جاهلیت 3

جاهلیت 3

 ما در کل، جوامع را به دو دسته ی جامعه ی اسلامی یا دارالاسلام یا جوامع جاهلی یا دارالکفر می توانیم تقسیم می کنیم. دارالاسلام، جامعه ای است که قانون اساسی آن طبق شریعت الله، طبق دین اسلام یا یکی از مذاهب اسلامی حاکم باشد و رهبر آن هم مسلمان باشد، هر چند که اکثر ساکنین آن مسلمان نباشند؛ مثل هند و اکثر جاهایی که الان هم غیر مسلمان هستند ولی قبلاً جزء دارالاسلام بودند؛ و دارالکفر، جامعه ای است که قانون اساسی آن بر اساس شریعت الله نباشد، هر چند که اکثر ساکنین آن هم مسلمان باشند. در اینجا حکم «دار» ارتباطی به ساکنین ندارد. وقتی می گوییم دارلکفر است قرار نیست حتما ساکنین آن هم کافر باشند، یا می گوییم دارالاسلام، قرار نیست همه ی ساکنین آن هم حتماً مسلمان باشند.

همین دور ماندن از قوانین شریعت الله و ایجاد جوامع جاهلی منشأ بسياری از تبهکاریها، عصيانها، نابسامانی ها، حکم و حکومت ناحق، رفتار خلاف قانون الهی و مبتنی برهوی و هوس و رويگردانی از دستورات الهی، بی توجهی به وعده های الهی، بدانديشی درباره ی افعال خداوند، پافشاری بر خواسته های نا به جا، تعصب و جانبداری بی دليل از عقايد و انديشه های باطل، نژادپرستی و برتری قوم و قبيله بدون دليل شرعی، فساد اخلاقی، جنگ و غارتگری، و نيز عامل اکثریت انحطاط ها و عقب ماندگی های ملل و جوامع بشری بوده؛ در نتيجه جاهليت يک مفهوم است كه محدوده ی زمانی و مکانی ندارد.

جاهلیت، برای نخستین بار از طرف الله نسبت به دوران قبل از بعثت به کار رفته، و قرآن به اين دليل عرب را اهل جاهليت خوانده که آنها حکومت هوای نفسانی و تمايلات خودشان را به جای حکومت خدا پذيرفته بودند.

در یک جمع بندی می توان چنین نتيجه گرفت که، در هر زمان و مکانی که خواسته ها و خواهشهای نفسانی به جای خدا حکومت کند، آن زمان، زمان جاهليت و آن مکان، مکان جاهليت است؛ خواه در سرزمين عربستان قبل از اسلام باشد و خواه در ساير نقاط زمين و خواه در قرن بيست و چندم باشد.

در واقع، جاهليت مدرنی که توسط «دین سکولاریسم و مذاهب مختلف آن» به وجود آمده خلاصه ای از جاهليت های قديم و چيزی بيشتر از آنهاست! زيرا در اين جاهليت،ارثیه ی جاهليتهای يونان و روم و چین و هند و عرب جاهلی و قرون وسطی و ایران باستان و… وجود دارد، و فرآورده هايی از عصر جديد هم توسط متفکرين سکولارچاشنی آن شده و به آن اضافه شده، سازماندهی شده، منظم شده، تئوریزه شده. این جاهلیتی است که الان بر جامعه حاکم است، خشن تر از تمام جاهلیت هایی که در طول تاریخ، بشریت به خودش دیده و منظم تر.

تَشَیُّعگه نِسبَتلَنَدِیگن اِینگلِیز غُولّاتلَرِی

تَشَیُّعگه نِسبَتلَنَدِیگن اِینگلِیز غُولّاتلَرِی

خالِد هُورامِی

آخِرگِی دَورلَردَه اِنقِلابچِیلَر رَهبَرِی و اِیراندَگِی شِیعَه مَذهَبیدَگِیلَر اِینگلِیز شِیعَه لَرِی دِیگن سُوزدَن فایدَلَنِیشَدِی. مَنَه بُو عِبارَه فَقَطگّینَه بِیر لَقَب و شِیعارِی سِیاسِی بُولِیب قالمَسدَن،اوُ تَرِیخِی کِیلِیب چِیقِیشگه هَم اِیگه دِیر.

اَنگلِیَه نینگ جاسُوسِی مِستِیر هَمفِیر دَولَتلَر و مُسُلمان دَولَتلَرِی  آرَسِیدَگِی اِتّحادنِی آلدِینی آلِیش و مَنَه بُو مِلَّتلَرنِی اوُرتَسِیگه یَنَدَه کُوپراق تَفرَقَه سالِیش و اوُنِی چُوقُورلَشتِیرِیش اوُچُون اِیران،توُرکِیَه، عِراقگه کِیرِیب کِیلَدِی و اوُزِینِی دَولَتِیگه مَوجُود وَضِیعَت حَقِیدَه تُولِیق مَعلوُمات جُونَتَدِی، نَتِیجَه دَه اوُلَر هَم اوُنگه قوُیِیدَگِیچَه بُویرُوق بِیرِیشَدِی: عُمَرنِینگ عَلِینِی اوُیِی تامانگه حَملَه قِیلگنِی حَقِیدَه گِی داستانّی یَنَدَه آشِیرِیب تاشِیرِیب ……..شِیعَه لَرنِی آرَسِیدَه رِواچلَنتِیر وَ ……..؛ یَعنِی مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَه اِیچکِی جَنگلَرنِی و تَفرَقَه نِی اِیجاد قِیلِیشگه سَبَب بُولَدِیگن خُرافاتنِی مُنَظَّم رَوِیشدَه و پراگرَمَّه لَشتِیرِیلگن حالَتده آلِیب بارِیلگن. اَوَّلدهَ اَیتِیب اوُتِیلگن تَرِیخِی کِیلِیب چِیقِیش مَنَه شُو زَمانگه بارِیب تَقَلَدِی. اَمّا شُونِی هَم اَیتِیب اوُتِیش لازِم بَولَدِی، بُوگوُنگِی کوُندَگِی تَشَیُّعگه نِسبَتلَنَیاتگن اِینگلِیز غُولّاتلَرِینِی فِکرلَرِی اَصلِیدَه نَصرانِی و هِندلَرگه مایِیل صُوفِیلَرنی، هَمدَه صَفَوِیلَرنِی دَورِیدَگِی صُوفِیلَرنِی تَفَکُّراتلَرِی، اِسمائِلِیَّه فِرقَه سِینینگ باطِنِی و تَعوِلِی تَفَکُّراتلَرِی و اَوَّلگِی، اِیکِّینچِی هِجرِی عَصردَگِی غالِیلَرنِی غُولوُگه تُولَه عَجِیب و غَرِیب حِسِّیاتلِی داستانلَرِی و مُتَکَلِّم، مُفَوِّضَه لَرنِی پُوچ تُوقِیمَه فَلسَفَه سِی وَ یَهُودِیلَردَن کِیرِیب کِیلگن اِسرَائِلِیّاتلَر و نَصرانِیلَرنِی آداب،رَسم-رُسُوملَرِی وَ ……دَن تَشکِیل تاپگن بِیر مَعجُون یَعنِی اَرَلَشمَه حِسابلَنَدِی.

شُوندَی بُولگچ، اَگر اَهلِی سُنَّتنِی اِیچِیدَن بَعضِی کِیشِیلَر مَنَه بُو غالِی شِیعَه لَرنِی گوُرُوهِینینگ فِکرلَرِیدَگِی مَنبَعلَرنِی دَلِیل صِیفَتِیدَه کِیلتِیرِیب، بَرچَه شِیعَه لَرگه حَملَه قِیلَدِیگن بُولسَه و “آگاه” حالِیدَه مَنَه بُو غُولّاتلَرنِی مُخالِفِی بُولگن شِیعَه لَرنِی کُوز-قَرَشِینِی کُورمَسلِیک که آلَدِیگن بُولسَه، مَنَه بُو کِیمسَه لَرنینگ دُشمَن اِیکنِی اَنِیق. اَگر مَنَه بُو کِیمسَه لَر اوُزلَرِیدَگِی جَهالَت سَبَبلِی بُو جِنایَتلَرنِی قِیلگن تَقدِیردَه هَم، دُشمَنلَرنِی رِیجَه سِی بُویِیچَه اِیشلَگن بُولِیب چِیقِیشَدِی، اوُلَرنِی چِین کُونگِیلدَن آگاهلَنتِیرِیش و تُوغرِی یُولگه قَیتَرِیش لازِم بُولَدِی.

اَگر اوُ تاماندَگِی شِیعَه لَر هَم اَهلِی سُنَّتنِی اِیچِیدَگِی غُولّاتلَرنِی دَلِیلَّرِی بُویِیچَه، بَرچَه اَهلِی سُنَّتگه حَملَه قِیلَدِیگن بُولسَه، شُبهَه سِیز اوُلَر هَم مَنَه شُو قائِدَه گه کِیرِیشَدِی.

شُوندَی بُولگَچ، کِیلِینگلَر اوُیغانِیب بَرچَه اِیشلَردَن آگاه حالَتدَه قَدَم تَشلَیلِیک، گپِیرگنِیمِیزدَه یا یَحشِی سوُزنِی اَیتَیلِیک یاکِی بُولمَسَم رَسول الله صلی الله علیه وسلم اَیتگنلَرِیدِیک جِیم بُولَیلِیک، اوُ کِیشِی مَرحَمَت قِیلَدِیلَر:       من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلیقل خیرا أو لیصمت. [1]

الله گه و آخِرَت کوُنِیگه اِیمان کِیلتِیرگن کِیشِیلَر یا یَحشِی سُوزلَرنِی گپِیریشسِین یا جِیم اوُتِیرِیشسِین.


[1]مسلم، حديث (47)، البخاري حديث (6018)، ابن ماجه (3971).

Ташайюъга нисбатланадиган инглиз ғуллотлари.

Ташайюъга нисбатланадиган инглиз ғуллотлари.

Холид хўромий.

Охирги даврларда инқилобчилар рахбари ва эрондаги шиъа мазхабидагилар инглиз шиъалари деган сўздан фойдаланишади. Мана бу ибора фақатгина бир лақаб ва шиори сиёсий бўлиб қолмасдан, у тарихий келиб чиқишга хам эгадир.

Англиянинг жосуси мистер хамфер давлатлар ва мусулмон давлатлар орасидаги иттиходни олдини олиш ва мана бу миллатларни ўртасига  янада  кўпроқ тафрақа солиш ва уни чуқурлаштириш учун эрон, туркия, ироқга кириб келади ва ўзини давлатига мавжуд вазият хақида тўлиқ маълумот жўнатади, натижада улар хам унга қуйидагича буйруқ беришади:  умарнинг алини уйи томонга хамла қилгани хақидаги достонни янада ошириб тошириб ……..шиъаларни орасида ривожлантир  ва ………; яъни мусулмонларни ўртасида ички жангларни ва тафрақани ижод қилишга сабаб бўладиган хурофотни  муназзам равишда ва программалаштирилган холатда олиб борилган. Аввалда айтиб ўтилган тарихий келиб чиқиш мана шу замонга бориб тақалади.  [1]

Аммо шуни хам айтиб ўтиш лозим бўлади, бугунги кундаги ташайюъга нисбатланаётган инглиз ғуллотларини фикрлари аслида насроний ва хиндларга мойил суфийларни, хамда сафавийларни давридаги суфийларни тафаккуротлари , исмоилийя фирқасининг ботиний ва таъвилий тафаккуротлари ва аввалги , иккинчи хижрий асрдаги ғолийларни ғулувга тўла ажиб ва ғариб хиссиётли достонлари  ва  мутакаллим, муфаввизаларни пуч тўқима фалсафаси ва яхудийлардан кириб келган исроилиётлар ва насронийларни одоб, расм-русумлари ва ……..дан ташкил топган бир маъжун яъни аралашма хисобланади.  

Шундай бўлгач, агар ахли суннатни ичидан баъзи кишилар  мана бу ғолий шиъаларни гурухининг фикридаги манбаъларни далил сифатида келтириб, барча шиъаларга хамла қиладиган бўлса ва “огох” холида мана бу ғуллотларни мухолифи бўлган шиъаларни кўз- қарашини кўрмасликка оладиган бўлса, мана бу кимсаларнинг душман экани аниқ. Агар мана бу кимсалар ўзларидаги жахолат сабабли бу жиноятларни қилган тақдирда хам, душманларни режаси буйича ишлаган бўлиб чиқишади, уларни  чин кўнгилдан огохлантириш ва тўғри йўлга қайтариш лозим бўлади.

Агар у томондан шиъалар хам ахли суннатни ичидаги  ғуллотларни далиллари бўйича, барча ахли суннатга хамла қиладиган бўлса,шубхасиз улар хам мана шу қоидага киришади.

Шундай бўлгач, келинглар уйғониб барча ишлардан огох холатда қадам ташлайлик, гапирганимизда ё яхши сўзни айтайлик ёки бўлмасам росулуллох саллаллоху алайхи васаллам айтганларидек жим бўлайлик, у киши мархамат қиладилар:

   من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلیقل خیرا أو لیصمت. [2]

Аллохга ва охират кунига иймон келтирган кишилар ё яхши сўзларни гапиришсин ё жим ўтиришсин.


[1] خاطرات مستر همفر جاسوس انگليسي در ممالك اسلامي – ترجمه دكتر محسن مويدي – ص 72 و 77 و 78 بند 5 دستورالعمل – ( انتشارات امير كبیر – تهران – 1362 )

[2]مسلم، حديث (47)، البخاري حديث (6018)، ابن ماجه (3971).

غلاة انگلیسی منتسب به تشیع

غلاة انگلیسی منتسب به تشیع

به قلم : خالد هورامی

اخیرا رهبران انقلابی و شیعه مذهب ایران از کلماتی چون شیعه انگلیسی استفاده کرده اند . این عبارت تنها یک برچسب و شعار سیاسی نیست بلکه پشتوانه ای تاریخی دارد .

از زماني كه جاسوس انگليسي مستر همفر جهت جلوگيري از اتحاد بين دول و ملل مسلمان و ایجاد تفرق بیشتر و عمیقتر میان این ملل وارد ايران و تركيه و عراق شد و گزارش كاملي از وضعيت موجود براي دولت متبوع خود فرستاد و آنها هم به او دستور دادند سعي كن: داستان حمله عمر به سمت خانه علي را با آب و تاب فراوان و… بين شيعه رواج دهي و…[1] ؛ تلاش جهت دامن زدن به خرافاتی که منجر به ایجاد تفرق و جنگ داخلی میان مسلمین شود به صورت منظلم و سازماندهی شده صورت گرفته است.

اما لازم است بدانیم که اندیشه های غلات انگلیسی منتسب به تشیع هم اکنون معجونی است از تفكرات صوفي گرايانة نصرانی و هندي و صوفي‌هاي دوران صفوي، تفكرات باطني گرايانه و تاويلي فرقة اسماعيليه، احساسات و داستانهاي عجيب و غريب و پر از غلو غاليان قرن اول و دوم هجري، فلسفه بافي‌هاي پوچ متكلمين و مفوضه، اسرائيليات نويسندگان نفوذي يهودي، آداب و رسوم نصرانی و…

در این صورت اگر کسانی از میان اهل سنت با استناد به منابع فکری این دسته از شیعیان غالی به کل شیعیان حمله کنند و «آگاهانه» نگرش شیعیان مخالف این غلاة را نادیده بگیرند شک نکنید که اینها دشمن هستند و اگر از روی جهل مرتکب چنین جرمی شوند باز طبق نقشه های دشمنان عمل می کنند و لازم است دلسوزانه آگاه شوند و به مسیر صحیح برگردانده شوند.

در آن طرف نیز اگر تشیعی با استناد به غلاة میان اهل سنت به کل اهل سنت حمله کند باز بدون شک شامل همین قاعده می گردد.

پس بیائید بیدار شویم و آگاهانه قدم برداریم و در کلام خود یا خیر بگویم یا سکوت کنیم چنانچه رسول الله صلی الله علیه وسلم به چنین شرط خطرناکی می فرماید: من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلیقل خیرا أو لیصمت. [2] کسانی که به الله و روز آخرت ایمان دارند پس باید سخن نیکو گویند و یا خاموش باشند


[1] خاطرات مستر همفر جاسوس انگليسي در ممالك اسلامي – ترجمه دكتر محسن مويدي – ص 72 و 77 و 78 بند 5 دستورالعمل – ( انتشارات امير كبیر – تهران – 1362 )

[2] مسلم، حديث (47)، البخاري حديث (6018)، ابن ماجه (3971).

جهلنی مضمونی.

جهلنی مضمونی.

بَرچه  پَیغَمبَرلرنی مَقصَدی طاغوُتگه  کفر کیلتیریب، اوُنی کِیتیدَن الله نی  شَریعَتینی  قانونلریگه  اِیمان کِیلتیریش بُولگندَن سُونگ، بُو ییردَگی  مَسَله  سَوادلی یا بِیسَواد  بُولیش، تجریبی عِلملرگه  نِسبَتاً  آگاه  یا ناآگاه بُولیشنی  اوُستیده اِیمَس، بَلکی  مَسَله اولر اوُزلری اوُچُون  ته نلب  آلیشگن مَنهَچ، دُنیا قرَش، قانون،پراگرَمّگه  باریب  ته قه له دی. الله تعالی مَرحَمَت قیله دی:

  وَلَقَدْ بَعَثْنا في‏کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ(نحل/36)

اَنیقکی، بیز هَر بیر اوُمّتگه: “الله گه  عِبادَت  قیلینگلر و شَیطاندَن  ییراق بُولینگلر”، (دیب) بیر پَبغَمبَر یُوبارگنمیز.   ( بو ییرده عِبادَت یَعنی اِنسان الله نی شَریعَتینی  قانونلری اَساسیگه  قیله دیگن  اِیشلرنی بَرچه سی  کیرَدی، بُو عِبادَتلر  فقط الله نی  اوُزی  اوُچُون  بُولیشی  لازم.)

باشقه  بیر جایده اَیته دیکی:

 فَمَنْ يَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقداستَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي‏لاَانْفِصامَ لَها(بقره/256)

بَس، کیم شَیطاندَن  یُوز  اوُگیریب، الله گه اِیمان  کیلتیرسه، اوُ هیچ  اَجرَب  کیتمیدیگن مُستحکم  حَلقه نی اوشلبدی.

طاغُوتگه  کفر  کیلتیریش یَعنی “لا اله”، الله نی  شَریعَتیگه  اِیمان کیلتیریش اِیسه “الّا الله”. شُونگه  اَساساً هَم رسول الله صلی الله وسلم مَرحَمَت قیلگندیلر:

 قولوا لا اله الا الله تفلحوا.

لا اله الّا الله دینگلر نَجات  تاپَسیزلر.

شُو بیلن بیرگه مِینگه  نِهایَتده  آجائِب  بُولیب  کوُرینگن، جاهِل و جاهِلِیَت  کلیمه سینی  مَفحُومِینی  یَنه ده اَنیقراق  کوُرسَتگن  نَرسَه  سمیّه، عمّار، یاسر،بلالگه و …….اوُحشَش  توحید  اَهلی بُولگن مُسُلمانلرگه نِسبَتاً  عالم، اولاما کلیمه سینی  اِیشله تیلیشی  بُولگن  اِیدی. مَنه  بُو عَزیز کیشیلر اوقیش و یازیشدَن بیبَهرَه بُولگن، یَنه ده  اَنیقراق  قیلیب  اَیتگنده  بیسَواد  بُولیشگن  اِیدی. بُولرنی   مُقابلیده  اِیسه  اَبُو الحَکمگه  اوُحشَگن، اَنه  اوُشه  دَورنی  دانیشمَندی  اوُشه  زَمانّی  اِینگ  یُوقاری  دَرَجَه ده  تحصِیل کوُرگن  شَخصی  حِسابلنگن  کیمسه لرگه  نِسبَتاً  اِیسه  جاهِل  کلیمه سینی اِیشله تیلیشی  اِیدی.

اِیندی  بُوندَن  حُلاصَه  قیله دیگن  بُولسَک، باسَواد،بَکه له ور، دانیشمَند، دَاکتر،پرافِیسّار بُولیشی  بیلن بیرگه جاهِل  بُولیشی هَم مُومکین؛ اِیندی سَوادسیز  بیر شَخص  اِیسه  عالِم  بُولیشی هَم مُومکین.

مَنه  بُو ییرده  قرآن  بیزلرگه عالِم و جاهِل  کیشی حَقیده  تعلیم  بیریاپتی، رسول الله صلی الله علیه وسلم هَم بیسَواد  بُولگن  اِیدیلر،جُوده  کوپچیلیک مَنه   بُونگه  دِیقّت  قیلیشمَیدی.  او کیشی هَم  اَطرافیده گی باشقه  آدَملرگه  اوُحشَش  تجریبی عِلملردَن آگاه  بُولمَگنلر،اَمّا توُلیق  بیر مَعناده  عالِم  کیشی اِیدیلر.

شُوندَی  بُولگچ جاهِلِیَت  سَواد و تجریبی عِلملرنی  مُقابلیده  توُرمَیدی، بَلکی  جاهِلِیَت  اِسلام قانونلری و حُکملرینی  مُقابلیگه  توُریب  آلگن  حُکم و قانوُن حِسابله نَدی. شُو سَبَبلی هَم اِسلام جاهِلِیَتنی اوُلیمی اِسلام شَریعَتینینگ قانونلرینی ظاهِر بُولیشی یا غالب بُولیشی  دیب اَته یدی.

رسول الله صلی الله علیه وسلم معاذ ابن جبلنی یَمَنگه  جُونَته یاتگن  پَیتلریده  قوُییده گیچه  بُویرُوق  بیرگن اِیدیلر:

«أَمِتْ أَمْرَ اَلْجَاهِلِيَّةِ إِلاَّ مَا سَنَّهُ اَلْإِسْلاَمُ وَ أَظْهِرْ أَمْرَ اَلْإِسْلاَمِ كُلَّهُ صَغِيرَهُ وَ كَبِيرَهُ[1]؛

جاهِلِیَت عَصریده گی  اِیشلرنی اِسلام تصدیقله گنلریدَن  باشقه سینی یُوقاتیب  ته شله، اِسلامنی  کتّه-یُو کِیچیک بُویرُوقلرینی  آچیق – آیدِین  کوُرسَت و اولرنی عَمَلده  اِیشله ت. رسول الله صلی الله علیه وسلم اوزاق ییلّر دَوامیده جاهِلِیَت  مَدَنِیَتی، قانونلری، حُرافات  عَقیده لرینی حُکمرانلیگی آستیده یَشَگن  اَعرابی کیشیگه بوُندَی دیگن اِیدیلر:

«کُلُّ مَأْثَرَهٍ فِی الْجاهِلِیَّهِ تَحْتَ قَدَمی».[2]

جاهلیتده گی هَمّه  نَرسه لر مِینی آیاغِیمنی  آستیده  قالیب کیتدی. حَه، کوریب  تورگه نینگیزدیک  جاهلیتده گی بار نَرسه لرنی آیاق- آستی قیلیشیمیز کیرک،شُوندَی اِیکن  جاهلیت تجریبی عِلملر، فنلرنی، تیحنالاکیه نی  بیلمَسلیک مَعناسیده  اِیمَس، بَلکی  الله نی  شَریعَتینی  قانونلرینی  بیلمَسلیک و الله نی شَریعَتینی  بُویرُوقلرینی  توُشُونمَسلیکدیر. بُو ییرده  مَنه  بُو جاهل کیشی پرافیسّار، دانیشمَند یا سَوادلی ، بیسَواد  بُوله دیمی بُونی  فرقی یُوق.


[1]– حسن بن علی ابن شعبه، تحف العقول، مترجم صادق حسین زاده، قم، انتشارات ال علی،1382، ص 25؛ نیز:ابن هشام –السيرة النبوية، انتشارات دار احياء التراث، چاپ دوم، 1013هـ/1333م، ج3، ص 412

[2]– همان

Жахлни мазмуни.

Жахлни мазмуни.

Барча пайғамбарларни мақсади тоғутга куфр келтириб , уни кетидан аллохни шариатини қонунларига иймон келтириш бўлгандан сўнг, бу ердаги масала саводли ё бесавод бўлиш, тажрибий илмларга нисбатан  огох ё ноогох бўлишни устида эмас, балки масала улар ўзлари учун танлаб олишган манхаж, дунё қараш, қонун, программага бориб тақалади.

Аллох таоло мархамат қилади:

  وَلَقَدْ بَعَثْنا في‏کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ(نحل/36)

Аниқки, биз хар бир умматга : “Аллохга ибодат қилинглар ва шайтондан йироқ бўлинглар”,бир пайғамбар юборганмиз. ( бу ерда ибодат яъни инсон аллохни шариатини қонунлари асосига қиладиган ишларини барча бўлади ,бу ибодатлар фақат аллохни ўзи учун бўлиши лозим.)

                                                                      Бошқа бир жойда айтадики:

 فَمَنْ يَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقداستَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي‏لاَانْفِصامَ لَها(بقره/256)

Бас, ким шайтондан юз ўгириб, аллохга иймон келтирса, у хеч ажраб кетмайдиган мустахкам халқани ушлабди.

Тоғутга куфр келтириш яъни “ла илаха” , аллохни шариатига иймон келтириш эса “иллаллох”. Шунга асосан хам росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мархамат қилгандилар:

 قولوا لا اله الا الله تفلحوا.

Ла илаха иллаллох денглар нажот топасизлар.

Шу билан бирга менга нихоятда ажойиб бўлиб кўринган, жохил  ва жохилият калимасини мафхумини  янада аниқроқ кўрсатган нарса Сумайя, Аммор, Ёсир, Билолга ва ……. ўхшаш тавхид ахли бўлган мусулмонларга нисбатан олим, уламо калимасини ишлатилиши бўлган эди. Мана бу азиз кишилар ўқиш ва ёзишдан бебахра бўлган, янада аниқроқ қилиб айтганда бесавод бўлишган эди. Буларни муқобилида эса Абул Хакамга ўхшаган  ,ана ўша дарвни донишманди, ўша замонни  энг юқори даражада тахсил кўрган шахси хисобланган  кимсаларга нисбатан  эса  жохил калимаси  ишлатилган эди.

Энди бундан хулоса қиладиган бўлсак, шахс босавод,бакалавр, донишманд, доктор, профессор бўлиши билан бирга жохил бўлиши хам мумкин; энди саводсиз бир шахс эса олим  бўлиши  хам мумкин. Мана бу ерда қуръон бизларга олим ва жохил киши хақида таълим беряпти, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам бесавод бўлган эдилар, жуда кўпчилик мана бунга диққат қилишмайди.  У киши хам атрофидаги бошқа одамларга ўхшаш тажрибий илмлардан огох бўлмаганлар,аммо тўлиқ бир  маънода олим киши эдилар. 

Шундай бўлгач, жохилият савод ва тажрибий илмларни муқобилида турмайди, балки жохилият  ислом қонунлари ва хукмларини муқобилига туриб олган хукм ва қонун хисобланади. Шу сабабли хам ислом жохилиятни ўлимини ислом шариатининг қонунларини  зохир бўлиши ё ғолиб бўлиши деб атайди.

Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам Муоз ибни Жабални Яманга жўнатаётган пайтларида унга қуйидагича буйруқ берган эдилар:

«أَمِتْ أَمْرَ اَلْجَاهِلِيَّةِ إِلاَّ مَا سَنَّهُ اَلْإِسْلاَمُ وَ أَظْهِرْ أَمْرَ اَلْإِسْلاَمِ كُلَّهُ صَغِيرَهُ وَ كَبِيرَهُ[1]؛

Жохилият асридаги ишларни ислом тасдиқлаганларидан  бошқасини йўқотиб ташла, исломни катта-ю кичик буйруқларини очиқ- ойдин кўрсат ва уларни амалда ишлат.  Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам  ўзоқ йиллар давомида жохилият маданияти, қонунлари , хурофот ақидаларини хукмронлиги остида  яшаган аъробий кишига бундай деган эдилар:

 «کُلُّ مَأْثَرَهٍ فِی الْجاهِلِیَّهِ تَحْتَ قَدَمی».[2]

Жохилиятдаги хамма  нарсалар мени оёғимни остида қолиб кетди. Ха, кўриб турганингиздек жохилиятдаги бор нарсаларни оёқ-ости қилишимиз керак, шундай экан жохилият тажрибий илмлар, фанларни, технологияни билмаслик маъносида эмас, балки аллохни шариатини қонунларини билмаслик ва аллохни шариатини буйруқларини тушунмасликдир. Бу ерда мана бу жохил киши профессор, донишманд ё саводли, бесавод бўладими буни фарқи йўқ.


[1]– حسن بن علی ابن شعبه، تحف العقول، مترجم صادق حسین زاده، قم، انتشارات ال علی،1382، ص 25؛ نیز:ابن هشام –السيرة النبوية، انتشارات دار احياء التراث، چاپ دوم، 1013هـ/1333م، ج3، ص 412

[2]– همان

معنی جاهلیت

معنی جاهلیت

زمانی که هدف تمام پیامبران کفر به طاغوت و به دنبال آن ایمان به قانون و شریعت الله مطرح می شود، باید فهمید مسأله بر سر باسواد بودن یا نبودن یا آگاهی یا عدم آگاهی بر علوم تجربی نیست بلکه، مسأله به منهج به جهانبینی و به قانون و برنامه ای بر می گردد که آنها برای خودشان انتخاب کرده اند.
الله متعال می فرمایند:

  • وَلَقَدْ بَعَثْنا في‏کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ(نحل/36)، ما ميان هر ملّتی پيغمبری را فرستاده‌ايم (و محتوای دعوت همه‌ی پيغمبران اين بوده است) كه خدا را بپرستيد (عبادت یعنی تمام افعالی که انسان براساس قانون شریعت الله انجام می دهد که عبادتان فقط برای الله باشد) و از طاغوت دوری كنيد.
    در جای دیگری هم می فرمایند:
  • فَمَنْ يَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقداستَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي‏لاَانْفِصامَ لَها(بقره/256)،كسی كه از طاغوت (کفر کند به طاغوت و طاغوت را زیر پا بگذارد) و نافرماني طاغوت كند و به خدا ايمان بياورد، به محكم‌ترين دستاويز چنگ زده است (و او را از سقوط و هلاكت می‌رهاند و) اصلاً گسستن ندارد.
    کفر به طاغوت یعنی «لا اله» و ایمان به قانون شریعت الله یعنی «الا الله». بر همین اساس بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمود: قولوا لا اله الا الله تفلحوا. بگویید لا اله الا الله تا رستگار شوید.
    با این وجود، نکته ای که برای من جالب است و می تواندمفهوم جاهل و جاهلیت را عینی تر کند، به کار بردن کلمه ی عالم و علماء برای مسلمانان اهل توحیدی چون سمیه و یاسر و عمار وبلال و … است که تمام این عزیزان از خواندن و نوشتن بی بهره و در واقع بی سواد بودند؛ و در مقابل، به کار بردن کلمه ی جاهل برای کسی چون ابوالحکم است که چنانچه گفته شد دانشمند و سرآمد سواد و دانشهای آن روزگار بود.
    در این صورت، شخص می تواند باسواد، لیسانس، فوق لیسانس، دانشمند و دکتر و پروفسور باشد اما جاهل؛ و شخص می توانددر برابر بی سواد باشد اما عالم. این نگرش قرآنی است، این نگرشی است که الله متعال به ما درمورد عالم و جاهل یاد می دهد. رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم هم بی سواد بود، این نکته ایست که خیلی ها نمی خواهند به آن دقت کنند، و طبیعی است که همچون اطرافیانش نسبت به علوم تجربی رایج آن زمان از آگاهی چندانی برخوردار نبود اما، عالمی بود به تمام معنا.
    پس، جاهلیت نمی تواند در برابر سواد و علوم تجربی قرار بگیرد. بلکه، جاهلیت حکم و قانونی است که در برابر حکم و قانون اسلام قرار گرفته باشد. به همین دلیل، اسلام مرگ جاهلیت را مقدمه ی ظهور و غالب شدن قوانین شریعت الله می داند،در این جا جاهلیت در برابر اسلام قرار می گیرد.
    رسول الله صلی الله علیه وسلم هنگامی كه «معاذ بن جبل» را به یمن اعزام می کند، به او دستور می دهد: «أَمِتْ أَمْرَ اَلْجَاهِلِيَّةِ إِلاَّ مَا سَنَّهُ اَلْإِسْلاَمُ وَ أَظْهِرْ أَمْرَ اَلْإِسْلاَمِ كُلَّهُ صَغِيرَهُ وَ كَبِيرَهُ ؛ امور عصر جاهليت را، جز آنچه اسلام تأييدش کرده، ريشه كن کن و بمیران، و امر اسلام را، چه كوچك و چه بزرگ، علني ساز و حاکم گردان. رسول الله صلی الله علیه وسلم در برابر اعرابی كه سالیان سال فرهنگ و قوانین جاهلی و عقاید خرافی بر آن ها حكومت كرده بود؛ چنین می گفت: «کُلُّ مَأْثَرَهٍ فِی الْجاهِلِیَّهِ تَحْتَ قَدَمی». تمام آنچه از جاهلیت است زیر پای من قرار گرفت. بله، تمام آنچه جاهلیت است باید زیر پا بگذاریم. پس، جاهلیت به معنی جهل به علوم تجربی و فنون و تکنولوژی نیست، بلکه جهل به قانون شریعت الله و جهل به دستور شریعت الله است، و فرق نمی کند این جاهل یک پروفسور و دانشمند باشد، یا آدم باسوادی باشد یا بی سواد.

جاهلیت. (1)

جاهلیت. (1)

“جَهل” کلیمه سی  حَقگه  اِیرگشمَسلیک  مَعناسِیدَن  کیلیب  چیقه دی؛ یَعنی  حَقگه  قرشی عَمَل  قیله یاتگن  کیشی، بُو  کیشی  قیله یاتگن  عَمَلیگه  نِسبَتاً  آگاه  بُوله دیمی  یا  ناآگاه  بُوله دِیمی  فرقی  یُوق، مَنه  بُوندَی  کیشیگه  جاهِل  دییله دی.

شُو  سَبَبلی  هَم، آلوسی  و اِبن  مَنظورگه  اوُحشَش  اوُتگن  اوُلامالر  اَیتیشگنکی: اوُزیده  بار عِلمگه عَمَل  قیلمَگن  کیشینی  جاهِل  دییله دی.

اِیندی  بُو  صاحه ده  بیلیمگه  اِیگه  اِیمس و حَقیقتده  آگاه  بُولمَگن  حَقنی  زیدّیگه  عَمَل  قیله دیگن کیشینی مَسَله سیگه  کیلسَک، مَثلاً  کیشی  بیر  اِحتیاجی  بار  آدَمنی  کوُرَدی، لیکن  مُحتاج  آدَم  اوُزینی اِحتیاجینی  آشکار  قیلمَگچ، اوُ  شَخص  بُو آدَمنی  اوُزیگه  بای،بَدَولت  کیشی  دِیب  اوُیلیدی. الله تعالی مَنه  بُوندَی حَقیقتنی  فهمله مَگن  کیشینی  هَم  جاهِل  دیب  اَیته دیکی:

يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ(بقره/273)

شُوندَی مُحتاج  کیشیلر  بارکی، اوُلرنی  وَزمینلیکلری و قناعَتلری  سَبَبلی  جاهِل  کیشی  اوُلرنی بای،بَدَولت  کیشیلردَن  دیب  اوُیله یدی.

یَعنی  بُو ییردَگی  جَهل و جاهِل  حَقیده  اَیتماقچی  بُولگن  مَنظوریمیز  شُوکی، طرَف  شُوندَی  مُسُلمان بُوله دیکی، اوُزیگه  حاص اَحکاملرگه  نِسبَتاً  جاهِل  بُولیشی، امّا  باشقه  اوُرینلرده اِیسه  عالم  بُولیشی مُومکین. یاکی بُولمَسَم  حَق  اَحکاملریده  جاهل  بُولیشی  بیلن  بیرگه  اَیتیلگن  اوُرینلرده  هَم  جاهِل بُولگن  غَیری  مُسُلمان  بُولیشی هَم مُومکین.

اِیندی  مَنه  بُو  کوُرینیشده، اَنه اوُشه  اَیتیب  اوُتیلگن  غَیری  مُسُلمان  کیشینینگ  جَهالتینی  شِدّه تی کوچَیگن و عُمُومِی  مَدَنِیَت  حالتیگه  کیریب  حالت،یُول رَویش،آداب و رَسم –رُسُوم  کوُرینیشیگه  اَیله نیب  بُولگن. مَنه  شُو عُمُومِی  مَدَنِیَت  بُو شَخصنی  اَرزیشی و اَرزیشینی  زِدّینی، کِیرکلی و کِیرکمَس نَرسه لرینی، قانونلرنی، اونی بُو دُنیاگه  نِسبَتاً  کوُز- قه رَشینی  تعیین  قیله دی، بُو شَخصدَن  اوزیگه حاص عَقیده، رَفتارلرنی  کیلتیریب  چیقه رَدیکی، مَنه  بُو شَخصنی  دُنیا  قه رَشینی شَکلّنتیریب  بیرَدی.

جَمیَعتده گی  جَهالت  مَنه  بُو دَرَجه گه  کوُته ریلسه، ییتسه، الله تعالی بُو جَمیَعتنی  صِفتله گنده  جاهِلِیَت کلیمه سینی  اِیشله ته دی. اوُ  ذات بُو جاهِلِیَتنی  اِیشله تیلیش  اوُرینلرینی، قِیرّه لرینی  تورتّه  مَدَنی  سُوره ده  رَوشَن  قیلیب  بیرَدی:

  • آلی-عِمران  سُوره سینی 154 آیَتیده  اَندیشه  و قلبده گی  گوُمان، ظان حَقیده  صُحبَت  قیلیب مَرحَمَت  قیله دیکی:

“یظنون بالله غیر الحق ظن الجاهلیه” (آل عمران/154)

الله تعالی حَقیده  ناتوُغری، دِینسیزلرچه  بَدگومان  قیلیشگن  اِیدی.

جاهِلِیَتنی  شَکّی، بُو اِنسانلرنی  عَقیده لری، دُنیا  قه رَشلرینی  اوُستیگه  گوُمان، ظان، شَکنی حُکمران بُولیشی مَعناسینی بیلدیرَدی. بُو  نَرسه نی  بُوگونگی  کوُنده  بیزلر  سکولارلرنی  تحصِیل  کوُرگن، عَوام  طائِفه سینینگ  اوُزرا  کانفِرِنسِیَه لریده  کوُریشیمیز  مُومکین. اوُلرنینگ  اِنسانّی  یَرَتِیلیشی، مَوجُودِیَتی، خُدا،جَنّت،غَیبگه  آئِد  اِیشلرده گی  اِشانچلری، عَقیده لرینینگ  پایدِیواری  تصَوُّراتگه  اَساسله نگندیر؛ یَعنی  اوُلرده گی  اِشانچنینگ  اَصل  پایدِیوارینی  اَنیق  حاطِرجَملیک  اِیمَس، شَک و گوُمان  تشکیل  قیله دی.

  • اِیندی  فِکر  و قلبده گی  شَک، گوُماندَن  سُونگ  بیز مائِده  سُوره سینی  50 آیَتیده  جاهِلیَتنی جُوده  کوُپ  اوُچرَیدیگن  قِیرّه سی،پایدیواریگه  اِشاره  قیلماقچیمیز، بُو  قانون  توُزیش  مَسَله سیده گی  جَهالت،جاهِلِیَت  بُوله دی. بُو  بُوگونگی  کوُنده  بیز  بَرچه  دَولتلرنی، سکولار  پَرتِیَه لرنی  قانونلریده  کوُریب  توُرگن  نَرسه.سکولاریسم دِینیده، اوُنی توُرلی-هِیل  مَذهَبلریده  اَصل پایدیوارنی  تشکیل  قیلگن  قانونلر  الله نینگ  شَریعَتینی  قانونلریدَن  آلینمَگن، بَلکی  الله نینگ شَریعَتیگه  قرشی  حالتده  توُزیلگن  بُولیب، الله نینگ  قانونلرینی  نابُود  قیلیش  یُولیده  اِیشلب چیقه ریلگندیر. الله تعالی مَرحَمَت قیله دی:

 “أَفَحُکْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّه حُکْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ” (مائده/50)

دینسیزلیک حُکمران  بُولیشینی  اِیستیدیلرمی؟! اِیمانلری  کامِل  بُولگن  قوم  اوُچُون  الله دَن هَم  گوُزلراق حُکم  قیلوچی کیم بار؟!

اِیندی  مَنه  بُو  جاهِلی  شَک و گوُمانلر  قانون و حُکملرگه  اَیله نیب بُولگن، الله نی قانونلرینی  چیتگه سُوریب  قوُیگندن سُونگ، اوُندَن  کِیینگی  جاهِلیَتنینگ  یَنه  بیر  کوُرینیشلریدَن  بیری، عَیالّرنینگ  مَلَعِی عامنی  اوُرته سیده  اوُزینی  آچیق  کوُرسَتیشی  بُوله دی. بیز  بُونی  آته تورک، رِضاخان و باشقه سکولار حُکومَتلرنی  زَمانیده، حَتّی  اوُزیمیزنی  مَحَلّی  سکولار  پَرتِیَه لرده  هَم،حِجابنی  کشف  قیلیش  توُغریراق قیلیب اَیتگنده  عَورَتنی  کشف  قیلیش  قالیبیده  کوُرگنمیز و حاضیرگی  کوُنده  هَم  کوُریب  توُریبمیز. جَمیَعتده گی  عَیالّرنی  بیهَیالیگی،بیپروالیگی یا اولرنی خار بولیشی یا الله بیکیتیشگه  بُویُورگن  نَرسه نی کوُرسَتیش  حَقیده  قیدیریب، تحقیق  قیلیشگه، کوُپ  اِضاح  بیریشگه  حاجَت  یُوق، چُونکی  بیزلر  هَمّه میز  بُو  نَرسه لرنی  اوزیمیزنی  اَطرافیمیزده  یا  سپُوتنیک، اِجتمائِی  کنلّرده  کوُریب  توُریبمیز. 

عَورَتنی  کشف  قیلیش، آدَم  وهَوانی  یَله نغاچ  بُولیشی، بُو  شَیطان  قوُلگه  کِیریتگن  وَسوَسَه لرینینگ نَتیجَه سی  بُوله دی. شَیطان و اوُنگه  اِیرگشگنلر  عَیالّرنی  یَله نغاچ  قیلیش آرقه لی  مَنه  بُو  جاهِلی جَمیعَتده  یَشَیاتگن  اِنسانلر اوُچُون  فقط  بیر  قارین و شَهوَتنی  قالدیریب  قوُیماقچی  بُولیاپتیلر. بُو  شَیطانّی مَقصَدلریدَن  بیری  بُولیب، شَیطان  و اوُنگه  اِیرگشگنلر  مَنه  بُو کنل  آرقه لی  اوُزلرینی  باشقه قانونلرینی  اِیلگه ری  سِیلجیتماقچی  بُولیشَدی.  

سیزلر  بیر تصَوُّر  قیلیب  کوُرینگلر، اِمامِی  مسلم  اوُزینی  صَحِیحِیده  3028 سانلی  حَدِیثیده کیلتیریشیچه: اِیرکه کلر   بیلن  بیرگه  عَیالّر  هَم  کعبَه نی  یَله نغاچ  حالده  تواف  قیلیشگن.شُو سَبَبلی هَم الله تعالی  جُوده  کوُپ جایلرده کِیییم  نِعمَتیگه و اوُندَن  فایده لنیشگه  اِِشاره  قیلگن،اَعراف  سُوره سینی 27 آیتیده  بَنی آدَمنی  آگاه لنتیریب ،شَیطان آدَمنی  باشیگه  آلیب  کیلگن بَلالر سیزلرنی هَم  باشینگیزگه تُوشمَسین و وَسوَسَه لری  بیلن  سیزلرنی هَم یَله نغاچ  قیلمَسِین  دیب ، اِحتیاط  بُِولیشگه چَقیرَدی.

مَنه بُو واقِیعِیَتنی  توُشُونیش  نَتیجه سیده ، آدَملرنی  یَله نغاچ  قیلیشلیک  شَیطانّی  اِنسانّنینگ  یَرَتیلیش دَوریگه  باریب ته قه له دیگن  اِیسکِی، قدیمی  مَقصَدلریدَن  بیری  بُولگنینی  بیلیب  آله میز. مَنه  بُو مَرحَله نی  عَمَلگه  آشِیریش و اِنسانلرنی  یَله نغاچ  قیلیش  شَیطان و اوُنی  یارانلرینینگ  آدَم  فرذندیگه قرشی  توُزگن  ستراتِیگیک  ریجَه لریدَن  بیری  بُوله دی. الله تعالی  اَحذاب  سُوره سینی  33 آیَتیده  مَنه بُو جاهِلی عادَتگه  اِشاره  قیلیب اَیته دی:

  وَلاتَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِيَّةِ الأولى”(احزاب/33)

اِیلگه ریگی  دِینسِیزلیکده گی  یَسَن- توُسَن که بی  اوُزینگیزنی کوُز- کوُز  قیلمَنگیز!

مَنه  بُو  اَیتیب  اوُتیلگن  اوُچ  کوُرینیش  جاهِلّیک، توُشُونمَسلیکنی  اَساسیگه  کوُره  صادِر  بُوله دی، حَقیقتنی  یاردَمی  بیلن  بُولرنی  حِمایَه  قیلیب بُولمَیدی؛ یَعنی هیچ  کیم  دَلیل  کیلتیریش و حَقیقتنی یاردَمیده  بُولرنی  حِمایه  قیلیشگه  قادِر اِیمَس. شُو  سَبَبلی  هَم مَنه  بُوندَی  جَمیَعتلرده گی جاهِلّر اوُزلرینی  تعَصُّبلری،قیسَرلیگی، اِیکّی آیاغِینی  بیر  اِیتیکگه  تیقیب  آلِیشلری  و قوُرَالنی  کوُچی  بیلن مُحالفلریگه  اوُز کوُچینی  کوُرسَتیشَدی. الله تعالی  فتح  سُوره سینی 26 آیتیده جاهِلیَتنی  قِیزیقّ قانلیک، تکبُّر، بیر  اِیشگه  تعَصُّب  بیلن  یاپیشیب  آلیش  دِیب  تعریفلیدی:

 إِذْ جَعَلَ الَّذينَ کَفَرُوافي‏قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ. 

اوُزینی  نااوُرین  حاهِیشلریگه  یاپیشیب  آلیش، نَجاد و قوم  یا  قبیله گه  نِسبَتاً  تعَصُّبده  بُولیش، جُوده  کم بیلیمگه  اِیگه  بُولیش، عَقیده و اَندیشه لردَن  دَلیلسیز  طرَفدارلیک  قیلیش، جاهِلِیَت  حَمِیَّتِی، تعَصُّبنی مَعناسی  بُوله دی.

مَنه  بُو صُورَتده ، بیز جاهِلِیَتنی  شَخصلرنینگ  قلبی، فِکری، قانونلری، اولرنی  اوُستیده  حاکم  بُولگن حُکملر، مَنه  بُو فِکرلر و قانونلرنی  جَمیعَتده  عَمَلی  صُورَتده  ظاهِر  بُولیشی، بُو  جاهِلِیَتنینگ مُحالفلریگه  نِسبَتاً  قندَی  مُعامَله  قیلیشیگه  قه رَب  اوُنگه  بَها  بیرَمیز. اَیتیب  اوُتیلگن  نَرسه لر جاهِلِیَتنی  تُورت  کوُرینیشی، اوُصلوُبی، مَفحُومی  بُولیب، اولرگه  آیتلر هَم  اِشاره  قیلیب  توُریبدی.

زَمان  نظریدَن  آلیب  قه رَگنده  هَم، رسول الله صلی علیه وسلمنی  یُوباریلیشلریدَن  آلدینگی  دَورنی جاهِلِیَِتنینگ  اَوَّلگی  دَوری  دیب  ناملنگن. اَلبتّه  اَیتیب  اوُتیلگن  آیَتلر، هَمده  قرآنده گی  شُونگه  اوُحشَش  آیَتلرده  بُو حَقیده  اَیتیلیشیچه، الله تعالی هَم مَنه  بُو دَورنی  بُولگنلیگینی تصدیقلیدی، بَعضیلر بو دَورنی  پَیغَمبَریمیز  یُوباریلیشلریدَن  آلدینگی 150-200 ییلنی اوُز  اِیچیگه  آلیشینی  اَیتیشگن.

Жохилият. (1)

Жохилият. (1)

“Жахл” калимаси хақга эргашмаслик маъносидан келиб чиқади; яъни хақга қарши амал қилаётган киши, бу киши қилаётган амалига нисбатан огох бўладими ё ноогох  бўладими фарқи йўқ, мана бундай кишига жохил дейилади. 

Шу сабабли хам, Алусий ва ибни Манзурга ўхшаш ўтган уламолар айтишганки: ўзида бор илмга амал қилмаган кишини жохил дейилади.

Энди бу сохада билимга эга эмас  ва хақиқатда огох бўлмаган хақни зиддига амал қиладиган кишини масаласига келсак, масалан киши бир эхтиёжи бор одамни кўради, лекин мухтож одам ўзини эхтиёжини ошкор қилмагач, у шахс бу одамни ўзига бой, бадавлат киши деб ўйлайди. Аллох таоло мана бундай хақиқатни фахмламаган кишини хам жохил деб айтадики:

 يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ(بقره/273)

Шундай мухтож кишилар борки, уларни вазминликлари ва қаноатлари  сабабли жохил киши уларни бой, бадавлат кишилардан деб ўйлайди.

Яъни бу ердаги жахл ва жохил хақида  айтмоқчи бўлган манзуримиз шуки, тараф шундай мусулмон бўладики  ,  ўзига хос ахкомларга нисбатан жохил бўлиши , аммо бошқа ўринларда эса олим бўлиши мумкин. Ёки бўлмасам хақ ахкомларида жохил бўлиши билан бирга айтилган ўринларда хам жохил бўлган ғайри мусулмон бўлиши хам мумкин.

Энди мана бу кўринишда, ана  ўша  айтиб ўтилган ғайри мусулмон кишининг  жахолатини шиддати кучайган ва  умумий маданият  холатига кириб холат, йўл, равиш, одоб ва расми – русум кўринишига айланиб бўлган. Мана шу умумий маданият  бу шахсни арзиши ва арзишини зиддини, керакли ва керакмас нарсаларини,қонунларни , уни бу дунёга нисбатан кўз- қарашини таъйин қилади, бу шахсда  ўзига хос  ақида, рафторларни келтириб чиқарадики, мана бу шахсни дунё  қарашини  шакллантириб беради.

Жамиятдаги  жахолат мана бу даражага кўтарилса, етса , аллох таоло бу жамиятни сифатлаганда жохилият калимасини ишлатади. У зот  бу жохилиятни ишлатилиш ўринларини , қирраларини  тўртта маданий сурада равшан қилиб беради:

-Оли –имрон сурасини 154 оятида  андиша ва қалбдаги гумон, зон хақида сухбат қилиб мархамат қиладики:

 “یظنون بالله غیر الحق ظن الجاهلیه” (آل عمران/154)

Аллох хақида нотўғри,динсизларча  бадгумон қилишган эди.

Жохилиятни шакки ,бу инсонларнинг  ақидалари, дунё қарашларини устига гумон,зон,шакни хукмрон бўлиши маъносини билдиради. Бу нарсани бугунги кунда бизлар, секулярларни тахсил кўрган, авом тоифасининг ўзаро конференцияларида кўришимиз мумкин.  Уларнинг  инсонни яратилиши , мавжудияти, худо, жаннат, ғайбга оид ишлардаги ишончлари, ақидаларининг  пойдевори  тасаввуротга асослангандир; яъни улардаги  ишончнинг  асл пойдеворини аниқ хотиржамлик эмас , шак ва  гумон ташкил қилади.

-Энди фикр ва қалбдаги шак , гумондан сўнг биз моида сурасини 50 оятида  жохилиятни жуда кўп учрайдиган  қирраси, пойдеворига ишора қилмоқчимиз, бу қонун тузиш масаласидаги жахолат, жохилият бўлади. Бу бугунги кунда биз барча давлатларни, секуляр партияларни  қонунларида кўриб турган нарса. Секуляризм динида , уни турли- хил мазхабларида асл   пойдеворни ташкил қилган қонунлар,  аллохнинг  шариатидаги  қонунлардан олинмаган, балки аллохнинг  шариатига қарши холатда тузилган бўлиб ,аллохнинг  қонунларини нобуд қилиш йўлида  ишлаб чиқарилгандир. Аллох таоло мархамат қилади:

 “أَفَحُکْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّه حُکْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ” (مائده/50)

Динсизлик хукмрон бўлишини истайдиларми?! Иймонлари комил бўлган қавм учун аллохдан хам гўзалроқ хукм қилувчи ким бор?!

Энди мана бу жохилий шак ва гумонлар  қонун ва хукмларга айланиб бўлган, аллохни қонунларини четга суриб қўйгандан  сўнг, ундан кейинги жохилиятни яна бир кўринишларидан бири, аёлларнинг малаи омни ўртасида ўзини очиқ кўрсатиши  бўлади. Биз буни отатурк, ризохон ва бошқа секуляр хукуматларни замонида,  хатто ўзимизни махаллий секуляр партияларда хам , хижобни кашф қилиш тўғрироқ қилиб айтганда авратни кашфи қилиш қолибида кўрганмиз ва хозирги кунда хам кўриб турибмиз. Жамиятдаги аёлларни бехаёлиги, бепарволиги ё уларни хор бўлиши ё аллох бекитишга буюрган нарсани кўрсатиш хақида қидириб, тахқиқ қилишга, кўп изох беришга  хожат  йўқ, чунки бизлар хаммамиз бу нарсаларни ўзимизни атрофимизда ё спутник , ижтимоий каналларда  кўриб турибмиз.

Авратни кашф қилиш,одам ва хавони яланғоч бўлиши , бу шайтон қўлга киритган   васвасаларининг  натижаси бўлади. Шайтон ва унга эргашганлар аёлларни яланғоч қилиш орқали мана бу жохилий жамиятда яшаётган инсонлар учун  фақат бир қорин ва шахватни қолдириб қўймоқчи бўляптилар. Бу шайтонни мақсадларидан бири бўлиб, шайтон ва унга эргашганлар мана бу канал орқали ўзларини бошқа қонунларини илгари силжитмоқчи бўлишади.

Сизлар бир тасаввур қилиб кўринглар, имоми Муслим ўзини сахихида 3028 сонли хадисда келтиришича : эркаклар билан бирга аёллар хам  каъбани яланғоч холда тавоф қилишган. Шу сабабли хам аллох таоло жуда кўп жойларда кийим неъматига  ва ундан фойдаланишга ишора қилган, аъроф сурасини 27 оятида бани одамни огохлантириб, шайтон одамни бошига олиб келган балолар сизларни хам бошингизга тушмасин ва васвасалари билан сизларни хам яланғоч қилмасин деб, эхтиёт бўлишга чақиради.

Мана бу воқеиятни тушуниш  натижасида , одамларни яланғоч қилишлик шайтонни инсонни яратилиш даврига бориб тақаладиган эски, қадимий мақсадларидан бири бўлганини билиб оламиз. Мана бу мархалани амалга ошириш ва инсонларни яланғоч қилиш шайтон ва уни ёронларининг  одам фарзандига қарши  тузган  стротегик режаларидан бири бўлади . Аллох таоло ахзоб сурасини 33 оятида мана бу жохилий одатга ишора қилиб айтади:

  وَلاتَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِيَّةِ الأولى”(احزاب/33)

Илгариги динсизликдаги ясан-тусан каби ўзингизни кўз-кўз қилмангиз!

Мана бу айтиб ўтилган уч кўриниш жохиллик, тушунмасликни асосига кўра содир бўлади, хақиқатни ёрдами билан  буларни химоя қилиб бўлмайди; яъни хеч ким далил келтириш ва хақиқатни ёрдамида буларни химоя қилишга қодир эмас. Шу сабабли хам мана бундай жамиятлардаги жохиллар ўзларини таъассублари, қайсарлиги,икки оёғини бир этикга тиқиб олишлари ва қуролни кучи билан мухолифларига   кучларини кўрсатишади. Аллох таоло фатх сурасини 26 оятида жохилиятни қизиққонлик,такаббур, бир ишга таъассуб  билан ёпишиб олиш деб таърифлайди:

 إِذْ جَعَلَ الَّذينَ کَفَرُوافي‏قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ. 

Ўзини ноўрин хохишларига ёпишиб олиш, нажод ва қавм ё қабилага нисбатан таъассубда бўлиш, жуда кам билимга эга бўлиш, ақида ва андишалардан далилсиз тарафдорлик қилиш , жохилият хамияти, таъассубни маъноси бўлади.

Мана бу суратда, биз жохилиятни  шахсларни қалби, фикри,қонунлар, уларни устида хоким бўлган хукмлар ,мана бу фикрлар ва қонунларни жамиятда амалий суратда зохир бўлиши, бу жохилиятнинг мухолифларига нисбатан қандай муомала қилишига қараб  унга бахо берамиз. Айтиб ўтилган нарсалар жохилиятни тўрт кўриниши,услуби, мафхуми бўлиб, уларга оятлар хам ишора қилиб турибди.

Замон назаридан олиб қараганда хам, росулуллох саллаллоху алайхи васалламни юборилишларидан олдинги даврни жохилиятнинг  аввалги даври деб номланган. Албатта айтиб ўтилган оятлар, хамда қуръондаги  шунга ўхшаш оятларда бу хақида  айтилишича, аллох таоло хам мана бу дарвни бўлганлигини тасдиқлайди ,баъзилар бу давр  пайғамбаримиз юборилишларидан олдинги 150-200 йилни ўз ичига олишини айтишган.

جاهلیت 1

جاهلیت 1

«جهل» به معنی پیروی نکردن از حق می آید؛ کسی که عملی برخلاف حق انجام داد، چه نسبت به آن عمل آگاه باشد یا نباشد، به چنین شخصی جاهل گفته می شود. به همین دلیل، علمای گذشته چون آلوسی و ابن منظورگفته اند: هرکسی به علمی که دارد، عمل نکند جاهل است.

حالا کسانی که عملی بر خلاف حق انجام دهند که قبلاً در آن زمینه آگاهی کسب نکرده باشند و واقعاًبه آن آگاه نباشند، مثل کسی که یک آدم نیازمندی را می بیند اما چون آن نیازمند، نیاز خودش را آشکار نمی کند، آن شخص خیال می کند که این نیازمند، شخص غنی و ثروتمندی است. الله متعال چنین شخصی که حق را نفهمیده باز جاهل می داند و می فرماید: يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ(بقره/273) نيازمندانی هستند که به خاطر آبرومندی و خويشتنداری که می کنندشخص جاهل آن ها را دارا و غنی به حساب می آورد.

تا اینجا منظور از جهل و جاهل کسانی هستند که ممکن است مسلمان باشندکه نسبت به احکامی خاص جاهل باشند اما، در سایر موارد عالم باشند، یا ممکن است غیر مسلمانی باشد که علاوه بر جهالتش در مورد سایر احکام حق، در این مورد مشخص هم جاهل باشد.

 در این صورت، این غیر مسلمان بیماری جهل او شدت گرفته و این جهل تبدیل به حالت، راه، روش و آداب و رسومی شده که حالت فرهنگ عمومی به خودش گرفته؛ و این فرهنگ عمومی ارزشها و ضد ارزشها، باید و نبایدها، قوانین و نگرش او به دنیا را تعیین می کند، و برای شخص عقاید و رفتار خاصی را به ارمغان می آوردکه جهان بینی آن شخص را شکل میدهد.

زمانی که جهل در جامعه ای به این درجه ارتقاء پیدا میکند و به این درجه می رسد، الله متعال در توصیف این جامعه از کلمه ی جاهلیت استفاده می کند، و موارد استعمال و زوایای کلی این جاهلیت را در چهار سوره ی مدنی برای ما روشن می کند:

  •  در آیه 154 آل عمران،از ظن و گمان جاهلی در اندیشه و قلب صحبت می کند و می فرماید: “یظنون بالله غیر الحق ظن الجاهلیه” (آل عمران/154) درباره‌ ی خدا پندارهای نادرستی چون پندارهای زمان جاهليّت داشتند.

شک جاهلیت، به مفهوم حاکم شدن ظن و گمان و شکاکیت در عقاید و جهانبینی است. آنچه امروزه در گردهمایی های باسوادها وعوام سکولار دیده می شود. بنیان گذاری عقاید و باورهایشان در مورد خلقت انسان، موجودات، خدا، بهشت و امور غیبی بر اساس توهمات است؛ یعنی باورهای آنها توهم و شک و گمان زیربنای آن است، نه یقین و اطمینان .

  • بعد از گمان و شک در درون و در فکر و قلب، ما در آیه ی 50 سوره ی مائده به یکی از زوایای عمده و زیربنایی جاهلیت اشاره می کنیم یعنی، حکم جاهلی و جاهلیت در مسأله ی قانونگذاری. چیزی که ما امروزه در قوانین تمام کشورها و احزاب سکولار آن را مشاهده می کنیم. می توان گفت که هیچ یک از قوانین زیربنایی دین سکولاریسم و مذاهب مختلف آن از شریعت و قانون الله گرفته نشده اند، بلکه برضد این شریعت الله و در راستای نابودی قوانین الله به وجود آمده اند.الله متعال می فرمایند: “أَفَحُکْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّه حُکْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ” (مائده/50)، آيا جويای حكم جاهليّت هستند؟ آيا چه كسی برای افراد معتقد، بهتر از خدا حكم می‌كند؟
  • زمانی که این شک و گمانهای جاهلی، تبدیل به قانون و حکم میشوند،پس از کنار نهادن قانون الله، یکی از بارزترین نمادهای جاهلیت، ظاهر شدن و خودنمایی جاهلی زنان در ملأ عام است.

 این همان چیزی است که ما در زمان آتاتورک، رضاخان و سایر حکومتهای سکولار و حتی احزاب سکولار محلی خودمان یا کشورهای دیگر، در قالب کشف حجاب یا در معنی دقیق آن، کشف عورت دیده ایم و هنوز هم داریم می بینیم. در مورد بی حیایی و بي پروايی زنان در جامعه و خوآرائی آن ها و نشان دادن آنچه خداگفته باید پوشیده باشد نياز به جستجو و تحقیق و توضیح زیادی ندارد، چون همه در اطراف خود یا در کانالهای ماهواره ای و اجتماعی آن را مشاهده می کنند.

کشف عورت، لخت شدن آدم وحوا، همان نتیجه ی عملی وسوسه هایی بود که شیطان به آن دست یافت. شیطان و پیروان آن سعی دارند با لخت کردن زن، برای انسانهایی که در آن جامعه ی جاهلی و جاهلیت به سر می برند چیزی غیر از یک شکم و یک شهوت باقی نگذارند. این یکی از مقاصد شیطان و یکی از کانالهایی بوده که شیطان و یارانش سعی کرده اند در کنار آن بقیه ی قوانین خودشان را به پیش ببرند.

شما تصور کنید امام مسلم در صحیح خود حدیثی به شماره ی 3028 می آورد که نشان میدهد علاوه بر مردها، زنها هم به صورت لخت کعبه را طواف می کردند. برای همین، الله متعال در جاهای مختلف ضمن اشاره به نعمت لباس و کارکردهای آن،در آیه ی 27 سوره ی اعراف به بنی آدم هشدار میدهد که هوشیار باشند همان بلایی که شیطان بر سر آدم آورد بر سر شما هم نیاورد و با وسوسه هایش لختتان نکند.

 با درک این واقعیت متوجه می شویم که  تلاش برای برهنه کردن آدم ها، یکی از اهداف شیطان بوده و قدمتی به دیرینگی خلقت انسان دارد. و باز متوجه میشویم که عملی کردن این مرحله  و برهنه کردن انسانها یکی از نقشه های استراتژیک شیطان و یارانش علیه فرزندان آدم بوده است. الله متعال هم در آیه ی ۳۳ سوره احزاب به این رفتار جاهلی اشاره کرده و می فرماید: وَلاتَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِيَّةِ الأولى”(احزاب/33) و همچون جاهليّت پيشين در ميان مردم ظاهر نشويد و خودنمائی نكنيد.

این موارد سه گانه ای که مطرح شد بر اساس جهل و نفهمی بنا شده اند، و نمیشود با راستی و حقیقت از آن ها دفاع کرد؛ کسی نمی تواندبر اساس راستی، حقیقت و استدلال درست از آنها دفاع و پاسداری کند. به همین دلیل،جاهلها در این گونه جوامع جاهلی تنها براساس تعصب، کله خشکی، خودسری، لجبازی و یک دندگی و با توسل به زور اسلحه با مخالفین خود برخورد می کنند. الله متعال در آیه ی ۲۶ سوره فتح جاهلیت را به معنی حميّت و تعصب به کار می برد و می فرمایند: إِذْ جَعَلَ الَّذينَ کَفَرُوافي‏قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ. 

تأكيد بر خواسته هاي نابجا، تعصب درباره ی نژاد و قوم وقبیله، آگاهی های ناچيز و جانبداری بی دليل از عقايد و انديشه ها، معني حميت و تعصب جاهليت است.

در این صورت، ما جاهلیت را در درون و افکارافراد، در قوانین و احکام حاکم بر آنها،در ظهور این افکار و قوانین به صورت عملی در جامعه و درشیوه ی برخورد این جاهلیت با مخالفین شان مشاهده می کنیم. این، چهار اسلوب و چهار مفهوم جاهلیت بوده که این آیات به آن اشاره می کند.

از نظر زمانی هم، دوران قبل از بعثت رسول الله صلی الله علیه وسلم را دوران جاهلیت اولی اسم گذاری کردند. البته با آیاتی که ذکر شد – و آیات مشابه در این زمینه که در قرآن می آید-  مشخص می شود که الله متعال وجود این دوره را تأیید می کندکه عده ای 150 تا 200 سال قبل از بعثت را مشمول این دوره می دانند.