Муқаддамот дарслари/ биринчи дарс: дин нима? Секуляристлар бизлардан қайси динни хохлашади?
(6-қисм)
-Яхудийлар хам ўлимдан кейинги хаёт борасида ўзига хос кўз-қарашга эгадурлар. Агарчи яхудийларнинг муқаддас китобларида ўлимдан кейинги хаёт хақида аниқ маълумотлар топилмаса хам, аммо тавротни тафсири бўлган тилмудда бир матлаб айтилган. Лекин шунга қарамасдан садуқиён номли яхудийлар гурухи ўликларни қайта тирилишини мардуд деб санашади; чунки уларни эътиқоди бўйича тавротни хумса асфорида хеч қандай сўз келтирилмаган. Мана бу гурухдан ташқари бошқа яхудий гурухлари қайта тирилиш эътиқодига ишонишади. Шу билан бирга яхудийларни баъзи гурухи келажакда хаётни ва мукофотни одил, яхши ишларни қилувчи кишиларга тегишли деб хисоблашади, уларни эътиқоди бўйича ёмон,шарур одамлар жисмоний ўлимдан сўнг бутунлай нобуд бўлишади.
-Насрониятда хам (ёки одамларни ўртасида масихият деб машхур бўлган) худди шу шевада бўлади, улар хам ўлимдан кейинги хаётга эътиқод қилишади, лекин уларнинг ўлимдан кейинги хаётлари қайси маънони билдиради? Бу хақида уларнинг тафсирлари қандай? Уларни эътиқодлари бўйича шахс ўлимдан сўнг икки хил қазоватда хозир бўлади, биринчи қазоватда ёки “хос қазоватда” яхши ва пок кишилар жаннатга киришади ва гунохкорлар эса тезда жаханнамга жўнатилади. Аммо таклифлари мушаххас бўлмаган кимсалар биринчи барзахга жўнатилади ва гунохларидан поклангач жаннатга киришади. Аммо охирги қазоват ёки “умумий қазоватда” яъни мана бу жахон нихоясига етгач хамма ўликлар қайта тирилтирилади. Мана бу мархалада насронийлар абадий жаннатга киришади ва насроний бўлмаганлар эса абадий жаханнамга жўнатилади. Шунга асосланган холда аллох таоло очиқ-ойдин қилиб мархамат қиладики:
قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ (توبه/29)[1]
Яъни улар ўзини қуръонда таништирган илохга хам ва аллохни назаридаги қиёматга хам иймон келтиришмайди, яъни улар худо ва қиёмат куни хақида тасаввуротларга эга бўлишса хам, мана бу тасаввуротлар улардан қабул қилинмайди ва аллохни назари бўйича улар аллохга хам, қиёмат кунига хам иймон келтиришмайди.
Мана буларни ўртасидаги фарқга эътибор беринглар! “Бошқа хаёт” ёки “кейинги хаёт” бир истелохдур, аммо бу ерда кўриб турганимиздек, хиндизмни ва будизмни,зардўштийгарийни, яхудиятни, насрониятни ўртасида ўлимдан кейинги хаёт хақида иттифоқли назар мавжуд, лекин мана бу манхажларнинг хар бирини “кейинги хаёт” ёки “ бошқа хаёт” хақидаги таърифи бошқасидан ошкора ва инкор қилиб бўлмайдиган фарқларга эга, бу фарқлар шу даражадаки уларни баъзисини ўртасида муштарак нуқталар борлигига қарамасдан, уларнинг бири берган таърифга биноан бошқасининг “ кейинги хаёти” ёки “ бошқа хаёти” борасида хукм чиқариб бўлмайди, балки мушаххас бир суратда бу истелохни таъриф қила оламиз. Масалан; будизмни ё яхудиятни ё нацианал социалистларни кўз- қараши бўйича курдистоннинг кофир ва муртадларида ва ……….мана бу истелохни маъноси бундай бўлади.
(давоми бор…..)
[1] با کسانی از اهل کتاب که نه به خدا ، و نه به روز جزا ایمان دارند ، و نه چیزی را که خدا ( در قرآن ) و فرستاده‌اش ( در سنّت خود ) تحریم کرده‌اند حرام می‌دانند ، و نه آئین حق را می‌پذیرند ، پیکار و کارزار کنید تا زمانی که ( اسلام را گردن می‌نهند ، و یا این که ) خاضعانه به اندازه توانائی ، جزیه را می‌پردازند.