درسهای مقدماتی/درس ششم: چه باید کرد؟ وحدت آگاهانه، هدفمند و حرکتی (3)
یکی دیگر ازموانع «وحدت آگاهانه، هدفمند و حرکتی» «عدم مردم شناسی شرعی» است
این مانع در واقع به عدم شناخت و یا حتی آگهی های غلط از جامعه ی کفار، و بخصوص عدم شناخت و آگاهی های غلط از وضع موجود مسلمین و جامعه ی مسلمین اشاره دارد.
می دانیم که الله تعالی می فرماید: إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ أُولَـئِكَ يَلعَنُهُمُ اللّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ (البقرة / 159) بیگمان کسانی که پنهان میدارند آنچه را که از دلائل روشن و هدایت فرو فرستادهایم، بعد از آن که آن را برای مردم در کتاب بیان و روشن نمودهایم، خدا و نفرینکنندگان (چه از میان فرشتگان و چه از میان مؤمنان انس و جان)، ایشان را نفرین میکنند.
در این صورت واضح و روشن است که، هدف، کتمان ریزترین مسائل قانون شریعت الله نیست، بلکه هدف این است که چه جوری عَلَىٰ بَصِيرَةٍ باید این دعوت الله را پس از بیان صریح و واضح لا اله -الا الله و پس از یاد دادن ایمان می شود در میان طبقات مختلف جامعه به پیش برد؟
چه طوری می شود امر الله: ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَن (نحل/125) را در دعوتمان رعایت کنیم؟
چه طوری می شود امر الله: وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً (بقره/83) را رعایت کرد؟
چه طوری می شود امر الله: وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ (اسراء/53) را در مورد طبقات مختلف مردم به کار گرفت؟
با بررسی سیره ی رسول الله صلی الله علیه وسلم متوجه می شویم که برای پیاده کردن این اسلوبهای شرعی، ایشان از مردم شناسی عمیقی برخوردار بودند، و در رسیدن به اهدافشان از این شناخت استفاده می کردند . رسول الله صلی الله علیه وسلم به صورت کلی یک جایی می فرماید: «الْإِیمَانُ يَمَانٍ وَالْكُفْرُ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالسَّكِینَةُ فِی أَهْلِ الْغَنَمِ وَالْفَخْرُ وَالرِّيَاءُ فِی الْفَدَّادِینَ أَهْلِ الْخَيْلِ وَالْوَبَرِ»[1] «یمنیان اهل ایمانند و كفر نیز از جانب شرق (منطقهای كفر خیز است) است و سكینت و آرامش در بین اهل غنم (چوپانان و كسانی كه با گله سر وكار دارند) است و فخر و ریا و در روایتی خیلاء (کبر و خود بزرگبینی) در بین صاحبان شتر (مالداران) و صاحبان اسب و بادیهنشینان است.»
رسول الله صلی الله علیه وسلم اینطوری میخواست، اصحابش را به احوال و خلقیات كسانی كه با آنان تعامل دارند آشنا کند . حتی زمانی که به شاعر و مجری جنگ روانیش حسّان بن ثابت رضی الله عنه امر کرد تا سکولاریستهای کافر قریش را با اشعارش مورد نقد و هجو قرار بدهد، مقدمتاً از ابوبكر رضی الله عنه خواست تا حسان رضی الله عنه را از احوال و ایام و اخبار خودشان (در مكه) خبردار و اگاه کند.
یا زمانی که معاذ رضی الله عنه رابه عنوان یک دعوتگر و امیر لشکر به سوی مردم یمن فرستاد، به معاذ پس از یادآوری چگونگی برخورد و تعامل با الله و چگونگی برخورد و تعامل با هوا و نفس خودش، چگونگی برخورد و تعامل با مردم یمن را به آن یاد داد و به معاذ فرمودند: «تو به سوی قومی از اهل كتاب میروی»[2] و برایش مشخص کرد با چه قومی و با چه عقایدی روبرو خواهد شد و چگونگی برخورد با آنها را مشخص کرد و در صحبت کردن با آنها برای معاذ اولویت بندی کرد، و اولویاتی را که برای مخاطب قرار دادن اهل کتاب یمن لازم بود را معلوم و آشکار کرد، و اولین امری که باید به اینان بگویدرا تعیین فرمود، بعد از جا افتادن و قبول اولین مورد به آن گفت مورد دوم این را بگو و بعد از جا افتادن مورد دوم نوبت به مورد سوم می رسد و زمانی که مورد سوم هم جا افتاد و قبولش کردند نوبت می رسه به خوب اجراء کردن مورد سومی.
نگاه کنین رسول الله صلی الله و علیه وسلم چه طوری برای معاذ اولویت بندی و مرحله بندی می کند: همانا تو بنزد قومى از أهل كتاب مى روى لذا پس أولين چيزى كه آنها را بسوى آن دعوت مى دهى توحید الله باشد.«أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَى أَنْ يُوَحِّدُوا اللَّهَ تَعَالَى» وچون خداوند را شناختند پس آنها را با خبر نما كه خداوند در شبانه روزشان پنج نماز بر آنها فرض نموده است. «فَإِذَا عَرَفُوا ذَلِكَ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي يَوْمِهِمْ وَلَيْلَتِهِمْ» وچون اين را نجام دادند پس آنها را با خبر نما كه خداوند در أمولشان زكات فرض نموده است كه به فقيران خودشان باز گردانده مى شود. «فَإِذَا صَلَّوْا فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ زَكَاةً فِي أَمْوَالِهِمْ تُؤْخَذُ مِنْ غَنِيِّهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فَقِيرِهِمْ» وچون از اين دستور اطاعت کردند از آنها زكات را بگير واز گرفتن بهترين مالهاى مردم پرهيز نما.«فَإِذَا أَقَرُّوا بِذَلِكَ فَخُذْ مِنْهُمْ وَتَوَقَّ كَرَائِمَ أَمْوَالِ النَّاسِ»[3]
خود معاذ رضی الله عنه روایت می کند: بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ:إِنَّكَ تَأْتِي قَوْمًا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ، فَادْعُهُمْ إِلَى شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ، فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ، فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً، تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ، فَتُرَدُّ فِي فُقَرَائِهِمْ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ، فَإِيَّاكَ وَكَرَائِمَ أَمْوَالِهِمْ، وَاتَّقِ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ، فَإِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَهَا وَبَيْنَ اللَّهِ حِجَابٌ” [4]همانا تو بنزد قومى از أهل كتاب مى روى لذا آنها را بسوى اين كه به جز خداوند ديگر معبود برحقى نيست ومن فرستاده خداوند هستم دعوت بده.اگر آنها اين را پذيرفتند، آنها را آگاه نما كه خداوند در شبانه روز پنج نماز بر آنها فرض نموده است. اگر آنها اين را پذيرفتند آنها را آگاه نما كه خداوند در أمولشان زكات فرض نموده است كه از ثروتمندانشان گرفته شده و به فقيران خودشان باز گردانده مى شود. اگر آنها اين را پذيرفتند از گرفتن بهترين مالهايشان پرهيز نما. واز دعاى مظلوم بترس زيرا در ميان آن وخداوند پرده اى نيست.
این روش رسول الله صلی الله علیه وسلمِ که الله تعالی می فرماید: قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ(یوسف/108)بگو : این راه من است که من (مردمان را) با آگاهی و بینش به سوی خدا میخوانم و پیروان من هم ( چنین میباشند)، و خدا را منزّه میدانم، و من از زمره مشرکان نمیباشم .
این روش رسول الله صلی الله علیه وسلمِ که الله تعالی می فرماید: لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآَخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا(احزاب/21) سرمشق و الگوی زیبائی در (شیوه پندار و گفتار و کردار) پیغمبر خدا برای شما است. برای کسانی که (دارای سه ویژگی باشند:) امید به خدا داشته، و جویای قیامت باشند، و خدای را بسیار یاد کنند.
و خود رسول الله صلی الله علیه وسلم هم می فرماید:مَنْ عَمِلَ عَمَلاً لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ[5]هر كس كارى را انجام دهد كه مطابق با دستورات ما نباشد آن رد است.
ما هم بر همین اساس دردرس دشمن شناسی شرعی و درجه بندی دشمنان به اندازه ی کافی در مورد جامعه ی کفار و احکام مربوط به آنها صحبت کردیم، در مورد شناخت از وضع موجود مسلمین هم درجلسات قبلی به عنوان یک پیش شرط و پیش نیاز وحدت آگاهانه، هدفمند و حرکتی کلیاتی راخدمت دوستان گرامی عرض کردیم که در کل نوعی مفاهیم کلی جامعه شناسی اسلامی و مردم شناسی اسلامی را به ما نشان می دهد اما متأسفانه عده ای از برادران ما نسبت به این مفاهیم کلی در چنان ناآگاهی به سر می برند که حتی نمی توانند واکنشی شبیه واکنش مسلمین درآیات اولیه ی سوره ی روم از خودشان نشان بدهند، و آشکارا در موارد زیادی این جهلشان مانعی در برابر وحدت آگاهانه، هدفمند و حرکتی است، و از سوی دیگردشمنان هم از کانال این جهل مسلمین توانستند اهداف و نقشه های ضد اسلامی خودشان را توسط همین مسلمین پیاده کنند.
این عدم شناخت شرعی و عینی از مسلمان و غیر مسلمان باعث می شود شخص نتواند دیپلماسی متناسب خودش را با مسلمان و کافر به صورت شرعیش به پیش ببرد، و نتواند متناسب با ظرفیت و توانائیهای شخصی که با او صحبت می کند وارد گفتگو و دعوت بشود، و اکثرا خودش به نوعی بن بست و حتی گرایش به خشونت و زیاده روی و دلسری کشیده می شود، و مخاطبش را هم گاه دچار فتنه و حتی اورا به مسیری می کشاند که جاهلانه با مخالفت با قانون شریعت الله، الله و رسولش را تکذیب کند که آشکارا به عنوان یکی از موانع وحدت آگاهانه، هدفمند و حرکتی عمل می کند.
ادامه خواندن درسهای مقدماتی/درس ششم: چه باید کرد؟ وحدت آگاهانه، هدفمند و حرکتی (3)