Алавий шиъаларининг жараёнига нисбатан ғуллотларни нуфузи
Холид хўромий
Алавий шиъаларининг харакати умавий шиъаларини харакатига нисбатан паралел равишдаги бир жараён бўлиб, улар исломий шўрога асосланган хукуматни ва уни муассасаларини қайтариш ва салтанатли хукуматларга қарши мубораза қилишарди.
Бу харакатларни ақидасини асоси, имом Али алайхиссаломгача бўлган даврда мусулмонларнинг ўртасида ривож топган шариат усулларига кўра бўлган,имом Али ва у кишидан кейинги аиммаларни даврида хам амалларни равиши ва юқоридагиларни сўзига асосланган холда давом этди.
تشیع علوی جریانی موازی با تشیع اموی تلاشی جهت بازگرداندن حکومت شورای اسلامی و نهادهای مرتبط با آن و مبارزه با حکومتهای سلطنتی و زیر مجموعه های آن بود .
مبنای عقیدتی این جریان نیز همان اصول شریعتی بود که تا امام علی علیه السلام در میان مسلمین رواج داشته و بر مبناي روش عمل و سخنان والا و عميق امام علی و ائمه ی پس از وی ادامه داشت.
منهج پیامبر و قرآن ثابت نموده است جهت تثبيت و قوام اسلام نيازي به دروغ پردازي و بناي پايه‌هاي آن بر دروغ و تعصب و دشنام و ناسزا نبوده است. ما درکل قرآن و سنت صحیح نبوی حتی یک دروغ و تهمت در مورد شیطان و یاران او نمی بینیم.
شیعیان علی نیز که خود را به عنوان ادامه دهنده ی این منهج می دانسته اند ضمن پایبندی به آن، سعی نموده است به عنوان مسلک مدارا و دوستي با خودي و تحمل مخالف به خود هویت مستقلی ببخشد.
با رعایت این روند شیعه ی علی در طول تاریخ نماد ومسلک ظلم ستيزي و مبارزه با باطل، مسلک پويايي و تدبرعميق علمي و معرفتي در جهان طبيعت و دنياي درون و آيات الهي، و تلاشی جهت بازگرداندن حکومت به سبک اسلامی آن بوده است.
بدون شک این روند خطر جدی برای کفارآشکار(اهل کتاب، شبهه اهل کتاب و مشرکین) و پنهان (منافقین) بوده است که به نحوی قدرت مورد دلخواه خود را از دست داده بودند .
به همین دلیل جهت ضربه زدن و ممانعت از تحقق چنین هدفی، ممانعت از دسترسی عوام به چنین اندیشه های نابی، انتقام از فاتحین سرزمینها و از بین برنده ی حاکمیتها، کفار آشکار و پنهان جریانی موازی با آن را تولید کرده اند که تاریخ به جریان غلات (کفار پنهان داخلی) مشهور شده است و منافقین پرچمدار آن بوده اند .
علاوه بر این دشمنان کافر، حکومتهای ظالم حاکم بر مسلمین نیز جهت ضربه زدن به این جریان از هر گونه جنگ روانی کوتاهی نکرده اند. اینها به خوبی درک کرده بودند که غیر ممکن است کسی علی گونه و حسین گونه اسلام را فهمیده باشد اما مرتب توسري بخورد و زير بار هر خفت و خواري برود، مگر امکان دارد بر چنين فرد آزادیخواه، عدالت طلب، جسور و گستاخي حکومت کرد؟
غلات نیز به خوبی دریافته بودند که بازگشت حکومت به سبک اسلامی آن مساویست با وحدت و قدرت یابی مجدد مسلمین و تولد کسانی چون علی بن ابی طالب و عمر فاروق و ابوبکر صدیق و این به هیچ وجه به نفع آنها نبود ، چون اینها به تجربه دریافته بودند که چنین بازگشتی می تواند چقدر برایشان محدودیت، ذلت و ضرر در بر داشته باشد .
اینها به خوبی می دانستند که الله متعال می فرماید: تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡۖ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَلَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡۖ وَلَا تُسَۡٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ (بقرة/ 141) «آن گروه پیشین، همه درگذشتند،هرچه کردند برای خود کردند و شما نیز هرچه کنید به سود خویش کنید و شما مسئول کار آنان نخواهیدبود».
و همچنین می دانستند که قرآن یکی از اهداف آمدن پیامبران را رفع اختلافات میان انسانها معرفی می‌کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز توانست تفرقه ملت عرب و حتی سایر ملل را به وحدت تبدیل کند و کسانی چون امام علی رضی الله عنه با آنکه خود را بهترین گزینه برای جانشینی رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌دانست و بارها اعلام کرد که شایسته‌ترین فرد برای خلافت است اما هرگز حاضر نشد به خاطر مصلحت شخصی وحدت جامعه را به خطر اندازد و حتی بارها به خلفا در حفظ وحدت و اقتدار جامعه‌ی اسلامی مشورت و یاری داد و همه تلاش خود را برای تحقق وحدت به کار بست . پس سیره ی سیاسی و عملی علی بن ابی طالب رضی الله عنه یعنی آموزش چگونگی حفظ وحدت و صرف نظر کردن از مصالح شخصی به خاطر حفظ وحدت و درک این مهم که وحدت بهترین و مطمئن ترین راه اقتدار مسلمین است.
درک این واقعیت عملی از علی بن ابی طالب توسط مسلمین یعنی سم کشنده برای نابودی غلات . به همین دلیل غلات با زنده کردن اختلافاتی چون اختلاف جزئی امام علی با بعضی از اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم بر سر خلافتی که هزاروچهارصد سال پیش پایان یافت و… مسلمین را به جان هم انداخته اند .
پس اینها (که هم اکنون تحت عنوان شیعیان انگلیسی شناخته شده اند) جهت ممانعت از وحدت میان مسلمین و قدرت گیری مجدد آنها و تشکیل مجدد حکومت به سبک شورائی و اسلامی آن از هر دسیسه و دروغی به خدا و رسولش نیز ابائی ندارند چه رسد به سایر مخلوقات . به همین دلیل به سادگی همین دروغهای خود را بر قرآن تحمیل می کنند تا بتوانند وحدت مسلمانان را از بین ببرندو مانعی اساسی در بازگشت مجد و عزت مسلمین در تشکیل حکومت یکپارچه ی اسلامی گردند .
در این صورت هرگز نباید این تفرقه اندازان را انسانهائی احمق و ناآگاه فرض کرد، بلکه بیماری مهلکی هستند که از درون جسم مسلمین را ضعیف نموده اند و حتی عده ای از مسلمین جاهل را نیز ناخواسته در مسیر اهداف خود قرار داده اند .
Агар биз “уч абзор” канали орқали хамма қози сифатида қабул қиладиган вохид шўро ва вохид умматга эга бўлмас эканмиз ва шахс агарда Қуддомани хаддидаги жиноятларни қилган тақдирда хам, такфир шартларида узри борлиги ё такфир монеъликлари сабабли ва вохид улил амр шўросининг вохид ижмоъси йўқлиги учун – салохиятга эга бўлган якка қози сифатида- биз у кишини поклай хам олмаймиз, такфир хам қилолмаймиз. Шунингдек бу шахс мана шўрони йўқлиги боис – салохиятга эга якка қози сифатида- қилаётган гунохида давом этади, бу шахс бизни кўз- қарашимиз ва бизни ижтиходимиз бўйича жиноятчи, бидъат ахли хисобланади. Бу шахс ўзини ё гурухини,тўдасини, мазхабини назарида ўзини бидъат ахли деб хисобламаслиги хам мумкин, хатто уни ақидасига қарама-қарши ақидага эга бўлганимиз ё уни ишларига қарама-қарши ишларни қилганимиз боис бизларни бидъат ахли деб санаши хам мумкин. Бу ерда вохид шўро ва вохид ижмоъга эга салохиятли ва бизларни орамизда хукм чиқарадиган ва бизларни ўртамизда хужжатни қоим қиладиган қозини йўқлиги сабабли, бизларни хар биримиз ўзимизни хақ деб хисоблаб мухолиф тарафни жиноятчи, бидъат ахли дейишимиз табиий.
Мана бунга ўхшаш ўринларда биз фалон гурухни бидъат ахли деб биламиз. Яъни, ана ўша фалон гурух бизни назаримизда бизни ижтиходимизда бу амал ё сўз куфр бўлади, аммо ўзларини назарида эса таъвил ва ижтиход хисобланади; шу сабабли хам биз уларни такфир қила олмаймиз ва ислом доирасидан хам чиқариб юбора олмаймиз, фақат уларга ахли бидъат деймиз холос.
Бу ахли бидъат қачонгача давом этади? Вохид улил амр шўроси ана ўша “уч абзор” орқали келиб қози сифатида ўзини охирги хукмини содир қилгунича ва хаммага хужжатни қоим қилгунича ва ўзини ташхиси, қазовати билан ихтилофларнинг умрини тугатиб бизлар бидъат деб санаётган нарсаларга хотима бергунича давом этади. Мана бу ерда қозини, қазоватни ўрнида туриб охирги хукмни содир қиладиган фақат шўро бўлади ва фақат қози барча одамлар, гурухлар, партиялар, мазхаблар устидан хужжатни қоим қилади ва ўзини вохид ижмоъси билан охирги хукмни содир қилади. Бу ерда хеч қайси шахс, гурух, мазхаб, тафсир, партия “меъёр, ўлчов” сифатида ўзига хос назари билан бошқа мазхаб гурухлари, тафсирлари, турли-хил жамоатларни устидан хужжатни иқома қилиш салохиятига эга эмас. Мана бу салохиятни “уч абзор” воситасида вужудга келган улил амри шўросига топшириш керак бўлади.
اگر ما صاحب یک شورای واحد و امتی واحد از کانال این «سه ابزار» به عنوان قاضی مورد قبول همه نبودیم، و شخصی دچار جرمهائی در حد قدامه هم شود اما، به دلیل داشتن عذری در شروط تکفیر یا موانع تکفیرما نتوانیم به دلیل عدم وجود شورای اولی الامر واحد و اجماع واحد – به عنوان تنها قاضی ذی صلاح – ایشان را نه تبرئه کنیم و نه تکفیر نماییم، این شخص همچنان به دلیل نبود این شورا – تنها قاضی ذیصلاح- به جرم خود ادامه دهد، این شخص از نگاه ما و به اجتهاد ما یک شخص مجرم و اهل بدعت محسوب می شود. حالا، ممکن است از نگاه خودش و گروه و دارودسته و مذهب خودش، خود را اهل بدعت نداند، و حتی ما را که عقیده ای بر خلاف عقیده ی او داریم، یا کاری بر خلاف کار او انجام می دهیم را اهل بدعت بداند.
در اینجا قاضی ذی صلاح که شورای واحد و اجماع واحد این شورا باشد وجود ندارد که بین ما قضاوت کند و بر همه ی ما اقامه ی حجت نماید، برای همین است که ما هر کدام خودمان را بر حق و طرف مخالف مان را مجرم و اهل بدعت می دانیم.
در اینگونه موارد ما فلان گروه را اهل بدعت می دانیم. یعنی، فلان گروه کاری را انجام داده که از نگاه و به اجتهاد ما این گفته یا عمل، کفر است اما، از نگاه خودشان تأویل و اجتهاد است؛برای همین ما نمی توانیم او را تکفیر کنیم و از دایره ی اسلام او را خارج نماییم بلکه، فقط به او می گوییم که اهل بدعت است.
و این اهل بدعت، تا کی ادامه دارد؟ تا زمانی که شورای اولی الامر واحد از طریق همان «سه ابزار» بیاید و به عنوان قاضی با اجماع واحد خود حکم نهائی را صادر کند، و بر همه اقامه ی حجت نماید، و با تشخیص و قضاوت خودش به عمر این اختلافات و این چیزهائی که ما یا آن ها بدعت می دانیم خاتمه دهد. در اینجا، فقط شوراست که در جایگاه قاضی و قضاوت و صادر کننده ی رأی نهایی قرار می گیرد؛ و فقط این قاضی است که می تواند بر همه ی افراد، گروهها، احزاب و مذاهب اقامه ی حجت کند و رأی نهائی را با اجماع واحدش صادر نماید، و هیچ شخص، گروه، مذهب، تفسیر و حزبی نمی تواند و صلاحیتش را ندارد که «معیار و محک» شود و خیال کند با رأی خاص خودش می تواند بر دیگر گروههای مذهبی، تفاسیر و جماعتهای مختلف اقامه ی حجت نماید؛ باید این صلاحیت را به امتی واگذار کرد که از طریق شورای اولی الامر یکی از «سه ابزار» به وجود آمده باشد.
Шундай манбаълар хам борки фақат луғат жихатидан уларга нисбатан бидъат деган номни ишлатса бўлади,ёки бўлмасам баъзи ўринларда шаръий манбаъларга қарши бўлгани билан уларни аслан бидъат деб хам бўлмайди. Хар икки ўрин хам шаръий жихатдан бидъат хукмидаги таърифга кирмайди.
Шаръий манбаъларга қарама-қарши бўлгани билан бирга унга бидъат деб ва унга эргашганларни хам бидъат ахли деб бўлмайдиган ўринларни бири ижтиход бўлади. Ижтиход дегани,ижтиход қилиниши рухсат берилган аслий манбаълардан шаръий қонун ва хукмларни чиқаришга харакат қилишдир. Мана шу хукмларни аслий манбаълардан чиқаришни биладиган, тушунадиган кишиларга мужтахид дейилади.
Энди мана бу ихтиход хар қандай одамни қўлидан келадиган майда, кичкина масалаларда хам бўлиши мумкин ёки бўлмасам мутахассисликга мухтож бўлиниши ва мана бу мутахассислар майдонга тушишлари хам керак бўлади. Масалан агар кечаси биёбонда қолиб кетсанг ва қибла қайси томонда эканини ташхис бера олмасанг, мана бу ерда ижтиход қилиб намозингни ўқийсан, агар тўғри ижтиход қилган бўлсанг иккита савоб оласан ва намозинг хам тўғри бўлади. Аммо нотўғри ижтиход қилган бўлсанг яъни жанубни ўрнига ғарбга қараб намоз ўқиган бўлсанг битта савоб оласан ва намозинг хам тўғри бўлади. Мана бу шахсий ишлардаги ижтиход бўлиб, энди бу ерда бутун жамиятга боғлиқ бўлган ишлар хам бор, аммо улар борасида шахс мутахассисликга эга бўлиши лозим, хукуматни бошқариш, жиход, қуролли жанг, қазоват қилиш, меърос тақсимлаш ва бошқаларга ўхшаш.
مواردی وجود دارند که فقط از لحاظ لغوی می توان در موردشان از واژه ی بدعت استفاده کرد، و یا اینکه در مواردی با وجود مخالفتشان با منابع شرعی، اصلاً نمی توان به آن ها بدعت گفت و در هر دو مورد مشمول تعریف حکم بدعت از لحاظ شرعی نمی شوند.
موردی که نمی توان با وجود مخالفتش با منابع شرعی به آن بدعت گفت و پیروان آن را اهل بدعت نامید، اجتهاد است. اجتهاد، یعنی تلاش و کوشش برای استخراج احکام و قوانین شرعی از منابع اصلی که اجازه ی اجتهاد در آن ها داده شده است. کسی که این تلاش و کوشش را انجام می دهد که این احکام را از منابع اصلی استخراج کندو بفهمد، به او مجتهد می گویند.
حالا، این اجتهاد ممکن است در یک مسأله ی ریزی باشد و هر کسی بتواند آن را انجام دهد یا ممکن است نیاز به تخصص داشته باشد و باید کسی که در این مورد تخصص دارد وارد آن شود. مثلاً اگر شب در یک بیابان ماندی و نتوانستی تشخیص دهی که قبله کدام طرف است می توانی اجتهاد کنی و نمازت را بخوانی، حالا اگر شما درست اجتهاد کرده باشی دو تا ثواب داری و نمازت درست است؛ اما، اگر غلط اجتهاد کرده باشی و مثلاً در کردستان به جای جنوب به سمت غرب نماز خوانده باشی باز یک ثواب داری و نمازت هم درست است. این اجتهاد در امور شخصی است، حالا امور دیگری هستند که به کل جامعه مربوط می شوند و شخص باید در آن تخصص داشته باشد، مثل حکومتداری، جهاد و جنگ مسلحانه، قضاوت، تقسیم ارث و امثالهم.
“Мавжуд вазиятда” биринчи даражали ишларга ва мусулмонларни ўша кунги эхтиёжига муносиб равишда, зийраклик билан даъват қилишдан ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг равиши билан мусулмонларга яхшилик қилишдан ташқари, одам ўзини иймони ноқис, фосиқ мусулмонларнинг иймонини андозаси, даражаси билан машғул қилишлиги ва ситам кўрган биродар ва опа-сингилларимизни оловга қанчалик чуқурроқ кетганликларини ё жаханнам ахли эканликларини собит қилиш учун бидъат ахлидаги хатоларни топишга харакат қилишлик, бу кўпроқ бемор, касал инсонларни ёки тафрақа соладиган душманларни ё ёмон, пасткаш уламоларни иши хисобланади. Улар
«أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ»
оятини маъносини хидини хам хидлашга ва мусулмонларни мавжуд вазиятини, уларнинг эхтиёжларини ва хозирги пайтдаги биринчи даражали ишларни хам тушунишга қодир эмаслар.
Мана бу бидъат ахли хар қандай суратда хам бизнинг жамиятимизни орасида мавжуд бўлиб, бизнинг уларни муқобилида ўзига яраша вазифаларимиз бор, бу нарса жуда кўп биродарларимиз, опа-сингилларимизни зехнида йўқ нарса. Хозирги пайтдаги бизларнинг барча бидъатларни,рафторга ва амалга оид фасодларни нобуд қилиш йўлидаги энг катта вазифамиз , улил амр шўросини воситасида вохид уммат ва вохид жамоатни ташкил қилишдир, бўлиб хам буни фақат ва фақат “уч абзорни” ёрдами билан вужудга келтирса бўлади.
Бу бизларни асосий вазифамиз,ха бизларни асосий вазифамиз ва асосий биринчи даражали ишимиздир, агар мана бу биринчи даражали ишни амалга оширсак,минглаб булғанган нарсалар ўртадан йўқолади, худдиинки нубувват манхажига асосланган хилофат ўртадан кўтарилгач, мусулмонларга минглаб булғанган нарсалар қўшилганга ўхшашдир. Исломий, мажбурий, бадал хукуматлар кетиши билан эса диёрларда бу булғанишлар, доғлар янада кўпайди, орада исломий шўронинг вохид мажлиси кетишлиги билан эса мана бу булғанишлар умуман кўпайиб кетган.
Орадан мана булғанишларни йўқотиш учун хозирги пайтдаги асосий, мухим вазифамиз, бу “уч абзордан” бирини ташкил қилиш бўлади. Вохид умматни ва улил амрни вохид шўросини ташкил қилиш керак, у ўзини вохид ижмоъси билан қозини нақшини ўйнайди ва уни хукми охирги хукм хисобланади,уни ижмоъси охирги хукм бўлиб, ўзини вохид ижмоъси билан вохид жамоатни вужудга келтиради ва ўртадаги бўлиниб ётган уммат ва жамоатлар хам орадан кўтарилади.
Бугунги кундаги бизни асосий вазифамиз мана будир, ўзимизни иймони ноқис фосиқ мусулмонларни иймонини андозаси билан машғул қилиш эмас,ёки бу шахсни даражаси қандай ва бу одам жаханнамга кирадими ё жаханнамда қайси даражада чуқурроқ кириши хақида машғул бўлишни ўрни эмас. Мана бу ишлар дўстга ярашадиган иш эмас,ўзини биродар деб хисоблайдиганлар эса бу ишни яқинига аслан келмаслиги керак.
