Даъват ва мубораза йўлида қандай шахслар,жамоатлар зарарлик бўла олади.
Агар эътибор бериладиган бўлса, сўзимизни бошида пайғамбарлар ва солиҳ кишиларни оқимига мувофиқ равишда йўл тутган жамоатлар,хизблар ҳақида эмас,балки бу жараёнларни йўлига тўғаноқ бўлиб, тўғри оқимни ривожланишига тўсиқ бўлаётган шахслар ҳақида суҳбатлашмоқчимиз.
Барча пайғамбарларнинг асосий мақсади бир томондан шахслар ва жамиятни қалбига тавхид хукуматини қонунларини ўрнатиш бўлса,бошқа бир томондан эса тоғутдан юз ўгириш ва ундан узоқлашиш бўлгандир.”لا اله الا الله калимасини усул ва шартлари бўйича аввало тоғутни инкор қилиш ва унга куфр келтириш лозим бўлади,мана бу журъатни қўлга киритгандан сўнг, шахслар ва жамиятни устига Аллоҳни ягона зот эканини исбот қилиб,амалда қўлланилади.
Шу тарзда жамоатлар ва исломий хизбларнинг фаолиятини илгарилагани ёки орқага кетаётганлигини аниқлаш учун лозим бўлган меёрни қўлга киритамиз.Мана бу меёр барча пайғамбарлар, хамда ислоҳотчиларни асосий мақсади бўлиб,улар буни воситасида пешқадам гуруҳларни ислоҳ қилиш ва башар томонидан ихтиро қилинган қонунларни ўрнига илоҳий хукм ва қонунларни жорий қиладиган хукуматни ташкил қилишни ҳоҳлашган эди.
Агар бу меёр иҳтиёримизда бўлар экан,жамоатларнинг ҳақиқий ва бирлашган тавхид аҳлига яқинлашаётгани ёки узоқлашаётганини ёинки илоҳий хукмларни жорий қиладиган исломий жамиятни ташкил бўлганини ва уларни пайғамбарлар ва солиҳ кишиларни ҳақиқий эргашувчилари бўлишганми ёки бўлмасам тўғри мубораза йўлидан бормасдан,бу муборазада тўлиқ етилмаганликларини билиб оламиз.
Бу кўз қараш бўйича, жамоатлар энг кам хатар ва фидокорликни қабул қилмасдан туриб хам жамиятда,ўзига хос мархалаларда илгарилаши мумкин ёинки мана бу шахс ва жамоатлар ўзларини катта хатар ва фидокорликларга ташлаб,инсон хайратланадиган қонларни тўкиб,етиб келган жойларида тўхтаб қолишлари ва баъзи ўринларда орқага қараб кетишлари хам мумкиндир.
Тўлиқ англаган холатда,шаръий исломнинг тўғри мубораза методлари қолипи бўйича, реформист яъни ислоҳталаб ёки инқилобчи бўлиш хам, ишни олдинга силжимаслигига сабаб бўлиши мумкин.Кўп ўринларда эса тўсиққа,инқирозга олиб борувчи асосий омилга айланиши ёки буюк мақсадларимиздан узоқлашишимизга хам сабаб бўлиши мумкин.
Одатда кўпчилик гуруҳлар ташкил бўлиш мархаласигача яхши натижаларга эришишади,аммо кейинги мархалаларда яъни жамоатларни тўғри бошқариш ва хидоят қилиш,сиёсий қудратни қўлга киритиш,башар ва тоғутларнинг қонунларини жорий қилувчиларни йўлдан олиб ташлаш бўйича очиқ хатоларга йўл қўйишади.
Мана бунга ўхшаш жиходий жамоатларни хатолари, ақида ва манхажга оид келишмовчиликларни таъсирида эмас,балки бугунги кундаги шароитни тўғри баҳолай олмаганликлари сабабли келиб чиққан.Баъзи мубораза қилаётган биродарлар бугунги кундаги шароитни тўғри баҳолаш ва тахлил қилиш борасида бошқа биродари билан ихтилофга тушиб қолади ва албатта уларни бири кетаётган йўлидан бурилиб кетади,натижада эса хукуматнинг қудратини бўйсиндириш учун сарфланадиган, тамомий гуруҳларнинг бирдамгини бошқариш хам тебраниб заифлашади.
Жиходий жамоатлар, нафарларини ғалаба сари йўналтириш мархаласида ,ўзларини ва бошқаларни бугунги куннинг масалаларига жавоб бера олмайдиган бўлимлар билан овора қилмасликлари,балки бугунги кунга жавоб бера оладиган ишларнигина маҳкам ушлашликлари керак бўлади.Бу нарса ўтмишдаги масалалар ва тарихга эътибор бермаслик лозим дегани эмас,балки бундан бўлган мақсад, ҳар қандай мубориз тарихчи ёки фуқаҳо олим сифатида, тарихни икир-чикирлари ёки хайз ва нифосга ўхшаш фиқхни майда масалалари ёки ўтган фуқахоларни бахсларига эътиборини қаратмасдан,мана бу тарих ва фиқхдан фақатгина бугунги кунига керакли ва бугунги кунга жавоб бера оладиган нарсага диққатини қаратиши лозим демакдир.Мана шу асосий омилни ўзи, жамоатларни бирлигини сақланиб қолишига ва адашмаслигига сабаб бўлади.
Биз охирги икки аср давомида жуда кўп исломий жамоатларни гувохи бўлдик,улар сахих ва пок исломий ақидада,ихлосда ва муборазада жон бериш даражасида эканликларини ва кофир,муртадлар билан келишмасликларини,хеч қандай хукуматга боғланмасдан мустақил бўлганликларини ва муборазада жиддий ўринни тутганликларини ва гапирган гапларини хам баҳосини тўлаганликларини биламиз.Шубхасиз бу жамоатлар баъзи тоғлар,шаҳарларнинг муборазасини маълум нуқталарида тўҳтаб қолишди,лекин ўтган йиллар давомида мағлубиятга учраб келаётган ва секуляризм,золим хукуматларни рўбарўсида енгилаётган жамият эса,охирги қонигача оддий ҳалқдан хеч нарсани умид қилмасдан, ихлос билан курашиб келаётган гуруҳларни хам гувохи бўлиб турибди.
Улар ўзларини тарғиботларини шу тарзда етказишяпти ва кўриб турганимиздек жамият хам уларнинг хабарларини тўғри қабул қилишяпти. Бу хабарлар шу даражада таъсирли ва етук бўлган эдики,бир томонда мубориз мусулмонлар ва оддий мусулмонларни ,бошқа томонда эса секулярлар ва куфр оламини хар бири ўзига хос равишда реакция беришди.Мана бу мужохидлар ўлдирилгандан кейин,мусулмонлар томонидан кўрсатилган энг кам реакция,бу уйида туриб хафа бўлишлигидир,лекин хар қандай холатда хам одамларни зеҳнида,жамиятни ва жамоатларни фикрида ўзини таъсирини қўйишга улгурди.Бизнинг уларни муборазаси борасидаги хулосамиз жуда муҳим рол ўйнайди ва биз уларнинг муборазасини бардавом бўлашини замонатга олишимиз керак.
Шуни айтиш лозимки,ўтган даврда ва кўп ўринларда инқилобчилар ва келажакдаги ишларни кўра олувчилар,шахслар ёки жамоатларни яхши ва ёмонлигини ташхис бериш борасида ,уларни ақидаси,сўзига қўшимча равишда амалларини хам хисобга олишар эди.Аммо бугунги кунга келиб,фикри очиқ кишиларга ўхшаш ўқимишлилар,хамда спутник каналларини орқаларидан қувийдиган кимсалар фақатгина сўз яъни айтилган гапнигина ўлчов қилиб олишган.Уларни айтишларича,фалон жамоат ёки гуруҳ ёмон бўлади ва сиз улардан сабабини сўрасангиз,улар:нима дейишганини эшитмадингизми?нима деб ёзишганини ўқимадингизми?……………..-дейишади.
Бизлар муборазада ўтган салаф-солиҳларни тушунчасига кўра бўлган қуръон суннатни йўлимизни чироғи қилиб оламиз ва барча жамоатларни Аллоҳ уларни яхши кўрадиган(ان الله یحب الذین یقاتلون فی سبیله صفا کأنهم بنیان مرصوص) муваххид,муттахид жамоат ташкил қилишга яқинлашган ё узоқлашганини аниқлаймиз.Мана шундан сўнг илоҳий хукмларни жорий қиладиган хукуматни ташкил қила оламиз ва бу ўлчовга кўра шахс ёки жамоатни тўғри йўлда экани ё эмаслигини айта оламиз.
Яъни агарда булар битта шахсдан жамоатга,жамоатдан хукуматга такомиллашиш йўлида хар қандай андоза билан узлуксиз илгарилайдиган бўлишса,уларни манфаатли деб,агарда уларни ўзлари ва амаллари бу йўлдан бурилиб кетадиган бўлишса зарарли деб,хисоблаймиз.
Бу ердаги ўлчов бирлиги шахсни тавхидга яқин ё узоқ бўлиши,сўнгра тавхидни махкам ушлаган жамоат ва нихоят тавхидга асосланган хукумат бўлиши билан ўлчанади.Биринчи даражада,аҳли тавхид бўлган шахсни мақсад учун манфаатли ё зарарли эканини, унинг тавхид эгаси бўлган жамоатни ташкил қилишга яқинлашгани ё узоқлашгани ёки шундай жамоатга қўшилгани билан аниқлай оламиз.Мустахкам тавхид аҳли бўлган жамоат ташкил бўлгач,уни манфаатли экани ё эмаслигини даражасини эса, тавхид хукмларини жорий қиладиган исломий хукуматни,қудратни ташкил қилишга бўлган харакати,амали орқали билиб оламиз.Шу тарзда бу жамоатни илоҳий хукмларни жорий қиладиган хукуматни ташкил қилишга бўлган харакати,амаллари тўғри йўлдан кетяптими ёки секулярлар, жохилиятни йўлига тушиб қолганини ва аслий мақсаддан узоқлашганини аниқлаймиз.
Мана бу тартиб бўйича, маваххид шахс учун биринчи ўринда ахли тавхид бўлган жамоатга қўшилиш хисобланса,жамоатдаги охирги мақсад эса исломий хукумат ташкил қилиш ва жамиятдаги ижро қилувчи қудратни қўлга киритишдан иборатдир.Ҳар қанча шахс ёки жамоатни амали бу мақсадларга етиш учун яқинлиги ва узоқлигига қараб,уларнинг жаҳондаги барча заиф ва мазлумларни олий мақсадига нисбатан манфаатли ё зарарли экани равшан бўлади.Шуни хам унутмаслик лозимки,келажак унга томон интилган кишиларга муяссар бўлади,хаддан ташқари эҳтиёт бўлиш хам қулай фурсатларни қўлдан бой берилишига сабаб бўлади ва бизлар мана бу дунёда хам фарзандларимиз,невараларимиз фахрланадиган ота-оналар бўлишга харакат қилишимиз керак.
Буюк Аллоҳга хамду-санолар бўлсин!
Муаллиф:Абу Хамза мухожир хуромий.
Таржимон:Умму Асмо.