دسته: مطالب به زبان ترکی(اویغوری، اوزبیکی، قزاقی، تورکمن و…)

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

Муқаддамот дарслари/ бешинчи дарс:

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

(6-қисм)

Аллох таоло уларни мана шу холатда таништиради ва қиёмат кунида хам уларга хамма кофирлардан кўра бадтарроқ жойни хозирлаган. бунга қўшимча равишда бизлар хам уларни  жуда кўп сифатларини биламиз, аммо бу дастани ташхис бериш ва жудо қилиш худди яхуд,насоро ва секуляристларни бир-бирларидан жудо қилганимиздек, фақат аллох таолога тегишли ишдир, бизлар бу дунёда уларни жуда жудо қилишга қодир эмасмиз. Улар мавжуд бўлишса хам, жудо қилиб оладиган қудратни аллох таоло бизларга берган эмас. Бу дунёда уларни мусулмонларни хукмига шомил қиламиз, бу борада хато қилишимиз мумкин, аммо бу буюрилган буйруқдир. Аллох таоло    модомики улар мусулмонларни сафида хозир бўлишар экан, уларни мусулмонлардан деб хисоблашимизга буюрган.

Чунки улар мусулмонларни орасида хозир ва зохирда хам худди мусулмонлардек хаёт кечиришади,уларни сонлари озгина бўлиши хам мумкин; аммо уларни атрофида  мухлис мўъминлар хам мавжуд бўлиши эхтимоли бор. Буни мисоли худди зирор масжидини имомига ўхшайдики, уни ўзи росулуллох саллаллоху алайхи васалламни сахобаларидан бўлган ,аммо мунофиқларни хийласиги алданган эди. Аллох таоло мана бу алданган мусулмонларни мухофизат қилиш учун мунофиқлар  ёки ички яширин кофирлар  ёки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам энг бадтар инсонлар сифатида таништирган золлинлар хақида бундай буйруқни берган:   

«وَتَجِدُونَ شَرَّ النَّاسِ ذَا الْوَجْهَيْنِ»

аллох таоло уларни бундай сифатлар билан сифатлаганига қарамасдан,бу мавжудотларни хам мусулмонлардан деб хисоблашган буйруқ берган. Аллоху акбар. Аллоху акбар. Аллох таоло мусулмонларга қанчалик ахамият берган, мунофиқларни фитнасига алданган мусулмонлар қурбон бўлиб кетишларини хам истамайди. Ла хавла ва қуввата илла биллах.

Бу ердаги воқеият шуки, мунофиқларни гурухини ташхис бериш ва уларни ажратиш инсонни қўлидан келадиган иш эмас, мана бундай сўзларни сўзлаб мана бундай амалларни қилаётган киши, ўзи аслида бир мусулмонми ёки хато,таъвил ва бошқа нарсалар сабабли бу ишларни  қиляптими, буни била олмаймиз ва билишга қодир хам эмасмиз? Ёки уни фалон қилган хато ишлари хақиқатда қалбидан ислом динига эътиқоди бўлмаганлиги учунми ёки ундаги ақидавий касаллик бунга боис бўлганми? Яъни бизлар бир шахсда касалликни ё сифатларни кўрган пайтимизда,зохирда мусулмон бўлган холда уни сўзлаётган сўзи ва қилаётган ишлари хато,таъвил сабаблими ё хақиқатда қалбида ислом динига нисбатан эътиқоди йўқми ёки бу уни ақида борасидаги касаллиги сабаблими буни кўра олмаймиз ва билолмаймиз? Шунинг учун хам аллох таоло уларни мусулмонлардан деб хисоблашга буйруқ берган.

Албатта охирги икки асрда хижоздаги мадрасаларда дарс ўқиган баъзи бир кишилар, алданган ва жохил мусулмонлар гурухини хам ички яширин кофирлар (ёки мунофиқлар) билан бирга мушрик мусулмон ё исломга нисбатланган мушриклар ё исломга нисбатланган кофир номи остида …… исмлашган, мени назаримда эса аллох таолони уларга қўйган мунофиқ исми яхшироқдир. Бизлар бу дунёда уларни мусулмон деб номлаймиз ва уларга қўйилаётган таркибий исмларни ёки шубха туғдирувчи,зарарли ибораларни мусулмонларни дунёси учун тўғри келмайди деб санаймиз.

 Ширк,нифоқ, куфр,фисқ ва ……..мана булар бошқа нарса, энди бир шахсни мушрик, мунофиқ, кофир, фосиқ ва ……….даражасига етиши бу бошқа масаладир. Мушрик ё секулярист умум суратда худога эътиқоди бор кофирдир, аммо мана буни ёнида бир ёки бир неча тоғутларга хам иймон келтиради ва аллох охирги росулини шариатида нозил қилган нарсага шерик қоил бўлишади. Аллох охирги росулини шариатида нозил қилган “нарсаларни хаммасига” шерик қоил бўлишади. Бу ерда зот,хилқат, махлуқ масаласида холиқга шерикни қўйиб олишган бўлиши мумкин, ё тадбир ва жахонни идора қилиш ёки ибодатларини биридаги масалалари бўйича ёки қонун ишлаб чиқариш,хукм ёки итоат қилиш ё аллох охирги шариатида нозил қилган нарсаларни хар қайси масалалари бўйича бўлиши мумкин, хулоса қилиб айтганда мушрик ё секулярист деб ўзини дунёвий хаётини идорий ишларида хеч қайси осмоний шариатларга аслан иймон келтирмайдиган ва мана бу шариатларни бирортасига кирмаган  бир кишига айтилади. Хар қандай суратда хам, шахс мана бу даражага етган пайтида ва мушрик ё секулярист деган калимага мустахақ бўлганда, бизлар қуръон ва суннатда улар учун алохида бир қонунларга эга эмасмиз. Балки қуръон хамма мушрикларни ( секуляристларни) бу дунёда янада кўпроқ қаттиққўллик,шиддат билан  кофирларни хукмига шомил қилади.

(давоми бор……)

مُقَدَّمات دَرسلَرِی/ بِیشِینچِی دَرس:
شَرعِی دُشمَنشِناسِی (1) کافِرلَرنِی جَمِیعَتِینِی عُمُومِی اَنَلِیز قِیلِیش حَقِیدَه

(6-قیسم)

اَلله تَعالی اوُلَرنِی مَنَه بُو حالَتدَه تَنِیشتِرَدِی وَ قِیامَت کوُنِیدَه هَم اوُلَرگه هَمَّه کافِرلَردَن کوُرَه بَدتَرراق جاینِی حاضِرلَگن. بوُنگه قوُشِیمچَه رَوِیشدَه بِیزلَر هَم اوُلَرنِی جُودَه کوُپ صِیفَتلَرِینِی بِیلَمِیز، اَمّا بُو دَستَه نِی تَشخِیص بِیرِیش وَ جُودا قِیلِیش حوُددِی  یَهُود، نَصارَی وَ سِکوُلارِیستلَرنِی بِیر- بِیرِیدَن  جوُدا قِیلگنِیمِیزدِیک،فَقَط اَلله تَعالی گه تِیگِیشلِی اِیشدِیر، بِیزلَر بُو دُنیادَه اوُلَرنِی جُودا قِیلِیشگه قادِر اِیمَسمِیز. اوُلَر مَوجُود بوُلِیشسَه هَم، جُودا قِیلِیب آلَدِیگن قُدرَتنِی اَلله تَعالی بِیزلَرگه بِیرگن اِیمَس. بُو دُنیادَه اوُلَرنِی مُسُلمانلَرنِی حُکمِیگه شامِل قِیلَمِیز، بُو بارَدَه حَطا قِیلِیشِیمِیز مُومکِین، اَمّا بُو بُویُورِیلگن بُویرُوقدِیر. اَلله تَعالی مادامِیکِی اوُلَر مُسُلمانلَرنِی صَفِیدَه حاضِر بوُلِیشَر اِیکَن، اوُلَرنِی مُسُلمانلَردَن دِیب حِسابلَشِیمِیزگه بوُیُورگن.

 چوُنکِی اوُلَر مُسُلمانلَرنِی آرَسِیدَه حاضِر وَ ظاهِردَه هَم حُوددِی مُسُلمانلَردِیک حَیات کِیچِیرِیشَدِی، اوُلَرنِی سانلَرِی آزگِینَه بُولِیشِی هَم موُمکِین؛ اَمّا اوُلَرنِی اَطرافِیدَه مُخلِیص مُؤمِنلَر هَم مَوجُود بُولِیشِی اِیهتِمالِی بار. بوُنِی مِثالِی حُوددِی ضِرار مَسجِیدِینِی اِمامِیگه اوُحشَیدِیکِی، اوُنِی اوُزِی رَسُول الله صلی الله علیه وسلمنِی صَحابَه لَرِیدَن بُولگن، اَمّا مُنافِقلَرنِی خِیلَه سِیگه اَلدَنگن اِیدِی. اَلله تَعالی مَنَه بُو اَلدَنگن مُسُلمانلَرنِی مُخافِظَت قِیلِیش اوُچُون مُنافِقلَر یاکِی اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَر یاکِی رَسُول الله صلی الله علیه وسلم اِینگ بَدتَر اِنسانلَر صِیفَتِیدَه تَنِیشتِیرگن ظالِّینلَر حَقِیدَه بوُندَی بُویرُوقنِی بِیرگن: 

«وَتَجِدُونَ شَرَّ النَّاسِ ذَا الْوَجْهَيْنِ»  اَلله تَعالی اوُلَرنِی بوُندَی صِیفَتلَر بِیلَن صِیفَتلَگنِیگه قَرَمَسدَن، بُو مَوجُوداتلَرنِی هَم مُسُلمانلَردَن دِیب حِسابلَشگه بُویرُوق بِیرگن. اَلله اَکبَر. اَلله اَکبَر. اَلله تَعالی مُسُلمانلَرگه قَنچَه لِیک اَهَمِیَت بِیرگن، مُنافِقلَرنِی فِتنَه سِیگه اَلدَنگن مُسُلمانلَر قُربان بوُلِیب کِیتِیشلَرِینِی هَم اِیستَمَیدِی. لا حول و لا قوّة الّا بالله.

بُو یِیردَگِی واقِیعِیَت شوُکِی، مُنافِقلَرنِی گوُرُوهِینِی تَشخِیص بِیرِیش وَ اوُلَرنِی اَجرَتِیش اِنساننِی قوُلِیدَن کِیلَدِیگن اِیش اِیمَس، مَنَه بُوندَی سُوزلَرنِی سوُزلَب مَنَه بُوندَی عَمَللَرنِی قِیلَیاتگن کِیشِی، اوُزِی اَصلِیدَه بِیر مُسُلمانمِی یاکِی حَطا، تَعوِیل وَ باشقَه نَرسَه لَر سَبَبلِی بُو اِیشلَرنِی قِیلیَپتِیمِی، بُونِی بِیلَه آلمَیمِیز وَ بِیلِیشگه قادِر هَم اِیمَسمِیز؟ یاکِی اوُنِی فَلان قِیلگن حَطا اِیشلَرِی حَقِیقَتدَه قَلبِیدَن اِسلام دِینِیگه اِعتِقادِی بوُلمَگنلِیگِی اوُچُونمِی یاکِی اوُندَگِی عَقِیدَه وِی کَسَللِیک بوُنگه بائِث بوُلگنمِی؟ یَعنِی بِیزلَر بُو شَخصدَه کَسَللِیکنِی یا صِیفَتلَرنِی کوُرگن پَیتِیمِیزدَه، ظاهِردَه مُسُلمان بُولگن حالدَه اوُنِی سوُزلَیاتگن سوُزِی وَ قِیلَیاتگن اِیشلَرِی حَطا، تَعوِیل سَبَبلِیمِی یا حَقِیقَتدَه قَلبِیدَه اِسلام دِینِیگه نِسبَتاً اِعتِقادِی یوُقمِی یاکِی بُو اوُنِی عَقِیدَه بارَسِیدَگِی کَسَللِیگِی سَبَبلِیمِی بوُنِی کوُرَه آلمَیمِیز وَ بِیلالمَیمِیز؟ شوُنِینگ اوُچُون هَم اَلله تَعالی اوُلَرنِی مُسُلمانلَردَن دِیب حِسابلَشگه بوُیرُوق بِیرگن.

اَلبَتَّه آخِیرگِی اِیککِی عَصردَه حِجازدَگِی مَدرَسَه لَردَه دَرس اوُقِیگن بَعضِی بِیر کِیشِیلَر، اَلدَنگن وَ جاهِل مُسُلمانلَر گوُرُوهِینِی هَم اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَر (یاکِی مُنافِقلَر) بِیلَن بِیرگه مُشرِک مُسُلمان یا اِسلامگه نِسبَتلَنگن مُشرِکلَر یا اِسلامگه نِسبَتلَنگن کافِر نامِی آستِیدَه…….اِسملَشگن، مِینِی نَظَرِیمدَه اِیسَه اَلله تَعالی نِی اوُلَرگه قوُیگن مُنافِق اِسمِی یَحشِیراقدِیر. بِیزلَر بُو دُنیادَه اوُلَرنِی مُسُلمان دِیب ناملَیمِیز وَ اوُلَرگه قوُیِیلَیاتگن تَرکِیبِی اِسملَرنِی یاکِی شُبهَه توُغدِیرُوچِی ضَرَرلِی عِبارَه لَرنِی مُسُلمانلَرنِی دُنیاسِی اوُچُون توُغرِی  کِیلمَیدِی، دِیب سَنَیمِسز.

 شِرک، نِفاق، کُفر، فِسق وَ ……..مَنَه بُولَر باشقَه نَرسَه، اِیندِی بِیر شَخصنِی مُشرِک، مُنافِق، کافِر، فاسِیق وَ ……..دَرَجَه سِیگه یِیتِیشِی بُو باشقَه مَسَلَه دِیر. مُشرِک یا سِکوُلارِیست عُمُوم صُورَتدَه خُداگه اِعتِقادِی بار کافِردِیر، اَمّا مَنَه بُونِی یانِیدَه بِیر یاکِی بِیر نِیچَه طاغوُتلَرگه هَم اِیمان کِیتِیرَردِی وَ اَلله آخِیرگِی رَسُولِینِی شَرِیعَتِیدَگِی نازِل قِیلگن نَرسَه گه شِیرِیک قائِل بُولِیشَدِی. اَلله آخِیرگِی رَسُولِینِی شَرِیعَتِیدَه نازِل قِیلگن “نَرسَه لَرنِی هَمَّه سِیگه” شِیرِیک قائِل بُولِیشَدِی. بُو یِیردَه ذات ،خِیلقَت، مَخلوُق مَسَلَه سِیدَه خالِقگه شِیرِیک قوُیِیب آلِیشگن بُولِیشِی مُومکِین، یا تَدبِیر وَ جَهاننِی اِدارَه قِیلِیش یاکِی عِبادَتلَرِینِی بِیرِیدَگِی مَسَلَه لَرِی بُویِیچَه یاکِی قانوُن اِیشلَب چِیقَرِیش، حُکم یاکِی اِطاعَت قِیلِیش یا اَلله آخِیرگِی شَرِیعَتِیدَه نازِل قِیلگن نَرسَه لَرنِی هَر قَیسِی مَسَلَه لَرِی بُویِیچَه بُولِیشِی موُمکِین، حُلاصَه قِیلِیب اَیتگندَه مُشرِک یا سِکوُلارِیست دِیب اوُزِینِی دُنیاوِی حَیاتِینِی اِدارِی اِیشلَرِیدَه هِیچ قَیسِی آسمانِی شَرِیعَتلَرگه اَصلاً اِیمان کِیلتِیرمَیدِیگن وَ مَنَه بُو شَرِیعَتلَرنِی بِیرارتَه سِیگه کِیرمَگن بِیر کِیشِیگه اَیتِیلَدِی. هَر قَندَی صُورَتدَه هَم، شَخص مَنَه بُو دَرَجَه گه یِیتگن پَیتِیدَه وَ مُشرِک یا سِکوُلارِیست دِیگن کَلِیمَه گه مُستَخَق بوُلگندَه، بِیزلَر قُرآن وَ سُنَّتدَه اوُلَر اوُچُون اَلاهِیدَه بِیر قانوُنلَرگه اِیگه اِیمَسمِیز. بَلکِی قُرآن هَمَّه مُشرِکلَرنِی ( سِکوُلارِیستلَرنِی) بُو دُنیادَه یَنَدَه کوُپراق قَتتِیق قوُللِیک، شِددَت بِیلَن کافِرلَرنِی حُکمِیگه شامِل قِیلَدِی.

(دوامی بار…..)

دشمن شناسی شرعی (1)/ کلیاتی در مورد آنالیز جامعه ی کفار

درسهای مقدماتی/ درس پنجم:

دشمن شناسی شرعی (1)/ کلیاتی در مورد آنالیز جامعه ی کفار

(6-قسمت)

الله متعال این ها را اینگونه معرفی می کند و در قیامت هم جایی بدتر از همه ی کفار را به آن ها اختصاص داده است. علاوه بر این، ما هم صفات زیادی از این ها را می دانیم، اما تشخیص نهائی این دسته و جدا کردن آن ها همان طور که یهود، نصارا و سکولاریستها را از هم جدا می کنیم، تنها در حیطه ی الله متعال قرار دارد و ما در دنیا نمی توانیم اینها را جدا کنیم هر چند که وجود دارند. آن ها وجود دارند اما الله به ما این قدرت تشخیص را نداده که بتوانیم این ها را جدا کنیم. ما در دنیا اینها را مشمول همان حکم مسلمین قرار می دهیم، با آنکه ممکن است اشتباه کنیم اما این یک دستور است. الله متعال گفته ما باید آن ها را مشمول حکم مسلمین بدانیم تا زمانی که در صف مسلمین هستند.

چون، این ها در میان مسلمانان هستند و ظاهراً همچون مسلمانان زندگی می کنند و ممکن است تعداد قلیلی باشند؛ اما، مؤمنین مخلص هم دوروبرشان را بگیرند. مثل همان امام مسجد ضرار که مسلمان و صحابی رسول الله صلی الله علیه و سلم بود اما فریب منافقین را خورده بود. الله متعال جهت محافظت از این مسلمانان فریب خورده دستور می دهد منافقین یا همان کفار پنهان داخلی و ضالین که رسول الله صلی الله علیه وسلم آن ها را به عنوان بدترین انسانها معرفی کرده و در موردشان گفته: «وَتَجِدُونَ شَرَّ النَّاسِ ذَا الْوَجْهَيْنِ» باز دستور داده که این موجودات هم مشمول حکم مسلمین شوند.الله اکبر. الله اکبر. الله متعال چقدر به مسلمین اهمیت می دهدو نمی خواهد آن مسلمینی که فریب این ها را خورده اند قربانی شوند.لا حول و لا قوة الا بالله.

این یک واقعیت است که تشخیص و جداکردن این گروه منافقین در حد توان انسانها نیست، ما نمی توانیم و نمی دانیم این که چنان حرفی را می زند یا چنان عملی را انجام می دهد واقعاً یک مسلمان است که دارد این کار را انجام می دهد و از روی خطا و اشتباه و تأویل وغیره است؟ یا فلان کار اشتباهی که انجامش می دهد واقعاً از درون، اعتقادی به دین اسلام ندارد و این بخشی از بیماری عقیدتی اوست که رو کرده است؟ یعنی ما وقتی بیماری ها یا صفاتی را در شخص می بینیم نمی دانیم این گفتار و کرداری که این به ظاهر مسلمان انجام می دهد از روی خطا و اشتباه و تأویل و غیره است یا نه، واقعاً از درون، اعتقادی به دین اسلام ندارد و این بخشی از بیماری عقیدتی اوست که رو کرده است؟ در هر صورتی، الله متعال دستور داده که این ها را جزو مسلمین به حساب بیاوریم.

البته، عده ای از درس خوانده های مدرسه ی یکی دو قرن اخیر حجاز، سعی دارند این دسته از مسلمین فریب خورده و جاهل را به همراه کفار پنهان داخلی(یا همان منافقین) تحت عنوان مسلمان مشرک یا مشرکین منتسب به اسلام یا کافر منتسب به اسلام و … نام گذاری کنند که به نظر بنده همان اسم منافقین که الله متعال انتخاب کرده برایشان بهتر است. و ما در دنیا آن ها را مسلمان می نامیم و اسم ترکیبی یا عبارت سازی های شبهه ساز و ضرر رسان را، برای دنیای مسلمین صحیح نمی دانیم.

بحث شرک، نفاق، کفر، فسق و… چیزی است و اینکه شخص به درجه ی مشرکی، منافقی، کافری، فاسقی و…برسد چیز دیگری است. مشرک یا سکولاریست، کافری است که به صورت عموم به خدا اعتقاد دارد، اما در کنار آن به یکی یا چند تا از طاغوتها هم ایمان داشته باشد و برای آنچه الله در شریعت آخرین رسولش نازل کرده شریک قائل شود، برای «همه ی آنچه» الله در شریعت آخرین رسولش نازل کرده شریک قائل شود. حالا ممکن است در مسأله ی ذات و خلقت، مخلوقی را شریک خالق کرده باشد یا در مسأله ی تدبیر واداره ی جهان یا یکی از عبادتهایش باشد، یا در مسأله ی قانونگذاری و حکم باشد، یا در مسأله ی اطاعت کردن باشد، یا هر آنچه که الله در آخرین شریعتش نازل کرده باشد و به صورت خلاصه مشرک یا سکولاریست کسی است که اصلا در امر اداری زندگی دنیوی خودش به هیچ یک از شریعتهای آسمانی ایمان نداشته باشد و در داخل هیچکدام از این شریعتهای آسمانی قرار نگرفته باشد . در هر صورت، زمانی که شخص به این درجه می رسد که مستحق کلمه ی مشرک یا سکولاریست شود ما در قرآن و سنت قوانین جداگانه ای برای این ها نداریم. بلکه، قرآن همه ی مشرکین (سکولاریستها) را در دنیا مشمول حکم کفار قرار می دهد. دقت کنید وقتی که شخص به این درجه می رسد ما در قرآن و سنت نداریم که قانون جداگانه ای برایش داشته باشیم بلکه قرآن همه ی مشرکین (سکولاریستها) را در دنیا مشمول حکم کفار قرار می دهد اما با شدت و سختگیری بیشتری.

(ادامه دارد…..)

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

Муқаддамот дарслари/ бешинчи дарс:

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

(5-қисм)

Бу ерда яна бир нуқтага ишора қилиш керакки, аллох таоло мархамат қиладики:

قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ (مائده/77)،

Айтинг: “эй ахли китоб,динингизда нотўғри томонга тажовуз қилманг ва ( ислом келишидан) илгари йўлдан озган ва кўпларни йўлдан оздирган хамда тўғри йўлдан чиқиб кетган қавмнинг нафси хаволарига эргашманг!

Бу ерда иккита нуқта мавжуд бўлиб, уларни бирида аллох таоло ахли китобни ўзларини дини яъни ана ўша исломда хадларидан ошиб кетмасликка даъват қилади, яъни агар улар хаддан ошиб кетишликдан ўзларини тийсалар, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам айтган кишиларга айланишади, чунки уларни ва бизларни барчамизни динимиз ислом,лекин уларни шариатлари бир-биридан фарқ қилади. Улар исломдан мунхариф бўлган фирқалардир, агар улар ўзларини хаддан ошишларидан қўлларини тортишса, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам келтиргандек бўлишади,чунки бутун башарият  тарихи давомида пайғамбарлар айтган нарсалар битта бўлган, аммо уларни  шариатлари хилма-хил холос. Шунинг учун хам динингизда хаддингиздан ошмангиз дейилган. Бу ердаги иккинчи масала шуки,уларнинг хаддан ошишларини  ва гумрохликларини омилини “золлин” бўлган кимсаларнинг хавасларига тобеъ бўлишда деб кўрасатади. Тарих хам шуни кўрсатадики, мусулмонларни ақидавий инхирофотларини, ясама хадисларни, тарих ясашни, ички тафрақаларни ижод қилишни, мусулмонларни ўртасидаги қирғинларни аксарини  омили мана бу золлинлар ва ички яширин кофирлар,мунофиқлар бўлишган; улар хозирда хам мавжуд. Хозирги кунда хам бизларни аксар мусибатларимизни омили мана шу кишилар бўлиб, улар шайх,мулло, мавлавий, хохом, рохиб, мамуста, диний равшанфикр, исломий хизблар, ислом исми билан номланган фалончи гурухлар, муфтилар,фалон уламони хайъати……кўринишида ақидаларга ва мусулмонларни манфаъатларига қарши фаолият олиб бориш билан  машғулдирлар.

Шунга қарамасдан, бизлар мунофиқларнинг бу дунёда мусулмонлардан хисобланишини яхши биламиз. Натижада исломий жамиятларда икки гурух мавжуд, ё мусулмонлар ё кофирлар учинчи гурух эса йўқ.

Фиқх ва шариатдан огох бўлган баъзи кишилар, мана бу кофирларни икки гурухга яъни ахли китобни кофирлари ва ғайри ахли китобни кофирларига тақсим қилишган. Аммо қуръонга янада диққат билан назар ташласак, кофирларнинг умумий суратда беш гурухга тақсим бўлишидан хабардор бўламиз:

 1-Ахли китобни кофирлари ( улар исломдан мунхариф бўлган шариатларга эга яхуд, насоролар  бўлиб, ўзларини секуляризм дини билан булғаб олишган, яъни секуляризм дини билан булғанишган, бу худди касалликка чалинган кишиларга ўхшайди).

 2-Шибхи ахли китобни  кофирлари ( мажус ёки секуляризм динига булғанган шибхи ахли китобга ўхшаш фирқалар бўлиб , улар хам ахли китобни йўлидан юришган.)

 3-Ғайри ахли китобни кофирлари ( қуръонда уларни “мушриклар” номи билан номланган, бизлар бугунги кунда уларни секуляр деймиз.     [1]

4-Муртад кофирлар ( бу кишилар аввал мусулмон бўлишган, аммо  огох холда, қасддан ва ўзларини ихтиёрлари билан аллохни шариатидаги қонунларни бирини ёки хаммасини, ахли китобни ёки шибхи ахли китобни ёки ғайри ахли китобни  олдин айтиб ўтилган уч гурухидаги қонунларига алмаштиришган ва мана бу тоғутларни бирига иймон келтиришган, уларга куфр келтиришни ўрнига  иймон келтиришган ва ўзларини сафини мусулмонлардан жудо қилиб олишган. Мана булар  кофир муртадлардир, мана бу борада бир оз ёритиб ўтмоқчимиз.

5-Яширин ички кофирлар ( мунофиқлар). Аллох таоло уларни ахли китоб кофирларини биродарлари ва кофир деган бўлса хам, мархамат қиладики: 

 «أَلَمْ تَرَإِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ» (حشر/11)،

(эй Мухаммад), мунофиқ кимсалар ўзларининг ахли китоблардан (яхудийлардан) бўлган кофир биродарларига: “қасамки, агар сизлар (мадинадан) қувиб чиқарилсангизлар, албатта бизлар хам сизлар билан бирга чиқиб кетурмиз ва сизлар (га қарши урушиш) тўғрисида хеч қачон бирон кимсага итоат этмасмиз. Агар сизларга қарши жанг қилинса, албатта бизлар сизларга ёрдам берурмиз”, дейишларини кўрмадингизми? Аллох гувохлик берурки, улар шак-шубхасиз  ёлғончидирлар.

(давоми бор…….)

---

[1] آن ها اسمشان عوض شده همان طور که در قرآن به عده ای که دهری هستند یا طبیعت گرا هستند امروزه به آن ها آتئیست می گویند یا ماتریالیست و کمونیست می گویند و اسم های دیگری را برای خودشان انتخاب کرده اند غیر از همان طبیعت گرا یا همان دهری هایی که آن عقاید را در قدیم داشتند و الان هم دارند. ماهیتشان یکی است. همان ماهیت را دارند ماهیتشان یکی است، کلمات با هم فرق می کنند

مُقَدَّمات دَرسلَرِی/ بِیشِینچِی دَرس:
شَرعِی دُشمَنشِناسِی (1) کافِرلَرنِی جَمِیعَتِینِی عُمُومِی اَنَلِیز قِیلِیش حَقِیدَه

(5-قیسم)

بُو یِیردَه یَنَه بِیر نوُقطَه گه اِیشارَه قِیلِیش کِیرَککِی، اَلله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:

قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ (مائده/77)،

اَیتِینگ: “اِی اَهلِی کِتاب، دِینِینگِیزدَه ناتوُغرِی تامانگه تَجاوُز قِیلمَنگ وَ ( اِسلام کِیلِیشِیدَن) اِیلگرِی یوُلدَن آزگن وَ کوُپلَرنِی یوُلدَن آزدِیرگن هَمدَه توُغرِی یُولدَن چِیقِیب کِیتگن قَومنِینگ نَفسِی هَوالَرِیگه اِیرگشمَنگ!

بُو یِیردَه اِیککِیتَه نوُقطَه مَوجُود بوُلِیب، اوُلَرنِی بِیرِیدَه اَلله تَعالی اَهلِی کِتابنِی اوُزلَرِینِی دِینِی یَعنِی اَنَه اوُشَه اِسلامدَه حَدلَرِیدَن آشِیب کِیتمَسلِیککَه دَعوَت قِیلدِی، یَعنِی اَگر اوُلَر حَددَن آشِیب کِیتِیشلِیکدَن اوُزلَرِینِی تِییسَه لَر، رَسُول الله صلی الله علیه وسلم اَیتگن کِیشِیلَرگه اَیلَنِیشَدِی، چوُنکِی اوُلَرنِی وَ بِیزلَرنِی بَرچَه مِیزنِی دِینِیمِیز اِسلام، لِیکِن اوُلَرنِی شَرِیعَتلَرِی بِیر- بِیرِیدَن فَرق قِیلَدِی. اوُلَر اِسلامدَن مُنخَرِف بوُلگن فِرقَه لَردِیر، اَگر اوُلَر اوُزلَرِینِی حَددَن آشِیشلَرِیدَن قوُللَرِینِی تارتِیشسَه، رَسُول الله صلی الله علیه وسلم کِیلتِیرگندِیک بوُلِیشَدِی، چُونکِی بُوتوُن بَشَرِیَت تَرِیخِی دَوامِیدَه پَیغَمبَرلَر اَیتگن نَرسَه لَر بِیتتَه بوُلگن، اَمّا اوُلَرنِی شَرِیعَتلَرِی هِیلمَه – هِیل حالاص. شوُنِینگ اوُچُون هَم دِینِینگِیزدَه حَددِینگِیزدَن آشمَنگِیز دِییِیلگن. بوُ یِیردَگِی اِیککِینچِی مَسَلَه شوُکِی، اوُلَرنِینگ حَددَن آشِیشلَرِینِی وَ گوُمراهلِیکلَرِینِی عامِلِینِی “ظالِّین” بُولگن کِیمسَه لَرنِینگ هَوَسلَرِیگه تابِع بوُلِیشدَه دِیب کوُرسَتدِی. تَرِیخ هَم شوُنِی کوُرسَتَدِیکِی، مُسُلمانلَرنِی عَقِیدَه وِی اِنخِرافاتلَرِینِی، یَسَمَه حَدِیثلَرنِی، تَرِیخ یَسَشنِی، اِیچکِی  تَفرَقَه لَرنِی اِیجاد قِیلِیشنِی، مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَگِی قِیرغِینلَرنِی اَکثَرِینِی عامِلِی مَنَه بُو ظالِّینلَر وَ اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَر، مُنافِقلَر بوُلِیشگن؛ اوُلَر حاضِردَه هَم مَوجُود. حاضِرگِی کوُندَه هَم بِیزلَرنِی اَکثَر مُصِیبَتلَرِیمِیزنِی عامِلِی مَنَه شوُ کِیشِیلَر بوُلِیب، اوُلَر شَیخ، مُلّا،ماولَوِی، خاخام، راهِب، مامُوستا، دِینِی رَوشَنفِکر، اِسلامِی حِزبلَر، اِسلام اِسمِی بِیلَن ناملَنگن فَلانچِی گوُرُوهلَر، مُفتِیلَر، فَلان اوُلامانِی هَیئَتِی …….کوُرِینِیشِیدَه عَقِیدَه لَرگه وَ مُسُلمانلَرنِی مَنفَعَتلَرِیگه قَرشِی فَعالِیَت آلِیب بارِیش بِیلَن مَشغُولدِیرلَر.

شُونگه قَرَمَسدَن، بِیزلَر مُنافِقلَرنِینگ بُو دُنیادَه مُسُلمانلَردَن حِسابلَنِیشِینِی یَحشِی بِیلَمِیز. نَتِیجَه دَه اِسلامِی جَمِیعَتلَردَه اِیککِی گوُرُوه مَوجُود، یا مُسُلمانلَر یا کافِرلَر اوُچِینچِی گوُرُوه اِیسَه یُوق.

فِقه وَ شَرِیعَتدَه آگاه بوُلگن بَعضِی کِیشِیلَر، مَنَه بُو کافِرلَرنِی اِیککِی گوُرُوه گه یَعنِی اَهلِی کِتابنِی کافِرلَرِی وَ غَیرِی اَهلِی کِتابنِی کافِرلَرِیگه تَقسِیم قِیلِیشگن. اَمّا قُرآنگه یَنَدَه دِققَت بِیلَن نَظَر تَشلَسَک، کافِرلَرنِینگ عُمُومِی صُورَتدَه  بِیش گوُرُوهگه تَقسِیم بُولِیشِیدَن خَبَردار بُولَمِیز:

1. اَهلِی کِتابنِی کافِرلَرِی ( اوُلَر اِسلامدَن مُنخَرِف بوُلگن شَرِیعَتلَرگه اِیگه یَهُود، نَصارَیلَر بُولِیب، اوُزلَرِینِی سِکوُلارِیزم دِینِی بِیلَن بوُلغَشگن، بُو حُوددِی کَسَللِیکگه چَلِینگن کِیشِیلَرگه اوُحشَیدِی).
2. شِبهِ اَهلِی کِتابنِی کافِرلَرِی( مَجُوس یاکِی سِکوُلارِیزم دِینِیگه  بوُلغَنگن شِبهِ اَهلِی کِتابگه اوُخشَش فِرقَه لَر بُولِیب، اوُلَر هَم اَهلِی کِتابنِی یوُلِیدَن یُورِیشگن).
3. غَیرِی اَهلِی کِتابنِی کافِرلَرِی( قُرآندَه اوُلَرنِی “مُشرِکلَر” نامِی بِیلَن ناملَنگن، بِیزلَر بوُگوُنگِی کوُندَه اوُلَرنِی سِکوُلار دِییمِیز.     [1]
4. مُرتَد کافِرلَر ( بُو کِیشِیلَر اَوَّل مُسُلمان بوُلِیشگن، اَمّا آگاه حالدَه، قَصددَن وَ اوُزلَرِینِی اِیختِیارلَرِی بِیلَن اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی بِیرِینِی یاکِی هَمَّه سِینِی، اَهلِی کِتابنِی یاکِی شِبهِ اَهلِی کِتابنِی یاکِی غَیرِی اَهلِی کِتابنِی آلدِین اَیتِیب اوُتِیلگن اوُچ گوُرُوهِیدَگِی قانُونلَرِیگه اَلمَشتِیرِیشگن وَ مَنَه بُو طاغوُتلَرنِی بِیرِیگه اِیمان کِیلتِیرِیشگن، اوُلَرگه کُفر کِیلتِیرِیشنِی اوُرنِیگه اِیمان کِیلتِیرِیشگن وَ اوُزلَرِینِی صَفِینِی مُسُلمانلَردَن جُودا قِیلِیب آلِیشگن. مَنَه بُولَر کافِر مُرتَدلَردِیر، مَنَه بُو بارَدَه بِیر آز یارِیتِیب اوُتماقچِیمِیز.
5. یَشِیرِین اِیچکِی کافِرلَر( مُنافِقلَر). اَلله تَعالی اوُلَرنِی اَهلِی کِتاب کافِرلَرِینِی بِرادَرلَرِی وَ کافِر دِیگن بُولسَه هَم، مَرحَمَت قِیلَدِیکِی:

«أَلَمْ تَرَإِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ» (حشر/11)،

(اِی مُحَمَّد)، مُنافِق کِیمسَه لَر اوُزلَرِینِینگ اَهلِی کِتابلَردَن (یَهُودِیلَردَن) بُولگن کافِر بِرادَرلَرِیگه: “قَسَمکِی ،اَگر سِیزلَر(مَدِینَه دَن) قوُوِیب چِیقَرِیلسَنگِیزلَر، اَلبَتَّه بِیزلَر هَم سِیزلَر بِیلَن بِیرگه چِیقِیب کِیتوُرمِیز وَ سِیزلَر(گه قَرشِی اوُرِیشِیش) توُغرِیسِیدَه هِیچ قَچان بِیران کِیمسَه گه اِطاعَت اِیتمَسمِیز. اَگر سِیزلَرگه قَرشِی جَنگ قِیلِینسَه، اَلبَتَّه بِیزلَر سِیزلَرگه یاردَم بِیروُرمِیز”، دِییِیشلَرِینِی کوُرمَدِینگِیزمِی؟ اَلله کوُواهلِیک بِیرُورکِی، اوُلَر شَک- شُبهَه سِیز یالغانچِیدِیرلَر.

(دوامی بار……)

---

[1] آن ها اسمشان عوض شده همان طور که در قرآن به عده ای که دهری هستند یا طبیعت گرا هستند امروزه به آن ها آتئیست می گویند یا ماتریالیست و کمونیست می گویند و اسم های دیگری را برای خودشان انتخاب کرده اند غیر از همان طبیعت گرا یا همان دهری هایی که آن عقاید را در قدیم داشتند و الان هم دارند. ماهیتشان یکی است. همان ماهیت را دارند ماهیتشان یکی است، کلمات با هم فرق می کنند

دشمن شناسی شرعی (1)/ کلیاتی در مورد آنالیز جامعه ی کفار

درسهای مقدماتی/ درس پنجم:

دشمن شناسی شرعی (1)/ کلیاتی در مورد آنالیز جامعه ی کفار

(5-قسمت)

نکته ای که یادم آمد این است که، الله متعال می فرمایند: قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ (مائده/77)، بگو: اى اهل كتاب در دين خود بناحق غلو نكنيد و از پى هوسهاى گروهى كه پيش از شما گمراه شدند و بسيارى [از مردم] راگمراه كردند و از راه راست منحرف و گمراه شدند دنبال این ها نرويد، از پی هوس های این ها نروید.

در اینجا دو نکته ی مهم نهفته است، یکی اینکه الله متعال اهل کتاب را به پرهیز از غلو در دینشان که همان اسلام است دعوت می کند، یعنی این ها اگر دست از غلوشان بردارند همانی می شوند که رسول الله صلی الله علیه و سلم گفته است، چون دین آن ها و دین همه ی ما یکی و اسلام است ولی شریعت های ما با هم فرق می کند. آن ها فرقه های منحرفی از اسلام هستند اگر دست از غلوهایی که می کردند بردارند همانی می شوند که رسول الله صلی الله علیه و سلم آورده بود، و فرقی ندارد، چون کل چیزی که پیامبران در طول تاریخ بشری گفته اند یکی بوده با شریعت های مختلف. پس می گوید در دینتان غلو نکنید. مسأله ی دوم که در این آیه به آن اشاره می شود این است که عامل غلو و گمراهی را پیروی آن ها از هوس های «ضالین» معرفی می کند. تاریخ هم نشان داده عامل اکثر انحرافات عقیدتی مسلمین و جعل احادیث، تاریخ سازی، ایجاد تفرقه های داخلی، کشت و کشتارهای داخلی میان مسلمین، همین ضالین و کفار پنهان داخلی یا منافقین بوده اند؛ و الان هم هستند. و الان هم عامل اکثر مصیبتهای ما همین هایی هستند که در قالب شیخ، ملا، مولوی، خاخام، راهب، ماموستا و روشنفکر دینی، احزاب اسلامی و گروه های فلانی به اسم اسلام و مفتی و هیئت فلان علما و… علیه عقاید و منافع مسلمین مشغول فعالیت می باشند.

با این وجود، ما می دانیم که منافقین هم در دنیا جزو مسلمین محسوب می شوند. در نتیجه در جوامع انسانی دو گروه بیشتر وجود ندارد، یا مسلمین هستند یا کفار و گروه سومی وجود ندارد.

عده ای از آگاهان به فقه و شریعت، همین کفار را به دو گروه و دو دسته ی کفار اهل کتاب و کفار غیر اهل کتاب تقسیم کردند. اما، با دقت بیشتر در قرآن می توان کفار را به صورت کلی به پنج گروه تقسیم کرد:

1. کفار اهل کتاب (شریعتهای منحرف اسلام مثل یهود ونصارا که خودشان را با دین سکولاریسم آلوده کردند، به دین سکولاریسم آلوده شدند، مثل کسی که به بیماری وبا آلوده می شود یا سل یا هر بیماری دیگری).
2. کفار شبه اهل کتاب (مثل مجوس یا هر فرقه ای که شبیه اهل کتاب به دین سکولاریسم آلوده شدند و همان مسیر اهل کتاب را رفته اند).
3.  کفار غیر اهل کتاب (که در قرآن تنها با لفظ «مشرکین» از آن ها یاد شده و ما امروزه آن ها را سکولار می دانیم.[1]
4. کفار مرتد (کسی که قبلاً مسلمان بوده اما آگاهانه و عمداً و به میل خودش یکی یا کل قوانین شریعت الله را با قوانین یکی از این سه گروه قبلی  اهل کتاب، شبه اهل کتاب یا غیر اهل کتاب عوض می کند و به یکی از این طاغوت ها ایمان می آورد، به جای این که به آن ها کفر کند به آن ها ایمان می آورد و صف خودش را از مسلمین جدا می کند. این کافر مرتد است که به صورت موردی به آن می پردازیم.
5.  کفار پنهان داخلی (منافقین). با آنکه الله متعال آن ها را برادر کفار اهل کتاب و کافر دانسته ومی فرماید:«أَلَمْ تَرَإِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ» (حشر/11)،(الله متعال آن ها را برادر کفار اهل کتاب و کافر دانسته لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا انان را کافر دانسته؛) آیا منافقانی را ندیده‌ای که پیوسته به برادران کافر اهل کتاب خود می‌گویند: هرگاه شما را بیرون کنند، ما هم با شما بیرون خواهیم آمد، و هرگز به زیان شما از سخن کسی فرمانبرداری نخواهیم کرد، و اگر با شما جنگ و پیکار شود، قطعاً به کمکتان شتافته و یاریتان خواهیم داد. خدا گواهی می‌دهد که آنان دروغ می‌گویند (و به عهد خود وفا نمی‌کنند).‏

(ادامه دارد……)

---

[1] آن ها اسمشان عوض شده همان طور که در قرآن به عده ای که دهری هستند یا طبیعت گرا هستند امروزه به آن ها آتئیست می گویند یا ماتریالیست و کمونیست می گویند و اسم های دیگری را برای خودشان انتخاب کرده اند غیر از همان طبیعت گرا یا همان دهری هایی که آن عقاید را در قدیم داشتند و الان هم دارند. ماهیتشان یکی است. همان ماهیت را دارند ماهیتشان یکی است، کلمات با هم فرق می کنند

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

Муқаддамот дарслари/ бешинчи дарс:

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

(4-қисм)

2-“Мағзубин” яъни шундай кишиларки, аллох уларга ғазаб қилган бақара сурасида уларга нисбатан кофирлар деб мурожаъат қилинган:

  إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ* خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ.

Куфр йўлини тутган кимсалар эса хох (аллохни азобидан) қўрқитинг,хох қўрқитманг, уларга баробардир- иймон келтирмайдилар. Аллох уларнинг дилларини  ва қулоқларини мухрлаб қўйган. Кўзларини эса парда қоплаб олган. Улар учун буюк азоб бордир.

3-“Золлин” хам саргардон бўлган кишилардир,бақара сурасида уларга нисбатан мунофиқлар деб мурожаъат қилинган:

 وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ* يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ* فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ* وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ* أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا يَشْعُرُونَ* وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِنْ لَا يَعْلَمُونَ* وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ* اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ* أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ* مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يُبْصِرُونَ* صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ.

Одамлар орасида шундай кимсалар хам борки, ўзлари мўъмин бўлмаганлари холда ” аллох ва охират кунига иймон келтирдик”,дейдилар.*** Улар аллохни ва иймонли кишиларни алдамоқчи бўладилар ва ўзлари сезмаганлари холда фақат ўзларинигина алдайдилар.*** Уларнинг дилларида мараз бор эди, бас, аллох маразларини янада зиёда қилди. Улар учун қилган ёлғонлари сабаб аламли азоб бордир. ***  Уларга:” ер юзида бузғунчилик қилманглар” дейилса “биз- ислох қилувчилармиз” дейдилар.*** Огох бўлингизким, улар албатта бузғунчилардир,лекин ўзлари буни сезмайдилар.*** Уларга:”мана бу кишилардек иймон келтиринглар”,дейилса, “шу пасткашларга ўхшаб мўъмин бўламизми?”,-дейдилар. Огох бўлингизким, уларнинг ўзлари тубан кимсалардир, лекин буни билмайдилар.***Иймон келтирган зотларга йўлиққанларида: “биз хам иймон келтирдик”,дейдилар. Ўзларининг шайтонлари (бошлиқлари) билан холи қолганда эса:”биз албатта сизлар билан биргамиз, фақат (уларнинг устидан) кулмоқдамиз,холос”,дейишади.*** Аллох уларнинг устидан кулади ва ўз туғёнларида адашиб-улоқиб юришларини давомли қилади.*** Улар хақ йўлнинг ўрнига залолатни сотиб олган кимсалар бўлиб, бу савдоларида фойда қилмадилар ва тўғри йўлга юрувчилардан бўлмадилар. ***Уларни мисоли бир ўт (машъала) ёқувчига ўхшайдилар. Энди олов атрофини ёритганида аллох ёруғликни кетказиб,уларни хеч нарсани кўролмайдиган холда зулматда қолдиради. ***(улар) кар,соқов, кўрдирлар, демак (йўлларидан) қайтмайдилар.

Мана бу бақара сурасидаги фотиха сурасида зикр қилинган  уч гурух хақидаги аллох таолонинг  тафсиридир. Баъзи бир муфассирлар ана ўша даврда бўлган яхуд ва насороларни хам мағзубин ва золлин гурухига қўшишганига қарамасдан, қуръон оятларини зохири кофирлар мағзубинга ва мунофиқлар эса золлин сўзига тўғри келишини кўрсатиб турибди. [1]

(давоми бор…….)

---

[1] کسانی که انعمت علیهم هستند، کسانی که کسانی که ضالین هستند و کسانی که مغضوبین علیهم هستند

مُقَدَّمات دَرسلَرِی/ بِیشِینچِی دَرس:
شَرعِی دُشمَنشِناسِی (1) کافِرلَرنِی جَمِیعَتِینِی عُمُومِی اَنَلِیز قِیلِیش حَقِیدَه

(4-قیسم)

1. “مَغضُوبِین” یَعنِی شوُندَی کِیشِیلَرکِی، اَلله اوُلَرگه غَضَب قِیلگن بَقَرَه سُورَه سِیدَه اوُلَرگه نِسبَتاً کافِرلَر دِیب مُراجَعَت قِیلِینگن:

  إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ* خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ.

کُفر یُولِینِی توُتگن کِیمسَه لَر اِیسَه هاح (اَلله نِی عَذابِیدَن) قوُرقِیتِینگ، هاح قوُرقِیتمَنگ، اوُلَرگه بَرابَردیِر- اِیمان کِیلتِیرمَیدِیلَر. اَلله اوُلَرنِینگ دِیللَرِینِی وَ قوُلاقلَرِینِی مُهرلَب قوُیگن. کوُزلَرِینِی اِیسَه پَردَه قاپلَب آلگن. اوُلَر اوُچُون بوُیُوک عَذاب باردِیر.

• “ظالِّین” هَم سَرگردان بُولگن کِیشِیلَردِیر، بَقَرَه سُورَه سِیدَه اوُلَرگه نِسبَتاً مُنافِقلَر دِیب مُراجَعَت قِیلِینگن:

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ* يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ* فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ* وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ* أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا يَشْعُرُونَ* وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِنْ لَا يَعْلَمُونَ* وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ* اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ* أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ* مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يُبْصِرُونَ* صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ.

آدَملَر آرَسِیدَه شوُندَی کِیمسَه لَر هَم بارکِی، اوُزلَرِی مُؤمِن بُولمَگنلَرِی حالدَه “اَلله وَ آخِیرَت کوُنِیگه اِیمان کِیلتِیردِیک”، دِییدِیلَر. *** اوُلَر اَلله نِی وَ اِیمانلِی کِیشِیلَرنِی اَلدَماقچِی بُولَدِیلَر وَ اوُزلَرِی سِیزمَگن حالدَه فَقَط اوُزلَرِینیگِینَه اَلدَیدِیلَر. ***اوُلَرنِینگ دِیللَرِیدَه مَرَض بار اِیدِی، بَس، اَلله مَرَضلَرِینِی یَنَدَه زِیادَه قِیلَدِی. اوُلَر اوُچُون قِیلگن یالغانلَرِی سَبَب عَلَملِی عَذاب باردِیر.*** اوُلَرگه:” یِیر یُوزِیدَه بُوزغوُنچِیلِیک قِیلمَنگلَر” دِییِیلسَه “بِیز – اِصلاح قِیلوُوچِیلَرمِیز” دِییدِیلَر.*** آگاه بُولِینگِیزکِیم، اوُلَر اَلبَتَّه بوُزغوُنچِیلَردِیر، لِیکِن اوُزلَرِی بوُنِی سِیزمَیدِیلَر.*** اوُلَرگه :” مَنَه بُو کِیشِیلَردِیک اِیمان کِیلتِیرِینگلَر” دِییِیلسَه ” شُو پَستکَشلَرگه اوُحشَب مُؤمِن بُولَمِیزمِی؟” – دِییدِیلَر. آگاه بوُلِینگِیزکِیم، اوُلَرنِینگ اوُزلَرِی توُبَن کِیمسَه لَردِیر، لِیکِن بوُنِی بِیلمَیدِیلَر.*** اِیمان کِیلتِیرگن ذاتلَرگه یوُلِیققَنلَرِیدَه: “بِیز هَم اِیمان کِیلتِیردِیک”، دِییدِیلَر. اوُزلَرِینِینگ شَیطانلَرِی ( باشلِیقلَرِی) بِیلَن حالِی قالگندَه اِیسَه: “بِیز اَلبَتَّه سِیزلَر بِیلَن بِیرگمِیز، فَقَط (اوُلَرنِینگ اوُستِیدَن) کوُلماقدَه مِیز، حالاص”، دِییِیشَدِی.*** اَلله اوُلَرنِینگ اوُستِیدَن کوُلَدِی وَ اوُز طوُغیانلَرِیدَه اَدَشِیب- اوُلاقِیب یُورِیشلَرِینِی دَواملِی قِیلَدِی.*** اوُلَر حَق یُولنِینگ اوُرنِیگه ظَلالَتنِی ساتِیب آلگن کِیمسَه لَر بُولِیب، بُو سَودالَرِیدَه فایدَه قِیلمَه دِیلَر وَ توُغرِی یوُلگه یوُرُوچِیلَردَن بوُلمَدِیلَر.*** اوُلَرنِی مِثالِی بِیر اوُت ( مَشعَلَه) یاقوُچِیگه اوُحشَیدِیلَر. اِیندِی آلاو اَطرافِینِی یارِیتگنِیدَه اَلله یاروُغلِیکنِی کِیتکَزِیب، اوُلَرنِی هِیچ نَرسَه نِی کوُرالمَیدِیگن حالدَه ظُلمَتدَه قالدِیردِی.***( اوُلَر) کَر، ساقاو، کوُردِیرلَر، دِیمَک (یوُللَرِیدَن) قَیتمَیدِیلَر.

مَنَه بُو بَقَرَه سُورَه سِیدَگِی فاتِحَه سُورَه سِیدَه ذِکر قِیلِینگن اوُچ گوُرُوه حَقِیدَه گِی اَلله تَعالَی نِینگ تَفسِیرِیدِیر. بَعضِی بِیر مُفَسِّیرلَر اَنَه اوُشَه دَوردَه بُولگن یَهُود وَ نَصارَی لَرنِی هَم مَغضُوبِین وَ ظالِّین گوُرُوهِیگه قوُشِیشگنِیگَه قَرَمَسدَن، قُرآن آیَتلَرِینِی ظاهِرِی کافِرلَر مَغضُوبِینگه وَ مُنافِقلَر اِیسَه ظالِّین سوُزِیگه توُغرِی کِیلِیشِینِی کوُرسَتِیب توُرِیبدِی. [1]

(دوامی بار…..)

---

[1] کسانی که انعمت علیهم هستند، کسانی که کسانی که ضالین هستند و کسانی که مغضوبین علیهم هستند

دشمن شناسی شرعی (1)/ کلیاتی در مورد آنالیز جامعه ی کفار

درسهای مقدماتی/ درس پنجم:

دشمن شناسی شرعی (1)/ کلیاتی در مورد آنالیز جامعه ی کفار

(4-قسمت)

1. «مَغْضُوبِین»، کسانی که خدا از آن ها غضب گرفته که در سوره بقره به عنوان کفار از آن ها اسم می برد: إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ* خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ.

بیگمان کفرپیشگان و کفار، برایشان یکسان است چه آنان را بیم دهی و چه بیم ندهی، ایمان نمی‌آورند.‏خداوند دلها و گوشهایشان را مهر زده، و بر چشمانشان پرده‌ای است، و عذاب بزرگی هم در انتظارشان است.‏این گروه دوم بودند که خداوند آن ها را آنگونه توصیف می کند.

• «ضَّالِّینَ»، کسانی که سرگران هستند،و گفتیم همان منافقین هستند. که در سوره ی بقره به آن ها اشاره می کند:

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ* يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ* فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ* وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ* أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا يَشْعُرُونَ* وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِنْ لَا يَعْلَمُونَ* وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ* اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ* أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ* مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يُبْصِرُونَ* صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ.

در میان مردم، دسته‌هایی هستند که می‌گویند: ما به خدا و روز آخرت باور داریم. در صورتی که باور ندارند و جزو مؤمنین به شمار نمی‌آیند. (اینان به نظرشان) خدا و کسانی را گول می‌زنند که ایمان آورده‌اند، در صورتی که جز خود، کسی را نمی‌فریبند ولی نمی‌فهمند.‏ در دلهایشان بیماری است و خداوند بیماری ایشان را افزایش می دهد، و عذاب دردناکی به سبب دروغگوئی و انکارشان در انتظارشان می‌باشد.‏ هنگامی که بدیشان گفته می شود: در زمین فساد و تباهی نکنید. می گویند: ما اصلاحگرانی بیش نیستیم.‏(خودشان را اصلاح گر می دانند.) آگاه باشید! اینان بی‌گمان فساد کنندگان و تباهی‌پیشگانند ولیکن پی نمی‌برند.‏ و هنگامی که بدانان گفته شود: ایمان بیاورید همان گونه که مردم ایمان آورده‌اند، می گویند: آیا همانند بی‌خردان و کم عقلان ایمان بیاوریم؟ آگاه باشید! اینان بی‌خردانند ولیکن نمی‌دانند.‏ وقتی که (منافقان) با مردم روبرو می‌گردند، می‌گویند: ما هم ایمان آورده‌ایم. و هنگامی که با رؤسای شیطان‌صفت خود به خلوت می‌نشینند، می‌گویند: ما با شمائیم و (مؤمنان را) مسخره می کنیم.‏ خداوند ایشان را مسخره می کند و آنان را رها ساخته تا کورکورانه به سرکشی خویش ادامه دهند.‏ اینان رهنمودهای (پروردگار) را به (بهای) گمراهی فروخته‌اند و چنین بازرگانی و معامله ی آنان سودی در بر ندارد، و هدایت شده به شمار نمی‌آیند.‏ داستان اینان، همانند داستان کسی است که آتشی را با کوشش فراوان روشن می کند و زمانی که آتش دورو بر او را روشن گرداند، پروردگار آتش آنان را خاموش و نابود نماید، و ایشان را در انبوهی از تاریکیها رها سازد، به گونه‌ای که چشمانشان نمی بیند.‏(آنان همچون) کران و لالان و کوران هستند و (به سوی حق و حقیقت) راه بازگشت ندارند.‏

این بخشی از تفسیر الله متعال در سوره ی بقره برای همان سه گروهی بود که در سوره ی فاتحه به آن اشاره کردیم.[1] هر چند که عده ای از مفسرین، یهود و نصارا که در آن دوره بودند را معادل مغضوبین و ضالین قرار داده اند، اما ظاهر آیات قرآن به این اشاره دارند که کفار معادلِ مغضوبین و منافقین معادلِ ضالین قرار می گیرند.

(ادامه دارد……)

---

[1] کسانی که انعمت علیهم هستند، کسانی که کسانی که ضالین هستند و کسانی که مغضوبین علیهم هستند

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

Муқаддамот дарслари/ бешинчи дарс:

 Шаръий душманшиносий (1) кофирларни жамиятини умумий анализ қилиш хақида

(3-қисм)

Энди навбат бугунги дарсимизга, бу дарсимизни номи ” шаръий душманшинослик”. Аввало кофирлар хақидаги биринчи анализга эга бўлишимиз керак, чунки бир мажлисни ўзида уни тамом қилишни имкони бўлмаслиги хам  мумкин.

Имоми Бухорий ва имоми Ахмадни Абу Саъид ибни Муъаллодан келтирган ривоятига ва Муслим ва Насоийни ибни Аббосдан келтирган ривоятига асосан, агар бизлар “уммул кутуб” бўлмиш  фотиха сурасини мусулмонларни дин ва ақидасидаги жамланмаси ,хамда уни қуръонни хаммаси мана бу сурада хулоса қилинган қуръоннинг энг катта сураси ва фотиха сурасини  қуръонни хаммасини тафсири,деб биладиган бўлсак, бу сурада аллох таоло икки дин ислом ва мушрикларни динига эргашувчиларни ёки ана ўша секуляристларни уч гурухга тақсим қилган, бизлар хар куни 17 марта бу хақиқатга ишора қиламиз:

 «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ. صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لا الضَّالِّینَ».

Бир-бирига комилан қарама-қарши икки дин, ўзини уч даста ва гурухи билан бирга:

1-Аллох таоло уларга неъмат бериб тўғри йўлда бўлган кишилар хақида мархамат қиладики:

  «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَـئِكَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَـئِكَ رَفِیقًا» (نساء/69)،

Кимда- ким аллох ва пайғамбарига итоат этса, ана ўшалар аллох инъомларига сазовор бўлган зотлар-пайғамбарлар хақ-рост иймон эгалари, шахидлар ва фақат яхши амаллар билан ўтган кишилар билан бирга бўлурлар. Улар эса энг яхши хамрохлардир.

Мана бу гурух тўғри йўлдаги кишилардир, аллох таништирган  ” анъамта алайхим” гурухи эса бизлар мусулмон деб номлаймиз. 2-Аллох уларга ғазаб қилган кишилар эса; мағзубин.

3-Саргардон бўлган кишилар эса; золлин.

 Мана бу уч гурух яъни “анъамта алайхим”, “мағзубин”, “золлин” дан сўнг бақара сурасида мана бу борада кўпроқ тафсир қилиб берилади ва аллох таоло мана бу уч гурухни қуйидагича таништириб айтадики:

1-Муфлихун ё солихлар нажот топган кишилардир. Улар сиротол мустақим ва “анъамта алайхим”га эргашган кишиларни қаторидагилардир.

2-Куффор сўзини эса “мағзубин”ни баробарида келтиради.

3-Мунофиқларни эса “золлин”ни қаторидаги сўз сифатида келтирган.

Аллох таоло мана бу уч гурух борасида қуйидагича изох  беради:

1-Сиротол мустақимда бўлган кишилар, қуйидаги сифатларга эга бўлган ростгор тақводорлардир:

 ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ* الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ* وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ* أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

Алиф,лом,мим. (хақ эканлигига) хеч қандай шак-шубха бўлмаган ушбу китоб ғайбга ишонадиган ,намозни тўкис адо этадиган ва биз ризқ қилиб берган нарсалардан инфоқ-эхсон қиладиган тақволи кишилар учун рахбар-йўлбошчидир. Улар сизга нозил қилинган ва сиздан илгари тушурилган нарсаларга (динларга) иймон келтирадилар ва охират кунига аниқ ишонадилар. Парвардигорлари тарафидан хидоят топганлар ана ўшалардир ва нажот топгувчилар хам уларнинг ўзидир.

Улар биринчи гурухдаги кишилар бўлиб, хамд сурасида биз уларга нисбатан “анъамта алайхим” жумласини ишлатдик, мана бу бақара сурасида хам уларга “муфлихун” сўзи орқали ишора қилинган.

(давоми бор……)