دسته: مطالب به زبان ترکی(اویغوری، اوزبیکی، قزاقی، تورکمن و…)

بدعت.(4)

“مَوجُود وَضِیعَتده” بیرینچی  دَرَجَه لی  اِیشلَرگه و مُسُلمانلرنی اوُشه کُونگی اِحتِیاجیگه مُناسِب رَویشده، زِیرَکلیک بیلن دَعوَت قیلیشدَن و رسول الله صلی الله علیه وسلمنینگ رَویشی بیلن مُسُلمانلرگه  یَحشیلیک قیلیشدَن تَشقه ری، آدَم اوُزینی اِیمانی ناقِص، فاسِق مُسُلمانلرنینگ اِیمانینی اَندازه سی، دَرَجَه سی بیلن مَشغُول قیلیشلیگی و سِتَم کوُرگن بِرادَر و آپَه- سینگیلّریمیزنی آلاوگه  قَنچَه لیک  چُوقُورّاق  کیتگنلیکلرینی یا جَهَنّم اَهلی اِیکنلیکلرینی ثابِت قیلیش اوُچُون بِدعَت اَهلیدَگی حَطالرنی تاپیشگه حَرَکَت قیلیشلیک، بُو کوپراق بِیمار، کَسَل اِنسانلرنی یاکی تَفرَقَه ساله دیگن دُشمَنلرنی یا یامان،پَستکَش اولامالرنی اِیشِی حِسابلَنَدی. اولر «أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ» آیَتینی مَعناسینی هِیدینی هَم هِیدلَشگه و مُسُلمانلرنی مَوجُود وَضِیعَتینی، اوُلرنینگ اِحتِیاجلرینی و حاضِرگی پَیتدَگی بیرینچی دَرَجَه لی  اِیشلرنی هَم  تُوشُونیشگه  قادِر اِیمسلر.

مَنه بُو بِدعَت اَهلی هَر قَندَی صُورَتده هَم بیزنینگ جَمیعَتیمیزنی آرَسیده مَوجُود بُولیب، بیزنینگ اولرنی مُقابلیده اوُزیگه یَرَشَه وَظِیفه لریمیز بار، بُو نَرسَه جُوده کُوپ بِرادَرلریمیز، آپه- سِینگیلّریمیزنی ذِیهنیده یُوق نَرسَه. حاضرگی پَیتدَگی بیزلرنینگ بَرچَه بِدعَتلرنی، رَفتارگه و عَمَلگه آئِد فَسادلرنی نابُود قِیلیش یُولیدَگی اِینگ کَتّه وَظیفه میز، اوُلی الاَمر شُوراسینی واسِطه سیده  واحِد اوُمَّت و واحد جَماعَتنی تَشکیل قیلیشدیر، بوُلیب هَم بُونی فَقَط و فقط “اوُچ اَبزارنی” یاردَمی بیلن وُجُودگه  کیلتیرسه بُوله دی.

بُو بیزلرنی اَساسی وَظیفه میز، حَه بیزلرنی اَساسی وَظیفه میز و اَساسی بیرینچی دَرَجَه لی اِیشیمیزدیر، اَگر مَنه بُو بیرینچی دَرَجَه لی اِیشنی عَمَلگه  آشیرسَک، مِینگلَب بُولغَنگن نَرسَه لر اوُرتَدَن یُوقاله دی، حُودِّیئِنکی نُبُوَّت مَنهَجیگه اَساسلنگن حِلافَت اوُرتَدَن کوُتَریلگچ، مُسُلمانلرگه مِینگلَب بُولغَنگن نَرسه لر قُوشیلگنگه  اوُحشَشدیر. اِسلامی،مَجبُوری، بَدَل حُکوُمَتلر کیتیشی بیلن اِیسه دِیارلرده بُو بُولغَنیشلر، داغلر یَنه ده  کوُپَیدی، آرَده اِسلامی  شُورانینگ  واحد مَجلیسی کیِتیشلیگی بیلن  اِیسه مَنه  بُو بُولغَنیشلر عُمُوماً  کوُپَیِیب کِیتگن.

آرَدَن مَنه بُو بُولغَنیشلرنی یُوقاتیش اوُچُون حاضِرگی پَیتدَگی اَساسِی ، مُهِم وَظیفه میز، بُو”اوچ اَبزاردَن” بیرینی تَشکیل قیلیش بُوله دی. واحِد اوُمَّتنی و اوُلی الاَمر واحِد شُوراسینی تَشکیل قیلیش کیرک، اوُ اوُزینی واحد اِجماسی بیلن قاضی نَقشینی اوُینَیدی و اوُنی حُکمی آخِیرگی حُکم حِسابلَنَدی،اوُنی اِجماسی آخِیرگی حُکم بُولیب، اوزینی واحد اِجماسی بیلن واحد جَماعَتنی وُجُودگه کیلتیرَدی و اوُرتَدَگی  بُولینیب یاتگن  اوُمَّت و جَماعَتلر هَم آرَدَن  کوتَریلَدی.

بُوگوُنگی کُوندَگی  بیزنی اَساسی وَظیفه میز مَنه  بُودیر، اوُزیمیزنی  اِیمانی ناقِص فاسِق مُسُلمانلرنی اِیمانینی اَندازه سی بیلن مَشغُول قیلیش اِیمس، یاکی بُو شَخصنی دَرَجَه سی  قَندَی و بُو آدَم جَهَنّمگه کیرَدِیمی یا جَهَنّمده  قَیسِی دَرَجَه ده  چُوقُورّاق  کیریشی  حَقیده  مَشغوُل  بُولیشنی  اوُرنی اِیمَس. مَنه بُو اِیشلر دُوستگه یَرَشَدِیگن اِیش اِیمَس، اوُزینی  بِرادَر دیب حِسابلَیدیگنلر اِیسَه بُو اِیشنی یَقینیگه  اَصلاً کِیلمَسلیگی  کیرَک.

Бидъат.(4)

“Мавжуд вазиятда” биринчи даражали ишларга  ва мусулмонларни ўша кунги эхтиёжига муносиб равишда, зийраклик билан даъват қилишдан ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламнинг равиши билан мусулмонларга яхшилик қилишдан ташқари, одам ўзини иймони ноқис, фосиқ мусулмонларнинг иймонини андозаси, даражаси билан машғул қилишлиги   ва ситам кўрган биродар ва опа-сингилларимизни оловга қанчалик чуқурроқ кетганликларини  ё жаханнам ахли эканликларини собит қилиш учун  бидъат ахлидаги  хатоларни топишга харакат қилишлик, бу кўпроқ бемор, касал инсонларни ёки тафрақа соладиган душманларни ё ёмон, пасткаш уламоларни иши хисобланади. Улар  

«أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ»

оятини маъносини хидини хам хидлашга ва мусулмонларни мавжуд вазиятини, уларнинг  эхтиёжларини ва хозирги пайтдаги биринчи даражали ишларни хам  тушунишга қодир эмаслар.

Мана бу бидъат ахли хар қандай суратда хам бизнинг жамиятимизни орасида мавжуд бўлиб, бизнинг   уларни муқобилида ўзига яраша вазифаларимиз бор, бу нарса  жуда кўп биродарларимиз, опа-сингилларимизни зехнида йўқ нарса. Хозирги пайтдаги бизларнинг барча бидъатларни,рафторга ва амалга оид фасодларни  нобуд қилиш йўлидаги  энг катта вазифамиз , улил амр шўросини воситасида вохид уммат  ва вохид жамоатни ташкил қилишдир, бўлиб хам буни фақат ва фақат “уч абзорни” ёрдами билан вужудга келтирса бўлади.

Бу бизларни асосий вазифамиз,ха бизларни асосий вазифамиз ва асосий биринчи даражали ишимиздир, агар мана бу биринчи даражали ишни амалга оширсак,минглаб булғанган нарсалар ўртадан йўқолади, худдиинки нубувват манхажига асосланган хилофат ўртадан кўтарилгач, мусулмонларга минглаб булғанган нарсалар қўшилганга ўхшашдир. Исломий, мажбурий, бадал хукуматлар кетиши билан эса диёрларда бу булғанишлар, доғлар янада кўпайди, орада исломий шўронинг вохид мажлиси кетишлиги билан эса мана бу булғанишлар умуман кўпайиб кетган.

Орадан мана булғанишларни йўқотиш учун хозирги пайтдаги асосий, мухим вазифамиз, бу “уч абзордан” бирини ташкил қилиш бўлади. Вохид умматни ва улил амрни вохид шўросини ташкил қилиш керак, у ўзини вохид ижмоъси билан қозини нақшини ўйнайди ва уни хукми охирги хукм хисобланади,уни ижмоъси охирги хукм бўлиб, ўзини вохид ижмоъси билан вохид жамоатни вужудга келтиради ва ўртадаги бўлиниб ётган уммат ва жамоатлар хам орадан кўтарилади.

Бугунги кундаги бизни асосий вазифамиз мана будир, ўзимизни иймони ноқис фосиқ мусулмонларни иймонини андозаси билан машғул қилиш эмас,ёки бу шахсни даражаси қандай ва бу одам жаханнамга кирадими ё жаханнамда қайси даражада чуқурроқ кириши хақида машғул бўлишни ўрни эмас. Мана бу ишлар дўстга ярашадиган иш эмас,ўзини биродар деб хисоблайдиганлар эса бу ишни  яқинига аслан келмаслиги керак. 

بدعت.(3)

اِیندی  مَنه بُو شَخص  فَلانچی  قَوم یا مَذهَبنی  مُرتَد  دِییشلیگی  بِیلن شَرعِی  تُوغری  یُولدَن  یُورمَگه نینی و عَدالَتدن  اوُزاقلشگه نینی  بِیله دی، اوُ فَقط  اوُزیدَگی  کِینه  سَبَبلی  اوُلرنی  مُرتَد  دِییدی و مَنه بُو جِنایَتیده  دَوام  اِیته دی، یاکی الله تعالی قرآنِ کریمده  قَندَی  آدَملرنی  مُشرِک  دِیگه نینی  بِیله دی، اَمّا  اوُزینی  هَوایی  نَفسیگه  اِیرگه شیب  یا  نَجدی  اوُلامالرنی و یا اِجتهاد  قیلگن  باشقه  عالِملرنی حَطا رَیعلریگه  کوُرکوُرانه  تَقلید  قیلگن  حالده  یُورگه نینی  هَم  بیله دی. بوُ شَخص  مَنه  بُو اوُریندَگی  اِجتهادی  حَطا  اِیکه نیدَن و الله تعالی قرآنده  قَندَی  کِیمسَه لرنی  مُشرک  دِیب  ناملگه نیدَن  هَم یَحشی  خَبَردار،لیکن اوُ اوُزینی  هَوایی نَفسیگه  بِینائَن  فَلانچی  گروه  یا مَذهَبگه  نِسبَتاً اوُزینی  نَفرَتی  سَبَبلی  اوُلرنی  مُشرک  دیب  حِسابلَیدی. اَصلیده  اِیسه الله تعالی اولرنی مُشرک دِیمَگن و مُشرکلر حُکمیگه  کیرگیزمَگن  اِیدی. یاکی  بیر شَخص مَست قِیلوُچی  اِیچیملیکلرنی یا مَست  قیلوُچی  نَرسَه لرنی، زِنانی، اوُغِیرلیکنی  الله نی  کلامیده حَرام  قیلینگه نینی  هَم  جُوده  یَحشی بیله دی، امّا اوزینی هاحیشی  بیلن  الله نینگ  شَریعَتیدَگی  قانونلرگه  قَرشی  حالده  مَنه  بُو گناهیده  دَوام  اِیته دی. اَگرچی  بُو شَخصگه  نِسبَتاً  حَد  اِجرا  قیلینگن  تَقدیرده هَم، بُو شَخص اوُزینی  جِنایَتینی  تَرک  قیلمَیدی.

مَنه  بُوندَی  شَخصلرگه  قیلیاتگن  جِنایَتلرینی اَهلی بُولیب قالگن دییله دی، اوُلر بُو جِنایَتلریده  دَوام اِیتیشر و بُو جِنایَتنی اَهلی  بُولیشَر اِیکن، بُو جِنایَت  بارَسِیده  اوُلرنی  قیلگن  تَوبه سی  قَبوُل  بُولمَیدی. یَعنی مُسُلمانلرنی  نااوُرین  تَکفیر قیلیشدَن تِییلمَگوُنیچه، بُو اوُرینده  تَوبه سی  قَبُول بُولمَیدی. مَست قیلوُچی  اِیجیملیکنی اِیچیاتگن کیمسه هَم اَگر  مینگ  مَرته  توبه  قیلگن  تَقدیرده  هَم، اِیچیشدَن  تییلمَگوُنچه  تَوبه سی  قَبُولن  قیلینمَیدی. اَوّل  قیلَیاتگن  جِنایَتیدَن  تِییله دی، مَنه  بُوندَن سُونگ  تَوبه  قِیلسه  اوُنی  تَوبه سی  قَبُول  بُوله دی.

مَنه بُولرگه  قوُشیمچه  رَوِیشده  رسول الله صلی الله علیه وسلم  بُوندَی  جِنایَتچیلر  حَقیده  اَیته دیلرکی: بُوندَی  کیشیلر  قیلیاتگن  بِدعَتلریده  یَنه  دَوام  اِیتیشلری اوُچُون، اوُلرگه  پَناه  بیریب  یاردَم بیرَدیگن  کیشیلر قوُیدَگیلر جُمله سیگه کیردی:

«مَن احدَثَ فِیهَا او آوی مُحدثا فَعَلَیه لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ و النَّاسِ اجْمَعِینَ»،

بِدعَت  قیلگن  کیمسه گه  یا  بِدعَتچیگه  پَناه  بیرگن کیمسه گه  الله نی و فَریشته لرینی و بَرچه آدَملرنی لَعنَتی بُولسِین.

شُوندَی  اِیکن، اِمامی مالک رحمه الله نی سُوزیگه  بینائَن اِسلامده  یَحشی بِدعَت  بار دیب  اِدَّعا قیلگن  هَر قَندَی کیمسه نی  سُوزی، محمد صلی الله علیه وسلم اوُزلرینی رِصالَتلریگه  حِیانَت قیلیبدیلر دیگن  بیلن  بَرابَردیر. امام مَنه  بُو آیَتنی سُوزیگه  حُجَّت قیله دی:[1]

«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإسْلامَ دِينًا»(مائده/3)،

بُوگوُن سیزلرگه  دینینگیزنی کامِل  قیلدیم، نِعمَتمنی  بِینُوقصان، توُکیس  قیلیب  بیردیم و سیزلر اوُچُون اِسلامنی  دین قیلیب تَنلدیم.

امامی مالک سُوزیده  دَوام  اِیتیب اَیته دی: اوُشه  زَمانده  دین بُولمَگن  نَرسه  بُوگوُنگی  کوُنده  هَم دِین اِیمس. [2]

شُو بیلن بیرگه اِسلامدَن  باشقه  نَرسه نی  قوُشیب  قیلینگن  تَرکِیبِی  نَرسه نی  هَم قَبوُل  قیلینمَیدی:

«أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ» (زمر/3)،

شُو سَبَبلی هَم اِسلام  دینی الله نی  شَریعَتیدَگی  قانونلر بیلن  اَهلی بِدعَتنی آرَسیده اوُرتَچیلیک  قیلیشینی هَم  قَبُول قیلمَیدی ،یاکی بُولمَسَم  اوُرتَچه، مُعتَدیل، اَرَلَشگن  بُولیش بَهانه سی  بیلن آرَلیقدَگی  یُولده حَرَکَت قیلَیاتگنلرنی و اوُلرینی وُجُودگه  کیلتیرگن  اوُرتَچه  یُولّرینی  هَم  قَبُول  قیلمَیدی.

یَعنی هَر قَندَی کیشی یا اَنیق و آشکار الله نی شَریعَتیدَگی  قانونلر بیلن بیرگه بُولیب راست  بُولیشی کیرک، یاکی فِسق و بِدعَت اَهلی بیلن یالغان بیلن بیرگه بُولیشی لازِم. بیزنینگ شَریعَتده  راست و یالغنّی اَرَلَشگن  حالتدَگی  کوُرینیشی  یُوق،یا  راست  یا یالغان، مَنه  بُو  راست و یالغانّی  یاکی  حَق و باطِلنی  آرَسیده  حَرَکَت قیلیشنی  اوُزی نِفاق  بُوله دی.

---

[1]– نَقَلَ ذَلِكَ الْعَلَّامَةُ الشَّاطِبِيُّ فِي عِدَّةِ مَوَاضِعَ مِنْ كِتَابِ الِاعْتِصَامِ، ص 167، ج 1و 198، ج 2

[2]– الاعتصام ـ للشاطبى، ج 1، ص 49؛الإحكام في أصول الأحكام لابن حزم الأندلسي، ج 6، ص 791

Бидъат. (3)

Энди мана бу шахс фалончи қавм ё мазхабни муртад дейишлиги билан шаръий тўғри йўлдан юрмаганини ва адолатдан узоқлашганини билади,у фақат ўзидаги кина сабабли уларни муртад дейди ва мана бу жиноятида давом этади, ёки аллох таоло қуръони каримда қандай одамларни мушрик деганини билади, аммо ўзини хавойи нафсига эргашиб ё наждий уламоларни ва ё ижтиход қилган бошқа олимларни хато раъйларига кўркўрона тақлид қилган холда юрганини хам билади. Бу шахс мана бу ўриндаги ижтиходи  хато эканидан ва аллох таоло қуръонда қандай кимсаларни мушрик деб номлаганидан хам яхши хабардор, лекин у ўзини хавойи нафсига биноан фалончи гурух ё мазхабга нисбатан ўзини нафрати сабабли уларни мушрик деб хисоблайди. Аслида эса аллох таоло уларни мушрик демаган ва мушриклар хукмига киргизмаган эди. Ёки бир шахс маст қилувчи ичимликларни ё маст қилувчи нарсаларни, зинони, ўғирликни аллохни каломида харом қилинганини хам жуда хам яхши билади,аммо ўзини хохши билан аллохнинг шариатидаги қонунларга қарши холда мана бу гунохида давом этади. Агарчи бу шахсга нисбатан хад ижро қилинган тақдирда хам, бу шахс ўзини жиноятини тарк қилмайди.

Мана бундай шахсларга қилаётган жиноятларини ахли бўлиб қолган дейилади, улар бу жиноятларида давом этишар ва бу жиноятни ахли бўлишар экан,бу жиноят борасида уларни қилган тавбаси қабул бўлмайди. Яъни мусулмонларни ноўрин такфир қилишдан тийилмагунича, бу ўринда тавбаси қабул бўлмайди. Маст қилувчи ичимликни ичаётган кимса хам агар минг марта тавба қилган тақдирда хам,ичишдан тийилмагунча тавбаси қабул  қилинмайди. Аввал қилаётган жиноятидан тийилади, мана бундан сўнг тавба қилса уни тавбаси қабул бўлади.

Мана буларга қўшимча равишда росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бундай жиноятчилар хақида айтадилар : бундай кишилар қилаётган бидъатларида яна давом этишлари учун, уларга панох бериб ёрдам берадиган кишилар қуйидагилар жумласига киради.

«مَن احدَثَ فِیهَا او آوی مُحدثا فَعَلَیه لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ و النَّاسِ اجْمَعِینَ»،

Бидъат қилган кимсага  ё бидъатчига панох берган кимсага аллохни ва фаришталарини ва барча одамларни лаънати бўлсин.[1]

Шундай экан, имоми Молик рохимахуллохни сўзига биноан исломда яхши бидъат бор деб иддао қилган хар қандай кимсани сўзи , Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам ўзларини рисолатларига хиёнат қилибдилар деган билан баробардир. Имом мана бу оятни сўзига хужжат қилади:[2]

«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإسْلامَ دِينًا»(مائده/3)،

Бугун сизларга динингизни комил қилдим, неъматимни бенуқсон, тўкис қилиб бердим ва сизлар учун исломни дин қилиб танладим.

Имоми Молик сўзида давом этиб айтади: ўша замонда дин бўлмаган нарса бугунги кунда хам дин эмас. [3]

Шу билан бирга исломга  исломдан бошқа нарсани қўшиб  қилинган таркибий нарсани  хам қабул қилинмайди:

«أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ» (زمر/3)،

Шу сабабли хам ислом дини аллохни шариатидаги қонунлар билан ахли бидъатни орасида ўртачилик қилишини хам қабул қилмайди ёки бўлмасам ўртача, мўътадил, аралашган бўлиш бахонаси билан оралиқдаги йўлда  харакат қилиётганларни ва уларни вужудга келтирган ўртача йўлларини хам қабул қилмайди.

Яъни хар қандай киши ё аниқ ва ошкор аллохни шариатидаги қонунлари билан бирга бўлиб рост  бўлиши керак, ёки фисқ ва бидъат ахли билан ёлғон билан бирга бўлиши лозим. Бизнинг  шариатда рост ва ёлғонни аралашган холатдаги кўринишини йўқ, ё рост ё ёлғон, мана бу рост ва ёлғонни ёки хақ ва ботилни орасида харакат қилишни ўзи нифоқ бўлади.

---

[1]– بخاری و مسلم و دیگران آن را روایت کرده‌اند و حدیث متواتر و عام است؛ فتح الباری، ج ۱۳، ص ۲۸۱

[2]– نَقَلَ ذَلِكَ الْعَلَّامَةُ الشَّاطِبِيُّ فِي عِدَّةِ مَوَاضِعَ مِنْ كِتَابِ الِاعْتِصَامِ، ص 167، ج 1و 198، ج 2

[3]– الاعتصام ـ للشاطبى، ج 1، ص 49؛الإحكام في أصول الأحكام لابن حزم الأندلسي، ج 6، ص 791

یا مَذهَبِی جَنگلَر و اوُزِینِی اوُلدِیرِیش یا اِتِّحاد و سِکولارِیزم اوُستِیدَن غَلَبَه قاذانِیش قَیسِی بِیرِی؟

ابو عبدالله جاف جَوانرُو

“نیُوزوِیک” اَمِیرِکَه نِی حَیئَتِیگه قِیلگن تَوصِیَه سِیدَه اَیتِیشِیچَه: مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَگِی مَذهَبِی جَنجَلَّردَه بِیر تامانِّی طَرَفِینِی آلمَسدَن، بُو جَنجَلَّر دَوام اِیتِیشِی اوُچُون حَرَکَت قِیلِینگلَر، چُونکِی شُوندَه مُسُلمانلَر غَربگه حَملَه قِیلِیشنِی اوُرنِیگه اوُزِینِی اِیچِیدَگِی اِختِلافلَر بِیلَن مَشغُول بُولِیب قالَدِی.

مَنَه بُو تَحلِیلدَه اَیتِیلِیشِیچَه: بُو یُونَلِیشنِی مَنَه شُو شَکلدَه دَوام اِیتِیشِی مَسِیحِی اِصلاحات دَورِینِی یادِیمِیزگه سالَدِی.

اوُرتَه عَصرلَردَه و غَربدَه گِی رِنِسّانسنِی اَوَّلِیدَه، نَصرانِیَتنِی هِیلمَه- هِیل شاهَه لَریی اوُزِینِی فِرقَه سِی و مَذهَبینِی تُوغرِی یُولدَه اِیکَنِینِی اِثباتلَش اوُچُون بِیر- بِیرلَرِینِی قِیرَه باشلَشدِی. اوُرتَدَگِی اِختِلاف مِقیاسِینِی شُو دَرَجَه دَه کِینگَیتِیرِیب یُوبارِیشگن اِیدِیکِی، سِکولار جَمِیعَتِینِی اَندَک بِیر قِسمِی هَم مَذهَبِی آدَملَرنِی فِکرِینِی اوُزِیگه جَلب قِیلِیشگه قادِر بُولگن اِیدِی.

 آدَملَر بِیر تاماندَن تُورلِی- هِیل مَذهَبلَرنِی شاهَه لَرِی و رَهبَرلَرِی اوُرتَسِیدَگِی وَیران قِیلوُچِی جَنجَل لَر، تَلَشِیب- تارتِیشُولَردَن، باشقَه تاماندَن اِیسَه فَقِیرلِیک،یِیتِیشماوچِیلِیکدَن و دِیکتَتار حاکِملَرنِی مَذهَبچِیلَر بِیلن هَمکارلِیک  قِیلِیشِیدَن قِینَلِیب کِیتِیشگن اِیدِی؛ اوُلَر مَذهَبنِی فَقَط شَخصنِی اوُزِیگه چِیگرَلَب قوُیَه دِیگن وَ دَلَّال لَرنِی،مَذهَبِی فِتنَه چِیلَرنِی و ظالِم حاکِملَرنِی قوُلِینِی آدَملَردَن تِیِیشنِی هاحلَگن سِکولارلَرنِینگ دَعوَتلَرِیگه اَلدَنِیشدِی. اِختِلافلَر و مَذهَبچِیلَرنِی اِیچکِی قِیرغِینِی ،فَقِیرلِیک،جَمِیعَتدَگِی حاکِملَرنِی ظُلمِی آدَملَرنِی سِکولاریستلَر تامانگه تارتِیب کِیتدِی، بُو یِیردَه سِکولاریستلرنِی پرَاگرَمَّه لَرِی،عَقِیدَه لَرِینِی حَقّانِیَتِی عُمُوماً رال اوُینَگن اِیمَس.

ادامه خواندن یا مَذهَبِی جَنگلَر و اوُزِینِی اوُلدِیرِیش یا اِتِّحاد و سِکولارِیزم اوُستِیدَن غَلَبَه قاذانِیش قَیسِی بِیرِی؟

Ё мазхабий жанглар ва ўзини ўлдириш ё иттиход ва секуляризм устидан ғалаба қозониш қайси бири?

Абу Абдуллох Жоф Жавонру

“ниюзвик” американи хайъатига қилган тавсиясида айтишича: мусулмонларни ўртасидаги мазхабий жанжалларда бир томонни тарафини олмасдан, бу жанжаллар давом этиши учун харакат қилинглар, чунки шунда мусулмонлар ғарбга хамла қилишни ўрнига ўзини ичидаги ихтилофлар билан машғул бўлиб қолади.

Мана бу тахлилда айтилишича: бу йўналишни  мана шу шаклда давом этиши масихий ислохот даврини эсга солади.

Ўрта асрларда ва ғарбдаги ренессансни аввалида, насрониятни хилма-хил шохалари ўзини фирқаси ва мазхабини тўғри йўлда эканини исботлаш учун бир-бирларини қира бошлашди. Ўртадаги ихтилоф миқёсини шу даражада кенгайтириб юборишган эдики, секуляр жамиятини андак бир қисми хам мазхабий одамларни фикрини ўзига жалб қилишга қодир бўлган эди.

ادامه خواندن Ё мазхабий жанглар ва ўзини ўлдириш ё иттиход ва секуляризм устидан ғалаба қозониш қайси бири?

بدعت.

“بِدعَت” ، یَعنی  یَنگی  نَرسَه  اَوَّلَّه ری  بَولگن  اِیمس، مَثَلاً  الله تعالی مَرحَمَت  قیله دیکی:

بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ (بقره/117)،

(اوُ) یِیرُو آسمانلرنی  پَیدا  قیلگوُچیدیر،

الله تعالی رسول الله صلی الله علیه وسلمگه  مَرحَمَت  قیله دیکی: قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ (احقاف/۹)،

اَیتگِین: مِین پَیغَمبَرلرنی  آرَسیده یَنگی  کوُرینیشده  چِیقیب  قالگه نی  یا  اَوّلگیلرنی  مِثالیگه اوُحشَمَگنی  اِیمَسمَن. یَعنی مِیندَن  آلدینگی  پَیغَمبَرلرنی  هَم  کِتابی، مُعجِیزَلری و اوُزلریگه  حاص شَریعَتلری  بُولگن.

“بِدعَت” بُو یَعنی  شَرعِی جِهَتدَن  دِینده  اوُنی  اَصلی  رَویشی  بُولیب  توُریب، دینی  مَسَله لرده  یَنگی  رَویشنی  وُجُودگه  کِیلتیریش  بُوله دی. مَنه  بُو یَنگی  وُجُودگه  کیلگن  نَرسَه  الله نی شَریعَتیدَگی  قانونلرده  مَنه  بُو شَکلده  تاپِبلمَیدی،  بَلکی مَنه  بُو یَنگی  وُجُودگه  کیلتیرِیلگن  نَرسَه  الله نی  شَریعَتیدَگی  مَوجُود  بُولگن  اَصلی  نَرسه گه  اوُحشَیدی  حالاص. باشقَچَراق  قیلیب اَیتگنده اَصلی  جِنسنی  اوُرنیگه  اوُنی  بَجَرَدِیگن  اِیشینی  قیلیشلیگی و اوُرنینی  توُلدیریش  اوُچُون  اِیشلَب چیقَریلگن  یَسَمَه  جِنس  دِیسه  هَم  بُوله دی. مَثَلا  حَسَن ابن عَلی رضی الله عنهما دَن  سُونگ  نُبُوَّت مَنهَجیگه  اَساسلَنگن  حِلافَتنی  اوُرنیگه  آلیب  کِیلینگن  شاهِگرلیک  توُزِیمِیگه  اوُحشَیدی. اَصلیده الله تعالی شُوراگه  اَساسلَنگن  حُکوُمَتنی  رَسمِی رَوِیشده  تَن  آلردی، لِیکِن  بُونی  اوُرنیگه  مِعراث بُولیب  قاله دیگَن، مُستَبِید، یَکّه  حاکمِیَتنی  قوُییب  قوُیِیشدی. اَصلیده  مُنه  بُو نَرسَه  الله نی  شَریعَتیده مَوجُود  هُم  اِیمَس، بُولیب  هَم  الله نینگ  شَریعَتیدَگی  قانونلرگه  قَرشی حِسابلَنَدی.

ادامه خواندن بدعت.

Бидъат.

Бидъат”, яъни янги нарса авваллари бўлган эмас, масалан аллох таоло мархамат қиладики:

بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ (بقره/117)،

(у) еру осмонларни пайдо қилгувчидир,

Аллох таоло росулуллох саллаллоху алайхи васалламга  мархамат қиладики:

 قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ (احقاف/۹)،

Айтгин: мен пайғамбарларни орасида янги кўринишда чиқиб қолгани ё аввалгиларни мисолига ўхшамагани эмасман. Яъни мендан олдинги пайғамбарларни хам китоби, мўжизалари ва ўзларига хос шариатлари бўлган.

“Бидъат” бу яъни  шаръий жихатдан динда уни аслий равиши бўлиб туриб, диний  масалаларда янги равишни вужудга келтириш бўлади. Мана бу янги вужудга келган нарса аллохни шариатидаги қонунларда мана бу шаклда топилмайди,балки мана бу янги вужудга келтирилган нарса аллохни шариатида мавжуд бўлган аслий нарсага ўхшайди холос. Бошқачароқ қилиб айтганда аслий жинсни ўрнига уни бажарадиган ишини қилишлиги ва ўрнини тўлдириши учун  ишлаб чиқарилган ясама жинс деса хам бўлади. Масалан Хасан ибни Али розиаллоху анхумадан сўнг нубувват манхажига асосланган хилофатни ўрнига олиб келинган шохигарлик тузумига ўхшайди. Аслида аллох таоло шўрога асосланган хукуматни расмий равишда тан оларди, лекин буни ўрнига мерос бўлиб қоладиган,мустабид, якка хокимиятни қўйиб қўйишди. Аслида мана бу нарса аллохни шариатида мавжуд хам эмас, бўлиб хам аллохнинг шариатидаги қонунларга қарши хисобланади.

ادامه خواندن Бидъат.

غُولّاتنِینگ رسول الله صلی الله علیه وسلمگه و ابو بکرگه و عَلِی گه و عَلِی شِیعَه لَرِیگه نِسبَتلَنِیشِی

خالد هُورامِی

رسول الله صلی الله علیه وسلمنی مُبارَک عُمرلَرِینِی آخِیرلَرِیدَه مُسُلمان بُولگن و پَیغَمبَرنِی یَقِیندَن کوُرگن بَعضِی کِیمسَه لَر، مُسَیلَمَه کَذّابگه اوُحشَش اِیچکِی کافِرلَر(مُنافِقلَر) نِی پُوچ و یالغان سُوزلَرِیگه، شُبهَه لَرِیگه تَسلِیم بُولِیشدِی. رسول الله صلی الله علیه وسلم جُودَه کوُپ تِیکشِیرُولَردَن سُونگ، بُو شَخصدَن اوُنِی طَرَفدارلَرِیدَن اوُزِینِی پاکلِیگِینِی اِعلان قِیلیب، حُکوُمَتنِی قُدرَتِی واسِیطه سِیدَه بُو گوُرُوهگه قَرشِی حَربِی کوُچنِی اِیشگه سالَدِی.

اوُشَه قَدِیمدَه هَم مُسُلمانلَر اوُزلَرِینِی حَدلَرِیدَن تَجاوُز قِیلِیشدِی. اوُ پَیتدَگِی مَنَه بُو مُسُلمانلَر مُسَیلَمَه نِی پَیغَمبَرلییک حَدِّیگه کوُتَرِیب یُوبارگن غوُلّات طائِفَه سِیدَن بُولِیشگن. مَنَه بُو غُولّات طائِفَه سِیدَگِیلَر هَم باشقَه مُسُلمانلَرگه اوُحشَش عِبادَتلَرنِی قِیلِیشَردِی، اَمّا مُسَیلَمَه نِی رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی نُبُوَّتِیگه شِیرِیک دِیِیشَر و بَعضِی حاص اِیشلَردَه اوُنِی حُکملَرِیگه اِیرگشِیشَردِی. مَنَه شُونگه قَرَمَسدَن بُو پَیتگه چه اوُلَرنِی هِیچ کِیم پَیغَمبَر و مُسُلمانلَرگه نِسبَتلَمَگن، مَثَلاً محمد غُولّاتلَرِی یا مُسُلمان غُولّاتلَرِی یا پَیغَمبشرگه نِسبَتلَنگن غُولّاتلَر یا ……دِیِیشمَگن، بَلکِی بَرچَه مَنبَعلَردَه اوُلَرگه و رَهبَرلَرِیگه اِسلام دائِرَه سِیدَن تَشقَرِیدَگِی شَخص، مُرتَد صِیفَتِیدَه یاندَشِیلگن.

  اِیندِی مَوضُوعنِی دَوامِیدَه صَدرُ الاِسلامدَگِی بَعضِی غُولّاتلَرنِی شَخصِیَتلَرِی، اِیشانچلَرِینِی مُختَصَر کوُرِینِیشدَه اوُرگنِیب چِیقماقچِیمِیز، بُو اِیش آرقَلِی بِیز عَلِی شِیعَه لَرِیدَن کِیلِیب چِیقگن و اوُزلَرِینِی صَدرُ الاِسلامدَگِی غُولّاتلَرنِی حُکمِیگه کِیرگِیزِیب آلگن غُولّاتلَرنِی تَنِیب آلَمِیز:

ادامه خواندن غُولّاتنِینگ رسول الله صلی الله علیه وسلمگه و ابو بکرگه و عَلِی گه و عَلِی شِیعَه لَرِیگه نِسبَتلَنِیشِی

Ғуллотнинг росулуллох саллаллоху алайхи васалламга ва Абу Бакрга ва Алига ва Али шиъаларига нисбатланиши.

Холид хўромий

Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни муборак умрларини охирларида мусулмон бўлган ва пайғамбарни яқиндан кўрган  баъзи кимсалар, мусайламайи каззобга ўхшаш ички кофирлар(мунофиқлар) ни пуч ва ёлғон сўзларига ,шубхаларига таслим бўлишди. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам   жуда кўп текширувлардан сўнг, бу шахсдан уни тарафдорларидан ўзини поклигини эълон қилиб, хукуматнинг  қудрати  воситасида бу гурухга қарши харбий кучни ишга солди.

Ўша қадимда хам мусулмонлар ўзларини хадларидан тажовуз қилишди. У пайтдаги мана бу мусулмонлар мусайламани пайғамбарлик хаддига кўтариб юборган ғуллот тоифасидан  бўлишган. Мана бу ғуллот тоифасидагилар хам бошқа мусулмонларга ўхшаш ибодатларни қилишарди, аммо мусайламани росулуллох саллаллоху алайхи васалламни нубувватига шерик дейишар ва баъзи хос ишларда уни хукмларига эргашишарди. Мана шунга қарамасдан бу пайтгача уларни хеч ким пайғамбар ва мусулмонларга нисбатламаган, масалан Мухаммад ғуллотлари ё мусулмон ғуллотлари ё пайғамбарга нисбатланган ғуллотлар ё …….дейишмаган, балки барча манбаъларда уларга ва рахбарларига  ислом доирасидан ташқаридаги шахс, муртад сифатида ёндашилган. [1]

ادامه خواندن Ғуллотнинг росулуллох саллаллоху алайхи васалламга ва Абу Бакрга ва Алига ва Али шиъаларига нисбатланиши.