Мушриклар ва уларнинг ислом шариатидаги, ахли таъвилни ўзаро сўзлашув адабиётидаги хукмлари. (18)
Бисмиллах валхамдулиллах.
Аммо баъад: ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух.
Саволлар. (1)
1.Сиз ўзингизни матлабларингизда шайхул ислом ибни Таймия рохимахуллохнинг мушриклар билан ахли китобнинг орасидаги фирқалар хақидаги нақл қилинган сўзларни келтиргансиз. У кишидан мана шу мушриклар ва ахли китобнинг ахли суннатни тўрт мазхабига қарши равофизларнинг хамкорлик қилишлари борасида хам бирор нарса биласизми?
Сухбатимизни аввалида шуни айтиб ўтиш лозим бўладики, жаъфарийларга хам ханафий, шофеъий ва бошқа мазхабларга ўхшаш назар билан қараш керак, мана бу мазхаблар ўзини ўрнида бир-бири билан ижтиходий ихтилофларга эгадир. Шиъаларнинг ўзларини бошқалардан ажратишга қасд қилишлари бу уларнинг ўзларини муаммосидир ва улар жуда катта хатога йўл қўйишяпти . бу худдиинки ханафий ё шофеъийлар ўзларини бошқа мазхаблардан ажратиб олаётганга ўхшайди.
Хақ йўлга тушиб олишлик хам, турмуш қуриш ва фарзандли бўлишга ўхшаган нарса экани хақида фикрлаб кўрганмисиз? Ота-она ва жамият хақ ва ақидани шахсни устига мажбурий холда юклаб қўйишадими? Ё бўлмасам шахсни ўзи ихтиёр эгаси бўлиб унда хақ талаб қилиш рухияси ва хақга фитратан мойиллиги борми ё далил келтириш ва хақиқий хужжатлар йўли орқали ақидасини қўлга кирита оладими?
«كلُّ مولودٍ یولدُ علی الفطرةِ فأَبواه یهوِّدانهِ أو ینصرانهِ أویمجسانِهِ… .»[1]
” хар бир фарзанд фитратига мувофиқ равишда (пок ва солим) дунёга келади. Аммо уни ота-онаси уни яхудий, насроний ё мажусий қилиб етиштиради.”
Яъни адашган кишиларни айбларидан бири , улар ўзларидаги ишончларини кейинги авлодга мерос қилиб қолдиради. Бугунги кундаги жуда кўп мусулмонлар хам худди шу йўлда харакат қилиб боришяпти, улар ўзларидаги ишончларни мол-дунёга ўхшаш кўчма ё кўчмайдиган мерос сифатида ота-боболаридан қабул қилиб олишади ва уларни йўли буйича харакат қилишади.
Яъни мисол тариқасида айтадиган бўлсак, агар сиз Қум ё Нажафда 12 имомлик шиъа бўлган ота-онадан туғилганингизда мажбуран 12 имомлик шиъалардан ва агар Саъдада дунёга келганингизда мажбуран зайдий шиъалардан ва агар Саравондаги ханафийларни оиласида туғилганингизда мажбуран ханафийлардан ва агар хўромон ё Махобод ё Урумиядаги шофеъий хонадонларда дунёга келганингизда мажбуран шофеъийлардан ва …….. бўлардингиз, шу тарзда хақ ва ақидангиз ота-онангизни тухумдони орқали сизга мерос бўлиб қолади. Бугунги кунда сизни қаршингизда туриб сиз билан тортишиб бахс қилаётган шахс, агар сиз яшаган мухитда туғилганда шубхасиз сизни хомийларингиздан бири бўлган бўлар эди.
Мана шундай холда ишончларни мерос бўлиб қолиши ва хақиқатни баробаридаги мухолиф бўлиб турган ва мерос бўлиб қолган ишончларни химоя қилишлик, умматларни орасида хақни қабул қилишга монеълик қилиб турибди. Улар даъватчилар ва мусулмон таблиғчилари томонидан уларга етказилаётган хақни қаршисида бундай дейишади:
Мана бу сўзлашув ва мунозара фақатгина бир гурух кишиларни баъзи бир пайғамбарлар билан ораларида бўлиб ўтган нарса эмас, балки бугунги кунда хам такрорланувчи тарихий мунозара бўлиб, қиёмат кунигача аллохни шариатига эргашувчилар билан кўр-кўрона,жохилий таъассуб билан меросий ақидаларга эргашганларни ўртасида содир бўлиб боради.
Аслида мана бу жуда катта монеъ хисобланади,жохилият муридларини ва тоғутларни таниб олиш учун аллох таоло бизларга бу гурухдаги инсонларни баён қилиб мархамат қиладики:
Улар дедилар:”сен бизларни ота-боболаримизни амал қилган холда топган динимиздан буриш учун ва икковингиз еримизга эга бўлиб олиш учун келдингми?!”
Мана шу тарихий дунё-қараш сабабли хам қурайш секуляристлари авваллари росулуллох саллаллоху алайхи васалламни ибни Аби Кабша, деб чақиришарди, чунки Аби Кабша ота-боболари сиғиниб келган нарсаларга ибодат қилишдан бош тортган эди.
Мана бу метод ва равишга эргашган холда фиқхий мазхабларга эргашучиларни аксари ахбор ва рохиблар томонидан уларни мияларига қуйилган меросий ишончларидан воз кечишни хохлашмайди, агар улар бундай амал қилишганда қуръон ва суннати сахих, вахдат ва мусулмонларни иззатини фойдасига бўлар эди. Воқеиятда эса улар росулуллох саллаллоху алайхи васалламни хадисларида айтилганидек, Адий ибни Хотамни бўйнидаги салибга ўхшаш ахбор ва рохибларга сиғиниб ўзларига мерос бўлиб қолган нарсаларни сақлаб қолиш билан овора бўлишади.
Вахдатни монеъ бўладиган нарсалар (4): мусулмонларни ихтиёрсиз бўлиши ва озод бўлмаслиги, хамда бошқаларни фикрига қарам бўлишлик (2)
Корзон Шаккок
Мерос усулидаги ақидага эга бўлган кишилар, сиз уларнинг ақидаларини қабул қилган яъни улар ва уларнинг ота-боболари мерос қилиб олган нарсаларга иймон келтириб ишонган пайтингизда ё бошқачароқ қилиб айтганда эътиқод қилганингизда сизни қабул қилишади. Яна хам соддароқ қилиб айтганда уларни тоифасидан бўлишингиз лозим, бўлмасам битта махалладан, қишлоқдан ё шахардан ё бир давлатдан бўлиш ёки яшаётган шахрингизда маълум даражадаги тоифадан эканингиз уларга мухим эмас!
Шу сабабли хам хар қандай бахсни бошлашдан олдин, улар аввал сизни қайси исломий фирқага мутаъаллиқ эканингизни билмоқчи бўлишади,рўбарўсидаги шахсни таниб олгач уни ўзини ва фирқасини хатоларига ишора қилади ва мана шу хатоларни ана ўша шахс етказаётган хақ, сахих сухбатни устига умумлаштириб қўя қолади,натижада эса бу шахсни сўзларига қулоқ хам солмасдан осонлик билан ўзини хам хақиқий неъматдан махрум қилади.
Аслида эса қуйидагича бўлиши лозим: ” ким гапираётганига эмас, балки гапирилаётган нарсага эътибор бер”, чунки агар хақиқат мухолиф тарафни ё шахсни душмани томонида бўлса хам уни қабул қилиш керак. Чунки хақиқат мўъмин кишини йўқотиб қўйган нарсаси хисобланади, имоми Али бу хақида айтадики:
Хикмат мўъмин кишини йўқотиб қўйган нарсасидир, шундай экан уни агар иккиюзламачи одамдан бўлса хам ўрган. Бошқа бир жойда айтишларича:
الحِكمَةُ ضَالّةُ المؤمنِ ، فاطْلُبوها و لَو عندَ المُشرِكِ تكونوا أحَقَّ بها و أهلَها.
Хикмат мўъмин кишини йўқотиб қўйган нарсаси; мушрикларни олдидан бўлса хам уни қидиринглар, чунки сизлар унга улардан кўра кўпроқ сазоворсизлар.
Ироқдаги ханафий мазхабидагиларни раиси, хамда уларни катта устозларидан хисобланмиш Абул Хасан Кархий айтадики: ” бизни катта кишиларимизни эътиқодларига қарши бўлган хар қандай оят, ё таъвил қилинган ё мансухдир, худди шунга ўхшаш катта кишиларимизни эътиқодларига мухолиф бўлган хадис хам ёки таъвил қилинган ё бўлмасам мансух бўлади. [3]
Шунингдек “кашфул кабир” китобида нақл қилинишича, Абу Ханифани мазхабига мухолиф бўлган хадис хақида ,имом Абу Ханифа бу хадисни ё кўрмаган ёки у кишига бу хадис етиб келмаган, дейилиши хам дуруст эмас.
Хақиқатда эса улар имомларнинг маъсум эканига ва хеч нарса уларни назаридан четда қолиб кетмаслигига , хамда бир масала хақида уларни хато қилишларини имкони йўқлигига эътиқод қилишади, аслида эса имомлар махсусан тўрт мазхабни имомлари жуда кўп масалаларда бир-бирлари билан ихтилофларга яъни турли-хил назарга эга бўлишганини хаммамиз хам яхши биламиз. Агар уларни барчасини қилган ихтиходларини тўғри деб хисоблайдиган бўлинса,- бундан аллох сақласин- аллохни дини қарама-қаршиликларга эга ва хақиқат жуда кўп ,дегани бўлади. Аслида эса аллох субхана ва таоло баён қилганидек,назарларни хилма- хил бўлиши инсоний каломни сифатларидан хисобланади ва фақатгина аллох таолони каломи пок ва зулолдир. Аллох таоло мархамат қиладики:
Агар у аллохдан бошқа биров томонидан бўлса эди, унда кўп қарама-қаршиликларни топган бўлар эдилар-ку?!
Хофиз Алмағриб ибни Абдулбир ўзини фаслий китобида ихтилофларда хато бўлиши мумкинлигига ишора қилиб айтади: барча ихтилофлар хам тўғри ва сахих эмас, сахоба ва салафлар хам бир-бирларини хато ва нотўғри назар борасида айблагани хақида жуда кўп мисоллар топилади. Хатто уларни баъзилари бир-бирларини инкор қилиб баъзи бир ижтиходларда бахслашиб тортишганлар ,натижада эса уларнинг баъзилари ўзини назари ва фикридан қайтган пайтлари хам бўлган. [4]
У китобда айтилишича: агар биз уларни эътироз ва инкор қилган нарсаларини жамламоқчи бўлсак, уни бир китобга сиғдиришни иложи йўқ, энди бир фаслни ичида бу мавзуни ёритиб бериш хақида гапирмаса хам бўлади. Сахоба ва салафлар ўзаро ихтилоф қилган ва бир-бирларини инкор қилган мавзуларни тўғри ё хато экани хақида гапирадиган бўлсак ,икки томонни албатта бири хақ,аммо уларни хар иккови сахих ва тўғри,хамда китоб ва суннатга мувофиқ, деб бўлмайди. Агар хар икки томонни назари тўғри, сахих бўлганда, сахоба ва салаф бир-бирларини хато қилганликда айбламаган бўларди. Дархақиқат бир кишини қуйидаги сўзлари жуда хам ўринли айтилган:
«اثبات ضدین معاً فی حالٍ أقبح ما یأتی من المحال».
“Бир-бирига қарама-қарши бўлиб турган икки нарсани хар икковини исботлашлик,амри махол бўлган нарсани олиб келишдан кўра хуникроқ ва жирканчлироқдир.”[5]
Ибни Абдулбир имоми Молик ва Лайсдан зикр қилиб айтадики: бу хурматли кишилар росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг асхобларини ихтилофлари хақида қуйидаги назарни билдиришган, сахобаларни ўртасидаги ихтилофларда исломий уммат учун рахмат ва кенглик бор, дейдиган кимсалар хато қилишади. Аслида бу ихтилофлар тўғри ва хато бўлган икки ўриндан иборат,яъни албатта уни бир хақ ва иккинчиси нохақ, агар бир нарсада ихтилоф пайдо бўлган бўлса албатта уларни бири сахих ва иккинчиси хато бўлади. [6]
Имом Абу Хомид Ғаззолийни айтишича: ” ўзингни асрдошларингга бир назар ташла, агар хақиқат уларга мухолиф бўлиб турган тарафни тилидан айтиладиган бўлса, чехралари қорайиб хижолат бўлиб кетишади ва бутун куч-қудратлари билан айтилган хақиқатни инкор қилиб ташлашади, ахир улар бутун умри бўйича уни бечора қилиб ташлаган кимсани мақтай олишадими! Мунозара қилаётган хар икки тараф ўзини йўқотиб қўйган нарсасини қидираётган кимсадек, хақиқатни қидириб топишга харакат қилишлари лозим, бу хақиқат ўзини олдида бўладими ё бошқа бир кишини олдидами фарқи бўлмаслиги керак. Ўзини ёнидаги одамни душмани эмас дўсти деб ва агар бу дўст уни хатосини айтиб хақиқатни унга очиб кўрсатадиган бўлса, унга ташаккур билдирмоқлиги керак бўлади.” [7]
Яъни бу инсоф ва адолатга эга бўлиш дегани бўлади, бу хақида имоми Молик айтадики: ” бизни давримизда инсофдан кўра камроқ нарса топилмайди.” [8]
Ибни Таймия хақиқатни қидириш ва унга эргашиш борасида жуда чиройли сўзларни айтган: ” шубхасиз албатта инсон доим иймон ва илмни орқасидан юради. Агар унга ровшан бўлмай юрган нарса ошкор бўлиб кўринса унга эргашиши лозим, бу уни фикри ўзгариб қолибди ,дегани эмас, балки бундай кишилар аллох томонидан хидоят топган кишилар бўлиб, аллох уларни хидоятини зиёда қилган бўлади холос…….хар бир мусулмон бошқа мусулмонни ва мусулмонларни уламосини яхши кўриши,хақиқатни доим қидириб юриши ва агар уни топса унга эргашиши лозим бўлади.” [9]
У киши яна қўшимча қилиб айтадики:” хақиқат борасида инсонни назарини ўзгариши ё унга бошқа назарни кўчиб ўтиши нихоятда яхши иш. Аммо хеч қандай далили бўлмаган назарни махкам ушлаб олиш ёки назарини фақатгина одат ва хавойи нафсига эргашган холда ўзгартириш айбли,хуник ишлардан хисобланади.”[10]
Уламоларни султони из ибни Салом бу хақида айтадики: одамлар бир муъайян мазхабга эргашмаган холларида савол берувчи кишини айблаш учун хам ишлар хақида уламолардан савол қилишар эди. Шу тарзда мазхаблар ва мутаъассиб тақлид қилувчилар пайдо бўлишди. Бундай одамларни кўпчилиги агарчи бу уламо ва имомнинг ўзини назари бўйича махкам далил,исботи бўлмаган тақдирда хам фақатгина уни сўзларига тақлид қилиб амал қилишарди, гўёки бу олим уларни назарида парвардигор томонидан жўнатилган бир пайғамбар хисобланади. Бундай фикрлаш тарзи ва андишалар билан одам хақиқатдан узоқлашиб кетади, бу нарсаларни ақлли кишилар умуман қабул қилишмайди.”[11]
Мана бу мехнатларни барчаси шахснинг қуйидаги нарсаларни яхшилаб тушуниши учундир, бу дунёдаги хаёт ўлим билан нихоясига етади ва буни кетидан хар бир шахсни жаннати ё жаханнамий бўлиш мархаласи бошланиб мушаххас бўлади, шундай экан инсон мана бу мархалага етмасдан олдин парвардигорини рози қилиш учун қўлидан келганча бутун куч-қувватини сарфлаб мехнат қилишга мажбур. Бу барча мусулмонларни вазифаси бўлиб, бу борада кўпроқ нарса билган кишиларнинг албатта кўпроқ харис бўлишликлари хам табиийдир. Хар қандай холатда хам мана шунча адашган йўлларни ўртасидан,зохирда осон ва лаззатбахш бўлган дўзахга олиб борувчи йўлларни тарк қилиб,агарчи оғир ва қийин бўлса хам охирида жаннатга олиб борувчи йўлни танлаган киши энг ақлли инсон хисобланади.
Инсонни адаштирувчи йўллардан нажот берадиган ва хидоят йўлига соладиган абзорлардан бири,турли-хил каналлар орқали ундан тортиб олинган истиқлолни яна инсонни ўзига қайтарилишидир. Инсонни озод қилиб унга истиқлолни қайтариш,дегани ихтиёрни уни ўзига берилиши керак, шунда уни ўзини нафсига эътимоди ошади ва бу дин барча инсонлар учун келганини ва аллохни бериб қўйган вусъатини андозасига кўра барча инсонларнинг дарк қилишга имкони борлигини тушуниб етади. Институтни дипломини ё муллолик хужжатини олган ёки махсус кийимни кийган кишигина тўғри фикр ва амал қилади холос,дегани эмас, ихтиёрини ва ақлини ўзига ўхшаш бир инсонга топшириб қўйилиши хам керак эмас.
Рухонийларга ўхшаш кишилар одамлар билан аллохни ўртасида восита бўлишга мойиллик кўрсатишади. Аммо исломни хохшига кўра, одамлар аллохнинг уларга берган вусъатини андозасига қараб ,ўзлари тўғридан-тўғри аллох билан боғланишлари керак ва фақат аллохни ўзигина уларни ниятлари ва амалларини кўриб турувчи эканини тушунишлари лозим.
Пайғамбаримиз саллаллоху алайхи васалламни мархамат қилишларича, баъзида хақиқатни етказувчи одамга нисбатан қабул қилиб олувчи яхши тушунади, лекин у киши тарафни саводли ё бесавод эканига ишора қилмаганлар. Мендан агарчи бир оят бўлса хам етказинглар.
[1]) صحیح بخاری، کتاب الجنائز، حدیث شماره (1385)، علل الشرائع ابن بابویه قمی، ج 2، ص 376، روایت شماره (2).
[2]ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1122)
[3]تاریخ التشریع الإسلامی للخضری،ص ۳۳۲٫ / این سخن را یکی از نویسندگان کتاب «الاجتهاد المجتهدون در ص ۸۲» از کتاب «تنقیح الحامدیه» استخراج کرده و آن را نوشته است
از موانع وحدت (4): عدم اختیار و آزاد نبودن مسلمین و برده ی فکری دیگران شدن (1)
به قلم: کارزان شکاک
آیا هرگز اندیشیده ایم که مسیر یافتن حق همچون مسیر ازدواج و به دنیا آوردن فرزند یکی است ؟ و آیا والدین و جامعه به صورت جبری حق و عقیده را برای شخص می کنند؟ یا اینکه شخص خودش صاحب اختیار و روحیه ی حق طلبی و گرایش فطری به حق است و می تواند از طریق استدلال و برهان حق و عقیده اش را شخصا به دست آورد.
رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:«كلُّ مولودٍ یولدُ علی الفطرةِ فأَبواه یهوِّدانهِ أو ینصرانهِ أویمجسانِهِ… .»[1] «هر فرزندی مطابق فطرتش [پاک و سالم] به دنیا می‌آید. اما والدینش او را یهودی، نصرانی یا مجوسی بار می‌آورند.»
یعنی یکی از ایرادات منحرفین این است که باورهایشان از طریق ارثی به آنها می رسد . امروزه اکثر مسلمین هم در همان مسیر حرکت کرده اند و باورهایشان را به صورت ارثی همچون اموال منقول و غیرمنقول از آبا و اجدادشان به ارث می‌برند و بر مسیر آنها حرکت می‌کنند.
یعنی اگر شما در قم یا نجف از پدر و مادری شیعه 12 امامی به دنیا می آمدی به صورت ارثی شیعه ی 12 امامی بودی و اگر در صعده به دنیا می امدی جبرا شیعه زیدی و اگر در سراوان از خانواده ای حنفی به دنیا می آمدی جبرا حنفی و اگر در هورامان یا مهاباد یا ارومیه از خانواده ای شافعی به دنیا می آمدی جبرا شافعی و … و به این شکل حق و عقیده ات از طریق تخمدان والدین به شما منتقل می شد . و همان شخصی که امروز در برابر تو ایستاده و با تو جر و بحث می کند اگر در همان محیط تو به دنیا می امد بدون شک از حامیان تو می شد .
همین ارثی بودن باورها و دفاع از باورهای ارثی در برابر حقهای مخالف با چنین امور ارثی یکی از موانع پذیرش حق در میان امتها بوده است . اینها را در برابر حقی که از طریق دعوتگران و مبلغین مسلمان به آنها می رسید می گفتند: ﴿إِنَّا وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا عَلَىٰٓ أُمَّةٖ وَإِنَّا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم مُّقۡتَدُونَ٢٣﴾ [الزخرف: 23]. «ما پدران ونیاکان خود را بر آئینی یافته‌ایم و ما هم قطعاً بدنبال آنان می‌رویم.»
Савол: хозирда наж дий Айман Аззавохирий Бағдодийнинг довла партиясини Ямандаги умумий маконларга қилган хамлаларини қоралаб чиқяпти ва мана бу хамлалардан ўзини поклигини изхор қилган, сизни назарингизда мана бу қоралашлар манхажий, илдизларга боғлиқми ё фақат таблиғот ва оммавий ахборот воситалари учунми?
Алқоида ихвонул муслиминдаги Саййид Қутб манхажининг эргашувчилари бўлган доктор Абдуллох Изом ва Усома бир Лодин томонидан ташкил қилинган замондан ,то Айман Аззавохирий ва Абу Мусъаб Зарқовий унга аъзо бўлгунича бўлган даврда хам, уларнинг биринчи даражаги мақсадлари бутун дунё секуляр кофирлари, махсусан американинг исломий диёрларга қилаётган босқинчилик ва хамлаларини тўхтатиш ва бу босқинчиларни қувиб чиқариш бўлган. Сўфийлар ё шиъалар ё бошқа фирқалар ёки исломий мазхабларга диққатни қаратиш , мана бу бирлашган миллатли жамоатнинг иш режасида умуман бўлган эмас.
Шундай бўлгач довла Завохирий ва Абу Мусъаб Зарқовийни наждий ақидаларининг бошқаруви остида алқоидани қорнидан туғилди , довла мана бу икковининг наждият ақидаларини антитезидан чиқиб келган синтез эди.
Яъни сизлар кўриб турганингиздек 1393 йил 29 исфанд ойида довланинг Ямандаги наждийлар жамоати икки масжидни портлатишди. Бу ерда зайдийлар ва шофеъийлар намоз ўқиш ва мавлуд маросимини учун хозир бўлишган эди, бу портлатишни оқибатида 140 нафар ўлди ва 345 нафар захмий бўлди. Мана бу талафот аёллар, болалар, қариялар ва ёшлардан иборат мусулмонларни ташкил қилар эди, алқоида буни қоралаб чиқди. Аммо бу қоралаш уларнинг сўфийлар ва шиъа зайдийларини мушрик дейишликдаги ихтилофлари натижасига боғлиқ эмас, балки шайх Усома бин Лодин ва ибни Таймия ( иккинчи навли салафиятни намояндаси) нинг қолдиқларини борлиги , мудофаъа қилишни тушуниш ва мусулмонларни масжидлар, бозорлар ва умумий маконларда ўлдиришдан четланиш хақидаги тафаккурлари сабаб бўлган. Албатта довла мана бу ерда ўзини наждият манхажини сидқидилдан татбиқ қилди.
Мана бу ерда алқоида ўзининг оммавий ахборот воситалари ва рухий жангларида довлани тизгини йўқлиги, хаддидан ошиб кетишда муттахам қилиб, ибни Таймиянинг мудофаъа масаласидаги фикрларига уларни қайтишга чақирса хам ,аммо воқеиятда уларнинг икковини хам манхажи наждийдир. Алқоида хам ўзини вақтида Саъда, Санъо, Умрон ва Абиннинг умумий маконларида зайдийларни хадафга олган, буни натижасида юзлаб бегунох мусулмонлар ўлдирилди , шу сабабли Аззавохирий наждийни алқоидаси билан наждий довлани жамоатини орасига фарқ қўйиб бўлмайди. Мана бу суратда Айман Аззавохирий наждийни алқоидасининг мусулмонлар деган жумладан бўлган манзури ,сўфий ва шиъа бўлмаган ахли суннатдан иборат эди .
Наждий Айман Аззавохирийнинг алқоидасини ташқи кўринишдаги фарқи,яъни бугунги кундаги алқоида мана бу заминада ахли суннатни авом халқига нисбатан салафиятни учинчи навига эргашмайди. Аммо довла бизнинг замонамиздаги наждият манхажини комил айни ўзидир; шу сабабли баъзилар мана бу икки наждий партияни фарқи,уларни сиёсий хилма-хиллигида ё идорий ишларига боғлиқ деб ўйлашади. Агарчи нихоятда жузъий, илтиқотий бўлса хам ,воқеият мана бу икки жараённи манхажий ихтилофларига ишора қилиб турибди.
Мана бу суратда бугунги кундаги Завохирий наждий алқоида билан наждий довлани орасидаги ўзига мухолиф мусулмонлар , махсусан сўфийлар ахли ва шиъалар борасидаги ихтилофлари нихоятда илдиз отиб кетган келишмовчилик эмас, балки уларни ихтилофи биринчи даражали ишлар, сиёсий ва идорий манфаъатлар , алқоида партиясини илтиқотий бўлишлигидадир. Чунки Усома бин Лодиндан кейинги алқоида жамоат холидан мазхаб ва партия томонга интилаётган , ўртадаги муштарак душман яъни америкага қарши жангларда барча тафсирлар ва исломий мазхабларга нисбатан битта бошпана вазифасини ўтайдиган ,”уч абзор”дан бири хисобланган жамоат, Айман Аззавохирий ишини бошлагандан сўнг, фақат ўзини хохиш-истакларини орқасидан юрган бошқа партияларга ўхшаш бир наждий партияга айланган.
س3. هم اکنون القاعده ی نجدی ایمن الظواهری حملات حزب دوله ی بغدادی را به مکانهای عمومی در یمن محکوم می کند و از این حملات برائت کرده، به نظر شما این محکوم کردنها منهجی و ریشه ای است یا فقط تبلیغی و رسانه ای است؟
ج: القاعده از زمان تاسیس آن توسط پیروان منهج سید قطبی اخوان المسلمین چون دکتر عبدالله عزام و اسامه بن لادن تا زمانی که نجدی هائی چون ایمن الظواهری و ابومصعب زرقاوی به عضویت آن در آمدند اولویت آن متوقف کردن حملات و اشغالگری های کفار سکولار جهانی و بخصوص آمریکا به سرزمینهای اسلامی و بیرون راندن این اشغالگران بود و پرداختن به حکم اهل تصوف یا شیعیان و سایر فرقه ها و مذاهب اسلامی اصلاً در دستور کار این جماعت بین المللی نبود.
در این صورت می توان گفت که دوله از بطن القاعده ی تحت مدیریت عقاید نجدی الظواهری و ابومصعب زرقاوی متولد شد، و دوله در واقع سنتزی بود که از آنتی تز عقاید نجدیت این دو به وجود آمد.
Ё мазхабий жанглар ва ўзини ўлдириш ё иттиход ва секуляризм устидан ғалаба қозониш қайси бири?
Абу Абдуллох Жоф Жавонру
“ниюзвик” американи хайъатига қилган тавсиясида айтишича: мусулмонларни ўртасидаги мазхабий жанжалларда бир томонни тарафини олмасдан, бу жанжаллар давом этиши учун харакат қилинглар, чунки шунда мусулмонлар ғарбга хамла қилишни ўрнига ўзини ичидаги ихтилофлар билан машғул бўлиб қолади.
Мана бу тахлилда айтилишича: бу йўналишни мана шу шаклда давом этиши масихий ислохот даврини эсга солади.
یا جنگ مذهبی و خودکشی یا اتحاد و پیروزی بر دین سکولاریسم کدامیک؟
به قلم : ابوعبدالله جاف جوانرو
«نیوزویك» به مقامات آمریكایی توصیه كرده است، بدون گرفتن جانب یك طرف در درگیری‌ها ی مذهبی میان مسلمین ، تلاش كند این درگیری ادامه یابد تا مسلمانان به جای حمله به غرب، مشغول اختلافات داخلی خود باشند. در این تحلیل آمده است: این روند به همین شكل یادآور دوره اصلاحات مسیحی است.
در قرون وسطی و اوایل رنسانس در غرب ، شاخه‌های گوناگون نصرانیت برای اثبات درستی فرقه و مذهب خود به كشتار یكدیگر پرداختند. و دامنه ی اختلاف را به حدی گسترش دادند که جناح بسیار اندک و ناچیز سکولار جامعه توانستند نظر و رای مردمان مذهبی نیز را به خود جلب کنند .
