مُسُلمانلَر تُوشِیب قالگن بُوگوُنگِی کُونگِی وَضِیعَت
بِیزلَر “حاضِرگی وَضِیعَتده” “ضَرُورَت حُکمِی” سَبَبلی شُوندَی ناچار حالَتگه تُوشِیب قالگنمِیزکی، بِیرِنچی قَدَم صِیفَتیده مُسُلمانلرنی “اِتّحادگه” دَعوَت قِیلیشگه مَجبُورمِیز. یَعنی اوُرتَدَگی مُشتَرَک نُوقته لَرگه اِعتِبارنی جَملَش و هِیلمه- هِیلّیک، اِختِلاف، فَرقلَرنی بار بُویِیچه قَبُول قِیلیش کِیرک، شُو تَرزده تُورلی- هِیل مَذهَبلر، گوُرُوهلرنی آرَسِیده دَرَجَمه- دَرَجَه دِیلّرنی “مُتّحید” قیلیشگه اِیرشَمِیز و اَفضَل “اوُچ اَبزار” دَن بِیری وُجُودگه کِیلتیرَدِگن اوُلی الاَمر شُوراسینینگ واحد اِجماعسی بیلن «أَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ» اِسلامِی “وَحدَت”گه اِیگه بُولگن و الله نی قُولّب- قُوّتلَشِینی هَم قُولگه کِیریتگن واحد اوُمَّت و واحد جَماعَتگه مُویَسَّر بُولسَک: إنَّ اللَّهَ لا يجمعُ أمَّتي علَى ضلالةٍ ويدُ اللَّهِ معَ الجماعةِ [1] بُو یِیرده بیز یَنَه بیر نَرسَه گه دِقَّت بیلن اِعتِبار بِیرشِیمیز لازِم بُولَدی،”ضَرُورَت” بیزلرنی شُونچَلِیک پَست مَرحَلَگه تُوشُورِیب یُوبارگنکی،”اوُتیش مَرحَله سی” دِیگن نام بِیلن اَفضَل “اوُچ اَبزارنی” بیری بُولگن اوُلی الاَمر شُوراسیده “اِتّحاد”گه دَعوَت قیلیش آرقَلی، کافرلرگه تَوصِیَه قِیلینشی لازِم بُولگن دِپلامَتِیکه نی مُسُلمانلرگه تَوصِیَه قیلیشگه مَجبُورمیز و قُویِیدَگی آیَتگه مُوافِق رَوِیشده «فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ» (تغابن/16) «ما لا يُدرَكُ كُلُّه، لا يُترَكُ جُلُّه» قائِدَسِیگه بِنائَا،جانّی سَقلَب قالیش اوُچُون اِیشلَتیلَدِیگن اوُلگن حَیوانّی گوُشتیگه اوُحشَش، مَجبُورلیک و ضَرُورَت حالَتِیدَگی بیر واجِب صِیفَتِیده، اوُزیمیزدَگی اَساسِی ضَرُورِی بَولگن دِین،جان،نامُوس، عَقل،آبرُو، مال،وَطَنگه اوُحشَش نَرسَه لَریمیزنی سَقلَب قالیشیمیز لازم. عُمُومِی قیلیب اَیتگنده بُوندَن آشِیقراق اِیش هُم قوُلِیمِیزدَن کِیلمَیدی، اَمّا بیر گورُوه کِیشیلر هَلی هَم مُسُلمانلرگه نِسبَتاً کافرلَردَن بَدتَر پَست نَظر بیلن قَرَشَدی. بُوندَی کیشیلر کافرلر بیلن “مُتّحید” بُولِیشنی آسان هَذم قیلیشَدی، اَمّا بِیرینچی قَدَم صِیفَتیده باشقه مُسُلمانلر بیلن “مُتّحید” بُولیشگه یان بِیریشنی هَم هاحلَشمَیدی، مُؤمِنلر بیلن “وحدت”گه اِیریشِیش تُوغریسیده اِیسَه گپیرمَسَه هَم بُولَدی. الله نی اوُزِی یاردَم بیرسِین.
اَصلیده بیزلَرگه لازِم بُولگن نَرسَه، بُو فَقَطگینه اوُلی الاَمر شُوراسینی کَنَلی آرقَلی، اَفضَل “اوُچ اَبزار”نی بِیری بُولگن حُکوُمَت و حَربِی قُدرَتگه سُویَنگن حالده قُولگه کیریتِیلگن “وَحدَت”دیر. اَمّا بُونگه نِسبَتاً مُستَحکَم،چُوقوُر اِعتِقادّه بُولِیشِیمیز لازِم،لیکن حاضِرگی مَوجُود وَضِیعَتدَگی “اوُتِیش مَرحَله سیده” لازِم بُولگن “اِتّحاد”، مُسُلمانلر اوُچُون “ضَرُورَت” حُکمی صِیفَتیده قَبُول قِیلینگن و او حَتماً اوُلی الامر شُوراسی تامانِیدَن مُدِرِیَت بُولیب باشقریلیشی کِیرَک.
مَنه بُو “اِتّحاد”نی اوُزی مُسُلمانلر اوُچُون اِسلامی “وَحدَت”گه اوُتیش مَرحَله سی حِسابلَنگنی بیلن، اوُنی اوُزی مُسُلمانلرنی یُوزلَب آفَتلر و تَفَرُّقنی ضَرَرلَری و آشکار،پِینهان کافِرلرنی صَدَمَسیدَن اوُزاقلشتِیرَدِگن مُناسِب، مَشهُور بیر اَبزار حِسابلَنَدی. شُوندَی اِیکن رسول الله صلی الله علیه وسلمنی سُوزلریگه اَساساً: لا تَحقِرَنَّ مِنَ المَعْرُوف شَيْئًا، وَلَو أنْ تَلقَى أخَاكَ بوجهٍ طليقٍ[2] اَگرچی بِرادَرینگیزگه آچیق یُوز بیلن رُوبَرُو بُولیش بُولسه هَم، هَر قَندَی یَحشی، یاقِیملی اِیشنی کِیچیک سَنَمَنگلَر.
………….
[1]ترمذی 2161
[2]رواه مسلم 4/ 2026 (2626)،