دسته: осори мактуби тожики шайх мужохид Абу Хамза хўромий

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?
 

(10- қисмат)  

Шояд битавон гуфт, дар хеч ек аз забонхойи дунё истелохи ин чанин жомеъ ва фарогирики, тамоми ин мафохимро фақат бо ек вожа баён мекунад, вужуд надорад. Ба унвони мисол дар ин маъни ва мафхуми густардайи “дин” аллох таоло мефармояд:

إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ (آل عمران/۱۹)

Бегумон дин дар назди аллох ислом аст.

وَمَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِی الآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ (آل عمران/۸۵)

Ва касики ғейри аз ислом, дини дигариро интихоб кунад, аз у пазирофта намешавад ва у дар охират аз замрайи зарармандон хохад буд.

Аллох таоло дар ин ду оя мефармоядки аз диди у, ек низоми солим ва пасандида барои зиндагийи дунёвийи инсонхо, низомий астки мубтаний бар итоат аз қавонини аллох ва бандагийи аллох бошад ва ба ин тартиб , соири низомхойики мубтаний бар итоат аз султайи ғейри аллох аст, мардуд ва ботил хастанд ва табиатан мовриди ризояти аллох нестанд; зеро аллох барои инсоники махлуқ, мамлук, банда ва тарбият шудайи уст ва дар малакути у мисли соири мардумон зиндагий мекунад, харгиз рози нестки ин инсон, ин хақро ба худ бидихад, дар зери сояйи итоат аз султа ва қонуни ғейри худо ва бандагийи ғейри худо зиндагий кунад ва пейру дастурот ва қавонин ва барномахойи ғейри у бошад.

Аллох мутаол дар жойи дигари мефармояд:

  هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ(توبه/۳۳)

Аллох астки пайғамбари худ (мухаммад)ро хамрох бо хидоят ва дини ростин фристода аст то ин дини комилро бар хаммайи динхо пийруз кунад хар чандки мушрикин ( секуляристхо) хушишон наёяд ва чанин чизиро напасанданд.

Худойи азза ва жалла дар оя мефармоядки у пайғамбаришро бо хамон низоми хаққи (ислом) фристода астки сахихтарин низомхо барои зиндагийи инсонхост ва хадаф рисолатиш нез ин астки исломро бар соири низомхо ва системхо бартарий дихад ва пийрузиш кунад. Дар жойи дигар аллох мутаол мефармояд:

 ‏وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ‏ (انفال/۳۹)

Ва бо онон (мушрикин- секуляристхо) жанг кунид то фитнайи боқий намонад ва дин, холисона аз он аллох бишавад; пас, агар даст кашиданд ва дини исломро қабул карданд, даст аз онхо бардорид, чироки аллох мебинад чизхойироки анжом медиханд.(идома дорад……

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?
 

(9-қисмат)

Дин бо маънойи чохорум: ( подош додан ва мужозот кардан)

Аллох таоло мефармояд:

  إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ* وَإِنَّ الدِّینَ لَوَاقِعٌ (ذاریات/۶-۵)

Мусалламан чизики бидон ваъда дода мешавид, рост ва қатъий аст ва рузи жазо (мухосиба ва подош додан ва мужозот кардан) хатман вуқуъ пейдо мекунад ва меояд.

Ё дар жойи дигар мефармояд:

أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ* فَذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ* وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ (ماعون/۳-۱)‏

Касоники ба дин, ва сазо ва жазо иймон надоранд, мефахмики чигуна касониянд? Онон касонияндки ятимро сахт аз пеши худ меронанд. Ва ба хўрок додан ба мискинхо ташвиқ ва тарғиб намекунанд.

Ё дар жойи дигар мефармояд:

 وَمَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ* ثُمَّ مَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ*یوْمَ لَا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیْئًا وَالْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ (انفطار/۱۹-۱۷)‏

(эй инсон!) ту чи медоники  рузи жазо ( мухосиба ва подош додан ва мужозот кардан) чигуна аст? Рузи астки хеч каси барои хеч каси кори наметавонад бикунад ва аз дасти каси барои каси кори сохта нест, ва дар он руз фармон, фармони худост ва бас, ва кор ва бор куллан ба аллох вогузор мешавад.

Вожайи “дин” дар ин оят ба маънойи мухосиба, қазоват кардан дар мовриди аъмоли инсон, мужозот кардан ва подош додан аст.

Дин ба унвони истелохи жомеъ ва фарогир:

То ба инжо, сухани қуръони карим каламайи “дин” ро бештар ба чохор маънойи роижики аъроб онро мефахмиданд, ба кор мебарад; аммо аз инжо ба баъад, ин вожаро ба унвони истелохи жомеъ ва фарогир барои таъбир аз низоми ба кор мегирадки дар он, шахс ек қудрати хокимиятийи хоссиро бартар аз  тамоми султахо талаққий мекунад; итоат ва пейравий аз дастуротишро бар худиш лозим медонад; дар зиндагий муқайяд ба худуд, қавонин ва қавоиди он султайи бартар аст; бо итоат аз он султа, умиди даст ёфтан ба иззат, пешрафт ва подоши никро дар сар мепарвонад ва бо сарпичий дар баробариш аз зиллат, хори ва оқибати шарри худиш харрос дорад.

(идома дорад…….)

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?

(8- қисмат)  

Барои ровшан шудани харчи бештари ин матлаб, бехтар аст нигохи ба оёти қуръон биндозем:

Дин бо маънойи аввал ва дувум: (хокимият ва итоат кардан)

Аллох мутаол мефармояд:

وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء وَیُقِیمُوا الصَّلَاهَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاهَ وَذَلِکَ دِینُ الْقَیِّمَهِ (بینه/۵)

дар холики жуз ин бадишон дастур дода нашуда аст магар бар инки мухлисона ва хақгероёна аллохро ибодат кунанд ва танхо шариати уро дини (худ) бидонанд, ва намозро барпо доранд, ва закотро бипардозанд. Дини дуруст ва арзишманд ин аст ва бас.

Дар ин оя ва оёти мушобех, каламайи дин ба маънойи қудрати бартар, фармонбурдорий аз султайи у ва дар нихоят пазириши итоат ва бандагий дар муқобили он ба кор рафта аст; ва мурод аз холис кардани дин барои худовандики дар оёт ба он ишора шуда ин астки инсон таслими хокимият, фармонравоий ва дастури ғейри худо нашавад, ва итоат ва бандагийи худро он чунон барои худо холис намоядки жуз у касиро ибодат накунад ва харгиз аз ғейри аллох пейравий накунад.

Дин бо маънойи севум: ( ек низоми фикрий ва илмий, яъни қавонин ва ахком)

Аллох мутаол мефармояд:

 إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ (یوسف/۴۰)

Хукм аз он аллох аст ва бас. Аллох дастур дода астки жуз уро ибодат накунид. Ин аст дини рост ва собит.

کَذَلِکَ کِدْنَا لِیُوسُفَ مَا کَانَ لِیَأْخُذَ أَخَاهُ فِی دِینِ الْمَلِکِ (یوسف/۷۶)

мо ингуна барои Юсуф чорасозий кардем. Чироки Юсуф тибқи қонуни шохи миср наметавонист бародаришро бигирад.

Ё дар жойи дигари мефармояд:

أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ ۚ (شوری/۲۱)

Шояд онон шурокойи дорандки барои ишон қавонини аз диниро падид оварандки худо бидон ижоза надода аст ( ва аз он бехабар аст?)

Ё аллох таоло ба росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармоядки ба секуляристхо ( мушрикин ё ахзоби) макка бигуяд:

 لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ (کافرون/۶)

Дини шумо барои худитон ва дини ман барои худам!

Вожайи “дин” дар ин оёт яъни қонун, худуд, шариат, тариқат ва ек низоми фикрий ва амалийки инсон худишро нисбат ба ижройи он муқайяд ва мулзам медонад. Пай агар инсон аз султа, давлат ва хукумати пейравий кунадки мужрийи қавонини дини аллох аст, вориди дини аллох шуда аст; аммо агар он султа бар асоси қавонини сохта шуда тавассути башар бошад, бетардид инсон дохили “дини” сохта шуда тавассути башар ё секуляризм шуда аст. Хулосайи калом инки харгох инсон, қудратиро болотарин маржаъ ва нез мофовқи худиш фарз кунад ва хукмишро мутлақан лозимул ижро бидонад ва ба мужиби он аз рох ва равишики барояш таъйин мешавад пейравий кунад, бидуни шак дохили “дини” хамон шахс ва маржаъ шуда аст.

(идома дорад…….)

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?

(7- қисмат)

4-Мужозот кардан, подош додан, қазоват кардан, хисоб кардан.

Дар зарбул масалхойи арабий омада астки:

کما تُدینُ تُدانُ.

Яъни: харгунаки бо мардум рафтор куни ба хамон шикл нез бо ту рафтор хоханд кард. Ё аллох мутаол мефармояд:

مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ‏(فاتحه/4)

Молики рузи мухосиба ва мужозот ва подош аст.

Дар ин сурат, ек араб бо шанидани каламайи дин, чохор маънойи пояий ва асосий дар зехниш шикл мегирифт:

1-Қудрат ва хокимият.

2-Қавонин, худуд ва рох ва равишики мардумони тахти нуфузи ин хокимият аз он пейравий мекунанд.

3-Итоат ва фармонбурдорий аз қудрати хокимият ва қонуники ижро мекунад.

4-Ва дар нихоят мухосиба, қазоват, подош додан ё мужозот кардан.

Дар ин сурат,”дин” яъни мажмуъайи қудрати хукуматийки, бо қавонин ва муқарраротики тасвиб карда  шахривандонро ба итоат ва фармонбурдорий аз ин мажмуъа қавонин мажбур мекунад, ва бар асоси мезони итоат ё сарпичий аз ин қавонин ва худуд, онхоро мухосиба мекунад ва ба онхо подош медихад ё онхоро мужозот мекунад.

Ин хамон чизи будки ек араб ва баъадхо ек мусалмони ғейри араб, ба махзи шанидани дин барояш тадоий мешуд ва замоники мегуфтанд: тобеъи фалон дин шу, мефахмидандки чи чизиро мепазирад ба хамин далил огохона онро мепазирофт ё рад мекард.

Алъон биравем суроғи маънийи дин дар қуръон:

Каламайи дин дар қуръони карим бисёр комилтар аз маънойи луғавийи он ба кор рафта ва тўвзих дода шуда астки; муташаккил аз чохор рукни мухим аст:

1-Хокимият ва султайи бартар.

2-Итоат кардан ва пазирофтани султахойики ба воситайи қудрати он хокимият ба вужуд омада аст.

3-Ек низоми фикрий ва амалий, қавонин ва ахкомики ба воситайи қудрати он хокимият ба вужуд омада аст.

4-Подошики қудрати хокимият ва султайи бартар ба афрод, барои пейравий аз он низом медихад ва ё мужозотики дар мовриди харгуна тамарруд ва сарпичий эъмол мекунад.

Қуръони карим, гохи вожайи “дин” ро бар ду маънойи аввал итлоқ мекунад, яъни хокимият ва итоат кардан; гохи нез “дин”ро фақат дар еки аз ду маънойи севум ва чохорум ба кор мебарад яъни қавонин ва ахкоми подош додан ва мужозот кардан, ва дар баъзи маворид хам каламайи  “дин”ро ба кор бурда ва хамзамон хар чохор маънойи онро ирода мекунад.

(идома дорад…..)

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?

(6- қисмат)

Истелохи дин дар адабиёти араб ва оёти қуръон:

Имруза бар халофи асри нубувват ва хатто қуруни баъди аз он мо мажбурем алфоз ва истелохот ва мафохими чун илох, роб, тоғут, дин, мушрик ва …….ро ба унвони муқаддамайи вуруд ба мабохиси аслий тўвзих дихемки дар асри нубувват барои хар инсони бо савод ва бесаводики росулуллох саллаллоху алайхи васаллам уро ба ислом даъват мекард  қобили дарк ва ламс буд чун қуръон бо забони сода ва ба забони онхо нозил шуда аст.

Каламайи “дин” дар шариати пайғамбар хотам саллаллоху алайхи васаллам ришайи арабий дорад на лотиний, на хиндий ва чиний ва эроний. Барои хамин чорайи нестки жихати шинохти он, бояд  ба манобеъи арабий ва динийи он мурожаъа кард. Танхо дар сурати шинохти дақиқи “дин” аз манобеъи аслий метавон фахмидки ин вожа чи интизороти аз мухотибини худ дорад.

Ба қовли ибни форс,”дин” аз жинси фармонбурдорий ва фурутаний аст. Замоники барои ек араб, каламайи дин зикр мешуд чохор маъниро барои худиш тажассум мекард:

1-Ба маънийи чийрагий, қудрат, хукмроний, фармонравойи, касиро ба зур мажбур ба итоат кардан, ба коргирийи қуввайи қохира, ба бандагий кашидан ва мутиъ сохтан. Дар ек калама, “қудрати хокимият”.

Замоники мегуянд: данан наса: яъни мардумро мажбур ба итоат аз худиш кард. Хамчунин дар панди омузанда омада аст:

الْكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ.

Яъни :одами заранг, каси астки бар нафси худ мусаллат шавад ва онро роми худиш кунад ва барои баъди аз марг бикушад. Алова бар ин, дар каломи араб, хокимироки истийлойи комил бар ек кишвар, миллат ё қабила дошта бошад “дайян” мегуянд ба маънийи қудрат ва хокимият , дар ек калама :қудрати фармонравоий.

2-Шаръ, қонун, барнома, одоб ва русум, арзишхо, боядхо, тариқат, мазхаб, одат, миллат. Дар ек калама ба маънойи “қонун ва барнома”.

 ما زالَ ذلک دینی:

Яъни он кор хамвора расм ва одати ман аст. Дан, замоники гуфта мешавадки шахси ба кори хейр ё шар одат пейдо мекунад. Омадаки:

کانت قُرَیشُ ومَنْ دانَ بِدِینِهم.

Яъни: қурайш ва хар касики бар рох ва равиш ва одати онон бошад. Хамчунин дар гуфтори дигар омада астки:

أنه علیه السلام کان علی دین قومه.

Яъни: пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам қабли аз баъсат (дар умури монанди издивож, талоқ, ирс ва соири умури маданий ва ижтимоий) тобеъи худуд, муқаррарот ва қавонини қовми хувиш буд.

3-Итоат, бандагий, хидмат кардан, комилан дар ихтиёри каси будан, фармонбурдорий кардан, пазирофтани зиллат, хузуъ кардан дар баробари қудрат ва сайтарайи фарди хос. Дар ек калом яъни “итоат кардан ва фармонбурдорий кардан”.

 دِنتُهُم فدانوا:

Бар онон тасаллут ёфтамки дар натижа аз ман итоат карданд; ва бо хамин маъно дар хадиси хавориж омада астки пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам фармуданд:

«یَمْرُقُونَ مِنْ الدِّینِ کَمَا یَمْرُقُ السَّهْمُ مِنْ الرَّمِیَّةِ»

Яъни: хавориж аз дин хориж мешаванд ончунонки тир аз камон хориж мешавад. Маънойи хадис ба ин шикл нестки хавориж ба тури куллий аз дин ба маноъйи миллати (ислом) хориж хоханд шуд ва муртад мешаванд; чун замоники аз Али ибни Аби Толиб розиаллоху анху пурсидандки: оё хавориж кофар буданд? Дар посух гуфт: онон аз куфр фарор карданд. Ва боз хам пурсидандки оё хавориж мунофиқ буданд? Гуфт: мунофиқон, худоро бисёр кам ёд мекунанд дар холики онон субх ва шаб ба зикри аллох машғуланд. Аз ин фармудахойи Али ибни Аби Толиб розиаллоху анху ба хубий маълум мешавадки дар инжо, мурод аз вожайи дин, итоат бар имоми бар хақ аст, итоат ва фармонбурдорий кардан.

(идома дорад…….)

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?
 

(5- қисмат)

   -Дар насроният хам (ё хамон чизики дар миёни мардум ба масихият машхур шуда) ба хамин шева аст, онхо хам ба зиндагийи пас аз марг эътиқод доранд ва ле зиндагий пас аз марги онхо чи маънойи медихад? Чи тафсири аз он дорад? Онхо бар ин боваранд шахс пас аз марг дар ду додгох хузур пейдо мекунад, дар қазоват ва доварийи аввалия ё “доварийи хос”, никон ва покон ба бехишт мераванд ва гунохкорон хам сариъан  ба жаханнам фристода мешаванд. Аммо касоники таклифишон мушаххас нест,ибтидоъан ба барзах фристода мешаванд ва пас аз пок шудан ба бехишт мераванд. Аммо доварийи нахоий ё “доварийи ом”, пас аз поёни жахон ва ростохези мурдагон анжом мешавад. Дар ин мархала насронийхо барои хамиша ба бехишт мераванд ва ғейри насронийхо барои хамиша ба жаханнам. Бар ин асос астки аллох таоло ба сирохат мефармояд:

  قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ ‏(توبه/29)[1]

Яъни инхо на ба илохики худишро маърифий карда ва на ба қиёмати мовриди назари аллох иймон надоранд, ва яъни бо вужуди тасаввуротики аз худо ва рузи қиёмат доранд аммо ин тасаввурот аз онхо пазирофта намешавад ва аз нигохи аллох инхо на ба аллох ва на ба рузи қиёмат иймон надоранд.

Тафовутро нигох кунид! ,”зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” ек истелох аст аммо, дар инжо мушохада мекунемки бо онки миёни хиндуизм, будизм, зардуштигарий, яхудият ва насроният дар эътиқод ба зиндагийи пас аз марг иттифоқ назар вужуд дорад, аммо таърифи хар ек аз ин манхажхо дар мовриди “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” бо дигари тафовутхойи ошкор ва ғейри қобили инкори дорад, ба гунайики наметавон бо вужуди иштирокотики дар баъзи аз онхо дида мешавад, бо таърифи еки аз инхо ба қазоват дар мовриди соирин дар мовриди “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” нез даст пейдо кард, балки бояд ба сурати мовридий ва мушаххас ба таърифи ин истелох бипардозем. Масалан бигуем: аз нигохи будизм, ё яхудият ё ноцианал социалистхойи кофар ва муртадди курдистон ва …….маънийи ин истелох мешавад ин.

Каламайи худо хам, хаминтур аст. Хар каси ек таъриф ва ек тасаввури аз он дорад. Барои хамин ек мусалмон хамон “аллох”иро қабул дорадки худиш дар қуръон ва аз тариқи пайғамбариш худишро маърифий карда.

“дин” хам еки аз хамин истелохоти муштараки миёни тамоми инсонхостки барои пей бурдани ба маъний ва мафхуми он, ночор бояд ба манбаъи хоссиш дар хамон ақида ва маслак мурожаъа кард. Яъни “дин” мумкин аст дар назди секуляристхо ( ба забони арабий –мушрикин, ахзоб) ек маъни бидихад ва назди шариати пайғамбар саллаллоху алайхи васаллам маънийи мутафовуттариро  мушохада кунем.

Ба унвони мисол: секуляристхо, “дин”ро аз вожайи фарансавий  religion ба маънойи “жомеъайи диний” ва вожайи лотин  religionem ба маънойи “эхтиром ба чизи муқаддас, эхтиром ба илохахо, робитайи бейни башар ва худоён” таъриф кардандки албатта риша дар вожайи лотин   religio  дорад.

Амил дуркимки назди иддайи ба бунёнгузори жомеъашуносийи секуляр дар ғарб шинохта шуда, ба сурати сода ва бо такия бар хамин маънийи луғавий ва лотинийи он, “дин”ро дастайи хам баста аз ақоид ва бовархойи марбут ба олами ғейри моддий ва умури қобили хис бо хавос, ва умури ғейри қобили руият бо чишм, ё хамон умури лохутий медонад.

Яъни “дин” дар таърифи секуляристийи у, иртиботи ба дунё ва олами моддий надорад, ин таъриф, бардошт ва интизори тамоми секулярхо аз “дин” аст.

(идома дорад……)

---

[1] با کسانی از اهل کتاب که نه به خدا ، و نه به روز جزا ایمان دارند ، و نه چیزی را که خدا ( در قرآن ) و فرستاده‌اش ( در سنّت خود ) تحریم کرده‌اند حرام می‌دانند ، و نه آئین حق را می‌پذیرند ، پیکار و کارزار کنید تا زمانی که ( اسلام را گردن می‌نهند ، و یا این که ) خاضعانه به اندازه توانائی ، جزیه را می‌پردازند.

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?

(4- қисмат)  

Луғати секулярки, аз ришайи лотиний  (suecularis) ва  (sueeculum) ба маънойи рузгор ё дунё риша мегирад. Аммо, имруза ба сурати истелохи дар омада астки ба жойи “дунёвий” дар муқобили “дини осмоний” ба кор меравад ва жойгузини барои истелохи “мушрик” дар адабиёти фиқхийи муслимин шуда аст. Ба хамин тартиб мо каламоти дигариро доремки дар фархангхойи  мухталиф аз хамин истелохот дар маъонийи мухталифи истефода мешавад.

Мисли зиндагий пас аз марг ё зиндагий баъдий ; марг аз лахози луғавий яъни мурдан ва аз бейн рафтани жисм ва хаёти дунёвий ва интиқоли рух фано нопазир аз ин зиндагийи дунёвий ба “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий”. Ин жумларо тақрибан тамоми инсонхо ғейри аз мушти “дахрий” ё ба забони руз мушти секуляр материалист ва атеист пазирофтанд. Аммо, дар новъи  ва мохият “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” бо хам ихтилофоти амиқий доранд. Ба унвони мисол:

-Ойини хинду ё хиндуизм: бар асоси ин ойин, хаёт пас аз марг ва фано нопазири ва жовдонагийи рухро дар қолиби назарияйи таносух ё таваллуди дубораки важхи мушаххас ва муштараки ин ойин аст арза мекунад. Таносух бадин маъностки рух пас аз марги баданийи  кунуний, бар хасби аъмоли гузаштайи худ дар еки аз чохор қолиби жадид ё жамодот, ё наботот, ё хайвонот ё инсонхо хулул мекунад. Яъни жисм аз қолиби дари  еки аз ин чохор қолиб меравад. Ва ин гардуна ва дўврон таносух ва таваллудхойи мукаррар то замони расидан ба мукаша яъни “рахоий” ки мартабайи рухонийи камоли махз аст, хамвора дар ин дунё идома дорад. Дар ин сурат, бо инки онхо мегуянд зиндагий пас аз марг, аммо ба жахони охират бовар надоранд.

Ойини будизм нез ба зиндагийи пас аз марг ва рух эътиқод дорад аммо, дар хамон қолиби таносух ва “дунодуний”ки алиюллохийхо ва язидийхо ва мушобихини он ба он эътиқод доранд. Инхо мисли хиндухо мўътақид ба бақойи рух дар ин жахонанд, он хам дар колбудхойи гуногун то инки ба хамон “рахоий” ё нирвоно мерасад. Инхо хам ба жахони охират бовар надоранд.

Холо бояд замоники ек секуляри язидий, алавий ё алиюллохий хизби секуляр ва ноцианал социалисти коргарони ужалон мегуяд “шахид номрон” яъни шахид намемирад, бифахмем манзури у аз гуфтани ин жумла ва вожайи “шахид” чист? Бидуни шак манзури у наметавонад шахиди мовриди назари ислом бошад, дар ислом “шахид” дар олийтарин даражоти шухадо: яъни шахс бо хуниш шохидий медихадки ислом ва қонуни шариати аллох бехтар аз тамоми қавонин ва барномахойи дигар аст; аммо, ин ноцианал социалист- ё хамон ба таъбири авом нацизмки хизби коргарони ужалон онро тарвиж медихад – мўътақид астки бо хуниш дорад шохиди медихадки қавонини шайтон ва секуляризм, бартар ва бехтар аз қавонини шариати аллох аст; ду таърифи комилан мутазод аз шахид.

-Зардўштийхо шибхи ахли китоб хам ба хамин тартиб ба зиндагийи баъди аз марг эътиқод доранд аммо он зиндагийи баъди аз марги онхо чигуна аст? Онхо хам бехишт ё дўзахро барои пейравони худ абадий намедонанд ва бар ин боварандки жаханнамийхоро дар лахзайи поёни жахон аз дўзах берун меоваранд ва аз гунохони худ пок мешаванд ва пас аз татхир ба арвохи дурусткор мулхақ мешаванд ва дўври жадиди руйи замин оғоз мешавадки абадий аст, ва ғейри аз хейр ва хуши, дар он хечгуна шар ва ранжи вужуд надорад.

-Яхудиён ба хамин тартиб дар мовриди зиндагийи пас аз марг дидгоххойи доранд. Бо онки дар китоби муқаддаси яхудиён иттилоъати дақиқий дар мовриди зиндагийи пас аз марг ба даст намеояд аммо дар талмудки тафсири таврот аст матолиби гуфта мешавад. Бо ин вужуд гурухи аз яхудиён ба номи садуқиён ақида ба ростохези мурдагонро мардуд медонистанд; чун мўътақид будандки аз ин мавзу дар асфари хамса таврот сухани ба миён наёмада аст. Ғейри аз ин гурух, бақияйи яхудиён асли эътиқоди ростохезро бовар доранд. Бо вужуди ин, гурухи аз яхуд ростохезро аз ин хамма ва гурухи дигар зиндагийи оянда ва подошро аз они одилон ва никукорон медонанд ва мўътақиди одамхойи бад ва шарур бо марги жисмоний барои хамиша нобуд мешаванд.

(идома дорад…….)

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?
 

(3-қисмат)  

Тўвзихи инки мо дар адабиёти гуфторийи худ ба сурати ом ду  новъи исм дорем:  исми хос ва исми ом, албатта дар кинори ин ду мо ба исмхойи бо маъонийи мухталиф бархурд мекунем:

Исми хос ё исми алам, исми астки бар фард ё макон ё хайвон ё шайъи муъайян ва махсус далолат мекунад мисли:

-Исми махсуси инсонхо,монанди: мухаммад,сумайя, ёсир.

-Исми махсуси амокини мухталифи жуғрофиёий, монанди: андалус, хуросон, макка, мадина, туркистон, хўромон.

• -Исми махсуси хайвонхо, монанди: дулдул, рахш, пигаз Pegaz

-Исми махсуси ашёики бештар аз еки нестанд, монанди: зулфаққор, олмоси кухинур.

Вижагийи ин даста аз исмхо ин астки хамиша маърифа ва шинохта шуда хастанд. Ба махзи инки ба онхо ишора мекунем барои шахс мушаххас аст ва ниёзи ба тўвзих надорад. Замоники мегуем вотикон ё мегуем эрон, барои шахс мушаххас аст.

Аммо дар кинори ин исмхойи шинохта шуда ва маълум мо ба исмхойи дигари бармехуремки исми ом хастанд ё исми жинс хастандки, бейни афрод, хам новъ ва муштарак аст ва бар хар ек аз ин афроди хамновъ ва муштарак далолат мекунад мисли исми: мард, писар, асб, кишвар, дарахт, китоб, шахр, дарё, зан, донишомуз, муаллим ва ……..

Дар кинори инхо, дастайи аз исмхо вужуд дорандки бо онки мумкин аст доройи талаффузи ексони бошанд, аммо маъонийи мухталифи доранд. Масалан:

-Сир; хам ба новъи пиёзча ишора дорад мисли пиёз, хам ба касики гурсна нест мегуянд сир; ду то маъни дорад.

-Ё масалан забон; ё он узвики дар дахон аст, ё забони гуфторий манзур аст.

-Ё хейр; хам ба маънийи на ба кор меравад, хам ба маънийи хубий.

 -Ё шир; шир ба маънийи хайвони даранда, ба маънийи шир хурдан, ба маънийи шири қатъ ва васли жараёни моеъот ва гоз аст.

Ин даста аз исмхоро метавонем дар жумла ташхис дихемки манзур кудом маънийи онхо аст. Масалан дар жумла метавонем бифахмем манзур кудом шир аст. Ба унвони мисол дар адабиёт мехонем: “он еки шир аст андар бодия” ки “бодия” ба ду маънойи “сахро” ва “коса” аст. Холо ин шири астки дар коса нушида мешавад? Ё шири даранда аст дар сахро? Дар холати невишторий ё касики ин жумларо мехонад боз фахми инхо ба жумалоти қабл ва пас аз он бастагий дорад, ва агар тўвзихи дода нашавад наметавон аз ин жумалот, танхо ек маъниро бардошт кард. Пас, ба новъи пичидагий бархурд мекунем аммо бо ин вужуд, ин луғат маъмулан умумий хастанд ва мухтасси ек илм ё фанни хосси нестанд ва хамма аз онхо истефода мекунанд. Аммо боз дида мешавадки агар диққат нашавад мумкин аст инсон дар фахми онхо дучори иштибох шавад.

Бо ин хол, иддайи аз уламойи суъ ва авом фарибони секуляр аз жумалоти чанд маънойи истефода мекунандки ба рохатий барои шинаванда қобили фахм нестанд. Инхо ек маъниро дар назар доранд, шинаванда ек маъни дигариро дар назар дорадки барои қарнхо аз ақоид ва гузаштагониш ба вай расида аст; ва ле барояш ровшан намекунанд; чиро? Чун ба зараришон аст, ва хадаф хам ин астки шинавандаро ба унвони ек абзор барои ахдофи хосси вориди майдон кунанд ва харжишон кунанд.

Дар кинори ин луғати умумий, мо шохиди истелохоти хастемки холати тахассусий доранд. Ин истелохотро ё аллох ба бандагониш ироя дода ё мумкин аст худи инсонхо мутаносиб бо тахассусики доранд тўлид карда бошанд. Ин истелохоти тахассусийро маъмулан синфи махсуси аз инсонхо аз онхо истефода мекунанд, масалан баъзи аз истелохотро синфи муслимин истефода мекунанд, баъзи аз истелохотро секуляр социалистхо ё секуляр либиралхо ва ……истефода мекунанд, аммо ба тадриж дар миёни мардум мовриди истефода қарор гирифта ва холати умумият ва фанхангий ба худ мегиранд, хар чанд мумкин аст хаммагий маънийи дақиқи онро надонанд, ё фарханги бардошти хосси аз ин истелохот дошта бошад ва фарханги дигар бардошти дигари. Мисли:

-Каламайи исломки ; дар луғат ба маънойи таслим ва гардан находан, инқиёд, итоат аз амр ва нахий бидуни хечгуна эътироз аст ва дар истелохи қуръон, дар маънийи омми он ба дини вохиди тамоми пайғамбарон дар тули торих гуфта мешавад ва дар маънийи хосси он бар шариати пайғамбар хотам саллаллоху алайхи васаллам итлоқ мешавад.

(идома дорад……)

арсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?

(2-қисмат)

Дар миёни суъолоти мухталифики дустон матрах карданд, ду суъол муртабит бо хам дар мовриди “дин” ба унвони аввалин дарси муқаддамотийи мо матрах шудаки саъй мешавад ба сурати мухтасар ва сода, ва дар хадди замоники дар ихтиёр дорем тўвзих дода шаванд. 

-Еки аз инки: дастахойи аз секуляристхо иддаъо мекунандки бехудо хастанд ва ба дини эътиқод надоранд ва ё гурухи аз секуляристхо мегуяндки фақат худоро қабул доранд аммо динро қабул надоранд ва дастайи аз онхо эълом мекунандки хам худоро қабул доранд хам дини исломро ва хам секулярист хастанд!!! Жараён аз чи қарор аст? 

-Суъоли дигар инки: аллох мутаол мефармояд:

وَلا یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّى یَرُدُّوکُمْ عَنْ دِینِکُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا (بقره/۲۱۷)

Ва “пейваста ва хамиша” (мушрикин-ахзоб- секуляристхо) бо шумо хоханд жангид то агар битавонанд шуморо аз динитон муртад кунанд. Аммо бо ин вужуд мебинемки дар европо, амрико, русия, австралия ва хатто исроил ва китай коммунист хам шахс метавонад дини худро хифз кунад ва сохиби он хамма масжид хам шавад. Оё ин ек породокс ва тазод дар қуръон нест?

Зохиран пардохтан ба вожа, мафхум ва маънойи “дин”, метавонад моро дар ёфтани посухи муносиб ба хар ду суъол кўмак кунад. Аммо қабли аз ровшангарий дар мовриди калама ва истелохи “дин”, лозим аст муқаддамотий ба унвони пеш ниёз гуфта шавад, чун бардошт ва таърифи хар идеоложий ва нигариш аз дин бо дигари тафовут дорад. Дуруст мисли худо, мисли зиндагий баъди аз марг, мисли хуб, мисли бад, мисли арзиш, мисли зидди арзиш ва.

Ме наметавонем интизор дошта бошем хамон нигаришики мо нисбат ба аллох дорем ек яхудий, насроний ,будоий, секуляр ва ғейрих дошта бошанд. Ба хамин тартиб мумкин аст хубхо, бадхо, арзишхо ва зидди арзишхо дар нигариши мо чизи бошанд ва дар нигаришхойи дигар ба шевайи дигар. Чун манобеъи мо бо хамдигар фарқ мекунанд ба хамин далил таъорифи мо нез мутафовут хастанд; аммо мебинем авом фарибони хийлагари секуляри дар миёни муслимин,бидуни дар назар гирифтани ин тафовутхо, саъй мекунанд манобеъ ва бовархойи касифи секуляристий ва манобеъи фосиди худроки дар пушти вожахо махфий кунанд ва бо куллий гуйи дар мовриди ин истелохот ва мафохим, мақосиди худро ба шевайи мармузи ба пеш бибаранд.

  Ба унвони мисол дар кинори ахзоби секуляр, дорудастайи мунофиқин ё секулярзадахо мегуянд “дин” озод аст, аммо намегуянд манзуришон аз “дин” хамон таъорифи ғарбийхойи секуляр аз дин аст ё таърифи аллох аз “дин” ва боз намегуянд озодийи ин “дин” то кужост? Мо ба ин макрхойи ахзоби секуляр ва дорудастайи мунофиқин ё секулярзадахойи дохилий солхост ошноий дорем. Инхо бо исмхо ва истелохот то расидан ба ахдофишон бози мекунанд. Дар ин сурат, каламот мумкин аст суратхойи мухталифи дошта бошандки адами диққат ба онхо мумкин аст шахсро ба иштибох бикашонад.(идома дорад……)

Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?

(1-қисмат)

Бисмиллахир рохманир рохим.

إنِ الْحَمْدَ لِلَّهِ، نَحْمَدُهُ ، وَنَسْتَعِينُهُ ، وَنَسْتَغْفِرُهُ، وَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا، وَمِنْ سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَنْ يَهْدِهِ اللَّهُ فَلَا مُضِلَّ لَهُ ، وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَا هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ”

“ба рости хамд ва сипос танхо лойиқи худо аст, уро шукр мегуем ва аз у дархости кўмак ва омурзиш мекунем, ва панох мебарем ба худо аз шурури нафсхойимон ва аз бадихойи аъмолимон, хар касики худо уро хидоят кунад хеч каси  наметавонад уро гумрох кунад ва хар касики худованд уро гумрох намояд хеч каси наметавонад уро хидоят дихад ва шаходат медихамки хеч илохи бар хаққи ба жуз аллох нестки танхо ва бешарик аст, ва шаходат медихамки мухамммад банда ва фристодайи у аст.”

Аллох таоло мефармояд:

 یأْ أیهَاْ الَّذِینَ آمَنُوْاْ اتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقَاْتِهِ وَلاَتَمُوْتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُون (آل عمران /102)

Эй касоники иймон овардаид ончунонки шойиста аст, аз аллох пархез кунид ва намирид магар онки мусалмон бошид.”

 یأْ أیهَا النَّاْسُ، اتَّقُوْاْ رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُم مِنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ وَّ خَلَقَ مِنْهَاْ زَوْجَهَاْ وَ بَثَّ مِنْهُمَاْ رِجَالاً کَثِیراً وَّ نِسَاءً وَّاتَّقُوْاْ اللهَ الَّذِی تَسَاءَلُوْنَ بِهِ وَالأرْحَاْمَ إِنّ اللهَ کَاْنَ عَلَیکُمْ رَقِیبَاً(نساء /1)

“эй мардумон аз парвардигоритон бипархезид, парвардигорики шуморо аз ек инсон биёфарид ва (сипас) хамсаришро аз новъи у офарид ва аз он ду нафар мардон ва занони фаровони мунташир сохт. Ва аз худойи бипархезидки хамдигарро  баду сўганд медихид, ва бипархезид аз инки пейванди хешовандиро қатъ кунид зеро бегумон худованд муроқиби шумо аст”

-یأْ أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوْاْ اتَّقُوا اللهَ وَ قُوْلُوْاْ قَوْلاً سَدِیداً يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا (احزاب / 70)

“эй мўъминон аз аллох пархез кунид ва сухани хақ ва дуруст бигуйид. Дар натижа аллох аъмолитонро шойиста мегардонад ва гунохонитонро мебахшояд, ва хар каси аз аллох ва пайғамбариш фармонбурдорий кунад, қатъан ба пийрузий ва комёбийи бузурги даст меёбад.”

Аммо баъад:

“إِنَّ أَصْدَقَ الْحَدِيثِ كِتَابُ اللَّهِ وَ خَيْرَ الْهَدْىِ هَدْىُ مُحَمَّدٍ وَشَرَّ الأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَكُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ وَكُلَّ ضَلاَلَةٍ فِي النَّارِ

“росттарин сухан китоби аллох ва бехтарин равиш, равиши Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам аст, ва бадтарин умур навоварий дар дин аст, ва хар тоза пейдо шудайи дар дин, бидъат; ва хар бидъати гумрохий, ва хар гумрохий дар оташ аст.

Ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух.

Ба дунболи тасмими дустон мабний бар ирояйи дуруси ибтидоий ва пояий, он хам ба дур аз пичидагий ва истилохоти роижи фиқхий ва ба забони содаки дар “вазъи мовжуд” барои онхо, ба унвони “ниёзи руз” тавассути худишон ташхис дода шуда, саъй мешавад мутаносиб бо суъолотики матрах карданд мовзуъоти муртабит бо ин суъолот ба сурати сода ва қобили фахм барои хаммайи дустон тўвзих дода шавад. Иншааллох.

(идома дорад…..)