Шундай манбаълар хам борки фақат луғат жихатидан уларга нисбатан бидъат деган номни ишлатса бўлади,ёки бўлмасам баъзи ўринларда шаръий манбаъларга қарши бўлгани билан уларни аслан бидъат деб хам бўлмайди. Хар икки ўрин хам шаръий жихатдан бидъат хукмидаги таърифга кирмайди.
Шаръий манбаъларга қарама-қарши бўлгани билан бирга унга бидъат деб ва унга эргашганларни хам бидъат ахли деб бўлмайдиган ўринларни бири ижтиход бўлади. Ижтиход дегани,ижтиход қилиниши рухсат берилган аслий манбаълардан шаръий қонун ва хукмларни чиқаришга харакат қилишдир. Мана шу хукмларни аслий манбаълардан чиқаришни биладиган, тушунадиган кишиларга мужтахид дейилади.
Энди мана бу ихтиход хар қандай одамни қўлидан келадиган майда, кичкина масалаларда хам бўлиши мумкин ёки бўлмасам мутахассисликга мухтож бўлиниши ва мана бу мутахассислар майдонга тушишлари хам керак бўлади. Масалан агар кечаси биёбонда қолиб кетсанг ва қибла қайси томонда эканини ташхис бера олмасанг, мана бу ерда ижтиход қилиб намозингни ўқийсан, агар тўғри ижтиход қилган бўлсанг иккита савоб оласан ва намозинг хам тўғри бўлади. Аммо нотўғри ижтиход қилган бўлсанг яъни жанубни ўрнига ғарбга қараб намоз ўқиган бўлсанг битта савоб оласан ва намозинг хам тўғри бўлади. Мана бу шахсий ишлардаги ижтиход бўлиб, энди бу ерда бутун жамиятга боғлиқ бўлган ишлар хам бор, аммо улар борасида шахс мутахассисликга эга бўлиши лозим, хукуматни бошқариш, жиход, қуролли жанг, қазоват қилиш, меърос тақсимлаш ва бошқаларга ўхшаш.
مواردی وجود دارند که فقط از لحاظ لغوی می توان در موردشان از واژه ی بدعت استفاده کرد، و یا اینکه در مواردی با وجود مخالفتشان با منابع شرعی، اصلاً نمی توان به آن ها بدعت گفت و در هر دو مورد مشمول تعریف حکم بدعت از لحاظ شرعی نمی شوند.
موردی که نمی توان با وجود مخالفتش با منابع شرعی به آن بدعت گفت و پیروان آن را اهل بدعت نامید، اجتهاد است. اجتهاد، یعنی تلاش و کوشش برای استخراج احکام و قوانین شرعی از منابع اصلی که اجازه ی اجتهاد در آن ها داده شده است. کسی که این تلاش و کوشش را انجام می دهد که این احکام را از منابع اصلی استخراج کندو بفهمد، به او مجتهد می گویند.
حالا، این اجتهاد ممکن است در یک مسأله ی ریزی باشد و هر کسی بتواند آن را انجام دهد یا ممکن است نیاز به تخصص داشته باشد و باید کسی که در این مورد تخصص دارد وارد آن شود. مثلاً اگر شب در یک بیابان ماندی و نتوانستی تشخیص دهی که قبله کدام طرف است می توانی اجتهاد کنی و نمازت را بخوانی، حالا اگر شما درست اجتهاد کرده باشی دو تا ثواب داری و نمازت درست است؛ اما، اگر غلط اجتهاد کرده باشی و مثلاً در کردستان به جای جنوب به سمت غرب نماز خوانده باشی باز یک ثواب داری و نمازت هم درست است. این اجتهاد در امور شخصی است، حالا امور دیگری هستند که به کل جامعه مربوط می شوند و شخص باید در آن تخصص داشته باشد، مثل حکومتداری، جهاد و جنگ مسلحانه، قضاوت، تقسیم ارث و امثالهم.
“Мавжуд вазиятда” биринчи даражали ишларга ва мусулмонларни ўша кунги эхтиёжига муносиб равишда, зийраклик билан даъват қилишдан ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг равиши билан мусулмонларга яхшилик қилишдан ташқари, одам ўзини иймони ноқис, фосиқ мусулмонларнинг иймонини андозаси, даражаси билан машғул қилишлиги ва ситам кўрган биродар ва опа-сингилларимизни оловга қанчалик чуқурроқ кетганликларини ё жаханнам ахли эканликларини собит қилиш учун бидъат ахлидаги хатоларни топишга харакат қилишлик, бу кўпроқ бемор, касал инсонларни ёки тафрақа соладиган душманларни ё ёмон, пасткаш уламоларни иши хисобланади. Улар
«أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ»
оятини маъносини хидини хам хидлашга ва мусулмонларни мавжуд вазиятини, уларнинг эхтиёжларини ва хозирги пайтдаги биринчи даражали ишларни хам тушунишга қодир эмаслар.
Мана бу бидъат ахли хар қандай суратда хам бизнинг жамиятимизни орасида мавжуд бўлиб, бизнинг уларни муқобилида ўзига яраша вазифаларимиз бор, бу нарса жуда кўп биродарларимиз, опа-сингилларимизни зехнида йўқ нарса. Хозирги пайтдаги бизларнинг барча бидъатларни,рафторга ва амалга оид фасодларни нобуд қилиш йўлидаги энг катта вазифамиз , улил амр шўросини воситасида вохид уммат ва вохид жамоатни ташкил қилишдир, бўлиб хам буни фақат ва фақат “уч абзорни” ёрдами билан вужудга келтирса бўлади.
Бу бизларни асосий вазифамиз,ха бизларни асосий вазифамиз ва асосий биринчи даражали ишимиздир, агар мана бу биринчи даражали ишни амалга оширсак,минглаб булғанган нарсалар ўртадан йўқолади, худдиинки нубувват манхажига асосланган хилофат ўртадан кўтарилгач, мусулмонларга минглаб булғанган нарсалар қўшилганга ўхшашдир. Исломий, мажбурий, бадал хукуматлар кетиши билан эса диёрларда бу булғанишлар, доғлар янада кўпайди, орада исломий шўронинг вохид мажлиси кетишлиги билан эса мана бу булғанишлар умуман кўпайиб кетган.
Орадан мана булғанишларни йўқотиш учун хозирги пайтдаги асосий, мухим вазифамиз, бу “уч абзордан” бирини ташкил қилиш бўлади. Вохид умматни ва улил амрни вохид шўросини ташкил қилиш керак, у ўзини вохид ижмоъси билан қозини нақшини ўйнайди ва уни хукми охирги хукм хисобланади,уни ижмоъси охирги хукм бўлиб, ўзини вохид ижмоъси билан вохид жамоатни вужудга келтиради ва ўртадаги бўлиниб ётган уммат ва жамоатлар хам орадан кўтарилади.
Бугунги кундаги бизни асосий вазифамиз мана будир, ўзимизни иймони ноқис фосиқ мусулмонларни иймонини андозаси билан машғул қилиш эмас,ёки бу шахсни даражаси қандай ва бу одам жаханнамга кирадими ё жаханнамда қайси даражада чуқурроқ кириши хақида машғул бўлишни ўрни эмас. Мана бу ишлар дўстга ярашадиган иш эмас,ўзини биродар деб хисоблайдиганлар эса бу ишни яқинига аслан келмаслиги керак.
در «وضع موجود» و متناسب با اولویتها و نیازهای روز مسلمین، غیر از دعوت بابصیرت و خیر رسانی به سبک رسول الله صلی الله علیه وسلم به مسلمین، مشغول کردن خود به اندازه و درجه ی ایمانِ مسلمینِ ناقص الایمانِ فاسق، و تلاش برای پیدا کردن خطاها و اشتباهات اهل بدعت جهت ثابت کردن جهنمی بودن یا میزان فرو رفتن آن ها در آتشِ این برادران و خواهران ستمدیده، بیشتر شبیه کار انسانهای بیمار و یا دشمنان تفرقه انداز و علمای سوء و الرویبضه است تا کسی که بوئی از «أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ» و درک وضع موجود مسلمین و نیازها و اولویتهای فعلی مسلمین برده باشد.
این اهل بدعت، در هر صورتی جزو جامعه ی مسلمین هستند و ما وظایفی نسبت به آنها داریم، چیزی که بسیاری از برادران و خواهران ما آن را فراموش کرده اند. بزرگترین وظیفه ی فعلی ما برای نابود کردن تمام بدعتها و مفاسد رفتاری و عملی تلاش جهت تشکیل امت واحد و جماعت واحد از طریق شورای اولی الامری است که فقط و فقط به وسیله ی آن «سه ابزار» به وجود می آید.
این وظیفه ی اساسی ماست، این وظیفه ی اساسی ما و اولویت اساسی ماست، اولویتی که اگر انجام شود هزاران آلودگی دیگر از بین می رود، همچنان که با از بین رفتن خِلافَةٌ عَلی مِنهَاجِ النُّبوّة هزاران آلودگی به مسلمین اضافه شد و با از بین رفتن حکومت بدیل اضطرای اسلامی در سرزمین هایی آلودگی ها بیشتر شده و با از بین رفتن مجلس واحد شورای اسلامی آلودگی ها باز هم بیشتر و بیشتر شده است.
جهت از بین بردن این آلودگی ها، الان وظیفه ی اساسی و اولویت اساسی تشکیل دادن یکی از این «سه ابزار» است. تشکیل دادن امت واحد و شورای اولی الامر واحدی است که با اجماع واحد خود، نقش قاضی را ایفا می کند و حکم آن حکم نهایی است، اجماع آن حکم نهایی است و با این اجماع واحد خود جماعت واحدی را به وجود می آورد و این همه امت های متفرق و جماعت های متفرق هم از بین می روند.
اکنون، وظیفه ی اساسی همین است نه مشغول کردن خودمان به اندازه ی ایمان مسلمان ناقص الایمان فاسق که ببینیم اندازه ی ایمان او چقدر است، یا مشغول کردن به این که درجه اش چقدر است یا این که خودمان را مشغول کنیم که این شخص جهنمی است و وارد جهنم شود این قدر در جهنم فرو می رود. این کار یک دوست نیست چه رسد به یک برادر.
Энди мана бу шахс фалончи қавм ё мазхабни муртад дейишлиги билан шаръий тўғри йўлдан юрмаганини ва адолатдан узоқлашганини билади,у фақат ўзидаги кина сабабли уларни муртад дейди ва мана бу жиноятида давом этади, ёки аллох таоло қуръони каримда қандай одамларни мушрик деганини билади, аммо ўзини хавойи нафсига эргашиб ё наждий уламоларни ва ё ижтиход қилган бошқа олимларни хато раъйларига кўркўрона тақлид қилган холда юрганини хам билади. Бу шахс мана бу ўриндаги ижтиходи хато эканидан ва аллох таоло қуръонда қандай кимсаларни мушрик деб номлаганидан хам яхши хабардор, лекин у ўзини хавойи нафсига биноан фалончи гурух ё мазхабга нисбатан ўзини нафрати сабабли уларни мушрик деб хисоблайди. Аслида эса аллох таоло уларни мушрик демаган ва мушриклар хукмига киргизмаган эди. Ёки бир шахс маст қилувчи ичимликларни ё маст қилувчи нарсаларни, зинони, ўғирликни аллохни каломида харом қилинганини хам жуда хам яхши билади,аммо ўзини хохши билан аллохнинг шариатидаги қонунларга қарши холда мана бу гунохида давом этади. Агарчи бу шахсга нисбатан хад ижро қилинган тақдирда хам, бу шахс ўзини жиноятини тарк қилмайди.
Мана бундай шахсларга қилаётган жиноятларини ахли бўлиб қолган дейилади, улар бу жиноятларида давом этишар ва бу жиноятни ахли бўлишар экан,бу жиноят борасида уларни қилган тавбаси қабул бўлмайди. Яъни мусулмонларни ноўрин такфир қилишдан тийилмагунича, бу ўринда тавбаси қабул бўлмайди. Маст қилувчи ичимликни ичаётган кимса хам агар минг марта тавба қилган тақдирда хам,ичишдан тийилмагунча тавбаси қабул қилинмайди. Аввал қилаётган жиноятидан тийилади, мана бундан сўнг тавба қилса уни тавбаси қабул бўлади.
Мана буларга қўшимча равишда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бундай жиноятчилар хақида айтадилар : бундай кишилар қилаётган бидъатларида яна давом этишлари учун, уларга панох бериб ёрдам берадиган кишилар қуйидагилар жумласига киради.
«مَن احدَثَ فِیهَا او آوی مُحدثا فَعَلَیه لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ و النَّاسِ اجْمَعِینَ»،
Бидъат қилган кимсага ё бидъатчига панох берган кимсага аллохни ва фаришталарини ва барча одамларни лаънати бўлсин.[1]
Шундай экан, имоми Молик рохимахуллохни сўзига биноан исломда яхши бидъат бор деб иддао қилган хар қандай кимсани сўзи , Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам ўзларини рисолатларига хиёнат қилибдилар деган билан баробардир. Имом мана бу оятни сўзига хужжат қилади:[2]
Бугун сизларга динингизни комил қилдим, неъматимни бенуқсон, тўкис қилиб бердим ва сизлар учун исломни дин қилиб танладим.
Имоми Молик сўзида давом этиб айтади: ўша замонда дин бўлмаган нарса бугунги кунда хам дин эмас. [3]
Шу билан бирга исломга исломдан бошқа нарсани қўшиб қилинган таркибий нарсани хам қабул қилинмайди:
«أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ» (زمر/3)،
Шу сабабли хам ислом дини аллохни шариатидаги қонунлар билан ахли бидъатни орасида ўртачилик қилишини хам қабул қилмайди ёки бўлмасам ўртача, мўътадил, аралашган бўлиш бахонаси билан оралиқдаги йўлда харакат қилиётганларни ва уларни вужудга келтирган ўртача йўлларини хам қабул қилмайди.
Яъни хар қандай киши ё аниқ ва ошкор аллохни шариатидаги қонунлари билан бирга бўлиб рост бўлиши керак, ёки фисқ ва бидъат ахли билан ёлғон билан бирга бўлиши лозим. Бизнинг шариатда рост ва ёлғонни аралашган холатдаги кўринишини йўқ, ё рост ё ёлғон, мана бу рост ва ёлғонни ёки хақ ва ботилни орасида харакат қилишни ўзи нифоқ бўлади.
[1]– بخاری و مسلم و دیگران آن را روایت کرده‌اند و حدیث متواتر و عام است؛ فتح الباری، ج ۱۳، ص ۲۸۱
[2]– نَقَلَ ذَلِكَ الْعَلَّامَةُ الشَّاطِبِيُّ فِي عِدَّةِ مَوَاضِعَ مِنْ كِتَابِ الِاعْتِصَامِ، ص 167، ج 1و 198، ج 2
[3]– الاعتصام ـ للشاطبى، ج 1، ص 49؛الإحكام في أصول الأحكام لابن حزم الأندلسي، ج 6، ص 791
خوب، حالا این شخص می داند که در مرتد دانستن فلان قوم و مذهب، مسیر شرعی را صحیح نرفته، و از عدالت دور شده، و فقط بر اساس کینه اش از آن هاست که به آن ها می گوید مرتد اما، به این جرمش ادامه می دهد، یا می داند که الله تعالی در قرآن، مشرکین را چه کسانی می داند اما، این شخص به میل خودش یا تقلید کورکورانه از رأی اشتباه یکی از علمای نجد یا عالم دیگری که او اجتهاد کرده و این شخص می داند این اجتهاد اشتباه است و این شخص می داند و یقین دارد که الله تعالی در قرآن مشرکین را چه کسانی می داند اما، به میل خودش فلان گروه یا مذهبی که از آن متنفر است را جزو مشرکین حساب می کند. در حالی که، الله آن ها را جزو مشرکین و مشمول حکم مشرکین قرار نداده است. یا شخص می داند و یقین دارد که نوشیدنی های مست کننده ها و مست کننده ها، زنا و دزدی در کلام الله حرام هستند اما، به میل خودش و بر خلاف قانون شریعت الله در گناه می افتد و به این جرم خود ادامه می دهد، هر چند که حد هم روی او اجرا شود اما، باز هم ادامه می دهد.
به اینگونه اشخاص می گویند اهل این کار شده اند، و تا زمانی که اهل این کار و این کاره هستند توبه ی آن ها در مورد این جرمشان قبول نمی شود. تا زمانی که دست از تکفیر نابجای مسلمین بردارد توبه اش در این زمینه قبول نمی شود، تا زمانی که دست از مشروب خواری برندارد و هزاران بار بگوید از مشروب خواری توبه کردم توبه اش در این زمینه قبول نمی شود، اول باید کار مجرمانه اش را ترک کند بعد توبه اش در آن زمینه پذیرفته می شود و تا زمانی که در حین انجام این جرم است توبه اش در این زمینه و در این جرم پذیرفته نمی شود.
علاوه بر این، رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد چنین مجرمینی و حتی کسانی که آن ها را برای ادامه ی این بدعت و جرمشان پناه می دهند و به آن ها کمک می کنند، می فرماید:«مَن احدَثَ فِیهَا او آوی مُحدثا فَعَلَیه لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ و النَّاسِ اجْمَعِینَ»، هر کس در آن بدعتی بگذارد یا بدعت‌گذارانی را پناه دهد، لعنت خدا و فرشتگان و همه ی مردم بر او باد.[1]
در این صورت، به قول امام مالک رحمه الله هر کسی که ادعا کند در اسلام بدعت خوب وجود دارد، قطعاً ادعا کرده که محمد صلی الله علیه وسلم در رسالت خود خیانت کرده است،[2]و به این آیه استدلال می کند که می فرماید: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإسْلامَ دِينًا»(مائده/3)، امروز دین شما را برایتان کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم، و اسلام را به عنوان دین برای شما انتخاب کردم. و امام مالک ادامه می دهد: پس، هر آنچه در آن زمان، دین نبوده امروز هم دین نیست».[3]
علاوه بر این، اسلام ترکیب بین اسلام و غیر اسلام را نمی پذیرد: «أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ» (زمر/3)، به همین دلیل، دین اسلام نمی پذیرد کسی به اصطلاح بین قانون شریعت الله و اهل بدعت وساطت کند، یا بخواهد به نام میانه رو بودن، معتدل بودن و آبکی بودن و غیره بین این دو حرکت کند، و راه وسطی را به وجود بیاورد.
شخص یا باید به صراحت و آشکارا با قانون شریعت الله و راست باشد، یا با اهل فسق و بدعت و دروغ. ما در شریعت چیزی به نام راست – دروغ نداریم، یا راست است یا دروغ. حرکت بین راست و دروغ و حق و باطل، عین نفاق است.
[1]– بخاری و مسلم و دیگران آن را روایت کرده‌اند و حدیث متواتر و عام است؛ فتح الباری، ج ۱۳، ص ۲۸۱
[2]– نَقَلَ ذَلِكَ الْعَلَّامَةُ الشَّاطِبِيُّ فِي عِدَّةِ مَوَاضِعَ مِنْ كِتَابِ الِاعْتِصَامِ، ص 167، ج 1و 198، ج 2
[3]– الاعتصام ـ للشاطبى، ج 1، ص 49؛الإحكام في أصول الأحكام لابن حزم الأندلسي، ج 6، ص 791
Ё мазхабий жанглар ва ўзини ўлдириш ё иттиход ва секуляризм устидан ғалаба қозониш қайси бири?
Абу Абдуллох Жоф Жавонру
“ниюзвик” американи хайъатига қилган тавсиясида айтишича: мусулмонларни ўртасидаги мазхабий жанжалларда бир томонни тарафини олмасдан, бу жанжаллар давом этиши учун харакат қилинглар, чунки шунда мусулмонлар ғарбга хамла қилишни ўрнига ўзини ичидаги ихтилофлар билан машғул бўлиб қолади.
Мана бу тахлилда айтилишича: бу йўналишни мана шу шаклда давом этиши масихий ислохот даврини эсга солади.
Ўрта асрларда ва ғарбдаги ренессансни аввалида, насрониятни хилма-хил шохалари ўзини фирқаси ва мазхабини тўғри йўлда эканини исботлаш учун бир-бирларини қира бошлашди. Ўртадаги ихтилоф миқёсини шу даражада кенгайтириб юборишган эдики, секуляр жамиятини андак бир қисми хам мазхабий одамларни фикрини ўзига жалб қилишга қодир бўлган эди.
