواع الگوهای تدریس مثل نمایشی و آزمایشی و بحث گروهی و غیره صحبت می شود در واقع در مورد چند «ابزار» و حتی قالبهائی مختلف صحبت شده است، و می توان به راحتی مثلاً روش تدریس در ژاپن را با روش تدریس در آمریکا و این دو را با روش الگوی قدیمیِ انتقالی و نتیجه محور و الگوی جدیدِ فعال، اکتشافی و فرایند محوری که از سال 1375 به این سو در ایران استفاده می شود مقایسه کرد. در اینجا ما انواع تکنولوژی[3] آموزشی را با هم مقایسه کرده ایم همچنانکه انواع فناوری و تکنولوژی پزشکی، نظامی، خدماتی، مونتاژ، طراحی و ساخت و غیره را با هم مقایسه می کنیم که در راستای امر واجبی به کار گرفته می شوند.
(ادامه دارد……..)
[1] کلمه «بوروکراسی» از کلمه «bureau» به معنای «میز» یا «دفتر کار» و کلمه «Kratos» به معنای «حکومت» مشتق شده است که معادل فارسی آن دیوان سالاری است. بوروکراسی از نظر اصطلاحی به معنای اداره نمودن از طریق دفاتر و قوانین و مقررات است اما از نظر عموم،اغلب آثار منفی آن مانند کاغذبازی و کندی جریان امور اداری، در ذهن مردم تداعی می‌شود.
[2] واژه ادهوكراسي از واژه هاي يوناني ad hoc به معني “براي هدف معين” و پسوند -cracy به معني “حكومت” گرفته شده است. رابرت واترمن ادهوكراسي را بدين گونه تعريف مي كند: “هر ساختاري از سازمان كه خطوط بوروكراسي موجود را براي بهره برداري از فرصتها، حل مسايل و دستيابي به نتايج قطع مي كند”. ادهوكراسي نوعي از سازمان است كه در نقطه مقابل بوركراسي قرار دارد
[3] واژه تكنولوژي مشتمل بر دو كلمه ” تكني ” به معناي رمز و راز مهارتهاي صنعتگري – و ” لوژي ” – به معني دانش سازمان يافته ، سيستماتيك و هدفمند است .