بدعت. (5)
شُوندَی مَنبَعلر هَم بارکی فقط لُغَت جِهَتیدَن اوُلرگه نِسبَتاً بِدعَت دیگن نامنی اِیشلَتسه بُوله دی، یاکی بُولمَسَم بَعضی اوُرینلَرده شَرعِی مَنبَعلرگه قَرشی بُولگه نی بیلن اوُلرنی اَصلاً بِدعَت دیب هَم بُولمَیدی. هَر اِیکّی اُورین هَم شَرعِی جِهَتدَن بِدعَت حُکمیدَگی تَعریفگه کِریمَیدی.
شَرعِی مَنبَعلرگه قَرَمه- قَرشی بُولگه نی بیلن بیرگه اوُنگه بِدعَت دیب و اوُنگه اِیرگشگنلرنی هَم بِدعَت اَهلی دیب بُولمَیدیگن اوُرینلرنی بیری اِجتِهاد بُوله دی. اِجتِهاد دیگه نی، اِجتِهاد قیلینیشی رُحصَت بیریلگن اَصلی مَنبَعلردَن شَرعِی قانون و حُکملرنی چیقریشگه حَرَکَت قیلیشدیر. مَنه شُو حُکملرنی اَصلی مَنبَعلردَن چیقریشنی بیله دیگن، تُوشُونَدیگن کیشیلرگه مُجتَهِد دییله دی.
اِیندی مَنه بُو اِجتِهاد هَر قَندَی آدَمنی قوُلیدَن کیله دیگن مَیده، کِیچکینه مَسَله لرده هَم بُولیشی مُومکین یاکی بُولمَسَم مُتَخَصِّصلیکگه مُحتاج بُولیشی و مَنه بُو مُتَحَصِّصلر مَندانگه تُوشیشلری هَم کیرَک بُوله دی. مَثَلاً اَگر کِیچه سی بِیابانده قالیب کِیتسَنگ و قِبله قَیسی تامانده اِیکه نینی تَشخِیص بیره آلمَسَنگ، مَنه بُو یِیرده اِجتِهاد قیلیب نَمازینگنی اوُقِیسَن، اَگر توُغری اِجتهاد قِیلگن بُولسَنگ اِیکّیته ثَواب آله سَن و نَمازینگ هَم تُوغری بُوله دی. اَمّا ناتُوغری اِجتِهاد قیلگن بُولسَنگ یَعنی جَنُوبنی اوُرنیگه غَربگه قَرَب نَماز اوُقیگن بُولسَنگ بِیتّه ثَواب آله سَن و نَمازنگ هَم تُوغری بُوله دی. مَنه بُو شَخصِی اِیشلردَگی اِجتهاد بُولیب، اِیندی بُو ییرده بُوتُون جَمیعَتگه باغلیق بُولگن اِیشلر هَم بار، اَمّا اوُلر بارَسِیده شَخص مُتَخَصِّصلیکگه اِیگه بُولیشی لازم، حُکوُمَتنی باشقریش،جِهاد،قُورالّی جَنگ،قَضاوَت قیلیش، مِعراث تَقسِیملَش و باشقه لرگه اوُحشَش.