اگر نَجدیَتگه ایرگه شوچیلرنی اَثَرلرینی قَه رَب چیقسَنگیز- اولرنینگ سَلطنتگه یا جهادگه تیگیشلی بولدیمی فرقی یوق- اوزلرینی مخالفلریگه قَرشی اویاتسیز، حَقارَتگه باءِث بولدیگن سوزلرنی ایشله تیشه یاتگنینی کوره میز. حَتّی اوزلرینی مُخالفلری نَجدی بولگن تقدیرده هم اولرنی شَخصیه تینی تیرار قیلیب، توحمت قیلیب کیتیشه دی. مین بولرنی آلدیده نیمه دیییشیمنی هم بیلمی قالدیم. اگر اولر بیر سکولار بولگنیده نیمه قیلیشنی یَحشی بیلردیم. بَحث قیلگن پَیتیمیزده مَنه بو آغزی یامان نَجدیلر بیلن نیمه قیلیلیک؟
ج: بو حقیده ابن تیمیه نی نِحایتده عاجاییب سوزلری بار و او کیشی ایتدیکی:
فَإِنَّ الرَّدَّ بِمُجَرَّدِ الشَّتْمِ وَالتَّهْوِيلِ لَا يَعْجِزُ عَنْهُ أَحَدٌ.
باشقه لرگه حَقارت، اویاتسیز، آغیزگه آلیب بولمیدیگن یامان سوزلرنی قَیتریشدَن آدَم ناتوان بولیب قالمیدی و همّه نی بو ایشنی قیلیشگه امکانیاتی بار.
وَالْإِنْسَانُ لَوْ أَنَّهُ يُنَاظِرُ الْمُشْرِكِينَ وَأَهْلَ الْكِتَابِ: لَكَانَ عَلَيْهِ أَنْ يَذْكُرَ مِنْ الْحُجَّةِ مَا يُبَيِّنُ بِهِ الْحَقَّ الَّذِي مَعَهُ وَالْبَاطِلَ الَّذِي مَعَهُمْ.[1]
انسان مشرک و اهلی کتاب بیلن مُناظره قیلیاتگن پَیتیده قوییده گی رَویشنی قولّشی لازم: اونگه دلیل لرنی آچیق بیان قیلسین، یعنی اونی آلدیده گی حَقلری و اولرنینگ آلدیده گی باطلنی هَم رَوشَن کورستیب بیرسین.
مَنه بو الله تعالی تامانیدن بویوریلگن مُؤمِن کیشینی سوزله شو رَویشیدیر:
ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ (نحل/125)
( ای محمد)، پروردیگارینگیزنی یولی- دینیگه دانالیک – حیکمت و چِرایلی پَند-نَسیحَت بیلن دَعوَت قیلینگ! اولر بیلن اینگ گوزَل یولده مُجادَله- مُناظره قیلینگ!
شوندی ایگن مسلمانلر بیلن بولدیگن اسلامی رَویشده گی شَرعی سوزلشو، بیان قیلیش و حَقنی ییتکزیش مَصلحَت و نَسیحَت قالیبیده بولیشی، حَقارت قیلیش و باشقه سیز ذِکر قیلگن حونیک عادتلردَن جوده کتّه فَرق قیلدی. شُونی یَحشی بیلیشیمیز کیرَکّی ،بیزلرنی وظیفه میز اسلامی رَویشگه کوره ییتکه زیش ، دلیلّرنی بیان قیلیشدیر.مسلمانلر بیلن بولدیگن بو سوزلشونی هم اوزیگه یَرَشه چیگه رَسی بار، بَعضی جایلرده اونی توحته تیب تَه شلب کیتیش جایز بوله دی.
رسول الله صلی الله علیه وسلم مرحمت قیله دیلرکی:
أَنا زَعِيمٌ ببَيتٍ في ربَضِ الجنَّةِ لِمَنْ تَرَكَ المِرَاءَ وَإِنْ كَانَ مُحِقًّا،
اوزی حق بولیب توریب حُسومَت و جَنجَلنی تَه شلب کیتگن کیشی اوچون مین جَنّتنینگ پَستکی طبَقه لریدن بیر اوینی ذَمانتینی بیره مَن.
وَببيتٍ في وَسَطِ الجنَّةِ لِمَنْ تَرَكَ الكَذِبَ وإِن كَانَ مازِحًا،
اگرچی هزیل ترزیده بولدیگن بولسه هم ، یالغاننی تَرک قیلگن کیشی اوچون جَنَّتنی اورتسیدن بیر اوینی ذمانتینی بیره مَن،
وَببيتٍ في أعلَى الجَنَّةِ لِمَن حَسُنَ خُلُقُهُ [2]
و اوزینی اخلاقینی، رَفتارینی توغریله گن کیشی اوچون جَنَّتنی اینگ یوقاری طبَقه لریدَن بیر اوینی ذمانَتینی بیره مَن.
شوندَی بولگچ پَیغَمبَریمیز ذمانَتینی بیرگن مُعامَله گه کیریب، عَمَل قیلینگ لر.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الجَنَّة وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ وَعَمَلٍ، وَأَعُوذُ بِكَ مَنَ النَّارِ وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ وَعَمَلٍ.
[1] ابن تیمیه . مجموع الفتاوى (4/186-187)
[2] صحيح أبي داود 4800 / صحيح الترغيب والترهيب 3 / 6