دسته: مطالب به زبان ترکی(اویغوری، اوزبیکی، قزاقی، تورکمن و…)

تعارفي درس/څلورم درس: اسلام څه شی دی او مسلمان څوک دی؟ (۱۷)

دویمه پوښتنه: که دین یو دي، نو په اصل دین او فرعي دين په ویشلو څه معنی لري؟
ایا د دې معنی دا ده چې دین یو سیند دی چې له هغه څخه نهرونه جلا شوی لکه مذحب چې په وجود کې راغلی ده؟

ځینو کسانو دین په اصل او فروع ، او نورو… ویشلی تقسیم کړی دي.
دا هم د الله تعالی په شریعت، او د رسول الله صلی الله علیه وسلم په سيرت کې او د اصحابو او تابعينو او امامانو په اسنادو کې هیڅ اساس نه لري.
د ابن تيميه په وينا يوازې خوارج او معتزله په دې خبره قائل ول،
او له همدې امله يې دا خبره به راوړل چې ويل عذر يوازې د دين په فروع او احکام موکې دی،
او څوک چې په اصولو او عقايدو کې ستونزه ولري هغه کافر کيږي (يعنې په اصولو کې عذر قائل نه دي خو په فروع کې قائل دي). دا هم یوه خبره ده چې ظاهراً له آیاتونو او احادیثو سره مطابق موافق نه ده.

دریمه پوښتنه: موږ هغه څوک چې غلاوي کوي اورته وايو غل، يا يو ووژني اورته قاتل وايو، یا هغه به شراب سکليوي، موږ هغه ته شرابي وایو،او هغه چا ته چې زنا کوي وايو زنا کار….
ولې د اهل قبلې خلک ته چې شرک یې کړی دی مشرک نه شو ویلای؟

ټول هغه کسان چې دا جرمونه یې کړي، دوي پوهیدل چې د دوي دا کار جرم دی لکه غل یا قاتل یا شرابي اونورو…. دا پدې مانا ده چې دا جرمونه دمخه د جرمونو په توګه د شخص لپاره مشخصه پیژندل شوي او معلوم وه چه جرم ده. او یو شخص د دومره پوهې، سره سره جرم کوي. اوس د یوې قضايي موضوع په توګه او د ښکاره اسنادو په پر بنسټ او د يو ظاهری مستنداتو دغه شخص په اړه حکم صادروي.

که د يوې اهل قبلې څخه يو څوک شخص په همغه اندزه پوهېږي چې شراب، بې ګناه قتل، غلا او زنا حرام دي او ورته څرګنده شي چې دا جرمونه دي او دا کارنه شرکی دی ( عادي شرک نه دی، يعنې کوچنی اصغر شرک دي) هغه څه چې تاسو یې وایئ چه هغه د اسلام له دائرې څخه باسي، او هغه جرم چه کړې ده هغه شرک دی،لکه غلا، شراب او قتل هغه ته څرګنده او روښانه ده، او علم او یقین پوه لري چې دا شرک دی،او تر ټولو بد حرام دی، او الله تعالی داسې ګناه نه تيريږي او د مشرکانو په دایره کې یې اچوي، مګر بیا هغه دا په عمدي توګه کوي ، د دومره پوهاوي سره سره کوي،په دې صورت کې هغته مشرک ویلای شئ. داسې اشخاصو چې په قصدي او په پوه ډول دومره ستر جرم ترسره کوي ډېر کم دي.
خو که څوک دې درجې ته نه وي رسېدلي او يا يې خپل صف په ښکاره ډول نه وي جلا کړي، په دي باور درسته نه ده په هغه باندې حکم صادرول سم نه دي.
دا پدې مانا چې څوک د مثال په توګه هغه مواردی چې وویل شوي هغه ورته روښانه څرګنده نه دی شوی چې دا جرم دى،که هغه دا کار کړی وي، د هغو آیتونو او روایتونو پر بنسټ چې موږ یې بیان یادونه کړي، د هغه په اړه د حکم صادرول معقول نه دي. مګر که اخپله صف په ښکاره توګه بېله کړي او مثلا په توګه د مشرکانو له دين او حزب او ډلي سره يوځای شوی وي، او په خپله خوښه او اراده او عمدي توګه يې د مسلمانانو په خلاف صف بند کړی وي، په دې صورت کې د هغه حکم د هغو کسانو د حکم په څیر دی چې د دوی دننه حضور شتون لري.

مُقَدّمات دَرسلَرِی/ بِیرِینچِی دَرس: دِین نِیمَه؟ سِکوُلارِیستلَر بِیزلَردَن قَیسِی دِیننِی هاحلَه شَه دِی؟

(5-قیسم)

• اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیات یاکِی باشقَه حَیات؛ اوُلِیم لوُغَت جِهَتِیدَن اوُلِیشلِیک وَ جِسمنِی نابوُد بُولِیشِی وَ یُوقالِیب کِیتمَیدِیگن رُوحنِی دُنیاوِی حَیاتدَن “باشقَه حَیاتگه” یاکِی ” کِییِینگِی حَیاتگه” کوُچِیب اوُتِیشِیدِیر. مَنَه بُو جُملَه نِی بِیر مُوشت “دَهرِیلَردَن” یاکِی بُوگوُنگِی زَبان بِیلَن اَیتگندَه مَتِیرِی اَلِیست، اَتِیئِست بِیر مُوشت سِکوُلارلَردَن تَشقَرِی تَحمِیناً بَرچَه اِنسانلَر قَبُول قِیلِیشگن. اَمّا “کِییِینگِی حَیاتنِی” یاکِی “باشقَه حَیاتنِی” نَوِیدَه وَ ماهِیَتِیدَه چوُقوُر اِیختِلافگه اِیگه دوُرلَر. مَثَلاً:
• هِندلَرنِی دِینِی یاکِی هِندُوئِزم: مَنَه بُو دِیننِی اَساسِیگه کوُرَه، اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتنِی وَ رُوحنِینگ بوُزِیلمَسلِیگِینِی وَ اوُلمَسلِیگِینِی اوُشبُو دِیننِینگ حَرَکتِیرلِی وَ عُمُومِی جِهَتِی بوُلگن ترَنسماگرِیفِیکَت سِیَه (تَناسُخ) یاکِی قَیتَه توُغوُلِیش نَظَرِیَه سِی شَکلِیدَه تَقدِیم اِیتَه دِی. ترَنسماگرِیفِیکَت سِیَه نِی (تَناسُخنِی) مَعناسِی شوُکِی،رُوح حاضِرگِی بَدَننِی اوُلِیمِیدَن سوُنگ اوُزِینِینگ اوُتمِیشدَگِی عَمَللَرِیگه کوُرَه توُرت یَنگِی قالِیبدَن یَعنِی اوُسِیملِیکلَر یا حَیوانات یا قَتتِیق جِسملَر یا اِنسانلَرنِی قالِیبِیدَن بِیرِیگه حُلوُل قِیلَه دِی. یَعنِی جِسم بِیر قالِیبدَن کوُچِیب باشقَه بِیر قالِیبگه کِیرَه دِی. مَنَه بُو دائِرَه وَ قَیتَه توُغوُلِیش دوُرِی موُکَه شَه کامِل رُوحانِی مَرتَبَه گه یَعنِی “آزاد بوُلِیش” مَرتَبَه سِیگه یِیتگوُنِیچَه قَیتَه – قَیتَه تَکرارلَه نَدِی، بُو حالَت مَنَه بُو دُنیادَه دَوام اِیتَه دِی. مَنَه بُو صُورَتدَه، اَگرچِی اوُلَر اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیات دِیگنلَرِیگه قَرَمَسدَن، اَصلِیدَه اوُلَر آخِیرَت جَهانِیگه اِیشانِیشمَیدِی.

بوُدِیزم دِینِیدَه هَم اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتگه وَ رُوحگه اِعتِقاد قِیلِیشَه دِی، اَمّا اوُلَر هَم عَلِییُوللَهِیلَر وَ یَزِیدِیلَر وَ اوُلَرگه اوُحشَه گنلَر اِعتِقاد قِیلَه دِیگن اَنَه اوُشَنچَه ترَنسماگرِیفِیکَتسِیَه (تَناسُخ) قالِیبِیگه اِیشانِیشَه دِی. اوُلَر هِندلَرگه اوُحشَب روُحنِینگ مَنَه بُو جَهاندَه قالِیشِیگه، بوُلِیب هَم توُرلِی- هِیل کوُرِینِیشلَردَه “آزاد بُولِیش” یاکِی نِیرُووانا مَرحَلَه سِیگه یِیتگوُنِیچَه قالِیشِیگه اِعتِقاد قِیلِیشَه دِی. اَمّا اوُلَر هَم آخِیرَت جَهانِیگه اِیشانِیشمَیدِی.

اِیندِی اوُجَلاننِینگ اِیشچِیلَرنِی ساسِیالِیست نَسِییانَل وَ سِکوُلار حِزبِیدَگِی بِیر یَزِیدِی سِکوُلار یا عَلَوِی یا عَلِییُوللَهِی  “شَهِید نَمران” یَعنِی شَهِید اوُلمَیدِی دِیسَه، اوُلَرنِی مَنَه بُو جُملَه نِی اَیتِیشدَن مَقصَدِی نِیمَه؟ شُبهَه سِیز اوُنِینگ  مَنضُورِی اِسلام کوُز- قَرَشِیدَگِی شَهِید بُولَه آلمَیدِی، اِسلامدَه “شَهِید” شَهِیدلَرنِینگ اِینگه عالِی دَرَجَه سِیدوُر؛ یَعنِی شَخص اوُزِینِی قانِی بِیلَن اِسلام وَ اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر باشقَه بَرچَه قانوُنلَر وَ دَستوُرلَردَن یَحشِیراق دِیب گوُواهلِیک بِیرَه دِی؛ اَمّا مَنَه بُو نَسِیانَل ساسِیالِیست – یاکِی عَوام حَلقنِی تَعبِیرِی بِیلَن اَیتگندَه اوُجَلاننِی اِیشچِیلَر حِزبِی اوُنِی رِواجلَنتِیرگن نَسِیزمنِی – اِعتِقادِی بُویِیچَه اوُلَر اوُزلَرِینِی قانلَرِی بِیلَن شَیطاننِی وَ سِکوُلارِیزمنِی قانوُنلَرِی اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَردَن یَحشِیراق دِیب گوُواهلِیک بِیرِیشَه دِی؛ مَنَه بُو بِیر- بِیرِیگه کامِلاً زِد بوُلگن شَهِید حَقِیدَگِی اِیککِی تَعرِیفدُور.

• زَردُوشتِیلَر هَم اَهلِی کِتابگه اوُحشَب شُو تَرتِیبدَه اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتگه اِعتِقاد قِیلِیشَه دِی، لِیکِن اوُلَرنِینگ اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتلَرِی قَندَی طَرزدَه؟ اوُلَر هَم اوُزلَرِیگه اِیرگشگن کِیشِیلَر اوُچُون جَنَّت وَ دوُزَخنِی اَبَدِی دِیب بِیلِیشمَیدِی، اوُلَرنِی اِعتِقادِی بُویِیچَه جَهَنَّمگه توُشگنلَر جَهان نِهایَه سِیگه یِیتگن لَهظَه لَردَه دوُزَخدَن چِیقَه رِیلَه دِی وَ اوُزلَرِینِی گوُناهلَرِیدَن پاکلَه نِیشَه دِی، اوُلَر پاکلَنگچ توُغرِی اِیشلَرنِی قِیلگن اَرواحلَرگه اِیرگه شِیشَه دِی وَ یِیر یوُزِیدَه اَبَدِی بوُلگن یَنگِی دَور باشلَه نَدِی، بُو دَوردَه یَحشِیلِیکدَن باشقَه  هِیچ قَندَی رَنج، یامانلِیک مَوجُود بُولمَیدِی.

(دوامی بار…..)

Муқаддамот дарслари/ биринчи дарс: дин нима? Секуляристлар бизлардан қайси динни хохлашади?

(5-қисм)

-Ўлимдан кейинги хаёт ёки бошқа  хаёт; ўлим луғат жихатидан ўлишлик ва жисмни нобуд бўлиши  ва йўқолиб кетмайдиган  рухни дунёвий хаётдан “бошқа хаётга” ёки “кейинги хаётга” кўчиб ўтишидир. Мана бу жумлани бир мушт “дахрийлардан” ёки бугунги забон билан айтганда материалист,атеист бир мушт секулярлардан ташқари  тахминан барча инсонлар қабул қилишган. Аммо улар “кейинги хаётни” ёки “ бошқа хаётни” навида ва мохиятида чуқур ихтилофларга эгадурлар. Масалан:

 Хиндларни дини ёки хиндуизм: мана бу динни асосига кўра, ўлимдан кейинги хаётни ва рухнинг бузилмаслигини ва ўлмаслигини ушбу диннинг характерли ва умумий жихати бўлган трансмогрификатция (таносух)  ёки қайта туғилиш назарияси шаклида тақдим этади. Трансмогрификатцияни (таносухни)  маъноси шуки, рух хозирги баданни ўлимидан сўнг ўзининг ўтмишдаги амалларига кўра тўрт янги қолибдан яъни ўсимликлар ё хайвонот ё қаттиқ жисмлар ё инсонларни қолибидан бирига хулул қилади. Яъни жисм бир қолибдан кўчиб бошқа бир қолибга киради. Мана бу доира ва қайта туғилиш даври мукаша комил рухоний мартабага  яъни “озод бўлиш” мартабасига етгунича  қайта-қайта такрорланади, бу холат мана бу дунёда давом этади. Мана бу суратда, агарчи улар ўлимдан кейинги хаёт деганларига қарамасдан, аслида улар охират жахонига ишонишмайди.   

Будизм динида хам ўлимдан кейинги хаётга ва рухга эътиқод қилишади, аммо улар хам алиюллохийлар ва язидийлар ва уларга ўхшаганлар эътиқод қиладиган  ана ўша трансмогрификатция (таносух) қолибига ишонишади. Улар хиндларга ўхшаб рухнинг мана бу жахонда қолишига, бўлиб хам турли-хил кўринишларда “озод бўлиш” ёки нийрувоно  мархаласига етгунича қолишига эътиқод қилишади. Аммо улар хам охират жахонига ишонишмайди.

Энди ужалоннинг  ишчиларни  социалист нацианал ва секуляр хизбидаги  бир язидий секуляр ё  алавий ё алиюллохий “шахид намрон” яъни шахид ўлмайди деса, уларнинг мана бу жумлани айтишдан мақсади нима ? Шубхасиз унинг манзури ислом кўз-қарашидаги шахид бўла олмайди, исломда “ шахид” шахидларнинг энг олий даражасидур; яъни шахс ўзини қони билан ислом  ва аллохни шариатидаги қонунлар бошқа барча қонунлардан ва дастурлардан яхшироқ деб гувохлик беради; аммо мана бу нацианал социалист – ёки авом халқни таъбири билан айтганда ужалонни ишчилар хизби уни ривожлантирган  нацизмни  – эътиқоди бўйича улар ўзларини қонлари билан шайтонни ва секуляризмни қонунлари аллохни шариатидаги қонунлардан яхшироқ деб гувохлик беришади; мана бу бир-бирига комилан зид бўлган шахид хақидаги икки таърифдур.

-Зардўштийлар хам ахли китобга ўхшаб мана шу тартибда ўлимдан кейинги хаётга эътиқод қилишади, лекин уларнинг ўлимдан кейинги хаётлари қандай тарзда? Улар хам ўзларига эргашган кишилар учун жаннат ва дўзахни абадий деб билишмайди, уларни эътиқоди бўйича жаханнамга тушганлар жахон нихоясига етган лахзаларда дўзахдан чиқарилади ва ўзларини гунохларидан покланишади, улар поклангач тўғри ишларни қилган арвохларга эргашишади ва ер юзида абадий бўлган  янги давр бошланади, бу даврда яхшиликдан бошқа хеч қандай ранж,ёмонлик мавжуд бўлмайди.

(давоми бор…..)

درس های مقدماتی/ درس اول:  دین چیست؟ سکولاریست ها از ما چه دینی می خواهند؟

(5-قسمت)

مثل زندگی پس از مرگ یا زندگی بعدی؛ مرگ از لحاظ لغوی یعنی مردن و از بین رفتن جسم و حیات دنیوی و انتقال روح فنا ناپذیر از این زندگی دنیوی به «زندگی دیگر» یا «زندگی بعدی». این جمله را تقریباً تمام انسان ها غیر از مشتی «دهری» یه به زبان روز مشتی سکولار ماتریالیست و آتئیست پذیرفته اند. اما، در نوع و ماهیت «زندگی دیگر» یا «زندگی بعدی» با هم اختلافات عمیقی دارند. به عنوان مثال:

آیین هندو یا هندوئیسم: براساس این آیین، حیاتِ پس از مرگ و فنا ناپذیری و جاودانگیِ روح را در قالب نظریه ی تناسخ یا تولّد دوباره که وجه مشخّص و مشترک این آیین است عرضه می کند. تناسخ بدین معناست که روح پس از مرگ بدن کنونی، برحسَب اعمال گذشته ی خود در یکی از چهار قالب جدید یا جمادات، یا نباتات، یا حیوانات یا انسان ها حلول می کند. یعنی جسم از قالبی در یکی از این چهار قالب می رود. و این گردونه و این دوران تناسخ و تولدهای مکرر تا زمان رسیدن به موکشَه یعنی «رهایی» که مرتبه ی روحانی کمال محض است، همواره در این دنیا ادامه دارد. در این صورت، با این که آن ها می گویند زندگی پس از مرگ، اما به جهان آخرت باور ندارند.

آئین بودیسم نیز به زندگی پس از مرگ و روح اعتقاد دارد اما، در همان قالب تناسخ و «دونادونی» که علی الهی ها و یزیدی ها و مشابهین آن به آن اعتقاد دارند. این ها مثل هندوها معتقد به بقای روح دراین جهان اند، آن هم در کالبدهای گوناگون تا این که به همان «رهائی» یا نیروانا می رسد. این ها هم به جهان آخرت باور ندارند.

حالا باید زمانی که یک سکولار یزیدی،علوی یا علی اللهی حزب سکولار و ناسیوسیال سوسیالیست کارگران اوجالان می گوید «شهیدنامرن» یعنی شهید نمی میرد، بفهمیم منظور او از گفتن این جمله و واژه ی «شهید» چیست؟ بدون شک منظور او نمی تواند شهید موردنظر اسلام باشد، در اسلام «شهید» در عالیترین درجات شهداء: یعنی شخص با خونش شاهدی می دهد که اسلام و قانون شریعت الله بهتر از تمام قوانین و برنامه های دیگر است؛ اما، این ناسیوسیال سوسیالیست – یا همان به تعبیر عوام نازیسم که حزب کارگران اوجالان آن را ترویج می دهد- معتقد است که با خونش دارد شاهدی می دهد که قوانین شیطان و سکولاریسم، برتر و بهتر از قوانین شریعت الله است؛ دو تعریف کاملاً متضاد از شهید.

–        زرتشتی های شبه اهل کتاب هم به همین ترتیب به زندگی بعد از مرگ اعتقاد دارند اما آن زندگی بعد از مرگ آن ها چگونه است؟ آن ها هم بهشت یا دوزخ را برای پیروان خود ابدی نمی دانند و بر این باورند که جهنمی ها را در لحظه ی پایان جهان از دوزخ بیرون می آورند و از گناهان خود پاک می شوند و پس از تطهیر به ارواح درست کار ملحق می شوند و دور جدیدی روی زمین آغاز می شود که ابدی است، و غیر از خیر و خوشی، در آن هیچ گونه شر و رنجی وجود ندارد.

(ادامه دارد…..)

مُقَدّمات دَرسلَرِی/ بِیرِینچِی دَرس: دِین نِیمَه؟ سِکوُلارِیستلَر بِیزلَردَن قَیسِی دِیننِی هاحلَه شَه دِی؟

(4-قیسم)

بوُ دَستَه دَگِی اِسلَرنِی جُملَه لَردَه تَشخِیص بِیرَه آلَه مِیز وَ جُملَه دَه اوُنِی قَیسِی مَعنادَه کِیلگَه نِینِی توُشوُنَه مِیز. مَثَلاً بِیر جُملَه دَه شِیر قَیسِی مَعنادَه کِیلگه نِینِی فَهملَیمِیز. مَثَلاً اَدَبِیاتدَه اوُقِیگه نِیمِیزدِیک، “آن یِکِی شِیر اَست اَندَر بادِیَه” بُو یِیردَه “بادِیَه” اِیککِی هِیل مَعنادَه بِیر “صَحرا” باشقَه سِی “کاسَه” مَعناسِیدَه کِیلَه دِی. اِیندِی مَنَه بُو کاسَه دَه اِیچِیلَه دِیگن شِیرمِی (سوُتمِی) یاکِی صَحرادَگِی یاووایِی شِیرمِی (شِیرمِی)؟  یازِیلگن حالَتدَه یاکِی مَنَه بُو جُملَه نِی اوُقِییاتگن کِیشِیلَر اوُنِی مَعناسِینِی توُشوُنِیش اوُچُون آلدِینگِی یا کِییِینگِی جُملَه لَرگه اِعتِبار بِیرِیشِی کِیرَک، اَگر اِیضاح بِیرِیلمَیدِیگن بُولسَه بُو جُملَه لَردَن بِیر مَعنانِی فَهملَب بوُلمَیدِی. دِیمَک، بِیز بُو یِیردَه بِیر نَولِی مُرَکَّبلِیککَه دوُچ کِیلَه مِیز، اَمّا شوُنگه قَرَمَسدَن بُو لوُغَت عادَتدَه عُمُومِی حِسابلَه نَدِی وَ اوُزِیگه خاص عِلمگه یا فَنگه چِیگرَه لَه نِیب قالگن اِیمَس. هَمَّه اوُندَن فایدَه لَنَه آلَه دِی. لِیکِن اَگر دِققَت قِیلِینمَیدِیگن بُولسَه، اِنسان اوُنِی فَهملَشدَه خَطاگه دوُچار بُولِیشِی موُمکِین.

شوُندَی بوُلسَه هَم، بَعضِی اوُلامایِی سوُء وَ عَوامنِی فَرِیب بِیرُوچِی سِکوُلارلَر بِیر نِیچَه مَعناگه اِیگه  جُملَه لَردَن فایدَه لَه نِیشَه دِی وَ اِیشِیتوُچِیلَر آسانلِیک بِیلَن اوُنِی فَهملَی آلِیشمَیدِی. اوُلَر اَصلِیدَه فَقَط بِیر مَعنانِی نَظَردَه توُتِیشَه دِی، اِیشِیتوُچِی اِیسَه عَصرلَردَن بوُیان اوُزِینِی اوُتمِیشدَگِی آتَه – بابالَرِیدَن اوُنگه مِعراث قالگن عَقِیدَه لَردَگِی باشقَه بِیر مَعنانِی توُشوُنَه دِی؛ لِیکِن اوُنگه بُو مَعنانِی توُشوُنتِیرِیب بِیرِیشمَیدِی؛ نِیمَه اوُچُون؟ چوُنکِی بُو اوُلَرنِی ضَرَرِیگه تَمام بُولَه دِی، بُو یِیردَگِی مَقصَد شوُکِی، اِیشِیتوُچِینِی بِیر اَبزار صِیفَتِیدَه مَیدانگه آلِیب کِیلِیب اوُندَن فایدَه لَه نِیشدوُر.

 اِیندِی مَنَه بُو عُمُومِی لوُغَتلَردَن تَشقَرِی بِیزلَر اوُزِیگه خاص صاحَه لَرگه آئِد اِصطِلاحاتلَرگه هَم دوُچ کِیلَه مِیز. مَنَه بُو اِصطِلاحلَرنِی یاکِی اَلله بَندَه لَرِیگه اِرایَه بِیرگن یاکِی اِنسانلَرنِی  اوُزلَرِی اِیگه بوُلگن صاحَه لَرگه مُناسِب رَوِیشدَه اوُلَرنِی وُجُودگه کِیلتِیرِیشگن. مَنَه شوُ صاحَه گه آئِد اِصطِلاحلَردَن عادَتدَه اِنسانلَرنِینگ مَخصُوص صِینفِی فایدَه لَه نَدِی، مَثَلاً بَعضِی بِیر اِصطِلاحاتلَردَن مُسُلمانلَرنِی صِینفِی فایدَه لَه نَدِی،بَعضِی اِصطِلاحاتلَردَن اِیسَه ساسِیالِیست سِکوُلارلَر یاکِی لِیبِیرَل سِکوُلارلَر وَ ……فایدَه لَه نِیشَه دِی، اَمّا بُو اِصطِلاحاتلَر اَستَه – سِیکِینلِیک بِیلَن آدَملَرنِی اوُرتَه سِیدَه اِیشلَه تِیلگندَن سُونگ عُمُومِی وَ مَدَنِی حالَتگه اوُتَه دِی، لِیکِن هَمَّه هَم اوُنِی اَنِیق مَعناسِینِی توُشوُنمَسلِیگِی مُومکِین یاکِی بِیر مَدَنِیَت بُو اِصطِلاحاتلَردَن اوُزگه چَه توُشوُنچَه نِی آلِیشِی وَ باشقَه بِیر مَدَنِیَت اِیسَه باشقَه بِیر توُشوُنچَه نِی توُشوُنِیشِی موُمکِین. مَثَلاً:

• اِسلام کَلِیمَه سِی؛ لوُغَتدَه تَسلِیم بُولِیش وَ بوُیِین اِیگِیش، بُویِینسِینِیش، اَمر وَ نَهِیگه اِعتِراضسِیز اِطاعَت قِیلِیشدُور، قُرآن اِصطِلاحِیدَه اِیسَه عُمُومِی مَعنادَه بوُتوُن تَرِیخ دَوامِیدَگِی بَرچَه پَیغَمبَرلَرنِی واحِد دِینِیگه اَیتِیلَه دِی، خاص مَعنادَه اِیسَه پَیغَمبَرِی خاتَم صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّمنِی شَرِیعَتلَرِیگه نِسبَتاً اِیشلَه تِیلَه دِی.
• سِکوُلار لوُغَتِی لاتِینچَه دَن   (suecularis) وَ   ( sueeculum) آلِینگنبوُلِیب،روُزغار یا دُنیا مَعناسِینِی بِیلدِیرَه دِی. اَمّا بوُگوُنگِی کوُندَه اِصطِلاحِی صوُرَتگه اوُتگن، “دُنیاوِینِی” اوُرنِیگه  “آسمانِی دِین” سوُزِیدَن فایدَه لَه نِیشَه دِی وَ مُسُلمانلَرنِینگ فِقهِی اَدَبِیاتِیدَگِی “مُشرِک” اِصطِلاحِینِی اوُرنِیگه بَدَل قِیلِیب آلِیشگن. شوُ تَرتِیبدَه بِیزلَر توُرلِی- هِیل مَعنالَردَه فایدَه لَه نِیلَه دِیگن باشقَه کَلِیمَه لَرگه هَم اِیگه مِیز.

(دوامی بار…..)

Муқаддамот дарслари/ биринчи дарс: дин нима? Секуляристлар бизлардан қайси динни хохлашади?

(4-қисм)

Бу дастадаги исмларни жумлаларда ташхис бера оламиз ва жумлада уни қайси маънода келганини тушунамиз. Масалан бир жумлада шир қайси маънода келганини фахмлаймиз. Масалан адабиётда ўқиганимиздек, “он еки шир аст андар бодия” бу ерда “бодия” икки хил маънода бири “сахро” бошқаси “коса” маъносида келади. Энди мана бу косада ичиладиган ширми (сут) ёки сахродаги ёввойи ширми( шер)? Ёзилган холатда ёки мана бу жумлани ўқиётган кишилар уни маъносини тушуниш учун олдинги ё кейинги жумлаларга эътибор бериши керак, агар изох берилмайдиган бўлса бу жумлалардан бир маънони фахмлаб бўлмайди. Демак, биз бу ерда бир навли мураккабликка дуч келамиз, аммо шунга қарамасдан бу луғат одатда умумий хисобланади ва ўзига хос илмга ё фанга чегараланиб қолган эмас, хамма ундан фойдалана  олади. Лекин агар диққат қилинмайдиган бўлса, инсон уни фахмлашда хатога дучор бўлиши мумкин.

Шундай бўлса хам, баъзи уламойи суъ ва авомни фариб берувчи секулярлар бир неча маънога эга  жумлалардан фойдаланишади ва эшитувчилар осонлик билан уни фахмлай олишмайди. Улар аслида фақат бир маънони назарда тутишади, эшитувчи эса асрлардан буён ўзини ўтмишдаги ота-боболаридан унга меърос қолган ақидалардаги  бошқа бир маънони тушунади; лекин унга бу маънони тушунтириб беришмайди; нима учун? Чунки бу уларни зарарига тамом бўлади, бу ердаги мақсад шуки, эшитувчини бир абзор сифатида майдонга олиб келиб ундан фойдаланишдур.

Энди мана бу умумий луғатлардан ташқари бизлар ўзига хос сохаларга оид  истелохотларга хам дуч келамиз. Мана бу истелохларни ёки аллох бандаларига ироя берган ёки инсонларни  ўзлари эга бўлган сохаларга муносиб равишда уларни вужудга келтиришган. Мана шу сохага оид истелохлардан одатда инсонларнинг махсус синфи фойдаланади, масалан баъзи бир истелохотлардан  мусулмонлар  синфи фойдаланади, баъзи истелохотлардан  эса социалист секулярлар ёки либирал секулярлар ва…….фойдаланишади, аммо бу истелохотлар аста-секинлик билан одамларни ўртасида ишлатилгандан  сўнг умумий ва маданий холатга ўтади , лекин хамма хам уни аниқ маъносини тушунмаслиги мумкин ёки бир маданият бу истелохотлардан ўзгача тушунчани олиши ва бошқа бир маданият эса бошқа бир тушунчани тушуниши мумкин. Масалан:

-Ислом калимаси ; луғатда таслим бўлиш ва бўйин эгиш, бўйинсиниш, амр ва нахийга эътирозсиз  итоат қилишдур, қуръон истелохида эса умумий маънода бутун тарих давомидаги барча пайғамбарларни вохид динига айтилади, хос маънода эса пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васалламни шариатларига нисбатан ишлатилади.   

  -Секуляр луғати лотинчадан  (suecularis) ва ( sueeculum) олинган бўлиб,рўзғор ё дунё  маъносини билдиради. Аммо бугунги кунда истелохий суратга ўтган, “дунёвий” ни ўрнига “осмоний дин” сўзидан фойдаланишади ва мусулмонларнинг фиқхий адабиётидаги  “мушрик” истелохини ўрнига бадал қилиб олишган. Шу тартибда бизлар турли-хил маданиятларда худди шу истелохотлардан хилма-хил маъноларда  фойдаланиладиган бошқа калималарга хам эгамиз.

(давоми бор…..)

درس های مقدماتی/ درس اول:  دین چیست؟ سکولاریست ها از ما چه دینی می خواهند؟

(4-قسمت)

این دسته از اسم ها را می توانیم در جمله تشخیص دهیم که منظور کدام معنی آن ها است. مثلاً در جمله می توانیم بفهمیم منظور کدام شیراست. به عنوان مثال در ادبیات می خوانیم: «آن یکی شیر است اندر بادیه» که «بادیه» به دو معنای «صحرا» و «کاسه» است. حالا این شیری است که در کاسه نوشیده می شود؟ یا شیری درنده است در صحرا؟ در حالت نوشتاری یا کسی که این جمله را می خواند باز فهم این ها به جملات قبل و پس از آن بستگی دارد، و اگر توضیحی داده نشود نمی توان از این جملات، تنها یک معنی را برداشت کرد. پس، به نوعی پیچیدگی برخورد می کنیم اما با این وجود، این لغات معمولاً عمومی هستند و مختص یک علم یا فن خاصی نیستند و همه از آن ها استفاده می کنند. اما باز دیده می شود که اگر دقت نشود ممکن است انسان در فهم آن ها دچار اشتباه شود.

با این حال، عده ای از علمای سوء و عوام فریبان سکولار از جملات چند معنائی استفاده می کنند که به راحتی برای شنونده قابل فهم نیستند. این ها یک معنی را در نظر دارند، شنونده یک معنی دیگری را در نظر دارد که برای قرنها از عقاید و گذشتگانش به وی رسیده است؛ ولی برایش روشن نمی کنند؛ چرا؟ چون به ضررشان است، و هدف هم این است که شنونده را به عنوان یک ابزار برای اهدافی خاص وارد میدان کنند و خرجشان کنند.

در کنار این لغات عمومی، ما شاهد اصطلاحاتی هستیم که حالت تخصصی دارند. این اصطلاحات را یا الله به بندگانش ارائه داده یا ممکن است خود انسان ها متناسب با تخصصی که دارند تولید کرده باشند. این اصطلاحات تخصصی را معمولاً صنف مخصوصی از انسان ها از آن ها استفاده می کنند، مثلاً بعضی از اصطلاحات را صنف مسلمین استفاده می کنند، بعضی از اصطلاحات را سکولار سوسیالیست ها یا سکولار لیبرال ها و … استفاده می کنند، اما به تدریج در میان مردم مورد استفاده قرار گرفته و حالت عمومیت و فرهنگی به خود می گیرند، هر چند ممکن است همگی معنی دقیق آن را ندانند، یا فرهنگی برداشت خاصی از این اصطلاحات داشته باشد و فرهنگی دیگر برداشت دیگری. مثل:

– کلمه ی اسلام؛ که در لغت به معنای تسلیم و گردن نهادن، انقیاد، اطاعت از امر و نهی بدون هیچ گونه اعتراض است و در اصطلاح قرآن، در معنی عام آن به دین واحد تمام پیامبران در طول تاریخ گفته می شود و در معنی خاص آن بر شریعت پیامبر خاتم صلی الله علیه و سلم اطلاق می شود.

 -لغت سکولار، که از ریشه ی لاتینى (suecularis) و (sueeculum) به معنای روزگار یا دنیا ریشه می گیرد. اما، امروزه به صورت اصطلاحی درآمده است که به جاى «دنیوى» در مقابل «دین آسمانی» به کارمی رود و جایگزینی برای اصطلاح «مشرک» در ادبیات فقهی مسلمین شده است. به همین ترتیب ما کلمات دیگری را داریم که در فرهنگ های مختلف از همین اصطلاحات در معانی مختلفی استفاده می شود.

(ادامه دارد…..)

مُقَدّمات دَرسلَرِی/ بِیرِینچِی دَرس: دِین نِیمَه؟ سِکوُلارِیستلَر بِیزلَردَن قَیسِی دِیننِی هاحلَه شَه دِی؟

(3-قیسم)

مِثال طَرِیقَه سِیدَه کِیلتِیرِیلسَه، سِکوُلار اَحزابلَرنِی یانِیدَه مُنافِقلَر توُدَه سِی یا سِکوُلارزَدَه لَر اَیتِیشَه دِیکِی، ” دِین” آزاددُور، اَمّا بُو یِیردَگِی اوُلَرنِینگ “دِین” حَقِیدَگِی مَنضُورِی، سِکوُلار غَربلِیکلَرنِینگ “دِین” بارَه سِیدَه تَعرِیفلَیدِیگن نَرسَه اِیکَه نِینِی یاکِی مَنَه بُو ” دِین”نِینگ آزادلِیگِی قَیِیرگه چَه اِیکَه نِینِی هَم اَیتِیشمَیدِی؟ بِیزلَر سِکوُلار اَحزابلَرنِینگ وَ مُنافِقلَر توُدَه سِینِینگ یاکِی اِیچکِی سِکوُلارزَدَه لَرنِینگ مَنَه بُو مَکرلَرِی بِیلَن اوُزاق یِیللَردَن بوُیان تَنِیشمِیز. اوُلَر اوُزلَرِینِینگ مَقصَدلَرِیگه یِیتگوُنلَرِیچَه اِسملَر وَ اِصطِلاحلَر بِیلَن اوُینَه شِیشَه دِی. شوُندَی بوُلگچ، کَلِیمَه لَر توُرلِی- هِیل صُورَتلَرگه اِیگه بوُلِیشِی مُومکِین، اَگر شَخص اوُلَرگه دِققَت بِیلَن اِعتِبار بِیرمَیدِیگن بُولسَه، شَخصنِی خَطالَرگه تارتِیب کِیتِیشِی هَم موُمکِین.

بوُنِی اِیضاحِی شوُکِی، بِیزلَرنِی سوُزلَه شُو اَدَبِیاتِیمِیزدَه عُمُومِی صوُرَتدَه اِسملَر اِیککِی هِیل بوُلَه دِی: خاص اِسملَر وَ عُمُومِی اِسملَر،اَلبَتَّه مَنَه بُو اِیککِیسِینِی یانِیدَه بِیزلَر مَعناسِی توُرلِی- هِیل بُولگن اِسملَرگه هَم دوُچ کِیلَه مِیز:

خاص اِسملَر یاکِی عَلَم اِسملَر، بُو اِسملَر شَخصگه یا مَکانگه یا حَیوانگه یا مُعَیَّن وَ مَخصُوص نَرسَه گه دَلالَت قِیلَه دِی، مَثَلاً:

• اِنسانلَرنِینگ مَخصُوص اِسملَرِی، مَثَلاً : مُحَمَّد، سُمَیَّه، یاسِر.
• توُرلِی – هِیل گِییاگرَه فِیک مَکانلَرنِی مَخصُوص اِمسلَرِی، مَثَلاً: اَندَلوُس، خوُراسان، مَکَّه ، مَدِینَه، توُرکِستان، هوُرامان.
• حَیوانلَرنِی مَخصُوص اِسملَرِی، مَثَلاً: دوُلدوُل، رَخش،پِیگز  PEGASE

اوُزِی فَقَط بِیر دانَه بوُلگن مَخصُوص نَرسَه لَرنِی اِسملَرِی، مَثَلاً: ذوُالفَقّار، کوُهِینوُر آلماس.

مَنَه بُو دَستَه دَگِی اِسملَرنِینگ اَلاهِیدَه بِیلگِیسِی شوُکِی، اوُلَر هَمِیشَه مَعرِیفَه  وَ تَنِیلگندوُرلَر. بُو اِسملَرگه اِیشارَه قِیلِینِیشِی بِیلَن شَخص اوُچُون هَمَّه نَرسَه مُشَخَّص بوُلَه دِی،اِیضاحلَب اوُتِیرِیشگه حاجَت قالمَیدِی. مَثَلاً وَتِیکَن یاکِی اِیران دِیگن پَیتِیمِیزدَه شَخص اوُچُون بُو سوُزلَر مُشَخَّص بوُلَه دِی.

اَمّا مَنَه بُو بِیزلَر اوُچُون تَنِیقلِی وَمَعلوُم اِسملَرنِی یانِیدَه عُمُومِی اِسملَرنِی یاکِی جِنسلَرنِی اِسمِینِی هَم اوُچرَه تَه مِیز، بُو اِسملَر بِیر هِیل توُردَگِی آدَملَرنِی اوُرتَه سِیدَه مُشتَرَک بوُلِیب، بُو اِسملَر اوُشَه بِیر هِیل توُردَگِی مُشتَرَک آدَملَرگه دَلالَت قِیلَه دِی، مَثَلاً: اِیرکَک، اوُغِیل، آت، دَولَت، دَرَخت، کِتاب، شَهَر، دَریا، عَیال، طَلَبَه،مُعَلِّم وَ…….

مَنَه بُو اِسملَردَن تَشقَرِی یَنَه بِیر دَستَه دَگِی اِسملَر مَوجُود بُولِیب، بُو اِسملَر بِیر هِیل تَلَفُّظگه اِیگه بوُلِیشِی موُمکِین، اَمّا اوُلَرنِی مَعناسِی هِیلمَه – هِیلدوُر. مَثَلاً :

• سِیر (یَعنِی قارنِی توُق)؛ بُو سوُزبِیلَن  پِیازنِی بِیر نَوِیگه اِیشارَه قِیلِینَه دِی، پِیازگه اوُحشَیدِی، بوُندَن تَشقَرِی قارنِی توُق کِیشِیگه هَم سِیر(توُق) دِییِیلَه دِی؛ یَعنِی اِیککِیتَه مَعناسِی بار.
• یاکِی مَثَلاً زَبان؛ بوُ آغِیزدَگِی بِیر اَعضا یاکِی سوُزلَه شوُو زَبانِیگه اِیشارَه قِیلِینِیشِی هَم مُومکِین.
• یاکِی خِیر؛ بُو هَم یوُق مَعناسِیدَه کِیلَه دِی وَ هَم یَحشِیلِیک مَعناسِیدَه هَم اِیشلَه تِیلَه دِی.
• یاکِی شِیر؛ بُو یاووایِی حَیوان شِیر ( یَعنِی شِیر) مَعناسِیدَه هَم کِیلَه دِی، هَم سُوز وَ گز ترُوبَه سِی مَعناسِیدَه هَم کِیلَه دِی.

(دوامی بار…..)

Муқаддамот дарслари/ биринчи дарс: дин нима? Секуляристлар бизлардан қайси динни хохлашади?

(3-қисм)  

Мисол тариқасида келтирилса, секуляр ахзобларни ёнида мунофиқлар тўдаси ё секулярзадалар айтишадики,”дин” озоддур, аммо бу ердаги уларнинг “дин” хақидаги  манзури, секуляр ғарбликларнинг “дин” борасида  таърифлайдиган нарса эканини ёки мана бу “дин”нинг озодлиги қаергача эканини хам айтишмайди? Бизлар секуляр ахзобларнинг ва мунофиқлар тўдасининг ёки ички  секулярзадаларнинг мана бу макрлари билан узоқ йиллардан буён танишмиз. Улар ўзларининг  мақсадларига етгунларича исмлар ва истелохлар билан ўйнашишади. Шундай бўлгач, калималар турли-хил суратларга эга бўлиши мумкин, агар шахс уларга диққат билан эътибор бермайдиган бўлса,шахсни хатоларга тортиб кетиши хам мумкин.

Буни изохи шуки, бизларни сўзлашув адабиётимизда умумий суратда  исмлар икки хил бўлади: хос исмлар ва умумий исмлар, албатта мана бу иккисини ёнида бизлар маъноси турли-хил бўлган исмларга хам дуч келамиз:

Хос исмлар ёки алам исмлар, бу исмлар шахсга ё маконга ё хайвонга ё муайян ва махсус  нарсага далолат қилади, масалан:

-Инсонларнинг махсус исмлари, масалан: Мухаммад, Сумайя, Ёсир.    

-Турли-хил географик маконларни махсус исмлари, масалан: Андалус, Хуросон, Макка, Мадина, Туркистон, Хўромон.

–Хайвонларни махсус исмлари, масалан: дулдул, рахш, пигаз PEGASE -Ўзи фақат бир дона бўлган махсус нарсаларни исмлари, масалан: зулфаққор, кўхинур олмоси.  

-Мана бу дастадаги исмларнинг алохида белгиси шуки, улар хамиша маърифа ва танилгандурлар. Бу исмларга ишора қилиниши билан шахс учун хамма нарса мушаххас бўлади, изохлаб ўтиришга хожат қолмайди. Масалан ватикан ёки эрон деган пайтимизда шахс учун бу сўзлар мушаххас бўлади.

Аммо мана бу бизлар учун  таниқли ва маълум  исмларни ёнида умумий исмларни ёки жинсларни исмини хам учратамиз, бу исмлар бир хил турдаги одамларни ўртасида муштарак бўлиб, бу исмлар ўша бир хил турдаги муштарак одамларга далолат қилади, масалан: эркак, ўғил, от, давлат, дарахт, китоб, шахар,дарё, аёл, талаба, муаллим ва …….

Мана бу исмлардан ташқари яна бир дастадаги исмлар мавжуд бўлиб, бу исмлар бир хил талаффузга эга бўлиши мумкин, аммо уларни маъноси хилма-хилдур. Масалан:

-Сир (яъни қорни тўқ) ; бу сўз билан  пиёзни бир навига хам  ишора қилинади, пиёзга ўхшайди, бундан ташқари қорни тўқ кишига хам сир (тўқ) дейилади; яъни иккита маъноси бор.

-Ёки масалан забон; бу оғиздаги бир аъзо ёки сўзлашув забонига ишора қилиниши хам мумкин.

-Ёки хейр ; бу хам йўқ маъносида келади ва хам яхшилик маъносида хам ишлатилади.

-Ёки шир; бу ёввойи хайвон шир (яъни шер) маъносида хам келади, хам сув ва газ трубаси маъносида хам келади.

(давоми бор……)

درس های مقدماتی/ درس اول:  دین چیست؟ سکولاریست ها از ما چه دینی می خواهند؟

(3-قسمت)

 به عنوان مثال در کنار احزاب سکولار، دارودسته ی منافقین یا سکولار زده ها می گویند «دین» آزاد است، اما نمی گویند منظورشان از «دین» همان تعاریف غربی های سکولار از دین است یا تعریف الله از«دین» و باز نمی گویند آزادی این «دین» تا کجاست؟ ما به این مکرهای احزاب سکولار و دارودسته  ی منافقین یا سکولار زده داخلی سال هاست آشنائی داریم. این ها با اسم ها و اصطلاحات تا رسیدن به اهدافشان بازی می کنند. در این صورت، کلمات ممکن است صورت های مختلفی داشته باشند که عدم دقت به آن ها ممکن است شخص را به اشتباه بکشاند.

توضیح این که ما در ادبیات گفتاری خود به صورت عام دو نوع اسم داریم: اسم خاص و اسم عام، البته در کنار این دو ما به اسم هایی با معانی مختلف برخورد می کنیم:

اسم خاص یا اسم عَلَم، اسمی است که بر فردیا مکان یاحیوان یا شیئی معین و مخصوص دلالت می کند مثل:

• اسم مخصوص انسان‌ها، مانند: محمد، سمیه، یاسر
• اسم مخصوص اماکن مختلف جغرافیایی، مانند: اندلس، خراسان، مکه، مدینه، ترکستان، هورامان
• اسم مخصوص حیوان‌ها، مانند: دُلدُل، رخش، پِگاز PEGASE
• اسم مخصوص اشیائی که بیشتر از یکی نیستند، مانند: ذوالفقار، آلماسِ کوه نور

ویژگی این دسته از اسم ها این است که همیشه معرفه و شناخته شده هستند. به محض این که به آن ها اشاره می کنیم برای شخص مشخص است و نیازی به توضیح ندارد. زمانی که می گوییم واتیکان یا می گوییم ایران، برای شخص مشخص است.

 اما در کنار این اسم های شناخته شده و معلوم ما به اسم های دیگری برمی خوریم که اسم عام هستند یا اسم جنس هستند، که بین افراد، هم نوع و مشترک است و بر هر یک از این افراد هم نوع و مشترک دلالت می کند مثل اسم: مرد، پسر، اسب، کشور، درخت، کتاب، شهر، دریا، زن، دانش آموز، معلم و … .

در کنار این ها، دسته ای از اسم ها وجود دارند که با آن که ممکن است دارای تلفظ یکسانی باشند، اما معانی مختلفی دارند. مثلاً:

• سیر؛ هم به نوعی پیازچه اشاره دارد مثل پیاز، هم به کسی که گرسنه نیست می گویند سیر؛ دو تا معنی دارد.
•  یا مثلاً زبان؛ یا آن عضوی که در دهان است، یا زبان گفتاری منظور است.
•  یا خیر؛ هم به معنی نه به کار می رود، هم به معنی خوبی.
• یا شير؛ شیر به معنی حيوان درنده، به معنی شیر خوردن، به معنی شیر قطع و وصل جریان مایعات و گاز است.

(ادامه دارد….)