دسته: مطالب به زبان ترکی(اویغوری، اوزبیکی، قزاقی، تورکمن و…)

12 اِماملِیک شِیعَه لَرگه مَنصُوب بُولگن غُولّاتلَرنِی تُورلَرِی.

خالد هورامی.

بِیر قَنچَه شِیعَه تَدقِیقاتچِیلَرِی و عالِملَرینینگ اَیتِیشلَرِیگه قَرَگنده شِیعَه غُولّاتلَرِینِی اوُچ قِیسمگه اَجرَتسَه بُولَدِی: ا) عَلِی عَلیه السّلام حَقِیدَه غُولوُ قِیلِیب اوُ کِیشِینِی خُدا دِیدِیگن کِیمسَلَردِیر، اوُلَر “عَلِیُّ اللّهِیلَر” نامِی بِیلن مَشهُور بُولِیشگن. ب)اوُلَر عَلِی عَلَیه السّلامنِی اَهلِی بَیتلَرِی (خانَدانلَرِی) حَقِیدَه غُولوُ قِیلِیب اوُلَر حَقِیدَه بَعضِی بِیر صِیفَت و حُصُوصِیَتلَرنِی بار دِیب اِعتِقاد قِیلَدِیگن کِیشِیلَردِیر، لِیکِن مَنَه بُو مَعصُوم خانَدَانّی اوُزِیدَه بُوندَی اِعتِقاد تاپِیلمَیدِی. ت) بُو گورُوهنِی اِعتِقادِی بُویِیچَه اِمامنِی تَنِیشلِیک بِیلن اِنسان بَرچَه عِبادَت و واجِباتلَردَن بِینِیاز بُولَه آلَدِی؛ شُونِینگ اُوچُون هَم اَهلِی بَیتنِی دُوستلِیگِی، وِلایَتِی سَبَبلِی طَهارَت، رُوزَه، حَج و زَکاتنِی تَرک قِیلِیشَدِی.

مَنَه بُو گوُرُوهدَگِی یازُوچِیلَرنِی نَظَرِیدَن چِیتدَه قالِیب کِیتگن نَرسَه شُوکِی: اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَر (مُنافِقلَر تُودَسِی) اوُشَه کُونّینگ شَرائِتِیگه، مَخصُوصاً حاکِم بُولِیب تُورگن حَربِی قُدرَتگه مُناسِب رَوِیشدَه قَدَم تَشلَشَردِی. شُو سَبَبلِی هَم مَعلوُم مَرحَلَه لَردَه اوُزلَرِیدَگی اِیشانچلَرینی فَقَط بِیر قِیسملَرِینی بَیان قِیلِیشَر و زَمِینَه سِی مُناسِبراق بُولِیب کُورِینگن باشقه مَرحَلَه لَرده قَدَملَرِینِی تِیزلَتِیشَردِی. حَتّی حاکِم بُولِیب تُورگن شَرائِت اوُلَرنی آرقَگه قَدَم تَشلَشگه هَم مَجبُور قِیلَر و عاقِبَتدَه اوُلَر اوُزلَرِینِی نِفاق قابِیقلَریگه یَنَدَه کُوپراق یَشِیرِنِیب آلِیشَردِی.

یَشِیرِین اِیچکِی کافِرلَر (مُنافِقلَر تُودَسِی)نینگ عَقِیدَلَرِینِی بَیان قِیلِیش و دَرَجَمَه- دَرَجَه آشکار بُولِیشدَگِی مَنَه بُو حَرَکَتلَرِی، بَعضِی بِیر کِیشِیلَرنینگ اُولَرنِی تَقسِیملَش بارَسِیدَه  حَطا قِیلِیشلَرِیگه و اوُلَر

نِی اِیکِّی گوُرُوهگه یَعنِی خُداسِیز غُولّات هَمدَه شِیعَه لَرنِی گُورُوهِینِی اِیچیدَگِی غُولّات دِیب، اَجرَتِیشلَرِیگه بائِث بُولگن اِیدِی. مَنَه بُو زَمِینَدَه شُوندَی تَقسِیملَشنِی طَرَفدارلَریِدَن بُولگن یازُوچِیلَرنِی بِیرینی اَیتِیشِیچَه: “غُولوُ و غُولوُ قِیلوُچِیلَرنِی تِیکشِیرِیب چِیقگندَن سُونگ، اوُلَرنِی اِیکّی قِیسمَتگه خُداسِیز غُولّات و گوُرُوهنِی اِیچِیدَگِی غُولّاتگه تَقسِیم قِیلسَه بُولَدِی.

خُداسِیز غُولّاتلَر اِمام عَلَیه السّلاملَرنِی خُدانِی شَعنِیگه کوُتَرِیب اوُنِی دَرَجَسِیدَه دِیب اِعتِقاد قِیلِیشَردِی و شِیعَه لَرنِی کِتابلَریده اوُلَرنِی طَیّارَه غُولّاتِی، مَذهبَنِی فَسادچِیلَرِی، اِعتِقادنِی فَسادچِیلَرِی و اَرَلَشتِیرِیش اَهلِی دِیگن ناملَر بِیلن اَتَلَدِی. گوُرُوهنِی اِیچِیدَگی غُولّاتلَرنِی هَم مُفَوِّضَه و اِرتِفاع اَهلِی دِیب ناملَنگن، بُو کِیشِیلَر اِماملَرگه عِلم، چِیگَرَسِیز قُدرَت، مُعجِزَه لَر و شُونگه اوُحشَش نَرسَه لَرنِی نِسبَتلَب، اوُلَرنِی بَشَرِیَتدَن هَم یُوقارِیدَگِی غَیرِی طَبِیعِی مَوجُودات صِیفَتِیدَه کِیلتِیرِیشَدِی.”   [1]

اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَرگه نِسبَتاً مُعامَلَه قِیلِیش بارَسِیدَه قُرآنّی آیَتلَرِیگه و رَسول الله نِی صِیرَتلَریگه و اوُ ذاتنِی اوُرِینباسَرلَرِینِی مُعامَلَه سِیگه اِعتِبار بِیرَدِیگن بُولسَک، بُو دُنیادَه اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَرنی فَقَط بَعضِی مَرحَلَه لَرده مُسُلمانلَر جُملَه سِیدَن دِیب حِسابلَسَه بُولَدِی حالاص، بُولِیب هَم بُو مَرحَلَه دَه اوُلَر ظاهِردَه شَرعاً مُسُلمانلَرگه اُوحشَب عَمَل قِیلِیشلَرِی لازِم بُولَدِی؛ لِیکن الله نی شَریعَتِینی بِیر قِیسمِینِی یا هَمّه سِینی آشکاره چِیتگه سُورِیب قُویِیشَدِیگن و مُسُلمانلَرنی قَرشِیسِیدَگی حاص بِیر فِرقه نی قالِبیدَه اوُزلَرینِی کُورسَتَدِیگن بُولِیشسَه و مَنَه شُو یَشِیرِین کافِرلَر اوُزلَرِینِی اوُنگه نِسبَتلَگن اِسلامِی فِرقه لَرنِی رَهبَرِیَتِی اوُلَرنِی اوُزِینِی فِرقَه سِیدَن اِیمَسلِیگینی اَیتِیب، تَکفِیر بُولگنلِیکلَرِی حَقِیدَه فَتوَی صادِر قِیلَدِیگن بُولسَه، مَنَه بُو حالَتده اوُلَرنی شِیعَه یا سُنّی بُولگن هَر قَندَی اِسلامِی فِرقه لَرنی بِیریگه نِسبَتلَش آگاه و عَقلّی آدَمگه یَرَشَدِیگن اِیش اِیمَس.

اِیچکِی یَشِیرِین کافِرلَرنی( شَیطانّی آشکار نَمایَندَه لَرینِی) اِسلامِی فِرقه لَرنی بِیریگه نِسبَتلَش، اَنَه اوُشَه فِرقه نی اوُزِی اوُچُون هَر قَندَی تَشقِی دُشمَندَن کوُرَه خَطَرلِیراقدِیر. چُونکِی بُو اِیش اَنَه اوُشَه فِرقَه نی عَقِیدَسِینِی بُولغَنِیشِی و اِیچکَرِیدَن تَرتِیبسِیزلِیکنِی اِیجاد قِیلیب اوُنِی یالغِیزلَنِیب قالِیشِیگه سَبَب بُولِیبگِینَه قالمَسدَن، بَلکِی بُو جَماعَتنِی باشقه اِنسانلَرنِی نَظَرِیدَه تِیزگِینسِیز، بِیفَرق، غَیرَتسِیز، فاسِد، وَحشِی، اَخماق، آرقَدَه قالگن …….حالَتدَه کُورسَتَدِی. جِسمانِی کوُچ اِیشلَتِیشنِی مُقَدِّمَه سِی بُولگن عُمُومِی شُبهَه و نَفرَتلَنِیشنِی رِوَاجلَنتِرِیب اُولَرنِی قِیرِیلِشِیگه مَیدانِّی تَیّارلَب بِیرَدِی. اوُزلَرِینِی صَفلَرِینِی آشکاره اَجرَتِیب آلِیب  اَلاهِیدَه گوُرُوه ،آقِیم بُولِیب آلگن اِیچکیی یَشِیرِین کافِرلَرنِی اِسلامِی فِرقه لَرنِی بِیریگه نِسبَتلَشلِیک شُوندَی نَتِیجَه لَرگه آلِیب کِیلگَندَن سُونگ، بُوندَی اِیش عَقلِّیک دُوستنِی اِیشِی بُولِیشِی مُومکِین اِیمَس.

---

[1]مدرسي، 1374، ص 23-36

12 имомлик шиъаларга мансуб бўлган ғуллотларни турлари.

Холид хўромий.

Бир қанча шиъа тадқиқотчилари ва олимларининг айтишларига қараганда шиъа ғуллотларини уч қисмга ажратса бўлади: а) Али алайхиссалом хақида ғулув қилиб у кишини худо дейдиган кимсалардир, улар “алиюллохийлар” номи билан машхур бўлишган. Б) Улар Али алайхиссаломни ахли байтлари (хонадонлари) хақида ғулув қилиб улар хақида баъзи бир сифат ва хусусиятларни бор деб эътиқод қиладиган кишилардир, лекин мана бу маъсум хонадонни ўзида бундай эътиқод топилмайди. В) бу гурухни эътиқоди бўйича имомни танишлик билан инсон барча ибодат ва вожиботлардан бениёз бўла олади; шунинг учун  хам ахли байтни дўстлиги, вилояти сабабли тахорат, намоз, рўза, хаж ва закотни тарк қилишади. [1]

Мана бу гурухдаги ёзувчиларни назаридан четда қолиб кетган нарса шуки: ички яширин кофирлар ( мунофиқлар тўдаси) ўша куннинг шароитига, махсусан хоким бўлиб турган харбий қудратга муносиб равишда қадам ташлашарди. Шу сабабли хам маълум мархалаларда ўзларининг  ишончларини фақат баъзи бир қисмини баён қилишар ва заминаси муносиброқ бўлиб кўринган бошқа мархалаларда  қадамларини тезлатишарди. Хатто хоким бўлиб турган шароит уларни орқага қадам ташлашга  хам мажбур қилар ва  оқибатда  улар ўзларини нифоқ қобиқларига янада кўпроқ яшириниб олишарди.

Яширин ички кофирлар ( мунофиқлар тўдаси) нинг ақидаларини баён қилиш ва даражама-даража ошкор бўлишдаги мана бу харакатлари,баъзи бир кишиларнинг уларни тақсимлаш борасида хато қилишларига ва уларни икки гурухга яъни худосиз ғуллот хамда шиъаларни гурухини ичидаги ғуллот деб, ажратишларига боис бўлган эди. Мана бу заминада шундай тақсимлашни тарафдорларидан бўлган ёзувчиларни бирини айтишича: “ғулув ва ғулув қилувчиларни текшириб чиқгандан сўнг, уларни икки қисматга худосиз ғуллот ва гурухни ичидаги ғуллотга тақсим қилса бўлади. Худосиз ғуллотлар имом алайхиссаломларни худони шаънига кўтариб уни даражасида деб эътиқод қилишарди ва шиъаларни китобларида уларни тайёра ғуллоти, мазхабни фасодчилари,эътиқодни фасодчилари ва аралаштириш ахли деган номлар билан аталади. Гурухни ичидаги ғуллотларни хам муфаввиза ва иртифоъ ахли деб номланган , бу кишилар имомларга  илм, чегарасиз қудрат,мўъжизалар ва шунга ўхшаш нарсаларни нисбатлаб, уларни башариятдан хам юқоридаги ғайри табиий мавжудот сифатида келтиришади.”   [2]

Инки яширин кофирларга нисбатан муомала қилиш борасида қуръонни оятларига ва росулуллохни сийратларига ва у зотни ўринбосарларини муомаласига эътибор берадиган бўлсак, бу дунёда ички яширин кофирларни фақат баъзи мархалаларда мусулмонлар жумласидан деб хисобласа бўлади холос, бўлиб хам бу мархалада улар зохирда шаръан  мусулмонларга ўхшаб амал қилишлари лозим бўлади ; лекин аллохни шариатини бир қисмини ё хаммасини ошкора четга суриб қўйишадиган  ва мусулмонларни қаршисидаги хос бир фирқани қолибида ўзларини кўрсатадиган бўлишса ва мана шу яширин кофирлар ўзларини унга нисбатлаган исломий фирқаларни рахбарияти уларни ўзини фирқасидан эмаслигини айтиб, такфир бўлганликлари хақида фатво содир қиладиган бўлса, мана бу холатда уларни шиъа ё сунний бўлган хар қандай исломий фирқаларни бирига нисбатлаш огох ва ақлли  одамга ярашадиган иш эмас .

Ички яширин кофирларни ( шайтонни ошкор намояндаларини) исломий фирқаларни бирига нисбатлаш, ана ўша фирқани ўзи учун хар қандай ташқи душмандан кўра хатарлироқдир. Чунки бу иш ана ўша фирқани ақидасини булғаниши ва ичкаридан тартибсизликни ижод қилиб  уни ёлғизланиб қолишига сабаб бўлибгина қолмасдан, балки бу жамоатни бошқа инсонларни назарида тизгингиз,бефарқ, ғайратсиз, фосид, вахший, ахмоқ,орқада қолган…….. холатда кўрсатади.  Жисмоний куч ишлатишни муқаддимаси бўлган умумий шубха ва нафратланишни ривожлантиб уларни қирилишига майдонни тайёрлаб беради . Ўзларини сафларини ошкора ажратиб олиб алохида гурух,оқим бўлиб олган ички яширин кофирларни исломий фирқаларни бирига нисбатлашлик  шундай натижаларга олиб келгандан сўнг ,бундай иш ақллик дўстни иши бўлиши мумкин эмас.    

---

[1]هاشمي، [بي تا]، ج 1، ص 231

[2]مدرسي، 1374، ص 23-36

کافر و منافقلر. (3)

اِیندی  شُوندَی  حالتگه  هَم  دُوچ  کِیلیشیمیز مُومکینکی، مُنافقلرنی  توُده سِیدَن  بیر قنچه  کِیشیلر اوُزلرینینگ نِفاقلرینی  آشکار قیلیشیب، مُرتد بُولیشَدی. ابن مَسعُدنی سُوزیگه  بِناأَن  بُولرنی  حُکمی سکولاریستلر یا مشرکلرنی حُکمی  بیلن  بیر هیل بُوله دی.

« أَنَّ اللَّه أَمَرَ نَبِيّه صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ جِهَادِ الْمُنَافِقِينَ، بِنَحْوِ الَّذِي أَمَرَهُ بِهِ مِنْ جِهَادِ الْمُشْرِكِينَ».

رسول الله صلی الله علیه وسلمنی حَیات بُولگن  پَیتلریده  مُسَیلمه یی  کذّاب و اونگه اوُحشَگنلر بار اِیدی، امّا رسول الله صلی الله علیه وسلم مَنه بُولرنی و بُولرگه  اوُحشَش یَنه  اوُنلب  دارالاسلامگه  یَقین جایده توریشگن آشکار کافِرلردَن  عِبارَت  بُولگن  مُشریک  قبیله لرنی  بارلیگیگه  قه رَمَسدَن، اُسامه ابن زیدنی باشچیلیگیده گی  قوُشِینّی اوزاقده گی  کافِرلر بیلن جَنگ گه  حاضِرلشگه  بُویرُوق  بیردیلر. یَقینده گی کافرلرگه  قرشی  اِیسه  اوُشه  قومنینگ  ثابِت قدَم  کیشیلریگه  مُوقاوَمَت  قیلیب  جِهاد  قیلیش بُویرُوغی  صادِر  قیلینه دی.

رسول الله صلی الله علیه وسلمنی  وَفات  تاپگنلریدَن  سُونگ یَنه ده  کوُپراق عَرَبلر  مُرتد  بُولیشَدی و ابو بکر صِدّیق رضی الله عنه اُسامه ابن زید رضی الله عنه نی  باشچیلیگی آستیده  اوزاقده گی  کافرلرگه قرشی  ته یّارلنگن  قوُشِینّی  تعیینلنگن   تامانگه  جُونَته دی.  یَقنده گی  کافِرلرنی بارلیگی اوزاقده گی کافرلرگه قرشی  جَنگ  قیلینیشیگه  مانِع بُوله  آلمَیدی، مَنه  شو  طرزده  اِسلامی دَولتنینگ  مُجاهدلری جهادنی  هَر اِیکّله  جَبهه سیده  اوزاق و یَقین کافِرلرگه  قرشی  جَنگ  قیلیشده  مُنَظّم حالتده  دَوام اِیتیشدی.

یَعنی ابو بکر حَلیفه  بُولگن  پَیتیده  یَهُودلر  مَدینه دَن  180 کلامیتر اوزاقلیکده گی  حَیبَرده و یَمَنده یَشه شَردی، نَصارالر  نِجرانده، مَجُوس  هَم اَحساءده  حَیاتلرینی  دَوام  اِیتّیریشگن. ابو بکر مَنه  شُو حالتده:

–  اُسامه ابن زید باشچیلیگیده گی  کتّه  قوشِینِی شَرقی  رُوم  اِمپرَتارلیگیگه  قرشی  جَنگ گه  جُونَته دی.

–  زَکاتنی  اِنکار  قیلوچیلر، مُرتدلر، زَکاتنی  مَنع  قیلوچیلرگه قرشی بُوتوُن  عَرَب  آرالی  بُوییچه 19 دَن آرتیق  قوشِینّی  ته یّارلب  کِینگ-کوُلم لی  جَنگلرنی آلیب بارَدی.

–   مُرتدلر و زَکاتنی  مَنع  قیلوچیلردَن  بُوشَگن  قوشِینّی  عِراقده گی  ساسانیلر و شَرقی رُومگه یُوبارَدی.

مَنه شُو حالتلرنی  بَرچه سیده  یَهُودی،نَصرانی، مَجُوس  کافرلری  نِهایَتده  یَقین  جایده عَرَب  آرالیده بُولیشگن، امّا  چیقه ریب  یُوباریلمَگن. اوُشه  پَیتده  رسول الله صلی الله علیه وسلمنی بُویرُوقلریگه  نِسبَتاً ابو بکردَن  کوُره  آگاهراق انسان تاپیلرمیدی؟

ابو بکرنی دَوریده  هَم حَیبَر یَهُودیلری، نِجران نَصارالری،هِجرنی مَجُوسیلری اوزلرینی ییرلریده کون کیچیریشَردی، اِسلامی  دَولتنی  قوشینی اِیسه  آسیا و اَفریکه  قِطعَه لری، هَمده  رُوم  اِمپیرَتارلیگینی بیر قِسمِیگه  قرشی جِهاد  قیلیش بیلن مَشغوُل بُولگن.

یَعنی مُسُلمانلرنی  قوشینی مِینگلب  کلامِیتر  اوزاقده گی  اِیرانّی ساسانیلر ییرلرینی، شام، مِصر و اَفریکه نی شِمالینی  فتح  قیلیش  بیلن مَشغُول بولیشَدی و یَقینده گی  کافِرلر عَرَب  آرالیده  اوُزلرینی  ییرلریده حَیاتلرینی  دَوام اِیتّیریشَدی. فقط  حَیبَرنی  یَهُودلری عَهدلرینی  بُوزیشگچ، اولرنی اِسلامی  دَولتنی پایتهتی  مَدینه دَن 400 کیلامیتر اوزاقلیکده گی  تیماء  ناملی  ییرگه جُونَتیب  یُوباریشَدی. بُو مَکان تبُوک،حَیبَر و مَدینه نی  باغلب  توُرُوچی  یُولده  وادیُ القرَی آبادیسینینگ دَره لریگه  یَقین جایده جایلشگن بُولیب، حاضِرگی  کونده هَم  عَرَبیستانّی ییرلریگه کیرَدی. نِجرانّی  نَصرانیلری هَم رسول الله صلی الله علیه وسلم بیلن رباگه آید مُعامَله لرگه  بِناأن  تُوزیشگن  صُلحنینگ شَرطینی  بُوزیشگنلیگی بائِث  یَشَیاتگن  ییرلریدَن  کوُچیریب  یُوباریلدی. لیکن  یَمَنده گی  یَهُودیلر  اوزلرینی پَیمانلریده  ثابِت بُولیب  قالیشیب، حَضیرگی  کونگه چه  یَمَنده  یَشَب  کیلیشیاپتی. اَحساءده گی  مَجُوسلر هَم  اوزلرینی حَیاتلریده  دَوام  اِیتیشَدی و بیر  قنچه  ییلّردَن  سُونگ  اَسته – سِیکین  مُسُلمان  بُولیب، مُسُلمانلرنی اِیچیگه  قوشیلیب  کیتیشَدی. مَنه  بُو حُلفایی  راشِیدینّی  شَرعِی  مَنبَعلر  حَقیده  و اولرنی ییر یُوزیده تطبیق  قیلیش حَقیده گی توشُونچه سی، فِقهی بُولگن.

اِیندی  بیزنی زَمانه میزگه  کیلیب  اِیسه مَنه  بُو  شَرعِی  قایده  اِیزیدَن  چیقیب کیتگن:

•  بُو دُنیاده اِحتیاریده  حَتّی  بیر  دانه حُوکومَتگه  هَم  اِیگه  بُولمَگن و سکولاریستلرنی حاکمِیَتی آستیده  کون  کیچیریاتگن اَهلی کِتابگه  قرشی جَنگنی مُنافقلر و باسقینچی سکولاریسلرگه قرشی جِهاد  بیلن اورنینی اَلمَشتیریلدی.
• باسقینچی، حَمله گر سکولاریستلرگه قرشی جهادگه  مَرکزلشِشنی اورنیگه اِسلامی مَذهَبلر، مُخالف فِکردَگیلرگه  قرشی جَنگلر  آلیب باریلدی.

اَلبتّه  مَنه  بُو مُصِیبَتلر  فقط  حاضِرگی  دَورگه  تیگیشلی  اِیمَس، بَلکی  بیر قنچه  عَصرلردَن  بُویان مُسُلمانلرنی  گِریفتار  قیلیب کِیلیاتگن  نَرسه  بُوله دی . یَعنی مُسُلمانلر اوزلرینینگ شُوراگه  اَساسلنگن حوکومتلرینی قوُلدَن  بای  بیریب، وَحدَتنی  شاهیگرلیک  حُوکومَتی « مُلْكًا عَاضًّا» و « مُلْكًا جَبْرِيّاً» و فرقه لنیشگه  اَلمَشتیریشگن دَن  بُویان  بُو مُصِیبَت  دَوام  اِیتیب  کِیلیاپتی. اِیندی  بیزلر نُبُوّت  اَساسیده گی اِسلامی  حُوکومَتنینگ  اوُلی اَمر شُورا سیده  قه یتمَس  اِیکنمیز، بُو  مُصِیبَت  شُو حالیده  دَوام  اِیته دی، بو ییرده  بیر گورُوه مُجرِم،  اورته گه  تفرقه  سالوچیلر  بارکی  اولرگه  مِینگلب  آیَت ،حَدِیثلر،نَصِیحَتلر کیلتیریلسه  هَم  اَهلی  قیلیب  بُولمَیدی، فقطگینه  حَربی  قدرَت  بیلن  اولرنی  باشقه ریب  اِداره  قیلینَدی.

«إنَّ اللهَ یَزَعُ بالسُّلطانِ ما لا یَزَعُ بالقرآنِ»

الله تعالی قرآن بیلن  بَجَریلیشی  مُومکین  بُولمَگن  اِیشلرنی  حُوکومَتنی  قدرتی  بیلن عَمَلگه  آشیرَدی. بیز مَنه  بُو  ییرده  مِیزانسیز، مُواظنَتی  بُوزیلگن، تحمِیناً  یَریم  دِوانه  دُوستلریمیزگه  اَیتماقچیمیزکی:” بُو اِیشلرنی  توُگه تینگلر ، کِیچه سی- یو  کوندُوزی  فقطگینه  کوپراق  تفرقه  کیلتیریب  چیقه ریش  و حُوراز  اوُریشتیریش  جَنگلریگه  اوُحشَش جَنگلرده  بَقیر- چَقیر  قیله سِیزلر”.

 «إنَّ فعلَيكم بسُنَّتي وسُنَّةِ الخُلَفاءِ المَهديِّينَ الرَّاشِدينَ”^[1].

مَنه  بُو  زَمِینه ده  هَم  رسول الله صلی الله علیه وسلمنی سُنّنلریگه  تُوغری  رَویش  بیلن  اِیرگه شِیشنی و حَلیفه لرنی رَویشلرینی  هَم اوُرگن.

---

[1] أخرجه أبو داود (4607) واللفظ له، وأحمد (17185)

Кофир ва мунофиқлар .(3)

Энди шундай холатга хам дуч келишимиз мумкинки, мунофиқларни тўдасидан бир қанча кишилар ўзларини нифоқларини ошкор қилишиб , муртад бўлишади. Ибни Масъудни сўзига биноан буларни хукми секуляристлар ё мушрикларни хукми билан бир хил бўлади.

« أَنَّ اللَّه أَمَرَ نَبِيّه صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ جِهَادِ الْمُنَافِقِينَ، بِنَحْوِ الَّذِي أَمَرَهُ بِهِ مِنْ جِهَادِ الْمُشْرِكِينَ».

Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хаёт бўлган пайтларида  мусайламайи каззоб ва унга ўхшаганлар бор эди, аммо росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мана буларни ва буларга ўхшаш яна ўнлаб дорул исломга яқин жойда туришган ошкор кофирлардан иборат бўлган  мушрик қабилаларни борлигига қарамасдан, Усома ибни Зайдни бошчилигидаги қўшинни узоқдаги кофирлар билан жангга хозирлашга буйруқ берадилар. Яқиндаги кофирларга қарши эса ўша қавмнинг  собит қадам кишиларига муқовамат қилиб жиход қилиш буйруғи содир қилинади.

Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни вафот топганларидан сўнг янада кўпроқ араблар муртад бўлишади ва Абу Бакр сиддиқ розиаллоху анху Усома ибни Зайд розиаллоху анхуни бошчилиги остида узоқдаги кофирларга қарши  тайёрланган қўшинни таъйинланган томонга жўнатади. Яқиндаги кофирларни борлиги узоқдаги кофирларга қарши жанг қилинишига монеъ бўла олмайди, мана шу тарзда исломий давлатнинг  мужохидлари  жиходни хар иккала жибхасида узоқ ва яқин кофирларга қарши жанг қилишда муназзам холатда давом этишади.  

Яъни Абу Бакрни халифа бўлган пайтида яхудлар Мадинадан 180 километр узоқликдаги хайбарда ва яманда яшашарди, насоролар нижронда , мажус хам ахсоъда хаётларини давом эттиришган. Абу Бакр мана шу холатда :

-Усома ибни Зайд бошчилигидаги катта қўшинни шарқий  рум императорлигига қарши жангга жўнатади.

-Закотни инкор қилувчилар, муртадлар, закотни манъ қилувчиларга қарши бутун араб ороли бўйича 19 дан ортиқ қўшинни тайёрлаб кенг-кўламли жангларни олиб боради.

-Муртадлар ва закотни манъ қилувчилардан бўшаган қўшинни ироқдаги сосонийлар ва шарқий румга юборади.

Мана бу холатларни барчасида яхудий, насроний, мажус кофирлар нихоятда яқин жойда араб оролида бўлишган,аммо чиқариб юборилмаган. Ўша пайтда росулуллох саллаллоху алайхи васалламни берган  буйруқларига нисбатан Абу Бакрдан кўра огохроқ инсон топилармиди?

Абу Бакрни давридан сўнг,Умар ибни Хаттоб розиаллоху анхуни халифалик даврида хам хайбар яхудийлари, нижрон насоролари, хижрни мажусийлари ўзларини ерларида кун кечиришарди, исломий давлатни қўшини эса осиё ва африка қитъалари, хамда рум императорлигини бир қисмига қарши  жиход қилиш билан машғул бўлган.

Яъни мусулмонларни қўшини минглаб километр узоқдаги эронни сосонийлар ерларини, шом,миср ва африкани шимолини фатх қилиш билан машғул бўлишади ва яқиндаги кофирлар эса  араб оролида ўзларини ерларида хаётларини давом эттиришади. Фақат хайбарни яхудлари ахдларини бузишгач, уларни исломий давлатни пойтахти мадинадан 400 километр узоқликдаги  тимоъ  номли ерга жўнатиб юборишади. Бу макон табук, хайбар ва мадинани боғлаб турувчи йўлда  водиюл қуро ободийсининнг дараларига яқин жойда жойлашган бўлиб, хозирги кунда хам арабистонни ерларига киради. Нижронни насронийлари хам росулуллох саллаллоху алайхи васаллам билан рибога оид муомаларга биноан  тузишган сулхни шартини бузишганлиги боис яшаётган ерларидан кўчириб юборилади. Лекин ямандаги яхудийлар ўзларини паймонларида собит бўлиб қолишиб , хозирги кунгача яманда яшаб келишяпти. Ахсоъдаги мажуслар хам ўзларини хаётларида давом этишади ва бир қанча йиллардан сўнг аста-секин мусулмон бўлиб , мусулмонларни ичига қўшилиб кетишади. Мана бу хулафойи рошидиннинг  шаръий манбаълар хақида  ва уларни ер юзида татбиқ қилиш хақидаги тушунчаси, фиқхи бўлади.

Энди бизни замонамизга келиб мана бу шаръий қоида изидан чиқиб кетган:

-Бу дунёда ихтиёрида хатто бир дона хукуматга хам эга бўлмаган ва секуляристларни хокимияти остида кун кечираётган ахли китобга қарши жангни мунофиқлар ва босқинчи секуляристларга қарши жиход билан ўрнини алмаштирилади.

  -Босқинчи, хамлагар секуляристларга қарши жиходга марказлашишни ўрнига исломий мазхаблар, мухолиф фикрдагиларга қарши жанглар олиб борилади.

Албатта мана бу мусибатлар фақат хозирги даврга тегишли эмас, балки бир қанча асрлардан буён мусулмонларни гирифтор қилиб келаётган нарса бўлади. Яъни мусулмонлар  ўзларининг  шўрога асосланган хукуматларини қўлдан бой бериб, вахдатни шохигарлик хукумати

« مُلْكًا عَاضًّا» و « مُلْكًا جَبْرِيّاً»

ва фирқаланишга алмаштиришгандан буён бу мусибат давом этиб келяпти. Энди бизлар нубувват асосидаги исломий хукуматнинг улил амр шўросига қайтмас эканмиз, бу мусибат шу холида давом этади, бу ерда бир гурух мужрим, ўртага тафрақа солувчилар борки,уларга минглаб оят , хадислар, насихатлар келтирилса хам ахлий қилиб бўлмайди, фақатгина харбий қудрат билан уларни бошқариб идора қилинади.

«إنَّ اللهَ یَزَعُ بالسُّلطانِ ما لا یَزَعُ بالقرآنِ»

Аллох таоло  қуръон билан бажарилиши мумкин бўлмаган ишларни хукуматни қудрати билан амалга оширади. Биз мана бу ерда мезонсиз,мувозанати бузилган, тахминан ярим девона дўстларимизга айтмоқчимизки: бу ишларни тугатинглар, кечаси-ю кундузи фақатгина кўпроқ тафрақа келтириб чиқариш ва хўроз уруштириш жангларига ўхшаш жангларда  бақир-чақир қиласизлар”:

 «إنَّ فعلَيكم بسُنَّتي وسُنَّةِ الخُلَفاءِ المَهديِّينَ الرَّاشِدينَ”^[1].

Мана бу заминада хам росулуллох саллаллоху алайхи васалламни суннатларига тўғри равиш билан эргашишни ва халифаларни равишларини хам ўрган.

---

[1] أخرجه أبو داود (4607) واللفظ له، وأحمد (17185)

کافر و منافقلر. (2)

الله تعالی توبه  سُوره سِینی  بیر قِسمِیده  قوُییده گی  آیَتگه   «سَاعَةِ الْعُسْرَةِ»  وَ تبُوکده گی  رُوملیکلر بیلن بُولگن  غَزوَه گه  «الثَّلاَثَةِ الَّذِینَ خُلِّفُواْ»  و بُو جَنگده  قوُشِیندَن  قالیب  کیتگن  اوُچ  مُؤمِنگه  اِیشاره  قیلیب اَیته دی و قوُییده گی  چه قِیریقگه  بُویُورَدی: «وَکُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ»  صادِقلر  و راستگوُیلر  بیلن  بیرگه بُولینگلر، قِیینچیلیکلر  پَیتیده  جَنگ و قورَالّی  اوُرُوشده گی  اِیشلرده  رَهبَرگه  قندَی  قیلیب اِطاعَت قیلیش  بارَسِیده  هَم  طلبلر  قوُیه دی  و اوُلرنی  ثمَرَسِینی  بَیان  قِیله دی. بُونِی  دَوامِیده  اَیته دی:

 یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِینَ یَلُونَکُم مِّنَ الْکُفَّارِ  اِی  مُؤمِنلر! یَقینینگیزده گی  کافِرلرگه  قرشی  جَنگ قیلینگلر وَلْیَجِدُواْ فِیکُمْ غِلْظَةً  اوُلر  سِیزلرده گی  کوُچ – قوّتنِی  کوُرسِینلر! ( یَعنی  اوُلر  سِیزلرده گی  شِدّت  و قوُپالّیکنی  کوُرسِینلر)  وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ ‏(توبه/123)  بیلینگلرکی، اَلبتّه  الله  تقوادارلر بیلن بیرگه دیر.

مَنه  بُو  ییرده گی  نِهایَتده  اَجاییب  نُقته لردَن  بِیری  شُوکی، اِینگ  یَقین  کافرلرگه  قرشی جَنگ قیلیشگه بُویرُوق  بیریشنی  کِیتیدَن  «یَلُونَکُم مِّنَ الْکُفَّارِ»  اِیچکی  یَشِیرین و کافر حالّریده  اوُله دِیگن کافرلر  یاکی  مُنافقلر  حَقیده  صُحبَت  قیله دی «وَمَاتُواْ وَهُمْ کَافِرُونَ» مادامیکی  اوُلر  دارالاِسلامده  یَشَر اِیکه نلر  بیز اوُلرنی بُو دُنیاده  مُسُلمانلردَن  دِیب  حِسابلیمِیز.

آچیق و رَوشَن  کوُرگه نیمیزدِیک،  توُقّیزینچی  هِجری  ییلده  تبُوک  جَنگیده  قه تنَشمه گن  اَمّا مُسُلمانلرنی  آرَسِیده  یَشَگن  مُنافقلر  توُده سِینینگ  گورُوهلرینی، اولرنینگ  اَنیق  کافر بولگنلرینی رسول الله صلی الله علیه وسلم وَحِی  آرقه لی  ته نیر  اِیدیلر. عبدالله ابن ابی گه اوُحشَگنلرنی  اِیسه  هَمّه ته نیر  اِیدی، امّا  شُو حالتده  هَم  اوُزاقده گی  کافرلر  بیلن  جَنگ  آلیب باریلگن و یَقینده گی  کافرلر اِیسه  ته شلب  قوُییله دی.

اگر دِقّت  قیله دیگن  بُولسَک  بُو  ییرده حِطاب   «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ»

“آشکار کافرلر” مُؤمِنلرنینگ  دُشمَنلرینی  بیر  قِسمِینی  تشکیل  قیله دی، بُو  ییرده  هَم  “یقین دُشمَن” حَقیده  اِیمَس  بَلکی، “یقین کافر” حَقیده  صُحبَت  قیلینگن. “دُشمَن” سُوزی  کافِرگه  نِسبَتاً  عُمُومِیراق و کوُپراق  دایره نی  اوُز  اِیچیگه  آله دی؛ چُونکی  سِیزنی  دُشمَنلرینگیز  اوُزینگیزنی  یَقینله رینگیز، قومِینگیزنی  اِیچیده گی  مُؤمِن ،مُسُلمانلردَن  هَم  بُولیشی  مُومکین، یاکی  بُولمَسَم  اِسلامی  جَماعَت، مَذهَب، فِرقه لرگه  اِیرگه شَیاتگنلردَن و مُنافقلرنی توُده سِیدَن ، کافرلردَن  هَم  بُولیشی مُومکین؛ یَعنی سیز  بیلن  دُشمَن  بُولگن  کِیمسه  اَلبتّه  کافر بُولیشی  شَرط  اِیمَس.

« يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ» بیلن  بُولگن  جَنگلرده  و کافرلرگه نِسبَتاً  ته شقی عَلاقه لرده  هَم  بیز اوُصُول، ستراتِیگیه، اوُزیگه  خاص  ته شقی  دِپلامَتیه گه  اِیگه میز، مَنه  بُولر “اَصل  حَربی  قدرَت” اَساسِینی اَطرافیده  اَیله نیشدی. یَعنی:

1-اَصل  حَربی  قدرَتنینگ  نِظامینی  حِمایه سی  آستیده  اَوّل  دَعوَت  قیلینه دی. دَعوَتنی  حِمایه  قیله دِیگن  حَربی  قدرَت  بُولگچ، بُو دَعوَتنی  تأثیریده  شَخص  یا جَمِیعَت  مُسُلمان  بُوله دی و نَتیجه ده  بیز هَم  مَقصَدیمیزگه ییته میز.

2-اِیکّینچی  مَرحَله ده  اِیسه  اَصل  حَربی،حُوکومَت  قدرَتینی  حِمایه سی  آستیده  پَیمان  توزیله دی، بُو پَیمانده  جِزیه  آلینیشی  مُومکین  یاکی اَهلی  کِتابنی  کافرلری، شِبهی اَهلی  کِتاب  حَتّی  مُشریکلر هَم شَرایت و ضَرُوری  حُکملر، هَمده  مُسُلمانلرنینگ حُوکومَت، حَربی  قدرَتلرینی ضَعیفلیگی سَبَبلی جِزیه بیرمَی یَشه شی  بیلن  بیرگه  اوُزاق ، چیگه رَلنمَگن  مُدّتده  مُسُلمانلر بیلن عَلاقه  قیلیش حُقوقیگه  اِیگه بُولیشَدی.

3-اوچینچی مَرحَله ده  اِیسه  دَعوَت  و پَیمان  ثمَره  بیرمَگچ، مُسُلمانلرنی اَصل  حَربی  قدرَتلرینی مِعزانینی  حِمایه سی  آستیده  اوُرُوش،قوُرَالّی  جَنگ  آلیب  باریله دی.

  فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ (نساء/84)

رسول الله صلی الله علیه وسلمنینگ « لا يَجْتَمِعُ في جَزِيْرَةِ العَرَبِ دِيْنَانِ » “عَرَب  آرَالیده  اِیکّیته  دِین جَمله نمَیدی”،- دِیگن  سُوزلرینی  مَعناسی  اوُزینینگ  بَرچه  شَرایتلری  بیلن  بیرگه  یا  دِینی  اِسلام بُولیشی  کیرَک  یاکی  مُشریکلر، سکولاریستلرنی  دِینی  بُوله دی. شُو  سَبَبلی  هَم  آچیق رَوشَن  اَمر قیلیب ایته دیلرکی:

 أَخْرِجُوا الْمُشْرِكِينَ مِنْ جَزِيرَةِ الْعَرَبِ [1]

عَرَب  آرالیدَن  سِکولاریستلرنی  چیقه ریب  یُوبارینگلر.

---

[1]  رواه البخاري (3168) ومسلم (1637)

Кофир ва мунофиқлар.(2)

Аллох таоло тавба сурасини бир қисмида қуйидаги оятга

  «سَاعَةِ الْعُسْرَةِ»

ва табукдаги румликлар билан бўлган ғазавага

«الثَّلاَثَةِ الَّذِینَ خُلِّفُواْ»

ва бу жангда қўшиндан қолиб кетган уч мўъминга ишора қилиб айтади ва қуйидаги чақириқга буюради:

 «وَکُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ»

содиқлар ва ростгуйлар билан бирга бўлинглар, қийинчиликлар пайтида жанг ва қуролли урушдаги ишларда рахбарга қандай қилиб итоат қилиш борасида хам талаблар қўяди ва уларни самарасини баён қилади. Буни давомида айтади:

 یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِینَ یَلُونَکُم مِّنَ الْکُفَّارِ

эй мўъминлар! Яқинингиздаги кофирларга қарши жанг қилинглар

وَلْیَجِدُواْ فِیکُمْ غِلْظَةً

         улар сиздардаги куч-қувватни кўрсинлар!

                  (яъни улар сизлардаги шиддат ва қўполликни кўрсинлар)

وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ ‏(توبه/123)

Билингларки,албатта аллох тақводорлар билан биргадир.

Мана бу ердаги нихоятда ажойиб нуқталардан бири шуки, энг яқин кофирларга қарши жанг қилишга буйруқ беришни кетидан

«یَلُونَکُم مِّنَ الْکُفَّارِ»

ички яширин ва кофир холларида ўладиган кофирлар ёки мунофиқлар хақида сухбат қилади

 «وَمَاتُواْ وَهُمْ کَافِرُونَ»

Модомики улар дорул исломда яшар эканлар биз уларни бу дунёда мусулмонлардан деб хисоблаймиз.

Очиқ ва равшан кўрганимиздек, тўққизинчи хижрий йилда табук жангида қатнашмаган аммо мусулмонларни орасида яшаган мунофиқлар тўдасининг гурухларини,уларнинг аниқ кофир бўлганларини росулуллох саллаллоху алайхи васаллам вахий орқали танир эдилар. Абдуллох ибни Убайга ўхшаганларни эса хамма танир эди, аммо шу холатда хам узоқдаги кофирлар билан жанг олиб борилган ва яқиндаги кофирлар эса ташлаб қўйилади.

Агар диққат қиладиган бўлсак бу ерда хитоб

 «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ»

“Ошкор кофирлар” мўъминларнинг  душманларини бир қисмини ташкил қилади, бу ерда хам “яқин душман” хақида эмас балки, “яқин кофир” хақида сухбат қилинган. “Душман” сўзи кофирга нисбатан умумийроқ ва кўпроқ доирани ўз ичига олади; чунки сизни душманларингиз ўзингизни яқинларингиз, қавмингизни ичидаги мўъмин, мусулмонлардан хам бўлиши мумкин, ёки бўлмасам исломий жамоат, мазхаб, фирқаларга эргашаётганлардан ва мунофиқларни тўдасидан, кофирлардан хам бўлиши мумкин; яъни сиз билан душман бўлган кимса албатта кофир бўлиши шарт эмас.

« يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ»

билан бўлган жангларда ва кофирларга нисбатан ташқи алоқаларда хам биз усул,стротегия,ўзига хос  ташқи дипламатияга эгамиз,мана булар “асл харбий қудрат” асосини атрофида айланишади. Яъни:

1-Асл харбий қудратнинг  низомини химояси остида аввал даъват қилинади. Даъватни химоя қиладиган  харбий қудрат бўлгач, бу даъватни таъсирида шахс ё жамият мусулмон бўлади ва натижада  биз хам мақсадимизга етамиз.

2-Иккинчи мархалада эса асл харбий, хукумат қудратини химояси остида паймон тузилади, бу паймонда жизъя олиниши мумкин ёки ахли китобни кофирлари, шибха ахли китоб хатто мушриклар хам шароит ва зурурий хукмлар,хамда мусулмонларнинг хукумат, харбий қудратларини заъифлиги сабабли жизъя бермай яшаши билан бирга узоқ ,чегараланмаган муддатда мусулмонлар билан алоқа қилиш хуқуқига хам  эга бўлишади.

3-Учинчи мархалада эса даъват ва паймон самара бермагач, мусулмонларни асл харбий қудратларининг  мезонини химояси остида уруш, қуролли жанг олиб борилади.

  فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ (نساء/84)

Росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг

« لا يَجْتَمِعُ في جَزِيْرَةِ العَرَبِ دِيْنَانِ »

“араб оролида иккита дин жамланмайди”,-деган сўзларини маъноси ўзининг барча шариатлари билан бирга ё дини ислом бўлиши керак ёки мушриклар, секуляристларни дини бўлади. Шу сабабли хам очиқ равшан амр қилиб айтадиларки:

 أَخْرِجُوا الْمُشْرِكِينَ مِنْ جَزِيرَةِ الْعَرَبِ [1]

Араб оролидан секуляристларни чиқариб юборинглар.

---

[1]  رواه البخاري (3168) ومسلم (1637)

کافر و منافقلر. (1)

شُو سَبَبلی هَم  اِمامِی طبَرِی رحمه الله ابن عباس رَضِیَ الله عنه دَن  قوُیِیده گی  آیَتنی  تفسِیریده

  «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ …»

رِوایَت قیلیب اَیتیشیچه:  

فَأَمَرَهُ اللَّهُ بِجِهَادِ الْكُفَّارِ بِالسَّيْفِ وَالْمُنَافِقِينَ بِاللِّسَانِ، وَأَذْهَبَ الرِّفْقَ عَنْهُمْ؛

الله پَیغَمبَریگه  کافِرلرگه  قرشی  قِیلیچ  بیلن و مُنافقلرگه  قرشی  اِیسَه  تیل، بَیان  قیلیش  وَسِیطه سِیدَه جِهاد  قیلیشگه ، هَمده  اوُلرگه  نِسبَتاً  یُومشاقلیک، مِهربانلیکنی  اِیشله تمَسلیکگه  بُویرُوق  بِیردی، یاکی اَیته دیکی:

  الْكُفَّار بِالْقِتَالِ، وَالْمُنَافِقِينَ : أَنْ تَغْلُظ عَلَيْهِمْ بِالْكَلَامِ.

کافرلر بیلن اوُروُش،جَنگ  قیلینسِین و مُنافقلرگه  قوُپال، قتّیق  سُوزلر  وَاسِیطه سی  بیلن  مُعامَله قیلینیشی لازم. حسن ابن علی رضی الله عَنه دَن  رِوایَت  قیلینیشیچه:

  جَاهِدِ الْكُفَّارَ بِالسَّيْفِ، وَالْمُنَافِقِينَ بِالْحُدُودِ، أَقِمْ عَلَيْهِمْ حُدُودَ اللَّهِ.^[1]

مُنافقلرنی  گورُوه- توُدَه سیگه  قرشی  رُوحِی  جَنگلرده گی  قرآنّی  اَنه  اوُشَنچه  آیَتلریدَن  تشقه ری، رسول الله صلی الله علیه وسلمنینگ ضِرارنی  بُوزَیاتگن  پَیتلریده گی  قتّیقلیک، قطعِیَت و قوُپالّیکلرینی کوُرمَدیکمی؟ بُو ییرده  اوُرته نی  فِرقه لب  بُولیب  ته شلاوچی لر، اِسلامِی  جَمیعَتده پَرتِییه  توُزُوچیلرگه  نِسبَتاً  الله  تعالینینگ حُدُودلرینی اِجرا  قیلینگن اِیدی.

مَنه  بُولردَن  ته شقری  اِیچکی  یَشِیرین کافرلر  هَم  حُودّیینکی  اِیپَک  قوُرتیگه  اوُحشَب  اوزینی اَطرافیگه  بُولغَنگن  مُسُلمانلرنی  جُوده   کوُپینی  جَملب  آله دی و اوزلرینی  اولرنینگ  آرَسیده  یَشیریب قوُییشه دی. گویاکی  بیز اوُلرنینگ  بیر توُده گه  اَرلشگن  حالتده گی  کوُرینیشینیگینه  کوُره آله میز و اولرنی اَجرتیب  آلیشگه  قادِر  اِیمَسمِیز. اولر بُوتوُن  تاریخ  دَوامِیده  مُؤمِنلرنی  اِینگ  یَقین  دُشمَنلری فِطنه گر و ضَرَر  یتکه زوچیلر بُولیشگن ،بَلکی  مُسُلمانلر جُمله سِیدَن  دِیب حِسابله نیشَدی، اَلبتّه  بیز اولردَن اِیختِیاط   بُولیشیمیز  لازِم.

 هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ ۚ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ ۖ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ (منافقون/4)

اوُلر دُشمَندیرلر. بَس، اوُلردَن  اِختِیاط  بوُلینگ! اولرنی الله  لعنَتله گی! قندَی  اَدَشماقده لر- اَ !

---

[1] الطبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تأویل آیِ القرآن، دارالمعرفة، بیروت – لبنان ج10 ص183.                    

 (1)Кофир ва мунофиқлар.

Шу сабабли хам  имоми Табарий рохимахуллох ибни Аббос розиаллоху анхудан қуйидаги оятни тафсирида

  «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ …»

ривоят қилиб айтишича:

فَأَمَرَهُ اللَّهُ بِجِهَادِ الْكُفَّارِ بِالسَّيْفِ وَالْمُنَافِقِينَ بِاللِّسَانِ، وَأَذْهَبَ الرِّفْقَ عَنْهُمْ؛

Аллох пайғамбарига кофирларга қарши қилич билан ва мунофиқларга қарши эса тил, баён қилиш воситасида жиход қилишга, хамда уларга нисбатан юмшоқлик, мехрибонликни ишлатмасликга  буйруқ берди, ёки айтдики:

  الْكُفَّار بِالْقِتَالِ، وَالْمُنَافِقِينَ : أَنْ تَغْلُظ عَلَيْهِمْ بِالْكَلَامِ.

Кофирлар билан уруш,жанг қилинсин ва мунофиқларга қўпол , қаттиқ сўзлар воситаси билан муомала қилиниши лозим. Хасан ибни Али розиаллоху анхудан ривоят қилинишича:

  جَاهِدِ الْكُفَّارَ بِالسَّيْفِ، وَالْمُنَافِقِينَ بِالْحُدُودِ، أَقِمْ عَلَيْهِمْ حُدُودَ اللَّهِ.^[1]

Мунофиқларни гурух-тўдасига қарши рухий жанглардаги қуръонни ана ўшанча оятларидан ташқари, росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг зирорни бузаётган пайтларидаги қаттиқлик, қатъият ва қўполликларини кўрмадикми? Бу ерда  ўртани фирқалаб бўлиб ташловчилар, исломий жамиятда партия тузувчиларга нисбатан аллох таолонинг  худудларини ижро қилинган эди.

Мана булардан ташқари ички яширин кофирлар хам худдиинки ипак қуртига ўхшаб ўзини атрофига булғанган мусулмонларни жуда кўпини жамлаб олади ва ўзларини уларнинг  орасида яшириб қўйишади. Гуёки биз уларнинг бир тўдага аралашган холатдаги кўринишинигина кўра оламиз ва уларни ажратиб олишга қодир эмасмиз. Улар бутун тарих давомида мўъминларни энг яқин душманлари, фитнагар ва зарар етказувчилар бўлишган,аммо шунга қарамасдан улар дунёда кофирлардан эмас, балки  мусулмонлар жумласидан деб хисобланишади,албатта биз улардан эхтиёт бўлишимиз лозим.

 هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ ۚ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ ۖ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ (منافقون/4)

Улар душмандирлар. Бас,улардан эхтиёт бўлинг! Уларни аллох лаънатлагай! Қандай адашмоқдалар- а!

---

[1] الطبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تأویل آیِ القرآن، دارالمعرفة، بیروت – لبنان ج10 ص183.                    

مسلمان کیشینینگ توغری رویشی

دُشمَنّی  ته نیش  و  دُشمَنلرنی  دَرَجَه لرگه  اَجرَتیش  عِلمیده  بیر کیشی کیلیب، اِیکّینچی  اوُرینده گی  دُشمَنیمیز بُولگن  شِبهی  اَهلی  کِتاب  مَجُوسلرینینگ، اوُچینچی  اوُرینده گی  دُشمَنیمیز  اَهلی  کِتاب  بُولگن  نَصرانیلر اوُستیدَن قاذانگن  غَلبَه سیگه  حُرسَند  بُولیب  گه پیرَدیگن   بُولسه، اِسلامنی  زِیدّیده گی  یُولده  حَرَکت  قیلگن بُوله دی. اَگر  بیر  آغیز سُوز  بیلن  بُولسه  هَم، نَصرانی نی   قرشیسیده  تورگن  مَجُوسنی حِمایه  قیله دیگن بُولسه، مَنه شو  ناتوغری  یُولده  حَرَکت  قیلگن  بُوله دی. شو حالتده  مَجُوس و سکولاریستلرنی  آرَسیده گی جَنگلرده  هَم  مَجُوسنی  غَلبَه سیگه  حُرسَند  بُولیشی  کیرک. مُسُلمان  کیشی  اِیکّینچی اوُرینده گی  دُشمَنینی قرشیسیده  جَنگ  قیله یاتگن  اوُچینچی  اوُرینده گی  دُشمَنینی  حِمایه  قیلیشی  یاکی  بیرینچی اوُرینده گی دُشمَنینی  قرشیسیده  جَنگ  قیله یاتگن  اِیکّینچی  و  اوُچینچی  اوُرینده گی  دُشمَنلرینی  حِمایه  قیلیشی  لازم. یَعنی  هَر قندَی صُورَتده  هَم  مَنه  بو حِمایه  قیلیشلر مُسُلمانلرنینگ  بیرینچی  اوُرینده گی  دُشمَنلرینی  فایده سیگه  اِیمس، بَلکی  مُسُلمانلرنی  مَنفعَتیگه  تمام  بُولیشی  شَرط. بو  تامانده  مُسُلمانلر قه رَمه- قه رشی  تامانده اِیسه یَهُود و مُرتدلر  تورگچ، بیرینچی  اوُرینده  تورگن  دُشمَنّی  فایده سیگه  اِیشلیدیگن  هَر  قندَی  حِمایه دَن  واز کیچیش لازم  بُوله دی. چُونکی  اولر  هَم  بیزلرنی  فایده میزگه  حَل بُوله دیگن  هَر قندَی  اِیشلردَن  قولّرینی  تارتیب کیلیشگن، اولر هَمیشه  بیزگه  ضََرَر ییتیشینی  حاحلب  توریشَدی.

 سکولاریستلر و الله نی قانونی.

بیزنی عَصریمیزده گی  سِکولاریستلر  سکولاریسم  دینیگه  مَنصُوب  مَذهَبلرنی  بیری  تامانیدَن  توزیب چیقیلگن  قانونلر، اَحکاملرنی  “عَمَلده” یَنه  اِیکّینچی  مَرته  هَم  تکرارلب  اَیته مَن  “عَمَلده”  الله نی شَریعَتینی  قانونلریدَن  کوُره  پیشیقراق  و اِیشگه  یَراقلیراق  دِیب  حِسابلیدی. بُو  اوزی  بیر  واقِیعیَت بُولیب  اونی  اِضاحلَب  اوُتیریشنی  کِیرگی  یُوق، بیز بُو  تصَوّرلر  و اولرنینگ  طرَفدارلرینی  بیزنی اِیشلریمیزگه  یَرَمَیدی،- دیگن سُوزلرینی  هَر  کونی  اولرگه  تیگیشلی اَحبارات  واسیطه لریده  اِیشیتیب کوریب  توریبمیز. حاضیر  جَمیعَت  سکولار  بُولیشی  شَرط. یَعنی  بو  نیمه  دیگه نی؟ بَو آچیقدَن  آچیق عَمَلده  سکولاریسم  قانونلری الله نی  شَریعَتینی  قانونلریدَن  یَحشیراق  دیگه نی  بُوله دی، یَعنی  اولر عَمَلده الله نی  قانونلری  حاضیرگی  کونگه  توُغری  کیلمَیدی، اونی  قانونلری  عَصرلر  آلدین  نازِل بوُلگن  نَرسه ، اولر اِیسکیریب  قالگن. یَعنی  اولر  عَمَلده  الله  حاضیرگی  کونّی  طه لَبیگه  جَواب  بیره آلمَیدی،  اونی قانونلری  هَم  حاضیرگی  زَمانگه  تُوغری  کیلمَیدی،- دییشیه پتی. بَلکی  بُونی  اورنیگه اوُزیمیز  توزیب  چیقگن  قانونلر  حاضیرگی  زَمانّی  طه لبلریگه  جَواب  بیرَه دی و حاضیر  شُولر اِجرا  قیلینیشی  لازِم،- دیب  توریشیبدی.