Муқаддамот дарслари/ биринчи дарс: дин нима? Секуляристлар бизлардан қайси динни хохлашади?
(3-қисм)
Мисол тариқасида келтирилса, секуляр ахзобларни ёнида мунофиқлар тўдаси ё секулярзадалар айтишадики,”дин” озоддур, аммо бу ердаги уларнинг “дин” хақидаги манзури, секуляр ғарбликларнинг “дин” борасида таърифлайдиган нарса эканини ёки мана бу “дин”нинг озодлиги қаергача эканини хам айтишмайди? Бизлар секуляр ахзобларнинг ва мунофиқлар тўдасининг ёки ички секулярзадаларнинг мана бу макрлари билан узоқ йиллардан буён танишмиз. Улар ўзларининг мақсадларига етгунларича исмлар ва истелохлар билан ўйнашишади. Шундай бўлгач, калималар турли-хил суратларга эга бўлиши мумкин, агар шахс уларга диққат билан эътибор бермайдиган бўлса,шахсни хатоларга тортиб кетиши хам мумкин.
Буни изохи шуки, бизларни сўзлашув адабиётимизда умумий суратда исмлар икки хил бўлади: хос исмлар ва умумий исмлар, албатта мана бу иккисини ёнида бизлар маъноси турли-хил бўлган исмларга хам дуч келамиз:
Хос исмлар ёки алам исмлар, бу исмлар шахсга ё маконга ё хайвонга ё муайян ва махсус нарсага далолат қилади, масалан:
-Инсонларнинг махсус исмлари, масалан: Мухаммад, Сумайя, Ёсир.
-Турли-хил географик маконларни махсус исмлари, масалан: Андалус, Хуросон, Макка, Мадина, Туркистон, Хўромон.
–Хайвонларни махсус исмлари, масалан: дулдул, рахш, пигаз PEGASE -Ўзи фақат бир дона бўлган махсус нарсаларни исмлари, масалан: зулфаққор, кўхинур олмоси.
-Мана бу дастадаги исмларнинг алохида белгиси шуки, улар хамиша маърифа ва танилгандурлар. Бу исмларга ишора қилиниши билан шахс учун хамма нарса мушаххас бўлади, изохлаб ўтиришга хожат қолмайди. Масалан ватикан ёки эрон деган пайтимизда шахс учун бу сўзлар мушаххас бўлади.
Аммо мана бу бизлар учун таниқли ва маълум исмларни ёнида умумий исмларни ёки жинсларни исмини хам учратамиз, бу исмлар бир хил турдаги одамларни ўртасида муштарак бўлиб, бу исмлар ўша бир хил турдаги муштарак одамларга далолат қилади, масалан: эркак, ўғил, от, давлат, дарахт, китоб, шахар,дарё, аёл, талаба, муаллим ва …….
Мана бу исмлардан ташқари яна бир дастадаги исмлар мавжуд бўлиб, бу исмлар бир хил талаффузга эга бўлиши мумкин, аммо уларни маъноси хилма-хилдур. Масалан:
-Сир (яъни қорни тўқ) ; бу сўз билан пиёзни бир навига хам ишора қилинади, пиёзга ўхшайди, бундан ташқари қорни тўқ кишига хам сир (тўқ) дейилади; яъни иккита маъноси бор.
-Ёки масалан забон; бу оғиздаги бир аъзо ёки сўзлашув забонига ишора қилиниши хам мумкин.
-Ёки хейр ; бу хам йўқ маъносида келади ва хам яхшилик маъносида хам ишлатилади.
-Ёки шир; бу ёввойи хайвон шир (яъни шер) маъносида хам келади, хам сув ва газ трубаси маъносида хам келади.
(давоми бор……)