Улар (кофирлар) қўлларидан келса то динингиздан қайтаргунларича сизлар билан урушаверадилар.
Секуляр шахслар аввалги пайғамбарни даврида бўладими ё охирги пайғамбаримиз саллаллоху алайхи васалламни даврларида бўладими ёки бўлмасам хозирги замонда бўладими, ўзларини олдиларидаги қонунлар аллох томонидан эканига аслан эътиқоди бўлган эмас,улар аллох томонидан келган қонунларга иймонимиз бор ва уни хаётимизда пиёда қиламиз, деб хам харгиз айтишмайди:
Хозирги даврдаги замонавий секуляристларимиз янада бадтарроқ бўлишган: чунки сизлар махаллий секуляристларга қараб: келинглар аллох таоло нозил қилган нарсаларга эргашинглар, десангиз, улар оталаримизга эргашамиз дейишмайди, чунки уларни оталари мусулмон ва аллохни шариатига тобеъ бўлишган. Балки улар айтишадики: бизлар агуст кент, томас хобис, ленин , маркс ва маъу ва …….бмт ва ……. бизларга тузиб берган нарсаларга эргашамиз.
کفارمشرک یا سکولار اگر قدرتشان برسد قطعاً با ما می جنگند تا اینکه دین ما را از 4 محتوا و مفهوم آن خالی کنند:وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمْ عَن دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا (بقره/217)
شخص سکولار چه در زمان اولین پیامبر و چه در زمان پیامبر خاتم صلی الله علیه وسلم و چه در زمان حال هرگز معتقد نبوده است آن قوانینی که دارد از سوی الله است و هرگز نگفته که به قوانینی که از سوی الله آمده است ایمان دارد و در زندگیش پیاده اش می کند: وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا (بقره/170)
سکولاریستهای معاصر ما بدترند: چون زمانی که به سکولاریستهای بومی می گوئی بیائید از آنچه که الله تعالی نازل کرده پیروی کنید نمی گویند که ما از پدران خود تبعیت می کنیم چون پدران آنها مسلمان بودند و تابع شریعت الله بلکه می گویند ما از چیزهائی تبعیت می کنیم که امثال آگوست کنت و توماس هابس و لنین و مارکس و مائو و …. سا زمان ملل و … برای ما تدوین کرده اند و…
پس اینها هرگز از قوانین شریعت الله و مومنینِ پایبند به شریعت الله راضی نخواهند بود، به همین دلیل تا زمانی که پایبند به دین سکولاریسم هستند اصلاح پذیر نبوده و نیستند و هرگز در طول تاریخ دیده نشده که مشرکی حاکمیت را به میل و خواست خودش تقدیم قانون شریعت الله کرده باشد، چون تنها عامل مشترک از نگاه الله تعالی قانون شریعتش است که نازل کرده، زمانی که اینها قانون نازل شده را قبول ندارند پس عامل مشترک «وحدت» را نیز رد کرده اند و دائماً با زبان اسلحه و قدرت نظامی در تلاشند که فرصتی پیش بیاید تا محتوای چهارگانه ی دین خود را بر مسلمین تحمیل کنند.
اسلام از لحاظ دلیل و برهان قوی است و وجود این تفکرات و شریعتهای مختلف منسوخ شده به منزله ی واکسن و نشان دهنده ی سلامت و قدرت رأی و برهان شریعت پیامبر خاتم صلی الله علیه و سلم است به همین دلیل است که به صراحت حریف طلبی می کند و می فرماید:« قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ» و تنها کسانی از گفتگوی شرعی می ترسند که از لحاظ دلیل ضعیف باشند به همین دلیل همیشه کفار و بخصوص کفار سکولار جنگ را بر مومنین تحمیل کرده اند.
در میان فرق مختلف اسلامی هم باز کسانی از «اتحاد»با مخالفین می ترسند که از لحاظ دلیل و برهان در مضیقه و تنگناه هستند به همین دلیل اکثراً مسیر خشونت و بد دهنی و فرار و جنگ را ترجیح می دهند
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам кимлар билан иттиход тузган эдилар (3)
Умумий қилиб айтганда,улар жамиятда мункарга буюриб , маъруфдан қайтаришади, лекин улар исломий жамиятни ичида бор бўлишар экан,уларнинг рухий жангларини муқобилида туриб бериш ва шубхаларини рад қилиш учун кўрмаганликга олиш керак.
Аммо биз уларни бу гурухини ажратишга қодир эмасмиз, фақатгина уларни тўдаси бизларга кўринади холос, бу дунёда бизлар уларни мусулмонлар жумласига қўшишга мажбурмиз.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам шундай секулярзодалар билан иттифоқ тузадиларки, ўзларини зохирда исломий кўриниши ва кийимлари билан аллохни шариатидаги қонунлар билан хукм сўрашни ўрнига, огох холларида ва қасддан тоғутларнинг куфрий қозихоналаридан хукм сўраб боришарди:
-Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам шундай секулярзодалар билан муттахид бўлган эдиларки, зохирда исломий кўриниш билан хозирдаги исломгаро партияларга ўхшаб мана бу кофирлар томонидан жуда катта иззат ва мартаба топамиз , деб ўйлашарди:
-Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам шундай секулярзодалар билан муттахид бўлган эдиларки, хидоят топишмасди ва агар кофирларнинг хокимияти, хукмронлиги остида қолиб кетишса ва дорул исломга хижрат қилишмаса секулярист ва мушрикларга ўхшаш ўлдирилиши керак эди:
-Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам шундай секулярзодалар билан иттифоқ тузган эдиларки, зохирда исломий кўринишлари билан аллохдан кўра кўпроқ бизлардан қўрқишади:
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам шундай секулярзодалар билан иттифоқ тузадиларки, ўнлаб исломга қарши фосид сифатларга эга эдилар,биз бешинчи муқаддамот дарсларимизда уларнинг энг кўзга кўринарли сифатлариги ишора қилиб ўтганмиз, яна қайтариб ўтиришга хожат йўқ деб ўйлайман.
Мени фикримча зардуштийларнинг ақидаси, рафторлари хақида етарли миқдорда эшитган бўлсангиз керак, бу ерда уларнинг фақат бир эътиқодларига ишора қилиб ўтмоқчимиз, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам улардан жизъя олиш орқали аслида улар билан иттифоқ тузган эдилар. Зардуштийлар қуйидаги нарсаларга ишонишарди:
Худо ё уларни сўзи бўйича ахворо муздо ўзини қизи сипандормиз билан бирга ётган, одам ва хаво ёки уларни сўзларича маши ва машёна ака сингил сифатида мана бу суннатни давом эттиришган ва шу тарзда уларга етиб келган. Уларни эътиқодича ахворо муздо зардуштийларга мана шундай буйруқни берган. Албатта бирга ётишдан ташқари, эрондаги [1][2]
зардўштий шохларининг орасида қанчадан –қанча махрамлар билан турмуш қуриш жараёнлари бўлиб ўтган. Аммо бу ерда мен фақат ибни Усайрни ривоятига ишора қилмоқчиман: “байрайндаги баъзи араблар зардўштиларни эътиқодини қабул қилишган эди. Зирора ибни Адас ва уни икки ўғли хожиб ва луқайт хам , шунга ўхшаш Ақроъ ибни Хобис ва бошқалар хам зардўштий бўлишган. Шу сабабли Луқайт ўзини қизи Духтанус билан бирга турмуш қурган ва унга мана бу форсча исмни қўйган эди. [3]
Мана булар бир мушт бехуда , исломга қарши бўлган турли хил кофирларнинг ақида ва рафторлари бўлиб, уларни мухтасар суратда баён қилинди,сийратга назар ташласак росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг аслий душманга диққатни жамлаш учун ,яхудийлар билан хам муттахид бўлиб паймон тузганларини , хам нижронни насронийлари , хам ахсо ва бахрайндаги мажуслар ,хам мадинадаги дорул исломни ичи ва атрофидаги мушриклар билан муттахид бўлганларини кўрамиз.
Қани кимни журъати бор, келиб бир росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг масалан пайғамбарларни қотили бўлган ва ақида ва ахлоқларида бир дунё фасодга эга ва китобларида аллохга, малоикаларга, марям онамизга хақоратлар тўлиб ётган яхудийлар билан тузган иттиходларидан айб топиб гапирсинчи? Ёки ана ўшанча ширкга эга бўлган насронийлар ва бани замра,бани хузоъани мушриклари билан нимага муттахид бўлган десинчи? Ана ўшаларни орасида бугунги кунда атеист ва материалист дейиладиган дахрийлар хам топиларди, аллох таоло уларни ёлғончи, каззоб, нажас ……деб номлаганди. Ё бошқаларники у ёқда турсин хатто ўзини номусига хам рахм қилмайдиган бахрайнни мажуслари билан нимага иттиход тузганларидан айб топсинчи? Уларнинг катта кишилари хатто юзлаб хотинга эга бўлишган ва …..ёки нима учун ақида ва рафторларида бир дунё фасодга эга ва душманни бешинчи устуни , хамда исломдаги душманни рухий жангини олиб борувчилари хисобланган мунофиқлар тўдаси билан муттахид бўлиб, уларга дорул исломда хаёт кечиришларига рухсат берганлар десинчи?
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ўзлари эга бўлган хукумат қудратига суянган холда аллохни душманлари хисобланган кимсалар билан муттахид бўлмадиларми? Ё бошқачароқ қилиб айтганда,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ўзларидаги ақида ва амаллари сабабли аллохни душмани бўлиб қолишган кофирлар билан иттиход тузмаганларми?
Мана булар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни суннатларини бир қисми хисобланади. Бўлиб хам нихоятда мухим ва асосий қисмати бўладики,қуйидаги икки гурухдаги мусулмонлар бунга алохида эътибор беришлари лозим бўлади:
-Биринчиси фақатгина тахоратни одоби, соқол, мисвок уришга ўхшаш комилан шахсий бўлган суннат масалаларига эътибор беришадиган ва ўтган асрларда туриб қолиб бошқалардан орқада қолиб кетишган гурухдир. Биз улардан 1400 йилдан сўнг бир жойда ўралашиб юравермасдан, хожатхоналардан ташқарига чиқиб атрофларидаги дунёни барча қирраларига диққат билан назар ташлашларини ва ўзларини дунё қарашларини янада кенгайтириб “янгилаб” олишларини ва қуръонни бошқа хукмлари ,хамда росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг биринчи ўриндаги мухимроқ суннатлари хам эътибор бериб яхшилаб тушуниб етишларини сўраймиз. Сизлар хотиржам бўлинглар,бу ерда тахоратни одоби ё шахсий одоблардан ташқари – хаммамиз хам буларни динни бир қисми деб эътиқод қиладиган – исломий ички алоқаларда ва ташқи дипломатика сохасида нихоятда хаётий, мухим, биринчи даражали ишлар ва боблар хам бор бўлиб, уларни ичига киринглар ва яхшилаб ўрганиб мутахассис бўлсанглар бўлади.
-Иккинчи гурух эса ахли жиход бўлган мўъмин мусулмонлар бўлиб, улар ўзларининг ички ва ташқи дипломатия алоқаларида очиқ хатоларга йўл дучор бўлишган, мана бу хусусда ўзларининг маълумотларини жиддий равишда янгилаб олишлари лозим бўлади.
[1]آذرفرنبغ پسر فرخزاد، دینکرد، ترجمه فریدون فضیلت، کتاب سوم، جلد یکم، تهران، ۱۳۸۱، صفحه ۱۴۳ تا ۱۵۲. آذرفرنبغ (موبد بزرگ زرتشتی) در فصل هشتادم از کتاب سوم دینکرد/ روایت آذرفرنبغ فرخزادان، ترجمه حسن رضائی باغ‌بیدی، تهران، ۱۳۸۴، صفحه ۱۶٫
[2]روایت پهوی، ترجمه مهشید میرفخرایی، تهران، ۱۳۹۰، صفحه ۲۱۹ تا ۲۲۹/ اگر به فصل هشتم کتاب روایت پهلوی ، توجه کنیم و ببینیم آیا این توصیه‌های دینی مفهوم «ازدواج» را می‌رساند یا مفهوم «همخوابگی» را:«اگر مردی یک خویدوده با مادر و یکی نیز با دخترش کند، آنکه با مادر بوده، برتر از دختر است». «اگر با دختر و خواهرش خویدوده کرده باشد، آنکه با دختر بوده، برتر از آنست که با خواهر بوده باشد». «اگر پدری با دختر حلال‌زاده و تنی خودش خویدوده کند، برتر است؛ اما اگر با دختر نامشروع خودش که محصول آمیزش با زن دیگران بوده باشد، خویدوده کند، باز هم ثواب می‌برد». «روزی جمشید با خواهرش جمک بخوابید و از ثواب این همخوابگی بسیاری از دیوان بشکستند و بمردند». «اهورامزدا به زرتشت گفت که خویدوده بهترین و برترین کارها است. کسی که یکبار نزدیکی کند، هزار دیو می‌میرد؛ اگر دوبار نزدیکی کند، دو هزار دیو می‌میرد؛ اگر سه بار نزدیکی کند، سه هزار دیو می‌میرد؛ اگر چهار بار نزدیکی کند، مرد و زن رستگار خواهند شد». «پسر به مادر و پدر به دختر و برادر به خواهر باید بگوید که تن خود را برای آمیزش کردن به من بده تا اهورامزدا را خشنود کنیم و جای نیکی در بهشت بیابیم».
[3]ابن اثیر جزرى (قرن 6 هـ ) ، تاریخ كامل بزرگ اسلام و ایران/ ترجمه: عباس خلیلى، ابو القاسم حالت ، ناشر: مؤسسه مطبوعات علمى ، تهران ( دوره 33 جلدی ) ج 6 ص 98
در کل در جامعه دعوت به منکر و نهی از معرف می کنند، اما تا زمانی که در جامعه ی اسلامی هستند ضمن مقابله با جنگ روانی آنها و رد بر شبهاتشان باید نادیده گرفته بشوند انگار وجود ندارند، فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ (توبه/95) اینها را الله تعالی فراموش و لعنت کرده و همیشه در آتش جهنم هستند: نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ، إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ (توبه/67)
به همین دلیل حتی اسغفار رسول الله صلی الله علیه وسلم هم برایشان فایده ای ندارد/ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْيَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ (توبه/80)
اینها کافرند آنهم از جنس سکولاریستها یا مشرکین که با همین عقاید و رفتارها هم مرده اند. وَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَى رِجْسِهِمْ وَمَاتُوا وَهُمْ كَافِرُونَ (توبه/125) پس استغفار برای سکولاریستها معنی نداره « سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ (منافقون/6)» اما ما نمی توانیم این دسته از آنها را تشخیص دهیم و تنها دارودسته ی آنها برایمان مشخص می شوند که مجبوریم همه را در دنیا مشمول حقوق مسلمین کنیم.
[4]رواه عبد الله بن أحمد فى زوائد المسند (4/375) (19370)، والطبراني كما في (مجمع الزوائد) (5/220)، والبيهقي في (شعب الإيمان) (6/516)، والمنذري في (الترغيب والترهيب) (2/103).و ابن مفلح في (الآداب الشرعية) (1/332)
Чунки: бизлар аллох таоло томонидан шунчалик аниқ ва равшан далиллар келганига қарамасдан, яна бўлиниб ихтилофга тушиб аллох таолони буюк азобига гирифтор бўлиб қолишни хохламаймиз.
[4]رواه عبد الله بن أحمد فى زوائد المسند (4/375) (19370)، والطبراني كما في (مجمع الزوائد) (5/220)، والبيهقي في (شعب الإيمان) (6/516)، والمنذري في (الترغيب والترهيب) (2/103).و ابن مفلح في (الآداب الشرعية) (1/332)
برای اسلام عاملی که باعث اختلاف قلوب می شود مهم نیست که چه باشد، مهم این است که نباید چنین اختلافی تولید شود حتی اگر بر اثر خواندن قرآن هم باشد حالا چه رسد به فلان روایت تاریخی یا فلان اجتهاد شخصی و رأی انسانها:اقْرَءُوا القُرْآنَ مَا ائْتَلَفَتْ قُلُوبُكُمْ،(قرآن بخوانید تا زمانی که دل های شما بر آن، اتفاق دارند)فَإِذَا اخْتَلَفْتُمْ فَقُومُوا عَنْهُ[1]و هرگاه در آن، اختلاف نمودید، دست از آن بکشید و بروید»
چون: فَإِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمُ اخْتَلَفُوا فَأُهْلِكُوا اقوامی که قبل از شما ها بودند به سبب اختلاف هلاک شدند.[2] إِنَّمَا أَهْلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمُ الْفُرْقَةُ [3]
چون:الجَمَاعَةُ رَحْمَةٌ (جماعت و انسجام رحمت)والفُرقَةُ عَذَاب[4]و جدایی و افتراق عذاب است.
چون : مَنْ أَرَادَ بُحْبُوحَةَ الجَنَّةِ فَلْيَلْزَمُ الجَمَاعَةَ [5]هر کس می خواهد در وسط بهشت سکونت نماید با جماعت باشد.
چون : می خواهیم وعده هائی که الله تعالی در مورد امت به رسول الله صلی الله علیه وسلم داده متحقق بشوند و گرسنگی و سرگردانی و تسلط دشمنان بر ما خاتمه یابد:إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَجَارَ لِي عَلَى أُمَّتِي مِنْ ثَلاثٍ: لا يَجُوعُوا وَلا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ وَلا یَستَبَاحُ ﺑَﯿْﻀَﺔُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ[6]
چون: الله کسانی که در راه او متحد و یکپارچه در خط و صف واحدی مثل دیوار سربی بزرگی در راه او می جنگند دوست می دارد: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ (صف/4)
چون: الله تعالی تهدید کرده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم به هیچ وجه با اهل تفرق نیست : إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْءٍ ۚ إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُونَ (انعام/159)
چون : نمی خواهیم مانند کسانی بشویم که با اینهمه دلایل روشن از سوی الله که به ما رسیده باز اهل تفرقه و اختلاف باشیم و مشمول عذاب بزرگ الله تعالی گردیم: وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ (آل عمران/105)
[4]رواه عبد الله بن أحمد فى زوائد المسند (4/375) (19370)، والطبراني كما في (مجمع الزوائد) (5/220)، والبيهقي في (شعب الإيمان) (6/516)، والمنذري في (الترغيب والترهيب) (2/103).و ابن مفلح في (الآداب الشرعية) (1/332)
مشرکلر و اولرنینگ اسلام شریعتیده گی، اهلی تَعویلنی اوزرا سوزلشو آدبیاتده گی حکملری. (18)
بسم الله والحمد الله.
اما بعد: السلام علیکم و رحمة الله و برکته.
سوال (1)
سیز اوزینگیزنی مطلبلرینگیزده شیخ اللسلام ابن تیمیه رحمه الله نینگ مشرکلر بیلن اهلی کتابنینگ آره سیده گی فرقه لر حقیده گی نقل قیلینگن سوزلرنی کیلتیرگنسیز. او کیشیدن منه شو مشرکلر و اهلی کتابنینگ اهلی سُنّتنی تَورَت مَذهبیگه قرشی رَوافضلرنینگ هَمکارلیک قیلیشلری باره سیده هم بیرار نَرسه بیله سیزمی؟
صُحبتیمیزنی اوّلیده شونی ایتیب اوتیش لازم بوله دیکی، جَعفریلرگه هم حَنَفی، شافعی و باشقه مذهبلرگه اوخشش نَظر بیلن قرَش کیرَک، مَنه بو مَذهَبلر اوزینی اورنیده بیر-بیری بیلن اجتهادی اخطلافلرگه ایگه دیر. شیعه لرنینگ اوزلرنی باشقه لردن اجرَتیشگه قصد قیلیشلری بو اولرنینگ اوزلرنی مُعماسیدیر و اولر جوده کتّه حطا گه یول قوییشیَپتی. بو حودّءِنکه حَنَفی یا شافعیلر اوزلرنی باشقه مَذهبلردَن اجرَتیب آلیاتگنگه اوخشیدی.
تُورت مَذهَب اباره سی و اهلی سُنّت دیب تنیلگن مذهبلرنی فقطگینه تُورت مذهبگه چیگه ره لب قوییش خَیرُ القورونده گی اماملرگه عَلاقه سی یوق. اگر خَیرُ القورونگه و اوندَن کیینگی بیر نیچه عَصرگه هم نَظر تشلنسه، تُورت مَذهَب باره سیده بیرار نَرسه اَصلا تاپیلمیدی. اهلی سُنّت دیب تنیلگن مذهبلرنی تُورت مذهبگه چیگه رَلب قوییش شاه لر تامانیدن اوزیگه حاص دلیلّرگه اساسا قیلینگن ایشدیر. بوگونگی کونده اگر دیقّت بیلن قریدیگن بولسک جَعفریلرنی جَمیعَتی حَنبلیلرگه قرگنده انچه کوپراق و تَحمینا مالیکیلر بیلن بیر صَطحده جایلشیشگن. بو یرده اینگ یَحشی چاره برچه فرقه لر و اسلامی مذهبلر بوییچه اولیل امر شوراسینی تَشکیل قیلیشدیر، اگر اوزلرینی اسلام و مسلمانلر دایره ده دیب حِساب قیلیشدیگن بولیشسه، باشقه لرنی کورمگنلیک گه آلیشمیدی و باشقه اسلامی مذهبلرنی حَذف قیلیب تشلشمیدی.
حاضرده جعفریلرنی آره سیده هم حَنَفیلر و مالیکیلر و شافیعیلر و یاشقه مذهبلرگه اوحشش قطعا اَدَشگن کیمسه لر تاپیلدی. اگر اولر اوزلرنی شافیعی یا حَنَفی یا جَعفری و باشقه لر دیب حسابلشگن تَقدیرده هم اوزینی اورنیده باشقه مذهبلرنی هم تَن آلیشی کیرَک.
