مُقَدّمات دَرسلَرِی/ بِیرِینچِی دَرس: دِین نِیمَه؟ سِکوُلارِیستلَر بِیزلَردَن قَیسِی دِیننِی هاحلَه شَه دِی؟
(5-قیسم)
- اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیات یاکِی باشقَه حَیات؛ اوُلِیم لوُغَت جِهَتِیدَن اوُلِیشلِیک وَ جِسمنِی نابوُد بُولِیشِی وَ یُوقالِیب کِیتمَیدِیگن رُوحنِی دُنیاوِی حَیاتدَن “باشقَه حَیاتگه” یاکِی ” کِییِینگِی حَیاتگه” کوُچِیب اوُتِیشِیدِیر. مَنَه بُو جُملَه نِی بِیر مُوشت “دَهرِیلَردَن” یاکِی بُوگوُنگِی زَبان بِیلَن اَیتگندَه مَتِیرِی اَلِیست، اَتِیئِست بِیر مُوشت سِکوُلارلَردَن تَشقَرِی تَحمِیناً بَرچَه اِنسانلَر قَبُول قِیلِیشگن. اَمّا “کِییِینگِی حَیاتنِی” یاکِی “باشقَه حَیاتنِی” نَوِیدَه وَ ماهِیَتِیدَه چوُقوُر اِیختِلافگه اِیگه دوُرلَر. مَثَلاً:
- هِندلَرنِی دِینِی یاکِی هِندُوئِزم: مَنَه بُو دِیننِی اَساسِیگه کوُرَه، اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتنِی وَ رُوحنِینگ بوُزِیلمَسلِیگِینِی وَ اوُلمَسلِیگِینِی اوُشبُو دِیننِینگ حَرَکتِیرلِی وَ عُمُومِی جِهَتِی بوُلگن ترَنسماگرِیفِیکَت سِیَه (تَناسُخ) یاکِی قَیتَه توُغوُلِیش نَظَرِیَه سِی شَکلِیدَه تَقدِیم اِیتَه دِی. ترَنسماگرِیفِیکَت سِیَه نِی (تَناسُخنِی) مَعناسِی شوُکِی،رُوح حاضِرگِی بَدَننِی اوُلِیمِیدَن سوُنگ اوُزِینِینگ اوُتمِیشدَگِی عَمَللَرِیگه کوُرَه توُرت یَنگِی قالِیبدَن یَعنِی اوُسِیملِیکلَر یا حَیوانات یا قَتتِیق جِسملَر یا اِنسانلَرنِی قالِیبِیدَن بِیرِیگه حُلوُل قِیلَه دِی. یَعنِی جِسم بِیر قالِیبدَن کوُچِیب باشقَه بِیر قالِیبگه کِیرَه دِی. مَنَه بُو دائِرَه وَ قَیتَه توُغوُلِیش دوُرِی موُکَه شَه کامِل رُوحانِی مَرتَبَه گه یَعنِی “آزاد بوُلِیش” مَرتَبَه سِیگه یِیتگوُنِیچَه قَیتَه – قَیتَه تَکرارلَه نَدِی، بُو حالَت مَنَه بُو دُنیادَه دَوام اِیتَه دِی. مَنَه بُو صُورَتدَه، اَگرچِی اوُلَر اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیات دِیگنلَرِیگه قَرَمَسدَن، اَصلِیدَه اوُلَر آخِیرَت جَهانِیگه اِیشانِیشمَیدِی.
بوُدِیزم دِینِیدَه هَم اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتگه وَ رُوحگه اِعتِقاد قِیلِیشَه دِی، اَمّا اوُلَر هَم عَلِییُوللَهِیلَر وَ یَزِیدِیلَر وَ اوُلَرگه اوُحشَه گنلَر اِعتِقاد قِیلَه دِیگن اَنَه اوُشَنچَه ترَنسماگرِیفِیکَتسِیَه (تَناسُخ) قالِیبِیگه اِیشانِیشَه دِی. اوُلَر هِندلَرگه اوُحشَب روُحنِینگ مَنَه بُو جَهاندَه قالِیشِیگه، بوُلِیب هَم توُرلِی- هِیل کوُرِینِیشلَردَه “آزاد بُولِیش” یاکِی نِیرُووانا مَرحَلَه سِیگه یِیتگوُنِیچَه قالِیشِیگه اِعتِقاد قِیلِیشَه دِی. اَمّا اوُلَر هَم آخِیرَت جَهانِیگه اِیشانِیشمَیدِی.
اِیندِی اوُجَلاننِینگ اِیشچِیلَرنِی ساسِیالِیست نَسِییانَل وَ سِکوُلار حِزبِیدَگِی بِیر یَزِیدِی سِکوُلار یا عَلَوِی یا عَلِییُوللَهِی “شَهِید نَمران” یَعنِی شَهِید اوُلمَیدِی دِیسَه، اوُلَرنِی مَنَه بُو جُملَه نِی اَیتِیشدَن مَقصَدِی نِیمَه؟ شُبهَه سِیز اوُنِینگ مَنضُورِی اِسلام کوُز- قَرَشِیدَگِی شَهِید بُولَه آلمَیدِی، اِسلامدَه “شَهِید” شَهِیدلَرنِینگ اِینگه عالِی دَرَجَه سِیدوُر؛ یَعنِی شَخص اوُزِینِی قانِی بِیلَن اِسلام وَ اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر باشقَه بَرچَه قانوُنلَر وَ دَستوُرلَردَن یَحشِیراق دِیب گوُواهلِیک بِیرَه دِی؛ اَمّا مَنَه بُو نَسِیانَل ساسِیالِیست – یاکِی عَوام حَلقنِی تَعبِیرِی بِیلَن اَیتگندَه اوُجَلاننِی اِیشچِیلَر حِزبِی اوُنِی رِواجلَنتِیرگن نَسِیزمنِی – اِعتِقادِی بُویِیچَه اوُلَر اوُزلَرِینِی قانلَرِی بِیلَن شَیطاننِی وَ سِکوُلارِیزمنِی قانوُنلَرِی اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَردَن یَحشِیراق دِیب گوُواهلِیک بِیرِیشَه دِی؛ مَنَه بُو بِیر- بِیرِیگه کامِلاً زِد بوُلگن شَهِید حَقِیدَگِی اِیککِی تَعرِیفدُور.
- زَردُوشتِیلَر هَم اَهلِی کِتابگه اوُحشَب شُو تَرتِیبدَه اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتگه اِعتِقاد قِیلِیشَه دِی، لِیکِن اوُلَرنِینگ اوُلِیمدَن کِییِینگِی حَیاتلَرِی قَندَی طَرزدَه؟ اوُلَر هَم اوُزلَرِیگه اِیرگشگن کِیشِیلَر اوُچُون جَنَّت وَ دوُزَخنِی اَبَدِی دِیب بِیلِیشمَیدِی، اوُلَرنِی اِعتِقادِی بُویِیچَه جَهَنَّمگه توُشگنلَر جَهان نِهایَه سِیگه یِیتگن لَهظَه لَردَه دوُزَخدَن چِیقَه رِیلَه دِی وَ اوُزلَرِینِی گوُناهلَرِیدَن پاکلَه نِیشَه دِی، اوُلَر پاکلَنگچ توُغرِی اِیشلَرنِی قِیلگن اَرواحلَرگه اِیرگه شِیشَه دِی وَ یِیر یوُزِیدَه اَبَدِی بوُلگن یَنگِی دَور باشلَه نَدِی، بُو دَوردَه یَحشِیلِیکدَن باشقَه هِیچ قَندَی رَنج، یامانلِیک مَوجُود بُولمَیدِی.
(دوامی بار…..)